Neerlandia. Jaargang 16

[p. 158]

Oost-Indië

Jaarverslag van Groep Nederlandsch-Indië over het jaar 1911.

Indien wij het ledental op ult^o. December 1910 vergelijken met dat op ult^o. December 1911, dan kan wederom getuigd worden, dat de belangstelling in ons streven, zij het ook matig, toch steeds toenemend is.

Bedroeg het aantal leden 1046 op het einde van 1910 (in het vorig verslag werd abusievelijk opgegeven 1134), in het verslagjaar steeg dit aantal tot 1116.

Wegens vertrek uit Indië en om andere redenen moesten 214 leden worden afgeschreven, waarvan echter 105 leden overgingen naar Groep Nederland, zoodat deze laatsten voor het Verbond toch behouden zijn.

Vergelijkt men dit ledental echter met het aantal Europeanen dat in de koloniën vertoeft, n l. pl. m. 80.000, en waarvan toch het meerendeel Nederlanders zijn, dan moet erkend worden dat het aantal leden aanzienlijk grooter kon zijn. Wil ook de Groep Nederlandsch-Indië van het A.N.V. krachtdadig kunnen medewerken aan het door dat Verbond beoogde doel, dan zal het ledental belangrijk moeten toenemen. Die toename is heel goed mogelijk, indien elk lid maar een weinig propaganda voor het Verbond wilde maken. Als elk lid jaarlijks maar twee nieuwe leden weet te winnen, dan zullen wij binnen enkele jaren in Indië een krachtig nationaal Verbond krijgen, dat met goeden uitslag de Nederlandsche stambelangen zal kunnen behartigen.

Werfboekjes en werfkaarten worden op aanvraag kosteloos door den Groepssecretaris gezonden.

Vergaderingen.

In het afgeloopen jaar werden door het Groepsbestuur 6 vergaderingen gehouden, w.o. één, n.l. die van 16 Mei 1911 met de afgevaardigden van de Afdeelingen Batavia en Buitenzorg.

Propaganda-congres.

Op laatstbedoelde vergadering werd o.m. het voorstel gedaan, in navolging van Nederland, jaarlijks een groot propagandacongres te houden, welk congres voor alle leden en ook belangstellenden toegankelijk zou zijn. Er werd echter opgemerkt, dat èn de groote afstanden èn het kostbare reizen in Indië voor de verwezenlijking van dit denkbeeld onoverkomenlijke bezwaren zouden blijken, om welke redenen slechts een zeer gering aantal leden het congres zou kunnen bijwonen, waardoor het doel dus niet bereikt zou worden.

Werkplan.

Ook werd door één der afgevaardigden nog de vraag gesteld of het geen aanbeveling zou verdienen jaarlijks een vast werkplan op te maken. Het Groepsbestuur zou een ontwerp-plan moeten vaststellen, dat na aanvulling door de Afdeelingen, door de vergadering met de Afdeelingsafgevaardigden zou moeten worden goedgekeurd en dan als richtsnoer zou worden gebezigd. Omtrent deze aangelegenheid is nog geen beslissing genomen. Een algemeen werkplan vindt men echter reeds aangegeven in den leidraad voor de werkzaamheden van de Groepsvertegenwoordigers in Ned.-Indië van het A.N.V., welke leidraad aan iederen vertegenwoordiger wordt gezonden en mede voor elk lid beschikbaar is (aanvraag in te dienen bij den Groepssecretaris).

Gaan wij thans na wat in het verslagjaar door de Groep verricht is, dan kan getuigd worden, dat ook dit jaar, ondanks de beperkte geldmiddelen, met succes gewerkt is, in de door het A.N.V. aangegeven richting.

Nederlandsche volksleesgezelschappen en boekerijen.

Tot de instellingen, die voorloopig het meest de aandacht verdienen, behooren in de eerste plaats wel de volksleesgezelschappen en boekerijen.

Een volksleesgeelschap, op aanstichting van de Afdeeling Batavia opgericht, werkt reeds eenige jaren met succes en kan thans de kosten geheel bestrijden uit de inkomsten.

