Neerlandia. Jaargang 29

Mededeelingen

Meert-Hulde.

Het Hoofdbestuur van het A.N.V. ontving in October den volgenden ongeteekenden brief van het Hulde-Comité Hippoliet Meert te Gent.

Bij deze hebben wij de eer Ued. den oproep te doen geworden, dien wij richten tot alle groepeeringen en personen, van dewelke wij meenen te mogen verwachten dat zij eenig belang kunnen stellen in de Meert-hulde, door ons Comité op touw gezet.

Wij bidden U beleefd dien oproep aandachtig te willen lezen en hopen vast dat U zult gelieven er een gunstig gevolg aan te geven.

Mogen wij verder zoo vrij zijn U eerbiedig te verzoeken de hierbij gaande exemplaren van denzelfden oproep te willen doorzenden aan de verschillende afdeelingen van Uw geëerd Verbond?

Wij danken U bij voorbaat zeer oprecht en groeten met
Hoogachting.

Gent, den 10 Oktober 1925.

Het Hoofdbestuur heeft daarop het volgende antwoord gezonden:

Aan het Hulde-Comité Hippoliet Meert,
Korte Kruisstraat 3, GENT.

In antwoord op Uw ongeteekenden brief van 10 October l.l. deelt het Dageliiksch Bestuur U het volgende mee.

Het lid van Uw Comité, de heer Angermille te Rotterdam heeft ons 10 Juni l.l. reeds gevraagd, om een bijdrage voor het grafgedenkteeken voor den heer Meert. Wij hebben toen bij onze groep Vlaanderen inlichtingen ingewonnen, en den heer Angermille geantwoord, dat Uw comité zich tot dit groepsbestuur moest wenden.

10 Augustus kregen wij op onze vraag aan den Secretaris van groep Vlaanderen bericht, dat noch Uw comité noch de heer Angermille zich tot dit groepsbestuur gewend had.

Zeer pijnlijk getroffen door deze houding, heeft Groep Vlaanderen toen¹⁾ besloten, zoo mogelijk een gedenksteen te laten aanbrengen in den gevel van Meerts huis in de Spiegelstraat te Gent. Hierover heeft daarna nog een samenspreking tusschen den heer Angermille en onzen voorzitter plaats gevonden, en naar aanleiding daarvan is de heer Angermille bij brief van 17 September l.l. verzocht zich te willen wenden tot den Secretaris van Groep Vlaanderen.

Juist een dezer dagen ontvingen wij nog de mededeeling van het Vlaamsche groepsbestuur, dat er nooit verbinding met de leden daarvan door Uw comité verzocht is.

Het komt ons voor, dat het A.N.V. mag verlangen, dat, als hulde gebracht wordt aan zijn stichter, het Hoofdbestuur, en Groep Vlaanderen althans, daarin gekend wordt, en daarin ook op andere wijze deelneemt, dan door het geven van een geldelijke bijdrage.

Wij vragen dus ook U, tot het bestuur van Groep Vlaanderen U te wenden, dat in ieder geval het Hoofdbestuur zal moeten raad geven.

's-Gravenhage, 22 October 1925.

Op dezen brief werd geen antwoord ontvangen.

1) Later is gebleken, dat het plan van het Groepsbestuur voor het aanbrengen van een gedenksteen reeds gevormd was vóór men te Gent een hulde-comité vormde.

Antwoord van Waterstaat inzake Radio.

Op het in ons November nummer openbaar gemaakte adres aan den Minister van Waterstaat inzake onze belangen bij de inrichting van een Nationalen Radio-Omroep kwam 5 November het volgend antwoord in:

‘In antwoord op nevenver meld schrijven heb ik de eer U mee te deelen, dat ik meen geen uitbreiding te moeten geven aan het aantal leden der Commissie tot regeling van den Radio-Omroep.

Het behoeft geen betoog, dat de commissie bij het formuleeren van hare voorstellen aan de groote belangen, die door Uw organisatie worden behartigd, de noodige aandacht zal schenken.

[p. 200]

Inmiddels heb ik den Voorzitter der Commissie met Uw schrijven en met het door mij daarop gegeven antwoord in kennis gesteld.

De Minister van Waterstaat,
(w.g.) M.C.E. BONGAERTS.

