Neerlandia. Jaargang 15

Holland op zijn best.

Door het uitvoerend comité van het Internationaal Uitgevers Congres is aan de firma A.W. Sijthoff te Leiden opgedragen het drukken en uitgeven van het Internationaal Adresboek voor den boekhandel, dat omstreeks 5000 adressen zal bevatten en hoogstwaarschijnlijk nog in dit jaar zal verschijnen.

* * *

De heer D.A. Hooyer te 's Gravenhage schrijft over den Nederlandschen beschavingsinvloed in Japan in het Nieuwsblad voor den Boekhandel.

Hij herinnert eraan hoe de Nederlanders, na eerst gedurende een paar eeuwen uitsluitend als kooplieden in dat rijk gevestigd te zijn geweest, in 1850 of daaromtrent, op verzoek van den Shogun zijn opgetreden als leeraren in de Westersche wetenschappen, in de eerste plaats van de zeevaart en scheepsbouwkunde; hoe er in de nabijheid van onze nederzetting te Decima groote inrichtingen van scheeps- en machinebouw verrezen, waar de Japanners van door den Koning aangewezen Nederlandsche officieren, onder-

[p. 164]

officieren en minderen der zeemacht in de vervaardiging en behandeling der machines het eerste onderricht kregen.

De schrijver zegt dan verder:

Maar van minder algemeene bekendheid is, - althans het was mij niet bekend -, dat onder de op verzoek van den Shogun door den Koning uitgezonden machineriën, zich ook een snelpers heeft bevonden.

Hieromtrent vond ik in Von Siebolds Open Brieven uit Japan, ‘ter Nederlandsche drukkerij Desima’, in 1861 verschenen, het volgende aangeteekend:

‘Door de uitzending eener sneldrukpers benevens het toebehooren van eene drukkerij met de korvet Japan¹⁾ uit Nederland, die door eenen onder-officier van het detachement, eenen bekwamen drukker, G. Indermaur²⁾, uit Leiden, in een te Nagasaki door het Japansch Gouvernement daartoe opgericht lokaal, is in werking gebracht geworden, werd ook in dit rijk de grondslag gelegd van het voornaamste bewegingswerktuig ter verspreiding van menschelijke kennis en van een vrije gedachtenwisseling der volken. Te betreuren is het, dat een reeds vroeger uit Nederland uitgezondene steendrukkerij, waardoor de stereotype omslachtige en moeilijke houtsneedruk van de Japansche boekwerken eenvoudiger en gemakkelijker zoude gemaakt geworden zijn, geen opgang gehad heeft, hoofdzakelijk omdat men in plaats van eene beknopte, aanvankelijk slechts voor den druk van boe ken en prentjes ingerichte steendrukkerij, een volmaakt toestel voor lithographischen kunstdruk uitgezonden heeft, voor welken omslag de boek- en prentendrukkers terugdeinzen.’

Dat, als helper bij de snelpers, de ziekenvader optrad, wanneer hij niet werkzaam was bij den officier van gezondheid, vind ik in de rooster van werkzaamheden, opgenomen in het Dagboek van den Kapt.-Luit. ter Zee Huyssen van Kattendijke, Den Haag 1860, aangeteekend.

* * *

Er is vroeger herhaaldelijk over geklaagd dat de Ned. Indische suikerfabrikanten hun machines in het buitenland moesten bestellen, omdat de Nederlandsche nijverheid ze niet vervaardigde. In de laatste jaren heeft deze echter getoond dat ze voor geen buitenlander op zij wil gaan en heeft zij zich ook op dezen bizonderen tak van machinebouw toegelegd. Thans is door de Nederlandsche Fabriek van Werktuigen en Spoorwegmateriaal te Amsterdam vervaardigd de groote molen installatie en het verdamp- en kookstation voor de Ned. Indische suikerfabriek Klampok, waardoor deze in staat zal zijn 28.000 picols riet per etmaal te verwerken.

1) In 1817

2) Later directeur der Landsdrukkerij te Batavia.