Neerlandia. Jaargang 23

[p. 71]

Despereert niet!

Wij beleven dagen van groote onzekerheid omtrent de wijde toekomst van Europa, omtrent de blijvende verhoudingen der oude en der nieuwgevormde wereldrijken in Oost en West. Vertrouwen aan de eene zijde in de wording van een tijd van vreedzaam en vrij verkeer van alle volkeren zonder onderscheid, van een algemeene verbroedering; aan den anderen kant, onrust en vrees voor verwording, voor verzinking in den maalstroom der onderscheidene ideeën! Nederland heeft de ernstige woelingen om zich heen nauwlettend met standvastig gemoed, gadegeslagen, en weten pal te staan.

Voor Nederland beleven wij tevens een tijd van herinnering aan roemrijke dagen, aan mannen, die den

JAN PIETERSZ. COEN.

Hollandschen naam gezag hebben gegeven over de geheele wereld. In deze eeuw leven wij met onze gedachten 300 jaren terug, naar onze ‘Gouden Eeuw’, naar den tijd waarin Holland een overwegende stem had in den raad der volkeren, den tijd door Potgieter als in een heldenzang verlevendigd in den aanhef van zijn overbekend opstel: Het Rijks-museum te Amsterdam, den bloeitijd van Hollandsche kunst- en taalbeoefening, van wetenschap en staatsbeleid. Den Haag en Dordrecht huldigden de nagedachtenis van Jan de Witt. Joan van Oldenbarnevelt zal in beeld worden herdacht te Rotterdam en te 's-Gravenhage; den 13^den Mei had op het Stationsplein te Amersfoort bij zijn borstbeeld een huldebetooging plaats, waarbij ook de Koningin zich heeft doen vertegenwoordigen. En op dit tijdstip herleeft voor ons die ijzeren figuur, die man van onwankelbare trouw, van onwrikbaar plichtsgevoel, Jan Pietersz. Coen, die nu voor 300 jaren op de bouwvallen van Jacatra Batavia, de hoofdstad van Ned. Indië, vestigde. Het Koninklijk Instituut voor de Taal-, Land- en Volkenkunde van Nederl.-Indië zal met steun der regeering een gedenkboek, verrijkt met de portretten van Coen en zijne echtgenoote, doen verschijnen, waarin door de zorg van Dr. Colenbrander zullen zijn opgenomen de op het Rijksarchief zich bevindende brieven van Coen aan de heeren van Zeventienen van de Ned. O.-I. Compagnie. Het Koloniaal Instituut te Amsterdam biedt een tentoonstelling aan van hetgeen het met betrekking

[p. 72]

tot de geschiedenis van Batavia heeft kunnen bijeenbrengen. Een standbeeld voor Coen prijkt reeds sedert jaren op het Waterlooplein te Batavia, en in zijn geboortestad, op de markt te Hoorn.

Wij noemden zijn onwrikbaar plichtsgevoel. Dat heeft hem ook geleid tot daden van onmenschelijke wreedheden, en zij, die denken als de Farizeeën: hadden wij geleefd in de dagen onzer vaderen, dan zouden wij niet medeplichtig zijn geweest aan den moord der profeten (Matth. 23, vers 30), veroordeelen hem deswege tegenwoordig, en stellen daarbij in de schaduw hetgeen hij groots verricht heeft en... gedacht toen hij den Heeren 17en schreef: van Indië kan iets groots verwacht worden.

Nederland moet met dankbaarheid waardeeren de grondslagen, door Coen in Indië gelegd. In den loop der tijden, bij het verrijzen vooral van de moderne humanitaire begrippen, is de toenadering tusschen den Westerling en den Oosterling geleidelijk groeiende tot een toestand van gelijkgezindheid, van verbroedering. Niet langer is Indië een wingewest ter exploitatie door het Moederland, zelfs de naam van bezitting raakt in miscrediet. Bij den Westerling wordt de geest steeds sterker om den Oosterling te beschouwen als gelijkwaardig, er toe mede te werken dat het gevoel van een onderscheid als van overheerscher en overheerschte geheel worde weggevaagd. Zeker, in dat streven, zou Coen met zijn ruimen en vooruitzienden blik nog heden bemoedigend zich uiten: Despereert niet!

Ch.R. Bakhuizen van den Brink.

Standbeeld van Coen te Batavia.