Neerlandia. Jaargang 29

Oost-indië

Spelling van Aardrijkskundige namen.

Mijn stukje in het Decembernummer over de nieuwe spelling van Indische aardrijkskundige namen is bestreden (laat ik niet toonen ouderwetsch te wezen: aangevochten bedoel ik¹⁾ door een inzender in de Locomotief. Het is niet mijn plan hier punt voor punt den aanval af te slaan, maar ik meen dat er reden is om in Neerlandia de vraag te bespreken: Welke regels gelden voor het Nederlandsche volk in zake de spelling van aardrijkskundige namen?

1) Ook zulke spottende aanprijzingen hebben haar waarde voor de bestrijding van germanismen. Red.

[p. 92]

De Commissie, die ons met de nieuwe spelling opknapte, heeft de spelregels van het Departement van Onderwijs en Eeredienst voor de voornaamste Indonesische talen gevolgd, terwijl mijn bestrijder mij verwijt geheel uit het oog te hebben verloren dat men bij het aanleeren van iedere taal aan de gebruikelijke spelling moet wennen.

Voor mijn gevoel staat de zaak anders. De spelregels van het Departement hadden ten doel eenheid te brengen in de wijze, waarop de verschillende Inlandsche talen met Latijnsche letters geschreven worden; in dezen werd naar het zoo zuiver mogelijk weergeven van die talen gestreefd, terwijl de eisch, dat men om een aardrijkskundigen naam te gebruiken eerst aan de gebruikelijke spelling van die taal moet wennen, mij wel heel zwaar lijkt. Voor een verzameling aardrijkskundige namen geldt m.i. slechts één regel: Zij worden door elk volk zóó geschreven als voor dat volk de uitspraak in de landstaal klinkt.

Parijs en Londen zijn onze namen voor de steden, die in de landstalen met Paris en London worden aangeduid. Wie zal ons het recht daarop willen betwisten? Of wie zal Engelschen willen beletten de stad, die wij (en vermoedelijk ook de Italianen) Livorno noemen, aan te duiden met Leghorn?

Wij Nederlanders schrijven dus aardrijkskundige namen, zooals wij dat het best vinden; ligt het nu op den weg van een door de Regeering ingestelde Commissie om bij de samenstelling van een lijst van aardrijkskundige namen spelregels te volgen, welke alleen toe te passen zijn door die, betrekkelijk zoo weinige Nederlanders, die iets van Indonesische talen weten? Immers neen. Tegenspraak in deze verwacht ik alleen van hen, die slechts oog hebben voor het zoo getrouw mogelijk weergeven van de Inlandsche talen. Aan dezen geef ik toe, dat er duizenden namen in de lijst staan, die alleen hier te lande worden gebruikt, maar moet toch wijzen op de honderden Indische namen, die nu al eeuwen in het Nederlandsch zijn gedrukt en uitgesproken. Fout misschien van Inlandsch standpunt, maar die namen hebben hetzelfde recht van bestaan als de namen Parijs en Londen, welke volgens Franschen en Engelschen heel zeker fout zijn.

Ik zou mijn bedoeling willen verduidelijken door te wijzen op een stukje over de spelling van den naam van zekere haven op de noordkust van Afrika, dat ik las in de Haagsche Post; moest men schrijven en uitspreken Tanger of Tandjer? Ik heb den naam wel eens met Arabische letters gezien en ik ben er zeker van, dat de tweede spelling de uitspraak in de landstaal het best weergeeft, maar toch heb ik vrede met het antwoord van het lichtroode weekblad: gebruik de eerste spelling; zóó spreken alle Nederlanders, die gegregeld op deze haven varen, den naam uit. Dat is voor mij de zaak; niet hoe inboorlingen en bestudeerders van hun taal een inheemsch woord weergeven.

In denzelfden gedachtengang lijkt het mij fout, dat wij Nederlanders er ons aan storen als een of andere potentaat een aardrijkskundigen naam verandert; het overboord zetten van namen als St. Petersburg en Christiania is voor mijn gevoel (ik bedoel: zooals ik de zaak voel) alleen van kracht voor Russen en Noren, voor de menschen voor wie de wetten van deze potentaten gelden.

Het voorschrijven door de Regeering van de veranderingen van de Indische aardrijkskundige namen is m.i. evenmin te verdedigen als de invoering van de spelling Kollewijn, buiten de Nederlandsche Regeering om, het zoude zijn.

Ten slotte nog een opmerking over de internationale beteekenis van de Lijst: de Engelsche taal kent het woord ‘bantam’, in mijn woordenboek omschreven als een kleine vogel, vermoedelijk het eerst aangebracht van Bantam op Java. Maar de Regeering eischt nu de spelling Banten!

R.v.I.