Neerlandia. Jaargang 23

Amerika.

Nederlandsch leven in New-York.

Wanneer men langs de rivier New-York nadert en de hooge gebouwen van Manhathan eiland voor het oog oprijzen, ontrolt er zich een aanblik van een stad, die zijns gelijke in de wereld niet heeft. Machtig, groot, indrukwekkend en overweldigend is alles wat ge ziet, in zijn nieuwheid. Met meer dan belangstelling voor wat een machtige natie tot stand heeft weten te brengen, zette ik voet in de nieuwe wereld en onwillekeurig gingen mijn gedachten terug naar den tijd onzer voorvaderen, pioniers in alle deelen der wereld, niet het minst in Amerika, waar het Nieuw Nederland plaats maakte voor New-York dat in 1667 bij den vrede van Breda in Engelsche handen bleef, terwijl Suriname behouden bleef voor Nederland. Wat stonden wij af, wat behielden wij, wat werd er van New-York, wat van Suriname nu ruim 250 jaren zijn heengegaan?

Geen wonder was het dan ook dat ik gedurende mijn verblijf in de V.S. trachtte terug te vinden of en wat er nog aan Nederlands vestiging in vervlogen eeuwen herinnerde en of er nog iets van Hollandsch leven in deze wereldstad is terug te vinden.

Voor den oppervlakkigen reiziger uit Nederland doet zoo goed als niets herinneren aan den tijd, die een twee en een halve eeuw achter ons ligt, alleen bij beslist zoeken en snuffelen komt er iets op onzen weg dat aan dien tijd doet denken. En de tegenwoordige Amerikaan, heeft geen tijd om aan het verleden terug te denken, zijn oog ontdekt niets. Enkele onderzoekers is dit gegeven.

Wie denkt, wanneer hij het beroemde Vrijheidsbeeld aanschouwt op Bedloo's eiland (dikwijls gespeld Bedlows island en Bedloe's island) aan Isaac Bedloo ¹⁾, een lid eener familie, die in Suriname en Nederland geschiedenis hebben gemaakt. In Broadway wordt niet meer herkend den ‘Breedenweg’ van weleer en wie denkt er aan dat Wallstreet, welks naam een synoniem is voor effecten, aandeelen, goud, geld, belegging, speculatie, fortuin en ruïne door Gouverneur Pieter Stuyvesane²⁾ in 1653 gebouwd, zijn naam ontleende aan de wallen die eens Nieuw Amsterdam verdedigden, al verdwenen deze wallen. terwijl de naam, een der beroemdste straatnamen der wereld, behouden werd.

Doet de Harlemriver een gemakkelijke herinnering oprijzen aan de Noord-Hollandsche bloemenstad en klinkt familiaar de naam Spuyten Duyvil (In spijt den duivel)³⁾, Yonkers (een voorstad van New-York) van Jonkheer's, Knickerbocker van knikkerbakker afgeleid, Catskill mountains die de Kaaterskill⁴⁾ bergen bedoelen, minder gemakkelijk vinden we in Brooklyn, Breukelen terug, in Albany de oude naam Beverwijck, dat in 1664 zijn naam veranderde, in Kingston een der oudste steden den naam Wiltwijck en in Longisland die van Waalbogt.

Op een der meest historische plekjes van New-York, Bowling Green en Battery place, vindt men het ‘Custom House’ een indrukwekkend gebouw aan welks voorgevel op de 6e verdieping een reeks marmeren standbeelden staan, 12 machtige zeevarende naties vertegenwoordigende uit de oudheid en het heden, die in den wereldhandel deel hebben gehad! Nederland is weergegeven door Admiraal Tromp, met breedgeranden hoed met pluim, zware hooge laarzen en lang zwaard.

Doch zoo hoog staan deze beelden, dat niet velen in het reusachtig gewoel er aan denken om een blik naar boven te slaan! Ook het wapen van Nieuw-Nederland op de ‘Hall of Records’ waarin veilig de documenten geborgen liggen van de bezittingen van Manhattan eiland, en in welks gevel uitgehouwen zijn o.m. groepen van de volkeren die deel hadden in het verleden der stad, Indianen, Hollanders, Engelschen en Hugenoten, gaat het oog der meesten voorbij.

In de Public Library trof ik vele Nederlandsche boeken aan waaronder tal van oude uitgaven op Koloniaal gebied van Oost- en West-Indië. Ook van de uitgaven van het A.N.V. waren er verscheidene afdrukken aanwezig.

Deze Public Library heeft bovendien eene afzonderlijke afdeeling voor Hollandsche lectuur.

Het aantal Nederlanders dat in New-York woont is groot. Men ziet ze niet. In de overweldigend groote stad meent ge slechts Amerikanen te zien en te hooren, doch de reiziger die naast U zit in den trein of op de bus, de kelner die U bedient in de vele hotels of restaurants, de wandelaar die voor U uit loopt in het Park, kan een landgenoot zijn, en ge merkt het niet. Uiterlijk is alles Amerikaansch, door de zuiging welke dit ras op zijn omgeving uitoefent. Door een Consul-Generaal en Vice Consul wordt Nederland vertegenwoordigt in New-York.

