Neerlandia. Jaargang 15

Het feest der Kon. Vlaamsche Academie.

De 7e, 8e en 9e October waren te Gent gewijd aan de viering van het vijf-en-twintigjarig bestaan der Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde. Er was op gulle wijze zorg gedragen voor de vrije huisvesting van de afgevaardigden van bevriende academies in binnen- en buitenland en van het Algemeen Nederlandsch Verbond, en van de buitenlandsche eereleden. Gent is bezig om zich voor te bereiden voor de groote tentoonstelling, welke van April tot October 1913 daar zal gehouden worden. Bij aankomst aan het station St. Pieter valt dadelijk het oog op den aanbouw van een nieuw groot station. In het door de stad Gent met het oog op die tentoonstelling gebouwde of herbouwde Hotel de la Poste, dat met gerustheid de mededinging kan doorstaan van de eerste hotels in de hoofdsteden van Europa, vonden vele genoodigden eene uitnemende herberging.

In den namiddag van Zaterdag, 7 October, ten 4 ure, werden de afgevaardigden der zuster-Academies en Hoogescholen en verdere uitgenoodigden door het bestuur der Academie ontvangen in hare fraaie, in achttiende-eeuwschen stijl versierde salons. Voor een nieuwe aankleeding had het Rijk te dezer gelegenheid zijn geldelijken steun geschonken. De intree reeds dadelijk maakte duidelijk, dat wij niet op vreemd terrein stonden. Aan den ingang der ontvang-zaal de borstbeelden van Vondel, Cats en Maerlant. Verder werden de gedachten der bezoekers geleid in het hart der Vlaamsche beweging door de aanschouwing van de beelden, of de in de wanden met gulden letters gegrifte namen van de helden dier beweging - Willems, David, Conscience, Snellaert, Ledeganck, Dautzenberg en vele anderen.

Met een eenvoudig, hartelijk, vriendelijk woord werden de gasten welkom geheeten door den voorzitter of hoofdbestuurder, Is. Teirlinck. Daarna werd de eerewijn aangeboden, en gelegenheid gegeven, onderling kennis te maken of te hernieuwen. Uit Nederland waren afgevaardigd door de Koninklijke Academie en door de Universiteit te Amsterdam, Prof. Te Winkel, eerelid der Vlaamsche Academie; door de Maatschappij van Nederlandsche Letterkunde te Leiden Dr. Boekenoogen; door de Universiteit van Groningen Prof. Nijhoff. De Afrikaansche Vereeniging deed zich vertegenwoordigen door Dr. H. Reinink uit Zuid-Afrika, tijdelijk met verlof in Nederland, en het Algemeen Nederlandsch Verbond door ondergeteekende.

[p. 242]

De Belgische Académie had Dr. Pirenne afgevaardigd, voorts waren er vertegenwoordigers van de Keizerlijke Akademie te Berlijn, en van de Universiteiten van Hamburg en Freiburg. Tot de figuren, die bijzonder de aandacht trokken, en die men voortdurend omringd zag door een breeden kring luisteraars, behoorde de priester-letterkundige, Dr. Hugo Verriest. Een weldaad is het, hem en zijn broeder, de Leuvensche Professor, te hooren vertellen van Guido Gezelle, van hun vereering en liefde voor dien dichter en mensch.

Den avond van dien dag waren de feestgenooten door het Gemeentebestuur uitgenoodigd tot een Raoût ten stadhuize. Zij vereenigden zich in de oude zaal, waar de Vierschaar der Keure, der vroedschap van Gent, oudtijds zitting hield. Een gedenksteen in den muur herinnerde er aan, dat daar in 1576 de Pacificatie van Gent gesloten werd. Uit die zaal werden wij geleid naar de aloude tuigkamer (Salle de l'Arsenal), waar de burgemeester met het stedelijk bestuur, in ambtsgewaad, zijnen gasten toesprak. Zeer werd gewaardeerd, dat die rede in het Vlaamsch gehouden werd, wat niet zijne moeder- of omgangstaal is. Een à Capella-koor, onder leiding van den heer Em. Hullebroek, zong eenige Vlaamsche liederen, onderwijl de gasten zich konden verkwikken aan allerlei versnaperingen en wijnen, die op een lange tafel tot toetasten uitlokten.