De Hollandsche School te Singapore.

Aan Zijne Excellentie den Heer Minister van Buitenlandsche Zaken heeft het Hoofdbestuur den volgenden brief verzonden:

Het zij ons vergund de aandacht van Uwe Excellentie te vragen voor het volgende:

Te Singapore bestaat een school, uitgaande van de vereeniging ‘Hollandsche lagere school’, welke bezocht wordt door 34 kinderen van Nederlandsche onderdanen.

Deze school is door Nederlandsch-Indische onderwijsinspecteurs gunstig beoordeeld, wat wel daaruit kan blijken dat de verklaringen in zake toelating tot het middelbaar onderwijs die door het hoofd worden afgegeven, gelijkgesteld zijn met de verklaringen van hoofden van openbare scholen.

Het is ons bekend, dat deze school, als buiten Nederlandsch-Indië gelegen, niet op den gewonen voet door het Nederlandsch-Indisch Gouvernement geldelijk kan worden gesteund, maar, naar ons uit Indië is bericht, heeft de Gouverneur-Generaal de aandacht van den Heer Minister van Koloniën op deze zaak gevestigd en, naar wij meenen, deze school voor geldelijken steun aanbevolen.

Daar wij meenen, dat deze zaak bij Uw Departement thuis behoort, verzoeken wij U het belang van deze zaak wel te willen overwegen en zoo mogelijk tot een gunstige beslissing te komen.

's-Gravenhage, 6 November 1925.

Naklanken der Krüger-herdenking.

Van verschillende plaatsen bereikten ons nog berichten over Krüger-avonden.

Afd. Batavia zond een programma, versierd met de portretten van Oom Paul en Tante Sannie en o.m. vermeldend redevoeringen van Dr. Godée Molsbergen, Th. C. Sandrock en van Mej. Adriani, die persoonlijke herinneringen ten beste gaf. Mevr. Van Breemen-Wulfse droeg Zuidafrikaansche gedichten voor. 't Was een waardige herdenking.

Afd. Dordrecht heeft Krüger 5 November herdacht. Ds. Dreyer van Kaapstad, sprak bij lichtbeelden over Nederlandsche herinneringen in Z.A. en de geschiedenis der Voortrekkers. Bij het podium prijkte Krügers portret in metaal gedreven, omhangen met de Transvaalsche en de Vrijstaatsche vlag. De prachtige stem van Caro zong acht Afrikaansche liederen van Mevr. Lambrechts-Vos, die zelf begeleidde. Zoo kregen de toehoorders haar bizonder mooie toondichten in de beste vertolking te hooren. Zij beginnen ook in Zuid-Afrika populair te worden.

Afd. Haarlem werkte samen met de Ned. Zuid-Afr. Vereeniging en had een eerecomité voor de herdenking gevormd, aan welks hoofd de burgemeester, de heer C. Maarschalk, stond. Dr. Schepers had de leiding en Dr. Mansvelt, de bekende oud-superintendent van Onderwijs _in Transvaal, hield een boeiende rede, rijk aan persoonlijke herinneringen. Mej. C. Stork, begeleid door Mevr. Dalhuizen-Laschuit, zong o.m. Afrikaansche liederen evenals het mannenkoor Euphonia onder leiding van Nico Hoogerwerf. Het was een indrukwekkende avond.

Aan het personeel der scholen te Haarlem was de bekende levensbeschrijving van Paul Krüger door Van Beynum uitgereikt, om de jeugd in kennis te stellen met deze merkwaardige figuur uit de geschiedenis van den Nederlandschen stam.

Afd. Leiden, die samenwerkte met het Dietsch Studenten-Verbond, had het voorrecht den heer Ph. R. Botha, die deze maand te Amsterdam hoopt te promoveeren op een proefschrift over Krüger, als spreker in haar midden te zien. Ook professor Colenbrander en Dr. Leyds hielden bij die herdenking redevoeringen. Op de scholen werd het Arnhemsche boekje over Krüger verspreid.

Afd. Rotterdam kan in samenwerking met de N.Z.A.V. mede op een zeer geslaagden Krügeravond, waarop Ds. Dreyer over de Voortrekkers sprak, terugzien.

