Neerlandia. Jaargang 29

[p. 40]

Van Hollanders in Canada.
II (Slot).

Voor ons Nederlanders zijn de Hollandsche kolonies in Alberta de merkwaardigste.

In de hoofdstad van Alberta had zich in den loop der jaren een vrij groot aantal Nederlanders gevestigd. Velen dier kolonisten waren uitgekomen als landbouwers. Enkelen waren als ‘homesteaders’ begonnen. De ongelooflijke inspanning echter, die van de ‘homesteaders’, menschen, die een homestead, een stuk land ter grootte van 64 H.A. van de regeering of van spoorwegmaatschappijen nemen, gevergd wordt, om zich door de eerste moeilijke jaren heen te slaan, ging de krachten dier menschen, die veelal van huis uit geen landbouwers waren, te boven. Ze lieten hun ‘homestead’ voor wat het was en trokken naar Edmonton, Anderen bleven in den landof in den tuinbouw of in de melkerij. Nog anderen oefenden een handwerk uit, of werken in 't houtbedrijf of in een der gemeentebedrijven.

De Hollanders in en om Edmonton leven, evenals die in en om Winnipeg, voor 't grootste deel op zich zelf: er is geen band, die hen samenbindt. Ze hebben een wakkeren beschermer in den heer W. Kroon, directeur der Holland Canadian Mortgage Bank, maar voor hem is het ondoenlijk, om de wijd uit elkander wonende Hollanders op de een of andere manier tot eendrachtige samenwerking over te halen.

De Gereformeerden vormen wel een eenheid, daar ze ook hier een gemeente en een kerk hebben gesticht. De gemeente is klein en zwak. Gelukkig voor hen hebben ze tegenwoordig een predikant, die ook de zorg op zich genomen heeft van de gemeente in Neerlandia.

In de laatste jaren is het getal Nederlanders in en om Edmonton sterk verminderd. Die kan, trekt weg naar de Vereenigde Staten. Velen trekken naar den staat Washington aan den Stillen Oceaan, waar ze de reeds volkrijke Hollandsche kolonies van Everet, Bellingham en Oak Harbor aanzienlijk versterken.

Het is over 't algemeen voor Hollanders zeer moeilijk in de steden van Canada werk te vinden. Op het land zijn zij welkom.

Nu gaat dat wel voor jonge mannen Die hebben er geen bezwaar in eenige jaren als boerenknechts te dienen. Als ze ouder worden, willen ze echter liever een zelfstandig bestaan hebben. Om daartoe te komen, staan hun twee wegen open. Ze kunnen werk zoeken in een der groote steden of ze kunnen land van de Regeering, van de spoorwegmaatschappijen of van particulieren bouwrijp maken.

Maar een stuk prairie ontginnen zonder kapitaal, dat is een ontzaglijk werk. Daar hebben de landbouwers in 't moederland geen flauw besef van. De Geldersche boertjes of daghuurders, die een stuk heideveld ontginnen, staan lang niet voor zulke bergen van moeilijkheden als de pioniers in de prairie. Behalve den zwaren arbeid, dien men dagelijks te verrichten heeft, gevoelt men de eenzaamheid der ontzaglijke prairies loodzwaar op zich drukken.

Soms wordt het pionieren heerlijk beloond, maar dikwijls gebeurt het ook, dat de landverhuizer in de prairies alles verliest, wat hij meegebracht heeft uit 't moederland.

Maar ik keer terug tot de Hollanders in Edmonton.

Het kerkelijk leven onder de Gereformeerden kan zich nu weer ontwikkelen. Dat zal voor enkelen een reden zijn, om niet naar de V.S. van Amerika te verhuizen en voor anderen in Edmonton woonachtig, niet Gereformeerde Nederlanders zal het een reden zijn, om zich bij de Gereformeerden aan te sluiten.

In de Hollandsche kolonies in Canada, evenzoo in die in de Vereenigde Staten, heeft een werkzaam predikant een buitengewoon grooten invloed op den zedelijken, godsdienstigen en maatschappelijken toestand der kolonisten.

Dat wordt nog veel te veel uit het oog verloren.