Voor de geringe som van f 1. - per maand, ontvangt men iedere week een goed voorziene nette trommel, waarin de mooiste en meest bekende Nederlandsche illustraties en tijdschriften en veelal bovendien een mooi Nederlandsch boek aangetroffen worden.

Voor degenen voor wien de contributie van f 1. - nog te hoog is, zijn nalezersplaatsen beschikbaar voor slechts 50 centen per maand. Men behoeft geen lid van het Verbond te zijn om een abonnement op een leestrommel te krijgen. Dat deze volksleesgezelschappen in een bepaalde behoefte voorzien en in den smaak van het publiek vallen, bewijst het groot aantal lezers, n.l. pl. m. 200.

Door de ijverige bemoeienis van het Afdeelingsbestuur te Buitenzorg kon ook daar met ingang van 1 Mei 1911 wederom een nieuw volksleesgezelschap worden gevormd, dat thans reeds 88 lezers telt, terwijl aan dat leesgezelschap tevens een Nederlandsche boekerij verbonden is. De contributie is hier slechts 50 centen per maand.

Pogingen werden door het Groepsbestuur aangewend om ook elders dergelijke instellingen op te richten. Met zekerheid kan worden vermeld, dat ook de Afdeeling Semarang in 1912 haar volksleesgezelschap zal hebben.

Het Groepsbestuur heeft besloten, de oprichting van deze nuttige instellingen te steunen met een bijdrage van f 100. -. Zoo ontving de Afdeeling Buitenzorg in het verslagjaar voor hare volksleesgezelschappen een gift van f 100. -, terwijl van 1912 af, elk dier instellingen te Batavia en Buitenzorg een jaarlijksche toeslag van f 25. - krijgen zullen en op de begrooting van 1912 nog een afzonderlijke gilt van f 25. - voor elk volksleesgezelschap uitgetrokken is.

Deze nuttige instellingen verdienen inderdaad aller belangstelling en steun. Behalve geldelijke bijdragen zijn ook uitgelezen Hollandsche romans of andere Nederlandsche boekwerken welkome geschenken, die ten allen tijde aan de Afdeelingssecretarissen en den Groepssecretaris kunnen worden gezonden.

Boeken Commissie te Rotterdam.

De subsidie voor deze B.-C., kon in 1911 verhoogd worden en werd van f 10. - op f 25. - gebracht. In dit jaar werden drie kisten met boeken ontvangen, n l. door de Kweekschool voor Inlandsche onderwijzers te Bandoeng, de Opleidingsschool voor Inlandsche ambtenaren te Blitar en de Holl. Bataksche school te Taroetoeng.

Steunaan andere nuttige instellingen.

In het verslagjaar werd ook aan andere nuttige instellingen die geacht kunnen worden in dezelfde richting als het A.N.V. te werken, steun verleend.

Zoo ontving de vereeniging van leeraren en leeraressen bij het M.O. in Ned.-Indië ten behoeve van de door die vereeniging gehouden tentoonstelling voor aesthetische opvoeding een bijdrage van f 100. -. De tentoonstelling gehouden op de voornaamste hoofdplaatsen op Java was in menig opzicht een succes. Het Groepsbestuur werd in de hoofdcommissie voor bedoelde tentoonstelling vertegenwoordigd door het Groepsbestuurslid, den heer M.G. Hoekstra.

[p. 159]

Ook de Afdeeling Semarang schonk voor hetzelfde doel een som van f 100. -.

Aan het Studiefonds ‘Kota Gedang’ werd mede een gift van f 100. - gezonden. Deze Maleische vereeniging, eenige jaren geleden met medewerking van eenige ambtenaren bij het Binnenlandsch Bestuur, in Kota Gedang (Padangsche Bovenlanden) tot stand gekomen, stelt zich o.m. ten doel een fonds bijeen te brengen om het onderwijs van de kinderen der leden te bevorderen en te verbeteren, en hun praktische kennis bij te brengen. In het jaar 1910 werden twee van de leden (Inlandsche onderwijzers) op kosten van het fonds naar Nederland gezonden om aldaar hun studiën te voltooien.