Zondag, 8 October, was de groote dag. Om 11 uur had in de Aula der Gentsche Hoogeschool de plechtige vergadering plaats, die door den Minister van Wetenschappen en Kunsten, den heer Poulet, evenals de Gouverneur van Oost-Vlaanderen in ambtsgewaad, met een toespraak in het Vlaamsch geopend werd, waarna de heer Teirlinck in 't kort de lotgevallen der Academie beschreef, haar bloeiend heden, haar blij verschiet dank zij de gulheid van Rijk en Gemeente, en van verschillende belangstellende gevers, wier namen met dankbaarheid werden genoemd. Herdacht werden allen, die bij de oprichting der Academie waren tegenwoordig geweest - met smart de overledenen, met spijt enkelen - o.a. de Staatsminister Beernaert en Jhr. Mr. Nap. de Pauw, die, de laatste door ziekte, verhinderd waren de plechtigheid bij te wonen -, maar met te grooter vreugde de nog levenden, die niet ontbraken, in de eerste plaats de Gouverneur der Provincie, De Graaf de Kerckhove, en in 't bijzonder de ‘leutige’ bestendige secretaris, de heer Edw. Gaillard, die van de oprichting af aan steeds met ijver het secretariaat heeft vervuld (dus met recht den naam verdient van bestendigen secretaris), en onder alle beslommeringen toch ‘toujours gaillard’ bleef. Mededeelingen van ingekomen stukken, voorlezing van adressen der vreemde Academies, een verslag over de werkzaamheden gedurende de 25 verloopen jaren, waren de volgende punten van het programma. Dit alles werd afgewisseld door fijne muziek, die zich deed hooren uit de hoogte van den tempel, in welken vergaderd werd en die, behalve door leden en genoodigden, gevuld was door een groot getal belangstellenden, waaronder vele dames. Het glanspunt dezer vergadering was wel de fraaie, knap uitgewerkte rede over de Roeping der Academie, welke tot besluit gehouden werd door Prof. dr. Willem de Vreeze. Voor hen, bij wie het eerst het denkbeeld gerezen was van de stichting eener Vlaamsche Academie - David, Willems - bestond behoefte aan de beschaving der (Vlaamsche) moedertaal. De Academie zou zijn een wetgevend lichaam voor taal en letteren. Allen zouden moeten schrijven en woorden gebruiken volgens dictée der Academie. Men dacht daarbij aan de Académie de France, maar die had ondervonden dat een wetenschappelijk lichaam, dat algemeen geldende verordeningen zou willen uitvaardigen, ‘un oeuvre de routine et de confusion’ schept. Zij moest eindigen met te volgen waar zij had willen voorgaan. Aardig was de herinnering o.m. aan de geschiedenis van het zoeken naar een gepast Nederlandsch woord voor vélocipède. Prof. Mathijs de Vries had het woord wieler verkozen. Dat woord voldeed volgens dien hooggeleerde aan al de eischen der etymalogie, lang zou het niet duren, meende ZHGel., of het volk zou dat woord als gemeengoed aannemen, en den berijder zou het wielenaar gaan noemen. Zonder zich echter aan Academie of hooggeleerde te storen, liet het volk het woord wieler ongebruikt, maar kwamen, van waar en hoe weet men niet, de woorden fiets en fietser meer en meer in zwang. ‘De Koninklijke Vlaamsche Akademie bescherme het recht der spraak!’

