Neerlandia. Jaargang 22

[p. 127]

Nederlandsche Landverhuizing naar Amerika
Door A.v.C.P. Huizinga.

I.

Nederland is dicht, Amerika dun bevolkt. Terwijl de hulpbronnen van ons vaderland reeds eeuwenlang zijn ontgonnen, zijn die van Amerika zelfs nog niet alle aangeroerd. Zoo is het met de meeste Europeesche naties; bij dichte bevolking der landen zijn de hulpbronnen er reeds eeuwenlang gebruikt. Het gevolg ervan is geweest de enorme landverhuizing naar deze gewesten. Het natuurlijk streven naar lotsverbetering beheerscht de emigratie van den beginne en overal. Het is een economische drang, die bij de emigratie voorzit, al zijn ook politieke beweeggronden wel eens aan 't werk geweest, zooals bij ‘de Pilgrims’, ‘de Hugenoten’, de Russische Joden, de Duitsche revolutionairen van 1848 enz. In 't algemeen is het de stoftelijke lotsverbetering, die de menschen het vaderland doet verlaten voor betere kansen in een ander land. Zij, die goede kansen in hun geboorteland hebben, gaan dus in 't algemeen niet verhuizen. In den regel zijn het de arbeidersklassen, die door economischen drang mobiel gemaakt worden. En Amerika is uitsluitend een land voor den arbeider. Zooals Emerson heeft gezegd: ‘America is another name for opportunity’. (Amerika is slechts een andere naam voor goede gelegenheid). De gelegenheden om zijn levenslot materieel te verbeteren, bieden zich hier meer overvloedig aan. De hulpbronnen loonen den arbeid hier rijker en daardoor is dan ook zooveel Europeesch kapitaal in Amerikaansche ondernemingen gestoken. Hier noodigden ook alweer de gelegenheden uit. Veel kapitaal is reeds weer afbetaald en tegenwoordig neemt Amerikaansch kapitaal zelf de meeste ondernemingen ter hand Men moet bedenken, dat door de groote immigratie de economische gelegenheden om een goed bestaan te maken minder zijn geworden. Veel varkens maken de spoeling dun. De ontginning der natuurlijke rijkdommen is veelal zeer onoordeelkundig en verkwistend aangevangen en door de groote uitputting loonen de zóó ontgonnen bronnen niet meer zoo rijkelijk als te voren. Bij toeneming van bevolking en afneming der hulpbronnen worden de levenskansen aanmerkelijk minder. De gelegenheden worden minder, ook voor den arbeider. Het is dan ook allemaal onzin te meenen, dat men maar naar Amerika behoeft te gaan en de kansen daar zien ten nutte te maken, om spoedig rijk te worden. Dit is zelfs nooit zoo geweest, maar tegenwoordig is dit minder dan ooit het geval. In de ‘pionierdagen’, toen vele bronnen en land daar ongebruikt lagen, hebben vele immigranten na jaren zulk pioniersleven doorgemaakt te hebben, zich een zekeren welstand verworven. Maar wat een ontberingen, ongeriefelijkheden, eenzaamheid en zwaren arbeid in dien tijd doorgemaakt!

Een veertig jaar geleden kwamen vele menschen, die in Europa niet wilden oppassen, hier hun fortuin beproeven. Wat in slechten reuk stond moest maar naar Amerika toe. Het was zelfs de gewoonte de eerste letters N.A.S.M. (Nederlandsche Amerikaansche Stoomboot Maatschappij) te lezen alsof het eene verkorting was van Neem Alle Schurken Mee! Engeland zette in de pionierdagen zelfs hare gevangenissen open en zond tienduizend harer misdadigers over tot men hier daartegen protesteerde. Toch kwamen er in die dagen velen van zulke menschen hier terecht. Er was zoo'n vraag naar werkkrachten, dat men niet zoo nauw toezag op het zedelijk karakter der immigranten. Doch dit is reeds lang anders geworden. Ook zijn de immigratiewetten tegenwoordig streng. Bovendien nam het Congres reeds in 1885 eene wet aan op aandringen der Amerikaansche werkliedenverenigingen (Labor Unions), waarbij ‘contract labor’ werd verboden. Dit bewijst ook dat de inheemsche werklieden reeds de mededinging der immigranten gevoelden. Deze wet verbiedt, dat iemand, die hier reeds eene plaats in 't zicht heeft bij aankomst, toegelaten wordt. Het dient daarom den immigranten duidelijk te worden gemaakt, dat men niet eerst hier eene plaats kan vinden en dan oversteken naar het land der belofte, maar eerst

[p. 128]

hier moet zijn om eene plaats te vinden. Landgenooten toch schrijven dikwijls, of er hier niet eene plaats voor hen is. Ze zouden wel naar Amerika willen, als ze eerst maar zeker waren van eene plaats. Dit is echter tegen de wet en als de regeering het zelfs later gewaar wordt, kan zulk een persoon teruggestuurd worden en de persoon, die hem een plaats verschafte, gestraft.