Ten slotte moeten wij nog melding maken van de door Afd. Arnhem ingerichte Tentoonstelling ter gelegenheid van de Krügerherdenking, die meer dan 700 nummers telde en veel belangstelling trok.

Het moet den Afrikaners toch goed doen te weten, dat in het land van veler oorsprong, zooveel blijvend saamhorigheidsgevoel en vereering voor hun groote leiders bestaat.

* * *

De heer P. Visser te Amersfoort schreef ons de volgende herinnering:

In het Oct. nummer vond ik een levensschets van President Paul Krüger, waarbij ook aangehaald werd zijn bezoek aan ons land in 1902 en het afhalen van hem met het oorlogsschip ‘Gelderland’ uit Lorenzo Marques.

Weinig is bekend en toch voor geschiedkundigen van waarde, hoe de President de eerste maal, dat hij zich op Europeeschen bodem bevond, werd afgehaald. Ditmaal had de regeering geen schip gezonden, maar was het de toenmalige directeur van Feyenoord, de oud kapitein-luitenant ter Zee W.M. Visser, die zelf op een schip naar Londen voer om den president af te halen.

Op 28 Februari 1884 klokslag 12 uur 's middags, kwam de Batavier van de Nederlandsche Stoomvaart Maatschappij met de Zuidafrikaansche afgevaardigden op de ligplaats Boompjes te Rotterdam aan. Reeds in Londen was op de Batavier de Transvaalsche vlag geheschen, voor zoover mij bekend, den eenigen keer, dat die vierkleur in de haven van Londen gewaaid heeft - dus een merkwaardig feit.

Bij den heer Visser thuis gast zijnde, nam Krüger een der zoontjes op zijn knieën. ‘Hoe heet jij’, vroeg de indrukwekkende president. ‘Kees’, zeide het jongske, ‘en hoe heet jij?’ ‘Paul’ antwoordde de goedmoedige Boer.

De fabriek voor scheeps- en werktuigbouw te Feyenoord bezoekend, werd gesproken over het artikel betreffende de suzereiniteit van Engeland en werd spijt uitgedrukt, dat dit bij de conferentie van Londen niet gewijzigd had kunnen worden.

Hierop antwoordde Krüger: ‘Ach, we hebben nu een jasje en een broekje, het vestje zullen we later wel eens krijgen’

Helaas het vestje is niet verkregen en de beide andere kleedingstukken zijn hem in 1902 ontnomen.

Van de aankomst met de Batavier aan de Boompjes te Rotterdam is door den Bilthovenschen schilder Bennink een schilderij vervaardigd, welke zich te mijnen huize bevindt.

Geschenken voor ons kantoor.

Na de vorige opgaaf, (zie Sept. No. blz. 139) kwamen nog in: Schilderij in olieverf van den Afrikaanschen kunstenaar Pierneef, voorstellend het oude gereformeerde kerkje te Pretoria.

Houtsnede door W.R., van prof. A.A.v.S. te H.

Eenige platen van Dr. A.K. te L.

Boeken en geschriften van Jhr. J.L.W.C. v. W., V.H. en M.H.R. allen te 's-Gr.

Mevr. M.C.Z. te 's-Gr. - Gedenkpenning van Annie van Ees als Boefje.

J.R. te A'dam. - Transvaliana.

K.A. te R'dam. - Laatste portret van Hippoliet Meert en foto van het grafgedenkteeken.

Wie het A.N.V. voor zijn kantoor, boekerij of museum iets wil schenken, kan desgewenscht een verlanglijstje krijgen.

[p. 201]

Danie Smal op het liefdadigheidspad.

De ook in Holland en Vlaanderen zoo gunstig bekende voordrager Danie Smal heeft ten bate der slachtoffers van de stormramp te Pretoria en Johannesburg voordrachtavonden gegeven voor stampvolle zalen.

West-Indische Kamer.