Wanneer, zooals in 1846 en volgende jaren, duizenden Nederlanders onder leiding van bekwame predikanten naar Amerika trokken, er nu eens duizenden naar Canada trokken onder de bezielende leiding van predikanten, dan zou er zeker in Canada een goede toekomst liggen voor honderdduizenden Nederlanders.

De Canadeesche regeering of de spoorwegmaatschappijen zien dat niet in en Nederland denkt er niet aan de landverhuizing in die banen te leiden.

Zoo raken we onze overtollige bevolking nooit kwijt en zullen de Hollandsche kolonisten in Canada m.i. nooit die beteekenis krijgen voor 't moederland, die de Amerikaansch-Hollandsche kolonies hebben. Ook op Canada zelf zullen ze niet een zoo duidelijken stempel drukken, als ze dat gedaan hebben op de Vereenigde Staten.

De reis van Edmonton naar Neerlandia is niet heel gemakkelijk.

Met den trein reist men tot Westlock en van daar moet men maar zien, hoe men in het veertig mijlen Westwaarts gelegen Neerlandia komt.

Hoe de Hollanders daar, in dat eenzame Noorden, gekomen zijn, heb ik elders meegedeeld.^*)

Ze zitten er, dat is voor ons op 't oogenblik genoeg.

Neerlandia is in alle opzichten een merkwaardige kolonie.

Daarom vind ik het zoo jammer, dat, Hollanders, die Canada bereizen om den toestand der Nederlandsche landverhuizers te bestudeeren, niet of hoogst zelden Neerlandia bezoeken.

Wie de kolonie in oogenschouw neemt, krijgt bewondering voor de stoere landbouwers, die in de onafzienbare

De heer W. van Ark, een der leiders en hoofd der gouvernementsschool, met zijn gezin voor zijn woning, een blokhuis, van binnen met planken beschoten. De naden zijn aangevuld met mos om de koude tegen te gaan.

prairies van Centraal-Alberta worstelen tegen allerlei onspoed, om 't hoofd boven water te houden en vooruit te komen.

Neerlandia, al is het klein en betrekkelijk onbelangrijk in vergelijking met tal van nederzettingen, die verspreid

*) Hollandsche emigranten in Canada door J.J. Leys. Uitgave L. Berrevoets, Doetinchem.

[p. 41]

liggen in de oneindig schijnende prairievlakten van Canada, Neerlandia is toch een merkwaardige kolonie.

Mij is geen andere kolonie in Canada bekend, die, laat mij het zoo eens zeggen, gesticht is op denzelfden grondslag.

Een troepje Hollanders, in Ontario woonachtig, meende, dat in ‘the far West’ de toekomst voor kolonisten helderder was dan in de Oostelijke provincies van Canada.

Ontario, Quebec en New Brunswick zijn geen prairieprovincies. Ze zijn bergachtig; de grond, die met onafzienbare bosschen bedekt is, is minder vruchtbaar.

Niet zoodra echter onverschrijdt men de grenzen van Manitoba, of het landschap neemt een heel ander karakter aan.

Manitoba, met de hoofdstad Winnipeg, is de eerste prairieprovincie. Daarop volgt Saskatchewan en eindelijk Alberta. Dit zijn de drie prairieprovinciën. Westelijk hiervan ligt Britsch Columbia, de bergprovincie bij uitnemendheid.

Dat troepje Hollanders uit Ontario, uit niet meer dan twintig personen bestaande, trok dagreizen ver naar het Westen, weerstond de lokmiddelen van spoorwegmaatschappijen en van landagenten, liet de beschaving ver achter zich en vestigde zich in de eenzaamheid met de uitdrukkelijke bedoeling als Canadeezen hun Nederlandsch karakter zoo lang mogelijk te bewaren.

Daarom vestigden zij zich niet tusschen kolonisten van anderen landaard, maar bleven bij elkaar.

Ze vroegen een heele ‘township’ aan, een stuk land van 36 vierk. mijlen, waarop nog geen kolonisten zich hadden gevestigd.

Daar bouwden ze met vereende krachten hun eenvoudige blokhuizen en hun kerk. De regeering gaf toestemming om de kolonie Neerlandia te noemen.

Ook in dien naam sprak zich duidelijk uit de wensch der kolonisten, om den band met het moederland zoo lang mogelijk aan te houden.