In het huishoudelijk reglement van die vereeniging komt een bepaling voor, dat degenen die op kosten van het fonds studeeren, zich moeten verbinden die kosten terug te betalen met een zeker percentage van hun inkomen, terwijl zij zich tevens verplichten moeten minstens 10 jaren lid van gemeld fonds te blijven.

Verder ontving de Indische Universiteitsvereeniging een gift van f 25. -.

Studiefondsen.

In het vorig jaarverslag werd medegedeeld, dat aan het Studiefonds Midden-Java en aan dat voor onbemiddelde leerlingen te Batavia in overweging was gegeven zich per rekest tot de Regeering te wenden ter verkrijging van een jaarlijksche subsidie, teneinde ieder jaar een bepaald aantal onbemiddelde leerlingen van goeden aanleg naar Nederland te kunnen zenden, om aldaar hunne studiën te voleindigen. Genoemde fondsen hebben zich in het verslagjaar bereids tot de Regeering gewend, terwijl ook het Groepsbestuur bij rekest aan de Regeering zijn instemming met de subsidie-aanvraag betuigde en de Regeering verzocht het daarheen te willen leiden, dat aan elk der genoemde fondsen, op nader door de Regeering te bepalen voorwaarden, eene subsidie worde verleend van pl. m. f 2000. - per jaar. Op dit rekest werd tot dusver geen beschikking ontvangen. Wel werd aan meergemelde fondsen een deel toegezegd van de in 1912 te houden geldloterij.

Werkverschaffing voor oud-leerlingen van scholen voor Middelbaar en Technisch Onderwijs.

In het verslagjaar heeft het Groepsbestuur zich mede tot de Regeering gewend met het verzoek, de aandacht van de directeuren en hoofden der openbare scholen van M. en T.O. hier te lande, er op te doen vestigen, dat zij de belangen van de oudleerlingen der onder hun beheer staande scholen kunnen bevorderen, door te trachten, voor zoover noodig, die leerlingen een hun passende betrekking te bezorgen. Naar aanleiding van dit rekest werden directeuren en hoofden van gemelde onderwijsinrichtingen door den directeur van Onderwijs en Eeredienst aangeschreven zooveel mogelijk in de aangegeven richting werkzaam te zijn.

Stormrampen in Nederland.

Nadat in Indië het bericht was ontvangen, dat de provinciën Holland en Zeeland in de maanden September en October 1911 door stormrampen waren geteisterd, werd door het Groepsbestuur besloten giften in te zamelen tot leniging van den nood. Door middel van advertenties in de meest gelezen Indische dagbladen werd bekend gemaakt, dat het Groepsbestuur zich beschikbaar stelde voor de inzameling en overmaking van gelden ten behoeve van de noodlijdenden, terwijl ook de medewerking van de Groepsvertegenwoordigers en van de Afdeelingsbesturen werd ingeroepen. Dank zij die medewerking was op ult^o. 1911 reeds een bedrag van f 3800. - bijeen. Aan allen die giften schonken en in het bijzonder aan de Afdeelingsbesturen te Batavia en Buitenzorg, alsmede aan de Groepsvertegenwoordigers te Madioen, Ampenan, Toeloengagoeng, Malang, Telok Betong, Amboina, Serang, Temanggoeng en Sabang, zij hier openlijk den dank van het Groepsbestuur betuigd^*).

*) Inmiddels werd nog f 226.02⁵ voor dat doel ontvangen. Zie Juni-nr.
Red. Neerl

Houden van lezingen.

Door de Afdeelingen Batavia, Buitenzorg en Semarang werden weder verscheidene gezellige avonden ingericht, waarbij over verschillende onderwerpen belangwekkende lezingen werden gehouden. Ook de lichtbeelden-commissie te Buitenzorg zorgde voor eenige goedgeslaagde voorstellingen.

Oprichting van Afdeelingen.

