Neerlandia. Jaargang 16

De Michiel Adriaansz. de Ruijter Vereeniging in Nederl. Indië.

Noch in 't Zeewezen, noch in eenig ander tijdschrift, in Holland uitgegeven, zegt Het Nederlandsch Zeewezen waaraan wij het onderstaande ontleenen, werd ooit melding gemaakt van deze Vereeniging.

Het was den 23sten Maart 1907 300 jaar geleden, dat onze grootste zeeheld te Vlissingen geboren werd. Nederland herdacht die gebeurtenis op verschillende wijzen.

In de koloniën bleef men niet achter. De heer Zeilinga, directeur der Java-Bank te Batavia, nam het initiatief tot het oprichten van eene Vereeniging, ten doel hebbende in de eerste plaats de belangen der zeevarenden in de koloniën te behartigen, en ten tweede den lust tot 't zeemansleven op te wekken.

Op zijne uitnoodiging vergaderden te Batavia op den geboortedag van onzen zeeheld een aantal ingezetenen van deze plaats en werd tot de oprichting der Vereeniging besloten. Een Hoofdbestuur met den heer Zeilinga als voorzitter werd te zamen gesteld. Omzendbrieven werden verzonden. In den aanvang scheen het, dat de belangstelling bij 't groote publiek niet zoo groot was als men had vermoed. Later werden echter de bewijzen geleverd, dat velen in de koloniën krachtig wilden steunen. Om met gunstiger gevolg in de verschillende havenplaatsen in Indië te kunnen optreden, besloot het Hoofdbestuur tot de instelling van afdeelingsbesturen, en de eerste van deze was de afdeeling Batavia met den heer Koning, toenmaals inspecteur der K.P.M. als president, en den heer Van Haften als secretaris. Dit bestuur besloot alle mogelijke moeite te doen, om gelden in te zamelen ten einde te kunnen overgaan:

1e. tot het oprichten van een dagverblijf te Priok;

2e. tot het vestigen van een dag- en nachtverblijf te Weltevreden.

De daartoe aangewende pogingen slaagden buiten verwachting. Een bedrag van f 7000. - aan contanten, en de toezegging van meer dan f 1200. - aan jaarlijksche bijdragen, waren spoedig bijeengebracht,

[p. 87]

zoodat het bestuur tot de uitvoering van het eerste plan kon overgaan.

Dank zij de hulp van verscheidene

Zeelieden club ‘Neptunus’ te Tandjong Priok uiterlijk voorkomen.

Regeeringspersonen, die maakten dat te Priok een stuk grond voor het te bouwen huis werd afgestaan, was het mogelijk in November 1908 het dagverblijf te Priok voor de zeelieden te openen. Feestelijk had de opening van het eerste zeemansverblijf in Ned Indië plaats. Priok was toenmaals een schrik voor velen door de baldadigheden, die de zeelieden in dronkenschap uithaalden. Het doel van het dagverblijf was deze te beperken en tegen te gaan, door den zeelieden in een net ingericht gebouw, behalve goede dranken, afleiding door lectuur en spel te bezorgen. Aan een nette leestafel bestaat gelegenheid om de Indische dagbladen te lezen, die de uitgevers gratis verstrekken, en een goede bibliotheek voorziet in andere lectuur. Aan tegen den muur geplaatste schrijftafeltjes kunnen de zeelieden rustig brieven aan de familie schrijven. Als andere uitspanning is gelegenheid tot biljarten, triktrakken, dammen, schaken, kaartspel, e.d. Alles maakt een netten indruk, en in de 3 jaar dat het gebouw bestaat, is de orde slechts een enkele maal verstoord. De ondervinding heeft geleerd, dat de zeelieden dit gebouw op prijs stellen. De ongeregeldheden te Priok zijn afgenomen. Moge de Vereeniging haar doel bereiken, n.l. het welzijn van alle zeevarenden te bevorderen. Ondertusschen had het Hoofdbestuur niet stil gezeten.

Zeelieden club te Priok. Gezelschapszaal.

Daar geld hoog noodig was om de plannen tot verbetering van den toestand voor zeevarenden in Indië ten uitvoer te brengen, vroeg het een loterij van f 100.000. - aan; de Regeering stond de loterij toe. Er was kapitaal nu om de andere plannen uit te voeren. De Vereeniging kocht een gebouw geschikt voor zeemanshuis, en 't afdelingsbestuur richtte dit geheel in. Het ligt uitstekend op het Molenvliet, om den hoek van Gang Ketapang; de tram houdt erop, en de bovenstad is niet te ver af. Op den 18en Dec. 1910 had de opening plaats.