Wij hadden ons nu gereed te maken voor den feestelijken maaltijd, die om 2 uur in de groote feestzaal van de Academie zou plaats hebben. In de voorhal van het Universiteitsgebouw werd nog even bezichtigd de daar tijdelijk, in afwachting van de noodige herstelling, opgestelde reusachtige koperen draak, van eene lengte van 3½ Meter, die anders op het Belfort als windwijzer dienst doet. Wij dachten aan een Byzantijnsch of Oostersch werk, indertijd van eender kruistochten medegebracht, maar de Gids voor Gent zegt, dat het het werk is van een koperslager uit de 14e eeuw.

De zaal, waar de feestmaaltijd gehouden werd, droeg de woorden: ‘Mijn Vaderland is mij niet te klein’ van J.F. Willems en ‘De Taal is gansch het volk’ van Prudens van Duyse. Aan den disch zaten mede aan de Minister van Kunsten en Wetenschappen en de Gouverneur. Bij het plaats nemen zag ieder der gasten zich verrast met een bronzen gedenkpenning, hun door de Academie aangeboden ter herinnering van deze plechtige feestviering. Aan de keerzijde schrijft een Muze in een zaal der Academie in een gelauwerd boek den datum van de heuglijke gebeurtenis. Geest en zinnen werden ook verder aangenaam gestreeld. Aangekondigd was dat het instellen van heildronken door het bestuur geregeld was. Zoo was van wege het bestuur aan Prof. Te Winkel verzocht, om namens de vertegenwoordigers uit het buitenland het woord te voeren, wat hij tevens deed voor het Algemeen Nederlandsch Verbond en de Zuid-Afrikaansche Vereeniging.

Met opgewektheid toog men om 8 uur naar het Gouvernementshôtel, waar de heer Gouverneur der provincie Oost-Vlaanderen onze hupsche gastheer was; en wij het genot smaakten mevr. Ten Berge - De Muynck en de heeren Jules Drubbel, Willem van Waeyenberge en Frans Uyttenhove een schoon muzikaal programma van Vlaamsche liederen en composities te hooren uitvoeren.

Den laatsten dag, 9 October, werd weder vergaderd in de feestzaal der Academie. De ‘bestendige’ commissiën brachten er verslag uit van hare werkzaamheden, de commissie voor Middelnederlandsche Taal- en Letterkunde bij monde van Prof. dr. C. Lecoutere; de Kanunnik Dr. Jac. Muyldermans voor de commissie voor Nieuwere Taal- en Letterkunde; de heer G. Segers voor de commissie voor Onderwijs in en door het Nederlandsch. Door de ziekte van Jhr. Mr. Nap. de Pauw kon het verslag der commissie voor Geschiedenis, Bio- en Bibliographie niet worden gelezen, maar het zal in de handelingen worden opgenomen. Bij hetgeen den vorigen dag in de plechtige vergadering reeds was vernomen, werd nader de overtuiging gevestigd, dat de Academie veel en hard gewerkt heeft. Hebben wij goed verstaan, dan hadden ook onderwerpen uit het practische leven hare aandacht, als voedingsmiddelen en liesbreuken, zonder dat wij goed begrepen hebben wat dat met taal- en letterkunde gemeen had. Op het gebied van het onderwijs heeft zij gewichtig werk te weeg gebracht in het belang van de zuivering der moedertaal. Zij ijverde voor een goede uitspraak, en het spreken van een zuivere taal door onderwijzers, wenschte dit als een eisch bij de examens der normaalschool, wist een besluit der Regeering uit te lokken, volgens hetwelk in Vlaanderen geen inspecteur bij het onderwijs zou worden

[p. 243]

aangesteld, die niet zuiver Nederlandsch sprak, enz. De Academie is een verklaard tegenstander van de Kollewijn-spelling, en duldt noode eenige afwijking van de spelling van De Vries en Te Winkel. Overigens bewoog zij zich voornamelijk op het gebied van kunst, geschiedenis, folklore, kinderspelen, volksliederen. In alles staat bij haar op den voorgrond: de verheerlijking van de Moedertaal en de geestesontwikkeling van het Vlaamsche volk.