De aankomelingen hebben dus vooral in den eersten tijd van uitkijken naar eene plaats soms moeilijke dagen. Ook betaalt men den groenen aankomeling (greenhorn) niet het volle loon, dat men personen betaalt, die het Engelsch goed spreken en bekend zijn met de manier van werken hier. Het is daarom van het hoogste belang, dat de emigrant Engelsch leert vóór hij het vaderland verlaat. Het onderwijs in 't Engelsch moet nadruk leggen op de vaardigheid om vloeiend idiomatisch Engelsch-Amerikaansch te spreken. De Engelsche en Amerikaansche taal vormen eigenlijk eenzelfde taal, doch er zijn heel wat Amerikaansche woòrden en uitdrukkingen, die in Engeland en omgekeerd Engelsche woorden en uitdrukkingen, die in Amerika niet gangbaar zijn of verstaan worden. Bovendien is er een merkbaar verschil in uitspraak.

Ten Bruggecate's Engelsch Woordenboek in twee afzonderlijke deelen, Engelsch-Nederlandsch en Nederlandsch-Engelsch, verdient aanbeveling en elke landverhuizer behoort er een mee te nemen. Behalve de phonetische aanduiding der uitspraak, heeft het een schat van gangbare idiomatische uitdrukkingen. Twintig jaar geleden gebruikte ik het geregeld in Londen en vond er zeer zelden eene fout in. Het zal sedert nog wel aanmerkelijk verbeterd zijn. In één boekdeel is het echter meer geschikt voor de studiekamer, maar in twee afzonderlijke deelen, waarvan het Engelsch-Nederlandsch vooral zeer veel gebruikt wordt, meer geschikt voor landverhuizers. De leerling moet de phonetische teekens grondig leeren en het woordenboek geregeld gebruiken. Hij moet het tot gewoonte maken hem onbekende Engelsche woorden in opschriften, couranten enz. steeds er in op te zoeken. Ook moet hij de Nederlandsche woorden, waarvoor hij geene Engelsche kent, naslaan en het gevonden Engelsche woord gebruiken in de nieuwe omgeving. Vooral in den eersten tijd moet het oog het oor steeds helpen, hij moet zich vergewissen van de schrijfwijze van het woord.

Bij getrouwe navolging van deze methode is de immigrant in eenige maanden praktisch bekwaam zich in zijne Amerikaansche omgeving vloeiend en volkomen uit te drukken. Maar vóór dat de emigrant immigrant wordt, moet hij Engelsch leeren. Het is zeer nuttig, al is het maar een beetje grammatica, en wat woordenlijsten te leeren. Er zijn er immers verscheidene geschreven, niet alle voor toeristen, maar ook speciaal voor landverhuizers. Vele, geschreven voor toeristen, kunnen trouwens ook den landverhuizer van dienst zijn.

Indien de landverhuizer hier is aangekomen moet hij indien mogelijk de kostelooze avondschool voor volwassen vreemdelingen (free evening schools for adult foreigners) gaan bijwonen, niet alleen om het Engelsch taalbelang; hij ontmoet hier ook soortgenooten, die zijn sociale leven kunnen verrijken.