De inrichting van 't gebouw is netjes en eenvoudig. In de voorgalerij het beeld van den man, wiens naam de Vereeniging draagt; een groote tafel om daaraan gezellig te praten, en eenige palmen en andere planten, om alles een prettig aanzien te geven. Aan de rechterhand de leeszaal, waarin tevens gelegenheid is tot schrijven. Postpapier en alle verdere benoodigdheden zijn gratis verkrijgbaar. Er liggen behalve de Indische dagbladen, een exemplaar van het Zeewezen, dat gratis ter beschikking is gesteld. Achter het zaaltje zijn logeerkamers, ingericht voor 2 personen, en de eetzaal voor onderofficieren. De binnengalerij is thans biljart- en speelzaal, waarin 2 goede biljarten staan, en tafeltjes om aan te spelen. De wanden zijn met aardige schilderijen versierd. In de achtergalerij, die bestemd is tot eetzaal voor de schepelingen, komt de buffetkamer uit. Het linkergedeelte van het hoofdgebouw en de kamers in de bijgebouwen zijn ingericht tot slaapkamers voor 3 of 4 schepelingen. De paviljoens geven den officieren ter koopvaardij voldoende gelegenheid om goedkoop te logeeren.

Alle bedden zijn van klamboe's voorzien.

De prijzen voor logies en vertering zijn uiterst billijk gesteld, Voor logies en ontbijt best. uit brood en koffie, betalen mindere schepelingen f 0.50 onderofficieren f 0.75, en officieren f 1. - à f 2. -. Den geheelen dag kan men eten en dranken krijgen, behalve spiritualiën, die niet vóór 12 uur en volgens vastgesteld tarief verstrekt worden.

[p. 88]

Aan het hoofd van de inrichting staat een beheerder, die de administratie bijhoudt en zorgt, dat elke schepeling zijn naam in een daartoe bestemd boek schrijft. Uit dit boek blijkt, dat niettegenstaande Batavia geruimen tijd besmet is verklaard (cholera), de Koninklijke Marine Priok weinig bezocht en, als de schepen er lagen, beperkte nachtpermissie werd verleend, het aantal bezoekers grooter is, dan men had verwacht. Hieruit blijkt, dat het huis een goeden naam bij de zeelieden heeft.

Dit te huis kan veel bijdragen tot het tegengaan van het logeeren in allerlei slechte slaaphuizen in de benedenstad. De zeelieden, die aan den wal bleven, overnachtten meestal in Japansche huizen, en bij gebrek aan eene fatsoenlijke gelegenheid om gezellig bijeen te zitten, bezochten zij allerlei kroegen en gingen zich aan drank te buiten. Die toestand is verbeterd. Batavia heeft den zeevarenden iets goeds aangeboden.

Na de verbetering van den toestand op de hoofdplaats onzer koloniën, schonk 't Hoofdbestuur de aandacht aan andere plaatsen, als Soerabaia Makassar en Sabang. In de eerste stad achtte men het oprichten van verblijven niet noodig. Er zijn daar cantines, vergaderingslokalen, enz. aan den Oedjong, en het is zeer gemakkelijk op elk uur van den dag aan boord terug te keeren. Te Sabang echter werd een dagverblijf als te Priok geopend en nu zal Makassar wel spoedig volgen.

In 4 jaar tijds heeft de Vereeniging reeds veel tot stand gebracht, en dit is te danken aan veler steun. Ook Holland hielp daarbij, en onze Koningin was een der eerste personen, die een gift voor het Zeemanshuis te Batavia zond. Voortdurend zal de Vereeniging krachtigen steun noodig hebben. Winsten worden er natuurlijk niet gemaakt, en het is te hopen, dat, eenmaal met haar streven kennis gemaakt, velen het voorbeeld van anderen zullen volgen, door een bewijs van sympathie te zenden. Het Hoofdbestuur zal deze waardeering van zijn werken even hoog op prijs stellen als de afdeelingen.

In het Hoofdbestuur hebben zitting de heer Zeilinga als voorzitter, de heer Faassen als secretaris, en de heer De Goeje als penningmeester, terwijl als voorzitter van 't afdeelingsbestuur te Batavia is opgetreden de heer Tadema Wielandt en als secretaris de heer Van Beuningen.

Allen, die met de Indische toestanden bekend zijn, zullen zeker instemmen met den wensch dat deze Vereeniging, den naam dragend van onzen grootsten zeeheld, steeds in staat zal blijven het goede werk voort te zetten.

Wij sluiten ons van harte bij dezen wensch aan en uiten de hoop, dat velen deze nuttige Vereeniging zullen gedenken.

Red.