Neerlandia. Jaargang 21

Taalcommissie.

Brievenbus.

A.v.d.F. te N. - Thermogène wordt blijkbaar in Duitschland gemaakt. En dan valt het te loven, dat de Duitsche fabrikant zijn artikel - zij het dan ook in slecht Nederlandsch - hier aldus aanbeveelt. Er zijn wel Nederlandsche fabrikanten, die het in eigen land nog niet eens in slecht Hollandsch kunnen, maar hun waren in grappig Koeterwaalsch aanbevelen.

K. Sch. te G.R. (Mich.) V.S.A. - Daar onze Commissie, door Groep Nederland ingesteld, alleen voor Nederland werkt, kunnen we van Uw mededeeling slechts met dank voor Uw belangstelling kennis nemen.

Sch. te W. (Java). - ‘Nederlage’ is thans opnieuw in gebruik; 't was uit onze taal met de bet. van opslagplaats verdwenen en verschijnt er nu als Germanisme, op zijn mooist als archaïsme. Voor de toezending van het door U bedoelde artikel uit het Bat. Hbld. houdt de Commissie zich aanbevolen.

Mej. M.S. te A. - Tot onze spijt kunnen wij U niet helpen, omdat het buiten onze bevoegdheid gaat (zie Brievenbus No. 2). Wend U eens tot den secretaris van Groep Nederl.-Indië.

* _* *

Stijl- en Taalbloempjes uit een rondzendbrief van een Nederlandschen wijnhandel:

De emballage wordt {gefactureerd}. - Retour vracht wordt gerestitueerd. - Bruikbare flesschen worden aan de helft der gefactureerde prijzen vergoed. - Prijzen waar aan de

[p. 64]

embal age gefactureerd wordt. - Proefflesschen worden aan de gewone prijzen in rekening gebracht. - De factureering gaat in bij het reserveeren. - Over het factuurbedrag wordt gedisponeerd.

Neemt deze zaak ook genoegen met betaalmiddelen van dezelfde valschheid als dit Nederlandsch?

* _* *

Ambtelijk (?) Nederlandsch (uit een provinciestadje!).

Het door U wegens verschuldigde plaatselijke belasting over 19... niet op den bepaalden tijd zijnde aangezuiverd, zoo verwittig ik U, dat enz.... ten mijnen kantore behoort te voldoen.

Waarom niet: Daar uw belasting niet enz.

* _* *

De reclameplaatjes voor Molenaar's Kindermeel leeren zuigelingen en ouderen (!) van dagen in 't Duitsch, wat goud is! Mooi zoo!

* _* *

Voornààm!

Onze veiligheid verzorgt de politie. Voor dit vreemde woord wisten en weten we niet zoo gauw een goed Nederlandsch. Dat de ambtenaren in dit dienstvak dientengevolge zonderlinge namen dragen, bewijst o.m. de naam sous-chef, of in de Kollewijnsche spelling: soes-sjef! Wat is het toch jammer, dat wij die oude benamingen van schout, onder- en hoofdschout niet meer hebben!

* _* *

Manchette.

Een onzer leden vraagt, wat we er van denken, om het woord manchette door polsboord te vervangen? Wij hebben er niets tegen. Kan het hierboven bedoelde lid er de fabrikanten niet eens op opmerkzaam maken.

* _* *

Het Nederlands op de Nederlandse Jaarbeurs.

In het Nieuws van den Dag van 3 Maart 1917 las men het volgende stukje over de Nederlandse jaarbeurs:

De Eerste Nederlandsche Jaarbeurs te Utrecht.

V.

Bij het snuffelen langs monsterkamers of stands naar den invloed van de tijdsomstandigheden op onze industrie, stuit men soms op wel zeer eigenaardige toestanden. Er is, om een voorbeeld te noemen, welhaast geen product, waarbij het groote publiek zóó gaarne den landaard als stempel van het ware aan den naam van het artikel pleegt te verbinden, dan bij pepermunt. Wie iets goed verlangt, vraagt Engelsche’.

