Neerlandia. Jaargang 17

[p. 73]

In 't zicht der Derde Vredesconferentie.

‘Wat is er van den nacht,

Wachter! welk een dag wordt aan de kim gewacht?’

(Is. Da Costa.)

Een man van buitengemeene gaven, blakende van vaderlandsliefde, met een diep besef der menschenwaarde, en een hart vol liefde voor den naaste, heeft den toren beklommen, staat op den uitkijk. Het Oosten ziet bloedrood van den oorlogsbrand, kanongebulder rommelt door de lucht, jammerkreten dringen snijdend tot hem door. Om hem is het nacht, een nacht van ongewisheid, van onrust. De politieke hemel om hem heen is vol nevelen; wantrouwen, zelfzucht, nijd dwarrelen over de oppervlakte en doen angstig de vraag rijzen: welke oogst te verwachten is, of onder die atmosfeer het onkruid welig wassen zal en het goede zaad verstikken? Schoone beloften, die door den politieken wind als zand verstuiven; de willige, beschermende hand lam geslagen door politieke berekening of zelfzuchtig streven!

Maar één ster flikkert aan den hemel, het schijnt de top van een nog onvoltogen paleis, van een tempel, die schoone beloften voor de toekomst bergt, - en daarachter ziet onze man op den uitkijk den weerschijn van een verscheiden dag vol zonnige, bloeiende weelde, van louter levenskracht. Het is het Holland der 16e en 17e eeuw met zijne Oranjehelden, zijne Huygenzen, Spinoza, Rembrandt, Vondel, Grotius, De Witt, zijn Koning-Stadhouder, toen, volgens de woorden van Potgieter ‘de weegschaal der volkeren van Europa door hare vorsten niet ter hand werd genomen, of de hollandsche maagd, aan hunne zijde op het regtsgestoelte gezeten, wierp er mede haar oorlogszwaard of haren olijftak in, en deed door deze bijwijlen den evenaar overhellen.’

Dan waart zijn blik weer over een troostelooze vlakte, aangetast door het ongedierte der slapheid, der verwaarloozing, der behagelijke rust.

Doch het oog weder getrokken tot die flikkerende ster, die lichtende stip in de duisternis, waarop zijn hoop gevestigd is, ontwaart hij een Nieuw-Nederland en een Nieuw-Indië: Een Nieuw-Indië - ‘een opbloei die zich uit in oversnelle toeneming van uiten invoer, in oversnelle toeneming van scheepvaartverkeer, in een havenvergrooting van Makassar die al de helft te klein is vóór ze nog is uitgevoerd, in een terugslag tevens op het spoor- en scheepsen verdere vertier van Java zelf. Overal komen handen en harten, geld en breinen, te kort.’ Een Nieuw-Nederland - ‘het Nederland van de twee jongste schepen der Koninklijke Hollandsche Lloyd en van de nieuwe “Statendam”; het Nederland van het Koloniaal Instituut; het Nederland, dat het jaar 1913 met beide handen wenscht aan te grijpen om te toonen, dat het geen Volendammer op klompen en geen Oom Stastok in oortjesband is, maar een levend jong volk, dat terug wil naar den eersten rang.’ - ‘Zie naar land- en tuinbouw, handel en industrie, naar vogel- en landschapkennis, naar ingenieurswerk, muziek, monumentenzorg, tooneel, musea, zending, vakscholen, bouwkunst, - voor elk terrein kunt ge verbetering (soms zelfs blakenden voorspoed) en energieke namen noemen.’

- ‘Bij allen staatkundigen strijd van binnen, houden wij eendracht naar buiten. Een onmisbaar goed in dezen internationalen tijd.

Uit alle hoeken der aarde gist de overtuiging, dat tegen den anarchischen toestand der wereld iets moet worden gedaan; dat het gelukken zou, nu gelukken zou, als maar een der staten vooruittrad en de leiding nam. Wie?

