Neerlandia. Jaargang 23

[p. 85]

De tegenwoordige stand van het Nederlandsch-Belgische vraagstuk.

De jongste berichten uit België geven aanleiding, dat Nederland zich op de thans aan te nemen houding even bezinne.

Het is naar Parijs gegaan geenszins uit eigen aandrift, doch om België zijn goeden wil te toonen. Het heeft er het uiterste gedaan om zich met België onmiddellijk te verstaan. België heeft van de gelegenheid geen gebruik gemaakt: zijn bepaalde wil is het geweest, dat Nederland er van de Groote Mogendheden een vonnis beteekend zou krijgen. Het vonnis is anders uitgevallen dan België had gehoopt, en thans wil het zich er niet bij nederleggen. Op het oogenblik zelf dat het, volgens de uitspraak der mogendheden, beginnen moest met Nederland in overleg te treden omtrent de voorstellen die beide staten gemeenschappelijk in zake de waterwegen aan de groote mogendheden zullen hebben voor te leggen, heropent het een anti-Nederlandsche campagne, die zich voorstelt Nederland alsnog te kunnen doen berooven van de souvereiniteitsrechten in Limburg en op de Schelde, welke de Parijsche uitspraak buiten debat gesteld heeft. Willens en wetens bederft zoodoende de Belgische regeering de goede verhouding tot Nederland voor jaren. Eene handelwijze waarvoor zij verantwoordelijk staat aan het Belgische volk. Heeft zij gronden tot de meening dat het haar gelukken zal de mogendheden van hun besluit terug te doen komen? Deze vraag beantwoorde zij voor zichzelve. Wij voor ons hebben haar te herinneren, dat zij niet enkel met Engeland, Frankrijk, Amerika, Italië en Japan, dat zij allereerst met Nederland te maken heeft, en dat wij te Parijs tot de uiterste grens onzer toegefelijkheid gegaan zijn. Wat België wil, is niet 1839 herzien, maar 1648. Geen enkel oogenblik is het tusschen 1830 en 1839 in overweging geweest, aan Nederland een voet te ontnemen van wat het vóór 1790 had bezeten; geen voet land-, ook geen voet watergebied. De vereeniging van 1815 is te niet gedaan, en sedert bestaan twee staten, die, binnen het kader der door Europa gewaarborgde regeling van 1839, steeds vrijheid hebben gehad en metterdaad genomen, hunne zaken af te doen bij onderling verdrag. Thans het geheel der van 1815 tot 1830 door Koning Willem I bezeten rechten als eene aan de beschikking der Parijsche vredesconferentie vervallen massa te beschouwen, waaruit naar het welgevallen dier conferentie een nieuw Nederland en een nieuw België kunnen worden gekneed, is eene opvatting waartoe Nederland zich nooit ofte nimmer zal bekeeren, en die haar niet dan met geweld zal kunnen worden opgelegd. Van de conferentie, wier woord wij hebben, vreezen wij zulk geweld niet. Van België? Alsof dit nieuwe vijandelijkheden in Europa zou kunnen ontketenen op eigen hand!

Het onderscheid in de wijze, waarop net Nederlandsch-Belgisch vraagstuk in België en bij ons bezien en besproken wordt, is vermoedelijk hieraan toe te schrijven, dat België in oorlogspsychose verkeert, en wij niet. België, de nog zittende Belgische regeering met name, heeft sedert 1914 geleefd in een hevige spanning van iederen dag. Het eene oogenblik moet vervuld zijn geweest van wanhoop aan het behoud van het wreed vertrapte land, dat de knevelaar nimmer zou loslaten uit zijn greep; het andere van onbeteugelde toekomstdroomen. België zou herrijzen, grooter, sterker, roemrijker dan het ooit was. Het zou overwinnen, schouder aan schouder met machtige bondgenooten, die verplichting hadden aan den kleinen broeder en die verplichting zouden weten te gedenken. De gemeenschappelijke overwinning is behaald; - en nu blijkt er, desondanks, voor ‘grooter België’ in de wereld geen ruimte te zijn.

Het ‘grooter België’ zou zich moeten ontspannen ten koste van Luxemburg; en het Fransche belang blijkt Luxemburg's vereeniging met België niet te gedoogen; - ten koste van Duitschland; doch Frankrijk zelf heeft van den linker Rijnoever moeten afzien; - ten koste van Nederland; doch dit blijkt een levend wezen dat zich niet in het vleesch wil laten snijden.

[p. 86]

België's eischen ten aanzien van Nederland, ter conferentie voorgebracht, zijn niet te verwezenlijken zonder het bestaan zelf van Nederland aan te tasten; en een Nederland, dat zich tegen zoodanigen toeleg te weer stelt, zal begrip en steun voor zijne belangen vinden bij meer dan één der overwinnaars zelven.