Een waardig slot was de rede over Letterkunde, uitgesproken door Hugo Verriest. Met zijn fijn stemgeluid voorgelezen, keurig van vorm, fijn van inhoud en taal, trof hij ieder diep in het gemoed bij de ontwikkeling van zijn tekst: ‘Letterkunde en Taal, Gij zijt prachtig!’ ‘Letterkunde en Taal, Gij zijt machtig!’ Hij stond daar als het zinnebeeld der Vlaamsche beweging. Hij, kind uit het volk, ingewijd in de geheimen van de taal en de geschiedenis van het Vlaamsche volk, heeft al vroeg beseft dat die taal prachtig was, maar hij had het gevoel van naaktheid in het kleed, dat als een schaamtekleed was, hij had honger en werd niet gevoed, het dorstte hem maar men bood hem geen lafenis. Op zijn 17e jaar hoorde hij voor het eerst het Vlaamsche lied zingen, en 27 jaar was hij, toen hij voor het eerst, als beleefde hij een openbaring, een rede hoorde houden in de Vlaamsche taal. En nu stond hij daar met opgericht hoofd, was trotsch op zijn kleed, voelde zich welgedaan. Ja, Letterkunde en Taal, gij zijt machtig! En dat gevoelden wij allen met hem op dat oogenblik.

Alvorens te scheiden, bood het bestuur der Academie nog een rijtoertje door de stad aan, waarbij een bezoek gebracht werd aan het oude Grafelijke slot, Gravensteen, dat van 1180 dagteekent en de herinnering draagt aan de Graven van Vlaanderen, aan Philips den Goede, aan Karel V e.a. Groote sommen, men noemde 2½ millioen francs, zijn er aan ten koste gelegd, om het slot zooveel mogelijk in zijnen vroegeren staat te herstellen, en nog gaat men daarmede voort. Het kleine Begijnhof werd voorts bezocht, maar het meest trok de Sint Bavo's kerk met het beroemde altaarstuk van de Gebroeders van Eyk, de aanbidding van het Lam.

Dankbaar en meer dan voldaan verlieten wij Gent, versterkt in onze sympathie voor de Vlaamsche beweging, in onze liefde voor den Zuidelijken broeder, en met den hartgrondigen wensch, dat zijne idealen steeds nader komen, en dat de Koninklijke Vlaamsche Academie in hare hooge opvatting van kunst en wetenschap, en nationaliteit, in Vlaanderen's aloude hoofdstad prijke als een roemvol zegeteeken uit een eervollen strijd!

De viering van het 25-jarig bestaan der Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde deed een tijdvak overzien van een krachtige, levendige, sympathieke beweging, tot herwinning van verloren rechten, tot opwekking van den oud-nationalen geest, tot eerbiediging van de rechten der Nederl. of Dietsche taal.

Een woord moet ons nog van het hart. De bestuurders der Academie hebben zorgvuldig vermeden alles wat den vreemdeling zou kunnen doen denken, dat de Vlaamsche beweging partijen kende, doch den opmerkzame kon het niet ontgaan, dat meer dan één voorganger in die beweging ontbrak, dien men daar gaarne zou hebben ontmoet. Aan een gebouw op den hoek van een straat stond op een uithangbord met groote letters: Fédération des étudiants libéraux. Wat te denken van de toekomst van een volk, waar de partijgeest zoo sterk in het bloed zit, dat hij reeds de jongelingschap verdeeld houdt op een tijd, waar ondanks verschil van meening en richttng, broederschap de leus moet zijn?

‘Eendracht maakt macht!’ ‘L'Union fait la force!’ zij en blijve de kostelijke zinspreuk aan deze als aan gene zijde der Schelde!

CH.R. BAKHUIZEN VAN DEN BRINK.