13 November hield de W.I.K. haar jaarlijksche vergadering. De voorzitter, Mr. Dr. C.F. Schoch, wijdde woorden van waardeering aan het overleden bestuurslid Mr. P. Hofstede Crull, die steeds een warm hart voor Suriname had. Daarna bracht hij hulde aan den Gouverneur van Suriname, Mr. A.J.A.A. Baron van Heemstra, met wien de Kamer in betrekking staat. Dr. Schoch besprak de verdere stappen, die de Kamer moet nemen, ter verbetering van den handel tusschen Nederland en de Westindische Koloniën. De heer G.J. van Grol, oud-gezaghebber van St. Eustatius, verklaarde zich bereid om hiertoe krachtig mede te werken. Besloten werd de Westindische kalender in December weer te doen verschijnen.

Nederland in den Vreemde.

Deze vereeniging heeft aan enkele buitenlandsche schrijvers voor geschriften over Nederlandsche kunst, welke zij onderhanden hebben, inlichtingen en foto's gezonden. Op verzoek werden aan verschillende Engelsche scholen eveneens foto's en geschriften over Nederland verstrekt.

De ‘stand’ der vereeniging gaat in het voorjaar naar de Jaarbeurs te Leipzig. Mevr. Van Eeghen-Reyne te Madrid zal aldaar een voordracht houden over ‘De Nederlandsche bloemencultuur’ bij lantaarnplaatjes der Vereeniging.

Nederlandsche muziek.

In verband met de beschouwingen van den heer Hutschenruyter in de vorige nummers, is het niet onaardig het volgend bericht uit Het Vaderland over een uitvoering der Groninger (lees Groningsche) Orkestvereeniging wereldkundig te maken:

Het eerste buitengewoon concert in dit seizoen bracht een geheel Nederlandsch programma, dat door de volle zaal zeer op prijs werd gesteld, terwijl Kor Kuiler en het orkest aan onze eigen muziek hun beste krachten schonken. Begonnen werd met Wagenaar's Ouverture Cyrano de Bergerac; daarop kwam de Nocturne van Willem Landré, terwijl het derde nummer voor de pauze gevormd werd door een herhaling van de hier reeds vroeger gespeelde Hymne van Diepenbrock; ditmaal zong Di Moorlag de solopartij. Na de pauze was de componist Kuiler aan het woord met een in 1903 gecomponeerd kleurrijk fragment voor sopraansolo en orkest Spela. Het welgeslaagde concert werd besloten met de Simfonietta van Wagenaar.

Aan de Afdeelingsbesturen

Herhaaldelijk richten Afdeelingsbesturen avonden in zonder daarvan een verslag aan Neerlandia te zenden, zoodat ons maandblad geen afspiegeling geeft van hun werkzaamheid.

Men houde ons voortaan beter op de hoogte en zende zoo beknopt mogelijke mededeelingen tijdig in. De redactie kan er niet voor instaan dat berichten na den 19den der maand inkomend, in het eerstvolgend nummer worden geplaatst.

Verzoek.

Den leden, die voornemens zijn een der Nederlandsche overzeesche of Stamgebieden te bezoeken, verzoekt het Hoofdbestuur zich tijdig met het hoofdkantoor te 's-Gravenhage Laan 34, in verbinding te stellen. Het is mogelijk, dat zij iets voor de belangen van het A.N.V. in die gebieden kunnen doen en dat het Dagelijksch Bestuur hun inlichtingen kan verstrekken.

Afd. Maastricht.

Op Maandagavond den 19den van Wijnmaand heeft deze Afdeeling een feestavond gegeven in het gebouw van de Mastreechter Staar. Het was aan den vooravond van de komst van de Koninklijke familie, voor welk feest twee bestuursleden, de heeren Dr. Endepols en Dr. Jaspar een vlugschrift ‘Oranje en Maastricht’ hadden samengesteld¹⁾. Medewerking verleende de vereeniging tot veredeling van den Volkszang. Daar tevens de leden van ‘Jong Limburg’ waren uitgenoodigd was de groote Staarzaal goed bezet met 400 personen, die vol belangstelling genoten van de mooie rolprent van Nederlandsch Indië en van den zang van Nederlandsche liederen door het meisjeskoor ‘De Vogeltjes’. Zes meisjes gymnasiasten boden programma's en het geschrift ‘Oranje en Maastricht’ aan.

Het bestuur kan met voldoening op dezen A.N.V.-avond terugzien.

1) Zie hierover elders in dit nummer.

Afd. Rotterdam.

