Neerlandia. Jaargang 55

[p. 1]

[Januari 1951]

** De zee is uw geweer

In meer dan éen geschrift, waarin gehandeld wordt over het Nederlandse volkskarakter, wordt op de invloed, die de zee daarop heeft gehad en nog heeft, gewezen.

Die invloed is trouwens maar al te duidelijk.

Om die te zien behoeft men geen diepgaande studie te maken.

Niet ten onrechte worden deze landen ‘de lage landen bij de zee’ genoemd. Daardoor geeft men aan het bijzonder karakter van dit land wel enige nadruk.

'n Vergelijking van de kaart van Nederland, zoals het nu is, met een van de toestand uit de eerste jaren onzer jaartelling, doet zien, hoe in de worsteling met het water de bewoners van ons land het hebben veroverd op de zee.

Het is 'n gestage worsteling geweest tussen de mens en het water.

In dit opzicht is het Zeeuwse devies ‘Luctor et emergo’ wel in de eerste plaats goed Zeeuws; maar daarnaast mede van toepassing op een groot deel van Nederland.

^* * ^*

Maar bij het verzet tegen het water is het niet gebleven.

Dat water is ons element geworden.

De Nederlander heeft er zich volkomen mee vertrouwd gemaakt. Hij heeft er zijn brood op verdiend. Hij heeft de zee leren bevaren in allerlei tichtingen onder allerlei omstandigheden. Onze vissers zijn bekend. Onze slepers beroemd. Terecht sprak jan de Hartog hierbij van ‘Hollands Glorie’. Zijn boek, - we laten in het midden of het als roman aan alle eisen voldeed - is gelezen en herlezen. De ‘mannen van Sliedrecht’ zijn in de wereld vermaard. Onze koopvaardij bracht welvaart. Ze was tevens de kweekplaats van matrozen voor de oorlogsvloot. Namen als Tromp - de schepper van ons zeewezen -, Piet Hein en De Ruyter, die voor vele jaren aan onze vloot haar stabiele vorm van organisatie gaf, hebben voor jong en oud een bijna magische betekenis. Haar traditie heeft zich voortgezet tot in de tweede wereldoorlog, toen Karel Doorman in de slag in de Java-zee de beste eigenschappen van de Nederlandse zeeman heeft laten zien in zijn ondergang tegen een overmachtige en beter bewapende vijand. Wij denken ook, en niet in de laatste plaats, aan de bemanningen onzer reddingsboten, onze stoere, onverschrokken ‘zeeridders’.

^* * ^*

Hier hebben we met 'n waarlijk Nederlandse traditie te doen. Wie slechts bladert in de geschiedenis, komt onder de indruk van dat (sterke) ras van Nederlandse zeelui, die overal ter wereld op alle zeeën de vlag van Nederland hebben gebracht en veelal hooggehouden.

Wij denken aan ons rampjaar 1672.

Toen de zee de enige plaats was en bleef, waar wij de vijanden, die ons nationale bestaan bedreigden, de baas bleven.

Uit die tijd dagtekende het toen algemeen bekende gedichtje, overigens zonder pretentie:

’De leeu vecht met de klau,

de stier gebruijckt den horen,

Het peerd slaet met den roet,

een haen met felle sporen.

De zee is Uw ge neer’.

^* * ^*

[p. 2]

Thans schrijven wij 1950.

Nederland zit, als zovele keren in de eeuwen achter ons, in moeilijkheden. De oorlog heeft het geteisterd en verarmd. Het tot een vrij hoog peil van ontwikkeling gekomen Insulinde is thans ten offer gevallen aan een inwendige terreur, die wederopleving bijna onmogelijk maakt en zeker ernstig belemmert. Vele Nederlanders verlaten deze streken en maken de moeilijkheden hier te lande nog ingewikkelder. Overbevolking is oorzaak, dat velen moeten emigreren, met al de bezwaren, die ook hiermee samengaan. De defensie slorpt straks een goed deel van ons inkomen weg en zal tevens een beroep moeten doen op de arbeidsmarkt. Slechts langzaam schrijden wij voort op de weg der industrialisatie. Nog te weinig beseffen wij, dat wij arm zijn en hoe arm wij zijn. We trachten ons leven te leiden, alsof we nog altijd leefden in weelde. Deze omstandigheden zijn ernstig genoeg, om ons eraan te herinneren dat we de beste eigenschappen van het Nederlandse volkskarakter zullen moeten gebruiken om de moeilijke strijd, die wij tegengaan, met enige kans op succes te voeren.

Dit zal een geestelijke worsteling worden.

'n Worsteling, die met de tanden op elkaar zal moeten worden gevoerd.

Wij zullen onze behoeften moeten beperken.

Wij zullen harder moeten werken.

Wij zullen harder mensen moeten worden met sterke karakters. Onverzettelijk in ons sober leven en onze ernstige doelbewustheid.

Dat wij dit al opmerken bij ons volk, kunnen wij niet beweren.

Maar dat het voortbestaan van onze stam hiervan zal afhangen, is bij ons aan geen twijfel onderhevig.

Niet lang geleden was er sprake van een ernstige poging om onze marine van de oceanen te verdringen.

Wij weten het, men heeft die poging later ontkend. Maar wij zijn toch blij, dat onze Regering althans hierop onmiddellijk fel en krachtig heeft gereageerd.

Wij hopen, dat ze dat vaker zal doen.

Onze toekomst ligt voor een groot deel op het water. Wie ons daarvan afhouden wil, tast ons in onze nationale belangen aan. Die snijdt de levensader van onze welvaart door. Die zou ons tot een nietig staatje maken, dat opgesloten binnen de landsgrenzen, ons zou doen sterven aan een tekort aan ruimte.

Die zou zich vergrijpen aan onze geschiedenis, waaruit blijkt, dat Nederland groot is geworden door en op het water.

De zee is ons geweer.