De Nederlandsche landverhuizer verlaat zich voor hulp bij aankomst natuurlijk meestal op stamgenooten in 't algemeen, familieleden, vrienden of kennissen, hier reeds woonachtig Velen komen immers op aanraden van hen, die gevoelen, dat het hun hier goed is gegaan en hetzelfde rooskleurig lot anderen voorspiegelden. Weer anderen hebben gecorrespondeerd met Hollandsche-Amerikanen vóór 't vertrek uit het oude Vaderland. Daardoor sluiten de Nederlanders zich in 't algemeen aan - evenals de andere immigranten - bij eene nederzetting van landverhuizers van hunne eigen nationaliteit. Behalve de gereede hulp zoodoende verkregen in den eersten tijd, gevoelen ze zich beter tehuis in het nieuwe en vreemde land bij hun soort- en landgenooten. Het oude Vaderland is voor hen nog niet dood en het nieuwe is nog niet geboren. Velen zelfs leeren zich hier nooit thuis gevoelen. En voor velen, die hier al jaren lang zijn, is de plaatselijke Hollandsch-Amerikaansche, Duitsch-Amerikaansche, Zweedsch-Amerikaansche of Italiaansch-Amerikaansche nederzetting het nieuwe vaderland. In dien zin zijn de Vereenigde Staten van Noord-Amerika voor de bevolking binnen de politieke grenzen niet een natie, maar meer eene verzameling van allerlei nationaliteiten, zekerlijk saamgebonden door het politieke systeem, historische ontwikkeling, taal, landaard en algemeene gewoonten, maar toch niet in de beteekenis der oudere Europeesche naties, die in den loop der eeuwen individualiteit hebben verworven. Toch is Roosevelt's uitdrukking als een ‘polyglot boardinghouse’ (veelsprakig kosthuis) te sterk. De politieke eenheid en het schoolsysteem toch binden de bevolking met goed gevolg bijeen. Of dit eenheidsgevoel door den oorlog bevorderd of verminderd wordt, blijft vooralsnog eene vraag, die ons weinig belang inboezemt, want in elk geval is de Nederlandsche nederzetting te klein en te onbeteekenend om den landverhuizer eene Nederlandsche omgeving te verstrekken in dit nieuwe land. Hij is bijna te allen tijde inwoner van eene Engelsch-sprekende natie. En al zijn er bijv. in Massachusetts alleen over de tweehonderdduizend inwoners die geen Engelsch lezen, schrijven of spreken kunnen, in 't algemeen is Engelsch toch letterlijk broodnoodig, ook in den kring der neterzetting van vreemde nationaliteit (foreign settlements), vooral in die der kleinere naties. Nu moet men daarom niet denken, dat men met een andere taal dan Engelsch zich hier ergens gevoeglijk kan redden, ook al blijft men in eene streek, waar de meerderheid Nederlandsch-Amerikanen zijn en zoo'n streek is er niet. Feitelijk gesproken bestaat Nederland niet meer in Amerika, al blijft het Nederlandsch den overzeeschen zonen wel bij en al kan men hier en daar het Nederlandsche opmerken, waar het Nederlandsche element getalsterk genoeg is. Daar vindt men Nederlandsche couranten, Neder-

[p. 129]

landsche kerken en zelfs enkele Nederlandsche scholen. Maar ook deze staan alweer zelfs in het Nederlandsche sterk onder den invloed van de Amerikaansche omgeving. De meest belangrijke inrichtingen van onderwijs der Holland-Amerikanen zijn: 1. Calvin College in Grand Rapids Michigan, waaraan verbonden is eene theologische school van de Christelijk gereformeerde kerk; 2. Hope College in Holland Michigan, waaraan verbonden is de Western Theological Seminary; 3. North Western Classical Academy te Orange City, Jowa; 4. Wisconsin Memorial Academy te Ripon, Wisconsin; 4. De Nederlandsche Opvoedkundige Vereeniging te Ogden, Utah. Bovendien zijn er verscheidene lagere scholen verspreid, waar de Nederlandsche taal onder groote moeilijkheden toch met vrij goed gevolg den kinderen wordt onderwezen. Men diene in het oog te houden, dat bij voor het Nederlandsch nadeelige vreemde omgeving de onderwijzers min bekwaam zijn. Toch verdient het vermelding, dat al deze scholen, met Amerikaansche maat gemeten en met andere Amerikaansche inrichtingen vergeleken beter onderwijs geven dan de andere, ofschoon niet zoo rijk bemiddeld. Dit is zekerlijk toe te schrijven aan de grondiger en nauwkeuriger manier van onderwijzen der Nederlanders. Tegenwoordig is juist sprake van eene lagere school op te richten in Hoboken N.J., aangezien de Hollandsch Amerikanen denken daar talrijk genoeg te zijn, om dit plan praktisch uitvoerbaar te maken.