Ds. Jongbloed heeft gedurende eenige jaren de Hollandsche gemeenten van Edmonton en Neerlandia bearbeid. Toen deze predikant vertrok naar New-York (Hoboken), werden beide gemeenten vacant tot 1924.

Met verlangen zien de kolonisten uit naar meer Hollandsche gezinnen. Ze wenschen het heele ‘township’ vrij te houden voor landgenooten, die één van zin met hen willen samenwerken, om de kolonie in stoffelijken en geestelijken zin tot bloei te brengen.

De grond is vruchtbaar, de enkele bosschen bestaan uit licht houtgewas en zijn niet moeilijk te ontginnen. Het grootste deel van de gronden is prairiegrond.

Alle nieuw aankomende kolonisten kunnen rekenen op hulp en steun der opgezetenen. Geldelijken steun kunnen ze niet geven, daartoe zijn ze te arm.

De spoorwegmaatschappijen en de particuliere gronduitgevers doen hun best, om nieuw geworven landverhuizers afkeerig te maken van Neerlandia. Daar is voor hen niets te verdienen aan regeeringsgronden. Dat is naar alle waarschijnlijkheid de oorzaak, dat zich zoo weinig nieuwe kolonisten in Neerlandia vestigen.

Wanneer de kolonie echter groeit en de kolonisten hun beginsel trouw blijven, dan zal daar in Centraal-Alberta mettertijd een kolonie van Nederlanders gevormd worden, daar hun Calvinistische beginselen er ook toe zullen bijdragen, om de Grootnederlandsche gedachte tot in lengte van dagen levendig te houden.

Als Calvinisten moeten ze voeling blijven houden met het moederland. Geestelijk moeten zij gevoed worden door de geschriften, uitgaande van de Calvinistische voormannen, werkzaam aan onze Universiteiten en onze Theologische school. Zoolang ze Calvinisten blijven, zoolang moeten ze den band ook aanhouden.

Verliezen ze hun beginselen, gaan ze op in de Engelsche kerken en secten zooals de eenling dat bijna altijd doet, dan wordt ook de band met het moederland losser en losser en de Grootnederlandsche gedachte gaat verloren.

De Hollanders in Britsch Columbia heb ik niet bezocht. Er zijn er nog al wat. die echter verspreid wonen. Op Van-Couvereiland woont nog een Hollander, die als predikant ijvert voor de belangen der Hollanders ‘in de verstrooiing’. Hij dient echter een Engelsche kerk.

Steun bieden van Holland uit aan de kolonisten gaat moeilijk. Geld kunnen ze allen gebruiken, maar er is geen denken aan, dat wij hier in Holland, Canada mee kunnen opbouwen met ons geld.

Maar wij kunnen de Hollandsche kolonies in Winnipeg, Edmonton en Neerlandia steunen door 't zenden van boeken en tijdschriften.

Dit zou bijvoorbeeld heel goed kunnen geschieden op dezelfde wijze, als waarop uit Holland de zendelingen in de Oost worden gesteund.

Het landbouwbedrijf in de kolonie. Een Hollandsche kolonist laadt tarwe over op een primitieven boerenwagen.

Er heeft zich n.l. een commissie gevormd, die aan belangstellenden in Nederland adressen opgeeft van zendelingen op Java en de buitenbezittingen. Leest iemand een tijdschrift, dat hij, na 't gelezen te hebben, gaarne zenden wil aan een zendeling, teneinde dezen zijn eenzaamheid wat minder zwaar te doen gevoelen, dan kan hij van de genoemde commissie een of meer adressen krijgen, waaraan hij het tijdschrift, dat, of de krant, die hij missen wil, zenden kan. Het groot aantal dankbetuigingen, dat reeds ingekomen is van zendelingen, die op die wijze tijdschriften en kranten ontvingen, bewijst, dat de commissie een heerlijk werk verricht.

Ik weet niet, of het A.N.V. ook in die richting werkt. Zoo niet, dan moge ik bij dezen die manier van steunverleening aanbevelen.

J.J. LEYS.

Het zal den lezers van deze bijdrage genoegen doen te vernemen, dat de Boekencommissie op verzoek van het Hoofdbestuur zich bereid heeft verklaard, naar Neerlandia boeken te zenden.

Red. Neerlandia.