En wat zien wij in Rotterdam gebeuren? Daar bloeit een pepermunt industrie, die behalve op een uitgebreide export naar andere werelddeelen, kan wijzen op een zeer belangrijken invoer van haar product in Engeland. Hier te lande heeft de fabriek van den heer Felix Vaal het terrein al vrijwel geheel gewonnen, want er is geen plaats of plaatsje, of de Naval-pepermunt is er verkrijgbaar. De bekende rechthoekige blokjes hebben zich weten in te burgeren; in Naval reglissé à la violette brengt de fabriek een hoestpastille; Naval anisée is haar naar anijs smakend product, terwijl de Kolamint een pastille is voor sportbeoefenaars, die daaruit een zeker uithoudingsvermogen kunnen putten. De Naval in rollen draagt niet voor niets de aanwijzing ‘extra strong’. Zoo hangt het publiek aan het ‘Engelsche product, dat vaak een rol of een ons extra strong wordt gevraagd, zonder meer. Als apothekers-pepermunt voert de fabriek dan nog de Naval dubbel sterk in doos, terwijl zij goedkoopere soorten, minder krachtig, onder het merk ‘Vital’ de wereld inzond. Eigenaardig, nietwaar - die duizenden rolletjes of rechthoekige pakjes ‘Engelsche pepermunt’, die men zoo dagelijks ontmoet, een zuiver Hollandsch product!

Want niet alleen de verwerkte suiker is van Hollandschen oorsprong. Ons land bezit in Polaks frutal works, te Amersfoort, tevens een fabriek van pepermuntolie - de eenigste hier op dit gebied, die pepermuntolie bereidt, die voldoet aan de eischen der pharmacopee. Voor den oorlog waren Duitschland, Rusland en Engeland daarvan voorname leveranciers. In de laatste jaren echter heeft he Amersfoortsche firma zich toegelegd op de bereiding van allerhande etherische oliën, vruchten-extracten, essences en chemische producten voor de parfumeering van voedings- en genotmiddelen enz. Hare producten, onder de luxe-artikelen vallende, vragen als vanzelf sprekend er naar: op meer of minder luxueuze manier geïntroduceerd te worden. Vandaar dat zich de fabrieken, als de parfumerie Caraba, te Amsterdam, die zich de Hollandsche grondstoffen ten nutte maakte, tevens aanpaste aan de luxe-eischen voor verpakking enz.

Naval pepermunt, naval reglissé à la violette, naval anisée, kolamint, extra strong, vital, Polaks frutal works, caraba,... de deelnemers aan de jaarbeurs die deze namen voor hun voortbrengselen bedachten, mogen sterke voorstanders van Nederlandse rijksdaalders en guldens zijn, van achting of liefde voor de Nederlandse taal leveren deze benamingen geen bewijs.

P. VAN MEURS.

* _* *

Damestaal?

Dikwerf wordt beweerd, dat de Vlaamsche taalstrijd het moeilijkst is, waar hij stuit op het verzet der ‘dames’, die in het daaglijksche leven liever Fransch dan Vlaamsch spreken.

Nu, ik geloof het gaarne, want... in den grond der zaak is het hier te lande niet beter! Niet, omdat onze dames liever Fransch dan Nederlandsch spreken, maar, omdat zij niet kunnen nalaten, onze taal met een regen van vreemde woorden te besproeien en dus te verknoeien. Dit verschijnsel, spiegelt zich onder meer af in de ‘damesrubrieken’ van dag- en weekbladen. De lichte damesstijl, - of moet ik zeggen: den légèren toon? - tracht men daarin meestal te verkrijgen door een overvloedig gebruik van Fransche en Engelsche woorden.

