Neerlandia. Jaargang 34

Taalwacht

Brievenbus.

Mr. L.D. Fr. te Amst. Het centraal Girokantoor is evengoed als het centrale Girokantoor. Vgl. u maar eens: het bezwaard geweten met het bezwaarde geweten.

[p. 164]

Ir. E.L.O. te 's-Gr. Vriendelijk dank voor uw rijke en veelzijdige inzending. We zullen trachten ze bij gedeelten te verwerken, omdat wij slechts over een beperkte plaats in Neerlandia beschikken.

Daadzaak.

Terecht merkt de N.R. Ct. op: ‘Dus omdat de zonde al meer is gepleegd, dient zij te worden voortgezet?’ Dit naar aanleiding van een opmerking over het verslag van den Kolonialen Raad op Curaçao, waar de gouverneur het woord daadzaak handhaaft, omdat het Ned. Burg. Wetb. en het Burg. Wetb. van Curaçao het gebruiken. Kunnen deze 2 wetboeken daadzaak niet bannen?

Afgeladen.

Op zichzelf is afgeladen een goed Nederlandsch woord, dat de beteekenis van gelost heeft, b.v. afgeladen schepen, wagens, enz. Daarom begrijpen wij evenmin als de inzender den volgenden zin uit Het Vad.: Trams zwoegen afgeladen menschenmassa's aan.

Container.

Het weekblad ‘Bedrijfsauto’ vroeg een Nederlandsch woord voor het bovenstaande Engelsche, waarvoor de bekende firma Van Rijn en Co. (mosterd- en azijnfabrieken te Utrecht), het Ned. pas aanbeveelt. Zoo komt zij tot: pastop, pasbak, paskist of -kast, enz.

Algemiene Gearkomste

fen de
Nederlandsche Protestantenbond
halden op Woansdei 23 fen Wynmoanne 1912
to Ljouwert.
Itenslist.
Keninginnesop.
Lytse stikjes fleis, mei saus lekker tamakke.
Tarbot mei saus fen aeijen.
Kouwe-hazze - Andyvie.
Oksetonge - Tuseartsjes.
Hin - Ynleine fruchten.
Podding
Apels en parren en sok spil.
It ien en oar efternei.

De bovenstaande spijs-, dischkaart konden de Friezen reeds in 1912 samenstellen; elke Fries verstaat, wat er op staat. Kunnen alle Nederlanders verstaan, wat in 1929 op vele ‘menu's’ wordt meegedeeld?

Van een andere spijslijst.

Men zond ons een spijs- en dranklijst, die gebruikt wordt in de Pullmantreinen voor het ‘parcours hollandais’.

Het is alles Fransch, wat de klok slaat. Of neen, er is een vertaling bij. U denkt natuurlijk een Nederlandsche. Mis! Ze is in het Engelsch. Maar een bediende, die geen Nederlandsch kent, althans niet spreekt, rekent met U af in Nederlandsche guldens, omdat die op de lijn Parijs-Amsterdam het meest waard zijn.

En de Nederlandsche reizigers verzetten zich niet. We zijn toch wel goedzakken.

IJ en Y.
(Ingezonden).

In 1865 verscheen de ‘Woordenlijst voor de spelling der Nederlandsche taal’ van De Vries en Te Winkel. In 1930 (dus 65 jaar later) zijn sommige Nederlanders nog in twijfel omtrent de plaatsing van de ij en de y. Dit bleek weer eens, toen bij de loting voor den dienstplicht ‘Nijkerk’ uit de bus kwam.

Volgens het Hbld. is voor de afd. Militaire Zaken ten stadhuize van Amsterdam ij = y en dus zijn de namen met Nij de laatste van de N. De redactie vraagt of ‘Nijkerk’ moet geschreven worden ‘met een i, gevolgd door een j, of met de op twee (!) na den laatste letter van het alphabet?

Deze vraag komt voor in een klein stukje ‘De loting voor de militie’ en wordt overgenomen door de N.R. Crt. Een abonné van dit laatste blad merkt in een ingezonden op: 1e. dat er sinds 1922 geen militie meer bestaat, maar wel dienstplicht, hetgeen men zelfs in Den Haag niet schijnt te weten en 2e. dat de letter ij niet op twee na de laatste letter van het alphabet is, doch op één na, ‘althans volgens de Haagsche voorschriften van 1 ½ jaar geleden, welke tot heden niet werden gewijzigd en welke aan duidelijkheid niets te wenschen laten.’

Indien men de bovengenoemde woordenlijst blz. 153 en 154 of ook maar het allereenvoudigste school woordenboekje had geraadpleegd, zou men gezien hebben, dat het Nederlandsche letterteeken IJ onder I staat en op Ig volgt. In elk woordenboek kan men ook zien, dat de y een letterteeken is, dat hoofdzakelijk slechts in vreemde (Grieksche) woorden voorkomt en daarom ook door de Franschen ‘i grec’ en door de Duitschers ‘Ypsilon’ wordt genoemd.

Terwijl de elkaar opvolgende regeeringen elke wijziging of vereenvoudiging van de spelling van De Vries en Te Winkel tegenhouden, laten zij de verschillende departementen vrij, althans wat de ij en de y betreft, er een eigen spelling op na te houden. Vermakelijk is het b.v. op het einde van de ‘Naamlijst’ van den Postchèque en Girodienst (blz. 1710) nà de X eene Nederlandsche IJ te zien, waaronder dan op meesterlijke wijze IJ en Y door elkaar worden gegooid. Dat particuliere adresboeken enz. zoo iets doen, is al erg genoeg, maar in regeeringsuitgaven ‘most dat niet magge!’

Zou de Taalwacht onze Regeering in dezen niet van raad kunnen dienen?

Een lid A.N.V.

Haagsche franskiljons nemen Delft in.
(Ingezonden).

De Wateringsche vest, de Phoenixstraat en de Westvest in Delft zijn, dank zij het aanleggen van een tramlijn naar Den Haag, geworden tot wat de franskiljons een boulevard zouden noemen. Om nu voor de trambestuurders de herinnering aan het altijd veel mooiere buitenland niet uit te dooven, heeft de maatschappij gemeend de snelheidbordjes voor de tram in het Fransch te moeten stellen. Want ‘uur’ begint toch nog steeds niet met een h. En er staat heel duidelijk, wel op 5 verschillende plaatsen 30 km/h.

De tram rijdt langs en door plaatsen van het zuiverste Nederlandsche verleden, achter langs het huis van den Vader des Vaderlands!

Moeten nu bordjes, daar opgesteld, voor Nederlandsche wagenbestuurders een Fransch opschrift dragen?

Bij een tochtje door Wassenaar, dat ik laatst maakte, zag ik ook daar de verfransching door de Haagsche Tram.

R.W. STERN.