Neerlandia. Jaargang 19

[p. 185]

Commissie tot bevordering van het gebruik van zuiver Nederlandsch.

Verslag tot einde December 1914.

Oprichting. De ingevolge besluit van de Algem. Vergadering van Groep Nederland, in 1911 te Dordrecht gehouden, ingestelde Commissie bestond aanvankelijk uit 3 leden; mej. Dr. C.C. van de Graft te Utrecht en de heeren Marc. Emants en Dr. M.A. van Weel te 's-Gravenhage, van wie de heer Emants voorloopig het voorzitterschap op zich nam.

Van haar bevoegdheid, om zich zelf aan te vullen, maakte de Commissie gebruik door tot lid te benoemen den heer W.F. Gerdes Oosterbeek te 's-Gravenhage, die tevens de betrekking van penvoerder op zich nam, terwijl hij, met Dr. Van Weel voor de afdoening van de loopende zaken en het samenstellen van de mededeelingen in Neerlandia zou zorgen.

In 1912 werd lid, tevens voorzitter, Prof. Dr. J. Verdam te Leiden.

Doel. Hetgeen de uit het bestuur der plaatselijke Afdeeling te 's-Gravenhage gevormde Commissie tot wering van het onnoodig gebruik van vreemde woorden tot dusver aldaar deed, wil de Commissie in het geheele land doen, n.l. overal, waar onze taal door invoering van vreemde woorden en uitdrukkingen, van germanismen en andere ismen, door andere taalverknoeiingen, enz., in gevaar komt, daarop de aandacht vestigen, zonder echter een taalpolitie te vormen.

Zooals in het hoofd van de aan de Commissie toegestane Afdeeling in Neerlandia, vermeld staat, strijdt de Commissie niet tegen het gebruik van vreemde woorden en uitdrukkingen, die niet of moeilijk vertaald kunnen worden en evenmin tegen het juist en verplichte gebruik van vreemde talen, maar wekt zij elken Nederlander op tot het gebruik van Nederlandsche woorden en uitdrukkingen, die in den regel even goed zijn als de vreemde, waaraan men uit achteloosheid of gemakzucht is gewoon geraakt; en verder om in brieven, aankondigingen, rekeningen, winkelopschriften, enz. de voorkeur te geven aan het Nederlandsch.

Naam. Het mocht nog niet gelukken een naam te vinden, die het doel juist uitdrukt en niet te lang is. Oorspronkelijk noemde de Commissie zich: Vreemde-Woordencommissie, maar, op grond van de daartegen door het Dagel. Bestuur van Groep Nederland ingebrachte bezwaren, noemt zij zich sedert 1912, als aan het hoofd van dit verslag is aangegeven.

Werkzaamheden. De Commissie vergaderde telkens ten huize van den heer Emants. In de laatste vergadering van 1912 was de algem. voorzitter van het Verbond tegenwoordig. Op grond van het toen besprokene heeft de Commissie de beschikking over eenige plaatsruimte in Neerlandia, waarvan zij in 1913 en de eerste heft van 1914 in den regel gebruik maakte.

Het bestuur van Groep Nederland liet een door de Commissie - voornamelijk door haar voorzitter - samengestelde lijst van Nederlandsche woorden, ter vervanging van op bureaux gebruikelijke vreemde termen, drukken en in ruime mate verspreiden.

Van de uitgifte van vloeikartons, met vermelding van het doel der Commissie, moest zij voorloopig, wegens de daaraan verbonden, betrekkelijk hooge kosten, afzien.

Een rondzendbrief aan winkeliers, enz., die zich aan misbruik van vreemde woorden en uitdrukkingen schuldig maken, is ter perse gelegd. Het ontwerp van dien brief komt voor in het Juni-nr. van Neerlandia van 1914.

Met het vervaardigen van een lijst van namen van spijzen is het lid der Commissie, mej. Dr. Van de Graft, reeds een eind gevorderd. Wegens de groote hoeveelheid van de te verwerken stof zal de Commissie echter geen uitvoering kunnen geven aan haar voornemen, om de lijst reeds in 1915 te doen verschijnen.

Hoewel de Commissie dankbaar is voor de van belangstellende leden van het Algem. Nederl. Verbond ondervonden medewerking, moet zij hier toch uiting geven aan haar teleurstelling, dat die medewerking nog veel te gering is.

De secretaris, W.F. GERDES OOSTERBEEK.

's-Gravenhage, Maart 1915.

* _* *

Weest Nederlanders, ook in Uw taal!

De Commissie strijdt niet tegen het gebruik van vreemde woorden en uitdrukkingen, die niet of moeilijk vertaald kunnen worden;

strijdt niet tegen het juist en verplichte gebruik van vreemde talen;

maar

wekt elken Nederlander op tot het gebruik van Nederlandsche woorden en uitdrukkingen, die in den regel even goed zijn als de vreemde, waaraan men uit achteloosheid of gemakzucht is gewoon geraakt;

wekt elken Nederlander op, om in brieven, aankondigingen, rekeningen, winkelopschriften enz. de voorkeur te geven aan het Nederlandsch.

Prof. Dr. J. Verdam, Leiden, voorzitter.

Marc. Emants, 's-Gravenhage, onder-voorz.