Het bestuur dezer Afdeeling is thans als volgt samengesteld: Prof. Z.W. Sneller, Voorzitter; J. van de Wall, ondervoorzitter; Mej. Adriana Kuyper, Provenierssingel 27, Secretaresse; D.J. Tijssens, Penningmeester: J.A.L. Daman Willems, Prof. Dr. J.A. Eigeman, Mr. H. van Haeringen, Mr. Ch. Petit, Mej. A. van Rijn.

Kalender Groot-Nederland.

Het Hoofdbestuur besloot ditmaal niet met een eigen kalender uit te komen.

Dit heeft bij verscheidene onzer leden teleurstelling gewekt, omdat onze uitgaaf stof put uit het heele Grootnederlandsche gebied. De leden, die verzuimden er een te bestellen en daardoor de uitgaaf voor de kas te bezwarend maakten, hebben schuld.

Om aan de vele aanvragen tegemoet te komen, wil het Hoofdbestuur andermaal een proef nemen en een kalender Groot-Nederland voor 1927 laten samen stellen, mits vóór 1 April 1926 de uitgaaf door een voldoend aantal bestellingen gewaarborgd is.

Bij ruimen verkoop kunnen ze voor f 1.50 geleverd worden. De prijs zal in elk geval beneden f 2.- blijven.

Koloniale Vacantieleergang.

Van 28-30 Dec. zal te Amsterdam in het Koloniaal Instituut de zesde Koloniale Vacantieleergang voor aardrijkskundigen gehouden worden. Deelnemres betalen f 3.-.

Aangifte vóór 1 December bij Dr. H.H. Zeijlstra Fzn., Zwolscheweg 65, Deventer, die gaarne nadere inlichtingen geeft.

Voor Afdeelingsavonden.

Nog hebben zich bereid verklaard voor de Afdeelingen op te treden:

Geert Dils, Schipbeekstraat 24, Amsterdam.

Het oude Nederlandsche Lied, met begeleiding der dubbelsnarige theorbeluit.

C.K. Elout, 't Huis Schalden, Wassenaar.

Vier maanden in Indië, lezing met lichtbeelden.

Mr. R. van Genechten, Moreelsepark 6, Utrecht.

Leergang in 3 lessen:

I.	Het cultureele probleem. Het Vlaamsch provincialisme en zijne oorzaken. De Vlaming als Nederlander. De eisch van cultuurcentralisatie op Nederlandschen grondslag voor den Vlaming. - Beteekenis voor Nederland.

[p. 202]

II.	Het politiek probleem. Het karakter der geschiedenis van Vlaanderen. Vlaanderen en België. De taalwetgeving. De nationale oplossing. Beteekenis van den strijd om de vernederlandsching der Gentsche Universiteit. Zwakheid en kracht in de Vlaamsche beweging.
III.	Het economisch probleem. Beteekenis hiervan voor de politieke positie. De economische politiek van België. Gevaar hiervan voor Vlaanderen. De economische mogelijkheid der Vlaamsche zelfstandigheid.

J. Koning, Villapark Leeuwenberch, Voorburg.

Voordrachten over Nederl. Oost-Indië met rolprent en lichtbeelden. Inlandsen volksleven, de groote cultures, Mooi-Indië e.a. onderwerpen.

Mien Raadsen, Proveniersstraat 20a, Rotterdam.

P.C. Boutens. Beatrijs met muzikale begeleiding. Muziek van Alex. Voormolen.

Frederik van Eeden, Noto Soeroto, A. de Musset.

De brief van den Koning door Rabindranath Tagore.

Felix Timmermans, e.a.

Dr. R. Speleers, Raiffeisenstraat 20, Eindhoven.

Het wezen en den ontwikkelingsgang der Vlaamsche beweging.

Arbous in Suriname.

De Surinaamsche bladen zijn vol lof over de tooneelkunstavonden door en onder leiding van den heer Arbous gegeven in de maanden Augustus en September. Nederlandsche tooneelstukken en voordrachten, o.m. werk van Vondel, Heyermans en Aug. Vermeylen, vormden den hoofdschotel. Veel indruk maakte hij met een gedicht ‘Suriname’, voorspiegelend als
...werkelijkheidsdomein, wat droom nog schijnen mag:

Een Suriname groot onder de trotsche kleuren

Van Neerlands rood-wit-blauwe vlag.