Het zuivere, onvervalschte oude Vaderland, Nederland, is in Amerika officieel vertegenwoordigd behalve door het gezantschap te Washington D.C. door meer dan twintig consuls. Het is een verblijdend teeken, dat in den laatsten tijd veel verbetering is gekomen in de consulaire vertegenwoordiging buitenslands, maar vooral in Amerika. A. Brummelkamp, lid der Tweede Kamer der Staten-Generaal, is zeer juist in zijne opmerking: ‘Ook mag zeker als eene communis opinio genoemd worden, dat de anti-revolutionaire partij, in verband met het sterk toegenomen wereldverkeer, bij de diplomatieke aanraking met andere mogendheden, bij toeneming het zwaartepunt wenscht gelegd te zien op de consulaire werkzaamheid in alle belangrijke handelspunten van de oude en de nieuwe wereld’. We gelooven dat andere partijen dan de anti-revolutionaire daar ook wel iets voor gevoelen, vooral wanneer het beschouwd wordt als eene communis opinio. Want ten slotte blijft het uitsluitend het oude vaderland, waarnaar het specifiek Nederlandsche element in den vreemde uitziet voor de zuivere belangstelling in de handhaving van den Nederlander en het Nederlandsche in het buitenland. Vooral onze handel zal daardoor kunnen gedijen. De behartiging der Nederlandsche belangen buitenslands is niet altijd voldoende geweest. Er zijn nog te veel honoraire consuls, niet Nederlandsch spekende vreemdelingen op belangrijke handelspunten (Boston bijv.).

Ridder van Rappard heeft in echt Nederlandschen zin gedurende zijn gezantschap veel gedaan oor de Nederlandsche belangen hier en het Nederlandsche element in Amerika doen gevoelen, dat Hare Majesteit's vertegenwoordiger met ernstige toegenegenheid het Nederlandsche liefhad en voorstond. Ook, neen, vooràl in den vreemde! Daardoor heeft hij de Nederlanders in Amerika en ook de Hollandsch-Amerikanen aan zich verknocht en lang zullen ze hem dankbaar gedenken in zijn onbaatzuchtig, echt Nederlandsch streven!

Ook de huidige Consul-Generaal, H. Spakler - gelukkig nu ook weer een beroepsman - heeft de Nederlandsche belangen met liefde ter harte genomen, niet alleen de handelsbelangen waarmee zijn beroep gemoeid is, maar in 't algemeen de stam- en volksbelangen van den Nederlander in Amerika.

Er zijn dus lichtpunten aan den horizon, die een luisterrijken dag voorspellen. De neiging en het gevoel voor organisatie wordt sterker en met officieel Nederland geestdriftig gezind voor Nederlandsche stambelangen in breeden zin buitenslands te ijveren is er belofte van veel goeds. Eendracht maakt macht!

Landverhuizing voor Nederlanders naar Amerika is in 't algemeen niet aan te raden. Dit kan echter niet klakkeloos op elkeen en in elk geval worden toegepast. Waarschijnlijk zijn er echter vele betere gelegenheden voor den Nederlander in de hulpbronnen, die onze Oost nog ruimschoots aanbiedt, als dan ook maar veel Hollandsch kapitaal in plaats van in Amerikaansche en Russische ondernemingen met den overzeeschen Nederlander wil gaan in de Nederlandsche ondernemingen onder Nederlandsche vlag en onder Nederlandsch toezicht. Dit economisch punt is hier niet aan de orde; maar, indien Amerika grootendeels is ontgonnen met Europeesch kapitaal, volgens de wet. dat 't geld gaat waar 't meeste verdiend wordt evenals de werkkracht, daar rijst de vraag onwillekeurig of in onze Oost niet gelegenheden genoeg zijn, waar Nederlandsch geld en werkkracht goede belooning zou vinden, vooral na den oorlog. En zoo ja, dan dient daarmee reeds nu een aanvang gemaakt.

Over 't algemeen genomen raden we den Nederlander, die over landverhuizing naar de Vereenigde Staten denkt, dit voornemen af. Er zijn er zeer weinig, die rijk zijn geworden, of succes gehad hebben, dat ze bij dezelfde inspanning en opoffering niet evengoed elders zouden behaald kunnen hebben. Behoudens enkele uitzonderingenbestaat het meerendeel der Nederlandsche nederzettingen uit arbeidsmenschen, die in Amerika werken voor het dagelijksch brood in plaats van in 't oude Nederland.