W.F. Gerdes Oosterbeek, 's-Gravenhage, secretaris.

Mej. Dr. C.C. van de Graft, Utrecht.

Dr. M.A. van Weel, 's-Gravenhage.

Brievenbus.

De Commissie ontvangt gaarne mededeelingen omtrent het misbruik van vreemde woorden en uitdrukkingen aan het adres: 2de Schuytstraat 247, 's Gravenhage.

Die mededeelingen zende men dus niet naar het Hoofdkantoor te Dordrecht. Inzenders wordt beleefd verzocht naam en woonplaats te vermelden.

* _* *

Mr. D.W.S. te A'dam. Dat in de aankondigingen in Neerlandia vele vreemde woorden voorkomen, had reeds onze aandacht getrokken. Met de

[p. 186]

Redactie zijn we in overleg, wat daaraan is te doen. Wij danken U voor Uw medewerking.

A.J.M. te V. Dank voor Uw opmerking, doch regeeringstaal is niet zoo ineens te veranderen. (Zie b.v. het Juni-nr. van Neerlandia!).

A.J.W. te R'dam. Waarom doet U niet als wij? In zoo'n geval verstaan wij het woord kès niet en vragen, of de juffrouw kas bedoelt.

Mr. P.A.N.S.v.M. te R. De Commissie zal Uw stuk behandelen.

* _* *

Holland op zijn malst.

Wij ontvingen vanmorgen een brief, geadresseerd aan: ‘de firma A. Sijthoff, Buchdruckerei des Haagsche Courant, te den Haag’. Op zichzelf niets bijzonders, maar wel zéér bijzonder, als men weet, dat de brief afkomstig was uit den Haag en wel, men zal 't nauwelijks kunnen gelooven, van... de ‘Nijverheids-Commissie’, Parkstraat 27, een bij uitstek Nederlandsch lichaam, onderdeel van het ‘Koninklijk Nationaal Steuncomité’. Dat de brief een met de Duitsche industrie in verband staand onderwerp behandelde, in casu invoer van artikelen uit Duritschland, doet niets ter zake. Ons dunkt, een Nederlandsch instituut verzaakt een ernstigen plicht, wanneer het zich voor briefwisseling in het eigen land niet van de Nederlandsche taal bedient. Zonder ernstig protest mag dit niet worden voorbijgegaan.

(Haagsche Crt. 12-7-'15).

* _* *

De Courier is op 1 Juni verschenen als ‘De Scheveningsche Koerier’. Wel is een gedeelte van den inhoud evenals te voren in de Fransche taal geschreven, maar overigens blijft het blad volgens eigen verklaring in onzijdig gewaad de bode tusschen het Scheveningsch seizoen en zijn lezers. Tempora mutantur...

(Vad.)

* _* *

H.H. Roeiers!

Waarom heet uw gliding-boat niet glijbankboot? Nu uw aandacht hierop gevestigd is, vindt ge zeker nog wel andere namen te vernederlandschen. Willen wij U helpen?

* _* *

1815 - 18 Juni - 1915.

In de Javastraat te 's-Gravenhage kondigt een Nederlandsch kleermaker zich aan als: spécialité de culottes. Maar zijn er in Nederland nu dan nog sans-culottes?

* _* *

Van vreemde smetten vrij?

Mijnheer.

Wij deelen U bij dezen mede, dat wij, naast onze Schrijfmappen, die wij geregeld voeren, een serie nieuwe Mappen in den handel brengen, die bij een groot deel van onze afnemers reeds met veel succes verkocht worden.

Zouden die mappen, die zoo geregeld gevoerd worden, niet menig jong varken jaloersch maken? Verlos ons van deze barbarismen, o Mercurio!

(Handelsstudie).

* _* *

M.!

Korten tijd geleden ontving ik aan het gebouw van het gezelschap Verkade, Heerengracht, een toegangsbewijs voor No. ... Strapontin.

Het bleek een klapstoel aan de lange zijde van de zaal te zijn. In een Fransch woordenboek vond ik het woord. Drie andere heeren aan wie ik vroeg, wat het woord beteekende (ik wilde onderzoeken of het woord meer algemeen bekend was), wisten het evenmin.

Hoogachtend, (get.) SMEETS, Gep. Majoor Artillerie.

Den Haag, Mei 1915.

* _* *

Mijne heeren.

Heden ontving ik een rondschrijven van de N.V. Vereenigde Lucifersfabrikanten te Eindhoven, met eene aanbeveling van hunne lucifers, merk Panter, waarbij de doosjes in kleuren zijn afgebeeld met Engelsch opschrift op de etiketten. Ik antwoordde daarop:

M.H.

Ik ben bereid voor mijn gezin uitsluitend gebruik te maken van Uwe Panterlucifers, indien U er toe kunt besluiten dit Nederlandsch fabrikaat aan Uwe Nederlandsche afnemers onder een Nederlandschen naam aan te bieden, als:

De panter

Veiligheidslucifers

Nederlandsch fabrikaat

Handels............ merk

Misschien leidt vermelding van het bovenstaande in Neerlandia tot navolging.

Hoogachtend, UEd. dr., V.L.

Rotterdam, Mei 1915.