1) De familie Bedloo, van oorsprong Fransch en geheeten Biddeloo, vestigde zich in de 17e eeuw in Nederland en enkele hunner immigreerden naar Suriname en Nieuw-Nederland. Zij bekleedden aldaar hooge regeeringsambten en waren eigenaars van verschillende plantages.
An order of Lovelace directed that Love island in the Bay owned by Isaac Bedlow, olderman and comptroller of the revenue should be a privileged place where prisoners were free from warrent of arrest. Gouvernor Nicolls granted this island to Capt. Needham on 23 Dec. 1667 and he sold it to Bedlow after whom it was named. Bedlow's widow sold it to James Carte 29 April 1676. (History of New-York by John Romeyn Brothead 1871 p.p. 168 note).
Zie ‘de Wapenheraut’ van 1915 blz. 321 358, en van 1916 blz. 69 alsmede voor de Genealogie van de familie Bedloo de Bronovo Genealogische Heraldische bladen 1e jaargang 1906, blz. 370/379.

2) Directeur van Curaçao en de laatste Gouverneur van Nieuw Nederland. Over Curaçao regeerde hij van 1643-1664. Hij was bekend onder den naam ‘Stiff Necked Peter’ en had een houten been. Nieuw Nederland moest hij 8 September aan de Engelschen overgeven.

3) In Suriname vinden wij een soortgelijke benaming terug in den naam van de plantage ‘Nijd en Snijt’ aan de Commewijnerivier, welke toebehoord heeft aan de familie du Plessie.

4) Zie het woord Kil in Dordtsche Kil.

[p. 24]

Of diens kantoor gemakkelijk is te vinden? Het antwoord is neen. Geen gids die ik kocht gaf mij het juiste adres aan. In dit opzicht is het geven van meer bekendheid in dergelijke geschriften aanbevelenswaard. Ook het adres van de K.W.I.M. vond ik niet. En toch verwacht de reiziger door zulke boekjes te kunnen worden ingelicht. Een nieuw Hollandsch punt is de afdeeling van het Departement van Koloniën in white hall buildings 17 Battery place onder leiding van den ingenier Ankersmit, die voor inkoopen voor Oost- en West Indië zorg draagt en nuttig werk verricht.

1. Dan richten de schreden zich naar de Hollandsche Club op 3 Gramercy-Park (West), opgericht 16 April 1963; bezitster van een eigen mooi gebouw met flinke leeszaal, nette slaapkamers, goede keuken en deftig, rustig uiterlijk. Het aantal leden, thans 258, is toenemende en is verspreid over heel de wereld. Suriname is door 2 vertegenwoordigd en Curaçao door een gelijk aantal. Ik genoot daar gastvrijheid die ik op prijs stelde en vond gelegenheid tot lezen van de welvoorziene leestafel. De inwonende leden hebben voorzeker daar een gezellig te huis. Bevordering van nadere aaneensluiting van de in New-York verblijfhoudende Nederlanders, oud Nederlanders en Amerikanen van Nederlandsche afkomst is het doel.

2. Daarnaast de Nederlandsche Vereeniging ‘Eendracht maakt macht’ (Netherlands Mutual Benefit Society), de oudere zuster opgericht 6 Maart 1864, die ten doel heeft het onderhouden van de kennis der Nederlandsche taal, het aankweeken van onderlinge vriendschap, het verleenen van onderstand aan hare leden bij ziekte en overlijden, het bevorderen der welsprekendheid en het onderhouden eener bibliotheek en van een vereenigingslokaal. Voorwaar een nuttig doel voor leden die tusschen 18 en 50 jaren mogen zijn. Godsdienst en politiek wordt in de bijeenkomsten niet behandeld. De vereeniging telt 51 leden en 7 buitengewone leden, allen op 1 na in Amerika wonende. Den laatsten tijd is er, vooral door onvermoeide pogingen van een uit West-Indië (St. Eustatius) (dat is niet juist, de heer Scheuerman is de laatste jaren op Curaçao geweest) in New-York wonende Nederlander, de heer Scheuerman, opleving waar te nemen op het gebied van Hollandsche cursussen, bibliotheekwezen, enz.

3. De Nederlandsche liefdadigheidsvereeniging (The Netherlands Benevolent Society of New-York) onder bescherming van Hare Majesteit de Koningin doet eveneens goed werk, vooral door hulpverschaffing aan Nederlanders waarbij de damescomité's uitmunten. Een 120 leden telt de vereeniging die maaltijden verstrekt, werk verschaft, onderkomen verstrekt, kleeren uitdeelt en overtochtsgelden betaalt aan degenen, die zulks behoeven. Zij is gevestigd 217 East. 19th. Street.

4. Ten slotte het A.N.V. Een kleine afdeeling verloren in de Metropolis, welke goed werk zou kunnen verrichten nu zoovele Nederlanders door New-York trekken op hun doorreis naar Oost- en West-Indië, maar waarvan helaas de reiziger niets merkt of waarneemt. Dat is jammer. De secretaris mocht ik eenmaal even ontmoeten - omdat ik hem zocht. - Met den sympathieken voorzitter, Baron van Oldeneel bracht ik enkele aangename uren door.

Het is te begrijpen dat het drukke leven en de groote afstanden in New-York een rijk leven van 't Nederl. element in den weg staan.

Mocht het nog eenmaal anders worden! Het Nederl. element in den vreemde mag zeker - overal - wel wat leven worden ingeblazen. Dit te bevorderen, is een taak van het A.N.V.

FRED. OUDSCHANS DENTZ.

Paramaribo, 20 October 1918.