Ofschoon de oprichting van nieuwe Afdeelingen niet in het geldelijk belang van de Groepskas is (ingevolge het 4e lid van art. 9 van het Groepsreglement ontvangt het Groepsbestuur slechts 1/5 van de contributie van de leden eener Afdeeling voor het abonnement op Neerlandia), werden door het Groepsbestuur toch pogingen aangewend tot oprichting daarvan. De Afdeeling toch kan al dadelijk veel meer in het plaatselijk belang der leden en dus middellijk ook in het algemeen belang doen. Plaatsen als Soerabaja, Bandoeng, Madioen, Djokdjakarta, Makasser, Medan en Padang, zijn als centra der Europeesche bevolking uitnemend geschikt voor de vorming van Afdeelingen. Door de oprichting van Afdeelingen wordt mede meerdere samenwerking verkregen en kan eerder worden overgegaan tot maatschappelijk werk; kortom een Afdeelingsbestuur vermag veel meer in te grijpen in plaatselijke toestanden. Op geldelijken steun van het Groepsbestuur voor de oprichting van boekerijen, fröbelscholen, cursussen van onderwijs, volksleesgezelschappen e.d. kan altijd worden gerekend.

Tot dusver hebben de pogingen van het Groepsbestuur echter geen succes gehad. Heeren vertegenwoordigers wordt het groote belang van de vorming van Afdeelingen onder de aandacht gebracht. Krachtige Afdeelingen zijn de steunpilaren van de Groep.

Verzending Neerlandia.

Tot onzen spijt moeten wij nog melding maken van de onaangename vertraagde verzending van het Maart- en April-nr. van Neerlandia, die eerst met het Mei-nr. konden verzonden worden. De vertraging was te wijten aan de zending met vrachtbooten in stede van met mailstoomers. Na een breedvoerige briefwisseling met het Hoofdbestuur kwam er echter spoedig verbetering en werden de Neerlandia-nrs. daarna weder op tijd ontvangen. Toch duurt het nog 1½ maand voordat het Neerlandia-nr. hier is. Van de administratie uit Nederland werd bericht ontvangen, dat te beginnen met 1912 het orgaan in stede van op den 20sten reeds op den eersten van iedere maand zal verschijnen. Het Januari-nr. kan dus reeds in Februari in het bezit der leden zijn en ofschoon de berichten hierdoor wel niet sneller overgebracht worden (het Jan.-nr. bevat dan alleen berichten over December) lijkt het niet zoo vreemd als wanneer het Jan.-nr. eerst in Maart of April wordt ontvangen.

Postzegelverzending.

Dank zij de medewerking van den Groepsvertegenwoordiger te Palembang en die van eenige andere ijverige leden-postzegelverzamelaars, kon in het verslagjaar weder een groote partij postzegels aan Groep België gezonden worden. Ieder lid kan zich op dit punt verdienstelijk maken door de postzegels van aan hem of haar gerichte brieven te verzamelen en die eens in het jaar te zenden aan den Groepssecretaris, de Groepsvertegenwoordigers of rechtstreeks aan den Groepssecretaris voor Groep België, ,den heer H. Meert, Spiegelstraat 20, Gent (België).

Verkiezing afgevaardigde.

In het verslagjaar was het de beurt van den heer H.D.H. Bosboom om als afgevaardigde van de Groep

[p. 160]

in het Hoofdbestuur af te treden. De heer Bosboom verzocht het Groepsbestuur zoo mogelijk een ander persoon voor de ontstane vacature te kiezen. Het Groepsbestuur de groote toewijding, waarmede de heer Bosboom de belangen van de Groep steeds heeft be hartigd, op hoogen prijs stellende, gaf den geachten afgevaardigde telegrafisch den wensch te kennen, dat hij als afgevaardigde voor de Groep behouden mocht blijven. Hierop werd intusschen een goedgunstig antwoord ontvangen, zoodat de heer Bosboom voor een nieuw tijdvak met algemeene stemmen tot afgevaardigde van de Groep herkozen werd.

Groepsbestuur.

Wegens vertrek moesten de heeren J.W. Roessingh van Iterson, J.A.M. Bron en W.R. de Greve, respectievelijk secretaris-penningmeester en Groepsbestuursleden als zoodanig aftreden.

Tot bestuursleden werden benoemd de heeren J. Soutendam, Dr. R. Broersma, Ds. W. van Lingen en A.R. Hazenberg. Laatstgemelde werd secretaris-penningmeester.

Goedgekeurd in de bestuursvergadering van 23 April 1912.

De Groepssecretaris,

A.R. HAZENBERG.