België heeft dit niet ingezien en zich eene zware teleurstelling bereid, die koel beraad gemakkelijk hadde voorkomen. Nederland heeft van zijn diplomatiek succes met groote terughoudendheid gewag gemaakt. Het is niet zijn wensch, noch zijn belang, dat aan België de verwezenlijking van eenig billijk verlangen ontga. Een verbitterd, een verarmd, een op avontuur belust België is voor ons een slechte buur. Nederland is alsnog bereid, omtrent maatregelen van rivierbeheer, omtrent verruiming en verzekering van België's uitwegen te water, met België in overleg te treden. Het is een leugen dat Nederland vóór 1914 van zijn Scheldebezit gebruik gemaakt heeft, om Antwerpens bloei te belagen; een leugen dat Nederland's bezit van Zuid-Limburg in 1914 de verdediging van België bemoeilijkt heeft. Tot nakoming van zijn deel in militaire verplichtingen, die de Volkenbond, waartoe Nederland en België gezamenlijk zullen behooren, gerechtigd zal zijn met en voor ons beiden vast te stellen, zal men Nederland bereid vinden. Niet tot opoffering van souvereiniteitsrechten in het eenzijdig gewaardeerd belang van België's verdediging, als ware deze een vraagstuk op zich zelf, waarvoor alle ander belang had te wijken.

Het zou, in het afgetrokkene, voor België aangenamer zijn, zich geheel nieuw te kunnen constitueeren zooals het in zijn stoutste droomen dit slechts had kunnen verlangen. Welk een België zou er te maken zijn, indien men terug mocht tot de Pacificatie van Gent! Echter heeft men nooit vernomen dat België Duinkerken terugvorderde of Douai of Valenciennes. Het begreep dat eventueele wenschen in die richting onmiddellijk zouden afstuiten op de werkelijkheid van een levend Frankrijk dat gedeelten van den oud-Bourgondischen staat onverbrekelijk met zich heeft kunnen verbinden. Met een België, dat geen overeenkomstig begrip toonen kan voor de hechtheid van het Nederlandsche volksverband, worden wij het nu noch ooit eens.

Een nabuur, wiens goeden wil in gewichtige zaken van gemeenschappelijk belang men noodig heeft en verkrijgen kan, te noodzaken eene waarheid als deze nu nogmaals te herhalen, is geen wijs staatsbeleid. Wij zullen met die waarschuwingen niet verder gaan. Wil België de goede kaarten die het nóg in de hand heeft alle verspelen, wij zullen het in ons beider belang ernstig betreuren, maar om het te verhinderen kunnen wij nu waarlijk niets meer doen, dan wij reeds gedaan hebben. Tot dusver heeft de regeering, waartoe de heer Hijmans behoort, in deze geheele zaak niets gedaan dan Nederland voor het hoofd te stooten, en Parijs heeft het hem niet eenmaal dank geweten. Intusschen, dit beleid blijve ter beoordeeling van de natie zelve in wier belang het heette te worden gevoerd. Voor ons begint de tijd te naderen, zoo hij niet reeds aanbrak, dat wij tot het annexionisme het zwijgen hebben te doen. Dien klapperenden windmolen kunnen en willen wij niet overschreeuwen. Maar wie van dreigementen tot de daad zou willen overgaan, zal ontwaren, dat hij ons ten volle op onze hoede heeft gebracht.

En wat de waterwegen betreft, is het de Belgische regeering die, voor haar deel, uitvoering te geven heeft aan de door haar, niet door ons, uitgelokte Parijsche beslissing. Wij hebben maar één woord, en het is gegeven bij monde van den heer Van Karnebeek. Wil België den weg van het gemeen overleg op, dan ligt die open. Ook te dezen aanzien behoeven noch wenschen wij iets te herhalen. Ons blijft slechts over te besluiten met een ‘tot weerziens’. Aan België de keus, of het een ontmoeting van vrienden of van vijanden wezen zal.

H.T. COLENBRANDER.

Naschrift.

Het bovenstaande was geschreven, eer het Comité de Politique Nationale er toe overging, zijn program, ten verzoeke van President Wilson, nader te preciseeren.

Wat de heer Hijmans te Parijs achter gewilde vaagheid trachtte te verbergen, maar ieder reeds vermoeden kon, ligt dan nu bloot: de Belgische eischen houden afstand van Nederlandsen grond- en watergebied in; m.a.w. zij houden in wat de Raad van Vijven reeds heeft uitgesloten.

Belgiëschijnt zich te willen beroepen op de ontvangst, die Hijmans' denkbeelden aanvankelijk in dien kring hebben genoten, in Februari. Wellicht zelfs op onderhandsche toezeggingen, aan België gedaan in oorlogstijd, te Hâvre.

Met dit alles heeft Nederland niet te maken Wij kennen den Raad van Vijven slechts van het oogenblik af dat wij er voor verschenen zijn, en dien Raad denken wij te houden aan zijn woord.

Nog heeft thans de heer Hijmans tijd, te overwegen of hij zich aan het Comité-programma binden wil, ja dan neen. Is het ja, hij zal de geheele weerstandskracht van het willens en wetens door hem uitgedaagde Nederland tegen zich vinden, en bespeuren, hoezeer hij die kracht heeft onderschat.

In België heeft het nimmer ontbroken aan kringen, die de annexionistische politiek afkeurden. Thans is de tijd aangebroken dat men afkeuring zal hebben te doen volgen door verzet. Tot de regeering, die zich door de agitatoren van het Comité de wet schijnt te laten voorschrijven, behooren Franck, Anseele, Vandervelde. Het is niet onze wensch, dat het Nederlandsche volk alle Belgen over één kam schere, doch als wij er toe genoodzaakt worden, moeten en zullen wij het doen. Woorden hebben wij genoeg gehoord; van de Belgen, die gezegd hebben prijs te stellen op Nederland's vriendschap, worden thans daden verwacht. C.