Als een heel erg - en, naar ik hoop, afschrikwekkend - staaltje van dit anti-nationale misbruik volgt hier een uitknipsel uit een Modebrief in De Haagsche Post. Ik spatieer daarin alle te veel aanstootgevende woorden:

‘Hoe in-gezellig dat jullie ook hier zijn, ik vind het heusch een crime, alleen te moeten lunchen!’ ‘Hemeltje! Wat heb jij vanmorgen allemaal gekocht?’ vroeg Evelyne, een blik op de vele pakjes werpende. ‘Hoe indiscreet!’ plaagde ik. ‘Eh bien! Onder andere heb ik bij Révillon frères een lange avond cape uit persianer met breede luipaard randen besteld’, vertelde ons Vivette ‘en tevens heb ik uit zijn après-midi-mantel-collectie een model gekozen van loutre met een... raad eens kinderen, wàt voor een garneering?’ ‘Oh! Natuurlijk weer lapin argenté’, riep Evelyne. ‘Mis! Met een singe-garneering!’ triompheerde Vivette. ‘Wàt? Van een aap?’, riep ik verschrikt uit. ‘Juist, lieve. Eindelijk is er hoop voor het verdwijnend konijnenras!’, lachte Vivette en beet smakelijk in een sandwich. ‘Vervolgens heb ik voor de aanstaande muzikale soirée bij mevrouw Stern, een zwart fluweelen Empire creatie gekozen uit de Chéruit-fairy-tale, waarop gouden roosjes bloeien; het corsage is slechts een

[p. 65]

gouden wolk van tulle. De décoration de tête, welke ik er bij zal dragen, is van Bask, een enorme wuivende zwarte struisveder, op een met goud bestikt Baskisch kapje. Enz. enz.

Dus dit is de taal, die bij de Nederlandsche dames het beste ‘inslaat’?!...

K.E.O.

* _* *

Uit de Nieuwe Courant van Woensdag 14 Maart:

Donderdagavond zal het Cabaret-Ensemble Pisuisse in ‘Diligentia’ een soiree mondaine geven.

Hieraan werken mede: Pisuisse, conférencier; Antoinette van Dijk, moderne Hollandsche chansons; Hein Raven, Nederlandsche cabaret-zanger; Willy Corsari, internationale chansons aan het klavier; Tshet Schorke en Lizzy Marheineke, dans fantasten; Lola-Cornero-Drawingroom Entertainer from the U.S.A.; Oud-Hollandsche boerenliederen, in kostuum; Pisuisse en Hemsing in hun internationaal programma: orkest, solisten-ensemble. Place aux jeunes.

Decors van Steelink.

Waarom werken onze groote dagbladen niet mee om fatsoenlijk Nederlandsch te drukken? Zijn misschien ‘Chansons’ fraaier dan ‘liederen’ of ‘liedjes’, om van de verdere dwaasheden niet te spreken?

S.

* _* *

In Het Vaderl. van 13 Febr. vroeg ‘een zeer ingevoerde grossiersfirma’ een stadsreiziger.

* _* *

Al even mooi maakte het de Directeur van een Concert- en Theaterbureau, die voor eenige maanden aan het Hoofdkantoor A.N.V. schreef, dat zijn Bureau zich aanbeval voor het leveren van kunstenaren aller zijden, dat het zich uitsluitend met kunstenaren van het eerste plan bemoeit.

Aan het verzoek om ‘dit schrijven in handen van de betrokken Commissie te zenden’ voldeed het Hoofdkantoor door het in handen der Taalcommissie te stellen. Of dit de bedoeling was van den briefschrijver?

* _* *

De lijdende vorm.

De heer Van der Meulen heeft in den Haagschen Gemeenteraad geklaagd over den ‘deelwoordenjammer’ van de inkleeding van voorstellen en verzocht den redacteurs in overweging te geven wat aandacht te schenken aan het onderhoud van het meest belangrijke monument van Nederland, de Nederlandsche taal. Getuige o.a. de vraag in 't aanslag-biljet der Hondenbelasting: Hoe groot is het aantal der door u gehouden wordende honden? inplaats van: Hoeveel honden houdt u?