‘Voortrekkers’ verschenen.

De in het Octobernummer aangekondigde uitgaaf ‘Voortrekkers van den Nederlandschen Stam’ is verschenen.

Met de aflevering der bestellingen is een aanvang gemaakt. Leden van het A.N.V. genieten korting. Zie voor inhoud en prijs het Octobernummer.

Het werk wordt allerwegen gunstig beoordeeld. Wij komen er in het Januarinummer op terug.

Kranten en tijdschriften gevraagd.

Onze Boekencommissie verzendt, zoo men weet, elke week kranten en tijdschriften naar Zeemanshuizen en andere instellingen in het buitenland, maar de voorraad is te klein.

Wie is bereid zijn gelezen dag- en weekbladen daarvoor af te staan?

Men zende ze aan het Boekenhuis Van der Duynstraat 63, Rotterdam, of het hoofdkantoor van het A.N.V., Laan 34, 's-Gravenhage.

Premie voor leden van het A.N.V

Wij vestigen de aandacht op de aankondiging in dit nummer, waarin de uitgever J. Waltman Jr. te Delft het werk van Dr. W. van Everdingen: De oorlog in Zuid-Afrika tegen verlaagden prijs aanbiedt.

Ontvangen boeken.

Aardrijkskundige Platenatlas van het Vaderland voor Gymnasium, H.B.S., Kweekscholen, Handels- en M.U.L.O. Scholen, door Herm. J. Jacobs en J. Oosterkamp - Uitg. A.W. Sijthoffs Uitg. Mij., Leiden.

Die Lewe van Paul Krüger (1825-1904). Afrikaanse bewerking van ‘Van schaapwachter tot President’ deur Ds. P.J. Viljoen - Uitg. J.H. de Bussy, Pretoria en Dusseau & Co., Kaapstad.

Oranje en Maastricht, door Dr. J. Endepols en Dr. E. Jaspar - Uitgegeven met steun van het A.N.V.

Vraag om inlichting.

Wie kan het tegenwoordig adres meedeelen van:

P.J. Rozenberg, vroeger Soerabaia.

A.J.A. Schoevers, vroeger Soerabaia.

H.F. Joël, Journalist, vroeger Soerabaia.

H.P. Bauduin, vroeger Soerabaia.

W. Blitz, vroeger Hooidrift 112B, Rotterdam.

Mej. Fr. Landsman, vroeger Noordsingel 174, Rotterdam.

J. van Nunen Jr., vroeger Smalstraat 66, Helmond.

C Hellmund, vroeger p/a. N.V. Petr. Mij. La Corona, Tampico (Mexico).

M.A. Ebbers, vroeger p/a. N.V. Petr. Mij. La Corona, Tampico (Mexico).

C. Kolff, Beunos Aires (Argentinie).

E. Havinga, vroeger Den Haag.

W. Slingerland, vroeger p.a. Holland Amerika lijn, Norfolk.

J.J. Krijt, vroeger Nieuwe Binnenweg 272b, Rotterdam.

A.M. de Wit, vroeger Diergaardesingel 85a, Rotterdam.

C.W.L.M. Smits, vroeger Beukelsdijk 22a, Rotterdam.

Mevr. M. Kuyper-van Heutz, vroeger Arlington b. Washington.

W. Keulemans, vroeger p.a. fa. Hendreson Bros, Singapore (thans Nieuw York).

Mevr. M. Follett, vroeger Pieter Maritzburg (Natal).

Mej. R. de Léon, vroeger Swammerdamstraat 21, Amsterdam.

Mej. Depla, vroeger Albertinestr. 20, Den Haag, (thans België).

Aug. Knappstein, Restaurateur, vroeger Vlamingstraat 15-17, Den Haag.

A. Keur, Adj. Controleur, vroeger Paramaribo.

Mevr. A. Deichmann-Kemps, vroeger Boreelstr. 15, Den Haag.

Mej S van Helsdingen, vroeger Weltevreden (N.I.).

A. M. Huysman, vroeger Weltevreden (N.I.).

L. de Wit, vroeger Soerabaia.

G.H.L. de Wijs, vroeger Soerabaia.

A. Bagchus, Burgemeester, vroeger Buitenzorg.