Het antwoord brandt bij velen. Want één land is er, waarheen, in dit jaar 1913, door het vredespaleis de blik wordt getrokken van millioenen.

Doch Holland aarzelt. De burgers zien naar de kamers; de kamers zien naar de regeering; de regeering ziet naar de commissie tot voorbereiding van de vredesconferentie van 1915; de commissie, rustende, ziet al die rustigheid der anderen aan met rust.

Alleen een warme golf van publieke meening kan dat ijsvlak aan het kruien brengen. Dit boekje wil

[p. 74]

medestuwen. Het preekt, dat vóór het eind van 1913 ons land, na tweehonderd jaar verval, zijn internationale rol moet hebben herwonnen.’

Met deze laatste woorden leidt Mr. C. van Vollenhoven het boekje in: De Eendracht van het Land dat opent met een herdruk van zijn bekend Gidsartikel, hetwelk het Algemeen Nederlandsch Verbond, opgewekt door dat warme, vaderlandslievende woord, den heer Jhr. Mr. Dr. B. de Jong van Beek en Donk deed uitnoodigen een werk samen te stellen, waarin plaats was voor een herdruk van dat artikel naast tal van opstellen en uitspraken van de meest gezaghebbenden op het gebied van internationaal recht, in 't bijzonder betrekking hebbend op de vraagstukken der handhaving van scheidsrechterlijke uitspraken, eener internationale politie of strijdmacht. ‘In 't Zicht der Derde Vredesconferentie’ is de titel van het lijvig boekdeel, met zooveel zorg door den heer De Jong van Beek en Donk bewerkt, dat nog meer de aandacht verdient van een ieder, die in het onderwerp belang stelt.

In een meer populair boekje, uitgegeven bij de firma Martinus Nijhoff te 's-Gravenhage, herhaalt Mr. C. van Vollenhoven wat de roeping is van Nederland.

‘Toen de president der Vereenigde Staten in 1910 een aantal mogendheden raadpleegde over het plan van een politievloot voor den wereldvrede, heeft elf maanden lang niemand geweten, of ook Nederland was gepolst; en toen, eindelijk, de Gids van November 1911 dit kwam onthullen, heeft geen der beide kamers gevraagd, welk bescheid Nederland aan Amerika heeft gegeven.’

...‘Rusland verwekte de conferentie van 1899, Roosevelt die van 1907. Maar nu - ik keer het woord van Joseph Chamberlain om - nu is de dag der kleine naties gekomen; de derde conferentie moet niet enkel worden rondgeboodschapt door, ze behoort met een eigen program te worden toegerust door, met een eigen daad te worden ingezet door, te worden aangesticht en opgeroepen door: Wij Wilhelmina.’

...‘Aan de vredesconferenties meer dan iemand de hand te houden is niet onze lust of onze vrijheid, maar onze internationale plicht. Als Rusland in 1913 niet tijdig om het bijeenroepen van de internationale commissie van voorbereiding denkt, moet Nederland porren. Behoorlijke frissche voorstellen te hebben, daardoor van onze plaats in die commissie zeker te zijn, en in de commissie dan ook die voorstellen als mannen te verdedigen, is onze eerezaak. En hebben wij aan het voorbereidingswerk cachet weten te geven, dan zullen wij ook ter conferentie doortasten. Zoo volgt alles het een uit het ander...’

‘Maar zijn bezieling moet al dit volhardend streven opdoen uit de wetenschap, dat wij tot roem terug kunnen keeren door een internationale rol van nu.’

De verleiding, om meer aanhalingen uit het boekje te doen, is groot, maar het is een boekje, dat weinig kostbaar is, slechts 97 bladzijden groot, ruim gedrukt, en dat ieder Nederlander zich behoort aan te schaffen, te lezen en te herlezen, en mede te werken om het te vervormen tot een daad.

C.R. BAKHUIZEN VAN DEN BRINK.