Niet een uit tien landverhuizers verwerft zich een economische onafhankelijkheid. De vraag is dus: ben je liever een arbeider in Amerika dan in Nederland? Het schijnt ons toe, dat een Nederlander en een Amerikaan deze vraag verschillend zullen beantwoorden. Het gemiddeld slag van landverhuizer zal echter zeggen: 't is hier voor mij werken en al is het in Amerika ook nu werken, de arbeid wordt daar toch beter betaald, de arbeids-

[p. 130]

loonen zijn hooger. Dit nu is in 't algemeen waar. Maar het bovenvermelde feit, dat bijna alle immigranten ook hier hun leven lang blijven afhangen van handenarbeid om hun dagelijksch brood te verdienen, wijst er op, dat er nadeelige omstandigheden verbonden zijn aan deze hoogere loonen. En zoo is het. Wanneer deze hooge loonen genoemd worden, wordt er niet bij gezegd, dat de werkman in Amerika niet zoo het voordeel heeft van geregeld werk (a steady job) als in Europa, en voor een ‘steady job’ gewoonlijk het loon minder is. Bovendien zijn er veel werkstakingen, die de georganiseerde arbeiders buiten werk houden. En als hij niet aangesloten is, komt hij niet zoo gemakkelijk in eene goede plaats. De ‘Labor Unions’ trachten zelfs de regeering der Vereenigde Staten te dwingen tot de erkenning van ‘the closed shop’, dat is het aannemen van de voorwaarde, dat zij geen niet-tot-de-Union-behoorende werkkrachten zal mogen aannemen in regeeringskarweien van welken aard dan ook. Ja, dat de regeering zelfs geen fabrikaat mag aankoopen of gebruiken van fabrikanten, niet door de Union erkend. Voornamelijk is echter het verschil in levensstandaard verantwoordelijk, dat de hoogere loonen hier ten slotte niet zooveel voor hebben op de geringere loonen in Europa. Het is niet alleen, dat het hier meer kost te leven, maar de immigrant gaat er ook beter van leven. Naarmate hij onder Amerikaansche invloeden komt, verleert hij zuinig te zijn en verkwist met de verkwisting, die het land eigen is naar het zeggen der Amerikanen zelven: ‘A European can live on what an American wastes.’ (Een Europeaan kan leven van wat een Amerikaan verspilt.’) Een verstandig persoon vraagt zich nu af, of het wenschelijk is deze grootere behoeften te scheppen en in grootere levensaanspraken te leven ook al kan men eraan voldoen, zoolang men in staat is te werken, wanneer men niet kan overleggen. Dit nu is juist het geval. Van eten, drinken, kleeding, behuizing, van het stoffelijk bestaan in 't algemeen heeft de Amerikaansche werkman een ruimer maat, neemt hij eene overmaat, is hij misschien genoopt meer te nemen, omdat zooveel dat den Europeeschen arbeider eigen blijft, hem vreemd is. Hij wordt tot harder arbeid gespoord in de grof-materialistische omgeving der Nieuwe Wereld, terwijl hij de gezelligheid, de huiselijkheid en vele genoegens der Oude Wereld mist. Zoo zoekt de levensuiting der Nieuwe Wereld bij rijker disch vergoeding in dure genietingen voor het gemis van vele genoegens der gemeenschap, die de Oude Wereld, zij het bij meer bekrompen levenslot, toch altijd bezit. Men oordeele en veroordeele dus niet voetstoots. Ook de verstandige persoon verleert misschien de zuinige spaarzaamheid, die in het oude vaderland tweede natuur is en past, maar in de Amerikaansche wereld moeilijk valt. De psychologische atmospheer is zoo geheel anders hier. De moderne wetenschap bespreekt immers ook geluk, als eene oekonomische levensopgaaf. Een mensch wil toch wat hebben! Een oudere beschaving geeft in 't algemeen meer harmonisch beschavingsgenot bij mindere levensvoorwaarden, in de nieuwere beschaving staat natuurlijk de strijd der stoffelijke belangen en weegt het materieele leven zwaarder in den strijd om 't bestaan. Dit in duidelijken en practischen vorm uitgedrukt bedoelt: ‘Men moet in Amerika vooral niet komen, indien men het gezellige, het rustig-vredige, het huiselijke, het schoone, verhevene liefheeft. Het is een jong produceerend land van den arbeid! Denk je: ik geef niet om al die dingen, ik wil hard werken en mij behelpen om vooruit te komen, ik ga niet voor mijn plezier naar Amerika, maar om mij zelf een betere plaats aan den levensdisch te veroveren, dan ben je de geschikte man voor de Amerikaansche immigratie. En laat fijngevoeligheid en fatsoensbegrippen thuis. Maar zelfs dan, zooals is opgemerkt, moet je niet verwachten grooten vooruitgang te maken, daarvoor heeft de immigrant te veel in zijn nadeel in den strijd om het bestaan.

(Slot volgt.)