Zuid-Afrika
De oorlog in Zuid-Afrika door Dr. W. van Everdingen. Tweede Tijdvak. Tweede Deel: Van Juli-October 1900. - J. Waltman Jr., Delft, 1915.
Dit is het derde deel van het omvangrijke werk, dat dr. W. van Everdingen heeft ondernomen. In 1902 verscheen het eerste, in 1905 het tweede. Hij uitte bij de verschijning van dit tweede deel de hoop, dat de volgende deelen spoediger zouden volgen, maar tijdsgebrek, zegt hij in het Voorbericht - geen fraze voorwaar van den leeraar, die zoovele jaren de ziel van de Boeken-Commissie is geweest! - en gezondheidsredenen hielden de uitgave van het derde deel tien jaar op.
Zou er nu wel belangstelling voor dit werk zijn, midden in een oorlog die van zoo onvergelijkelijk grooter omvang en beteekenis is? De schrijver gelooft van wel. ‘Nu Zuid-Afrika meer dan ooit de aandacht trekt...’ zegt hij, - door den opstand, den veldtocht tegen Duitsch Zuidwest, de verkiezing. Maar is dat niet op zich zelf reeds merkwaardig, dat onder dezen oorlog, waar het om zoo ontzaglijke belangen gaat, die voorvallen van betrekkelijk plaatselijk belang nog zooveel aandacht trekken?
Het is de nawerking van den Boerenoorlog, die inderdaad in de wereld een ongeëvenaarden indruk heeft gemaakt en waarvoor in ons land bovenal de belangstelling nog bij een groot aantal levendig is. Trouwens er is aan de geschiedenis, die de Boeren maken, nog iets van het oude epos. Er zijn in den wereldoorlog helden geweest bij de tienduizenden, er zijn verschrikkelijke dingen in gebeurd als waarvan Zuid-Afrika - in dezen oorlogstijd - geen voorbeeld kan aanwijzen, maar de dood van Fourie en van Beijers, het lot van de Wet, daar zit een dramatische spanning, een epische trek in, die de verbeelding treffen, meer dan menige gebeurtenis van veel grooter beteekenis op het Europeesche of Aziatische oorlogstooneel.
Zoo is het ook met den Boerenoorlog van vijftien jaar geleden, in dit derde deel van dr. van Everdingen's werk beschreven. Het is een van de boeiendste tijdperken van den oorlog: het begin van de guerilla, eindigende met het vertrek van president Kruger naar Europa. En dr. van Everdingen beschrijft het met onverdroten belangstelling en nooit verflauwende liefde voor het Boerenvolk. Zijn opgewekt verhaal ontleent telkens nieuwe waarde aan de documenten, die hij aanhaalt. Men kan daaruit aangaande oorlogsgebruiken, die in den tegenwoordigen oorlog soms als iets nieuws worden voorgesteld, interessante dingen leeren. Ook getuigen de noten, dat de schrijver ijverig allerlei werken over den oorlog heeft geraadpleegd.
De schrijver is zoo fortuinlijk geweest in zijn werk het relaas te kunnen inlasschen, dat wijlen ds. Paul Roux in Juli 1900 heeft te boek gesteld van zijn verrichtingen als vechtgeneraal. Hij is daardoor in staat gesteld ‘een zeer gewichtig deel van de krijgsgebeurtenissen nauwkeuriger te verhalen dan tot nu toe hier en in Zuid-Afrika het geval kan zijn’.
Achter dit derde deel is een alfabetisch register voor al de drie verschenen deelen gevoegd: een nuttige aanvulling.
Het overzicht van 's heeren Valter's eerste brochure tegen generaal Botha, in een Naschrift gegeven, ware, dunkt ons, beter weggelaten, aangezien de voorstelling daarin voorgedragen betwistbaar en betwist is. Misschien is het zijn zin voor volledigheid, die hem tot het besluit bracht, al was het ook nog in een Naschrift, dit vraagstuk te vermelden. Maar een geschiedschrijver moet schiften.
Evenwel, dit Naschrift van enkele bladzijden bepaalt de waarde niet van een ernstig werk van een 350 bladzijden, dat voor beoefenaars van de geschiedenis van den Boerenoorlog een nuttige gids zal blijven. Mogen tijd en gezondheid den schrijver gegeven zijn om zijn belangwekkend werk binnen niet te veel jaren te voltooien.
Nederlandsche handelaars, fabrikanten en winkeliers plaatst Uw aankondigingen in Neerlandia!
Leden van het Algem. Nederl. Verbond, steunt eigen nijverheid!
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd