Neerlandia. Jaargang 14

Amerika's schuld aan Nederland.

De thans ook in ons land welbekende Amerikaansche geschiedschrijver William Elliot Griffis heeft onlangs een artikel geschreven voor het te Philadelphia verschijnende Ladie's Home Journal, uitgave van onzen daar wonenden oud-landgenoot Dr. E. Bok, iemand die veel doet voor het hoog houden van den Nederlandschen naam in Amerika. Het artikel draagt het pakkende opschrift: Waarom zijn wij zoo anders als de Engelschen?

Waarom zijn de Amerikanen zoo anders als de Engelschen, als het waar is, zooals men ons altijd vertelt, dat Engeland de moeder van Amerika is, aldus vraagt de heer Griffis. Wanneer dezelfde Amerikaan, in en door Nederland reist, zal zijn ondervinding dan altijd zijn: ‘Ik heb mij nog nooit zoo thuis gevoelt als hier?’ Wat hebben de Hollanders toch, waardoor wij ons juist als een der hunnen voelen?

Het antwoord is eenvoudig genoeg. Men vindt in de feiten der geschiedenis: Nederland en niet Engeland is het ware moederland van Amerika.

Het heeft lang geduurd voor de groote omvang van onze schuld aan Holland het Amerikaansche volk duidelijk is geworden.

De schrijver verklaard dit uit het feit dat de Amerikaansche geschiedboeken zijn samengesteld uit Engelsche bronnen. Thans echter zijn de bakens verzet. Men wordt niet langer verdacht een geboren Nederlander te zijn of tenminste van Nederlandsche afkomst; wanneer men de aandacht vestigt op de grove gebreken van onze veel gelezen geschiedenisboeken.

Ik zelf ben de kleinzoon van een Engelschman, en heb geen Hollandsch bloed in mijn aderen; maar ik heb de Amerikaansche geschiedenis bestudeerd in Hollandsche documenten. En toen ik den vorigen zomer vijf gedenkplaten zag in even zoovele Hollandsche steden, benevens twee andere, die reeds van vroeger dagteekenden, allen geschonken door Amerikanen, die in durend brons getuigden van de toenemende waardeering, al is die dan laat gekomen, voor den machtigen invloed, dien de Nederlanders hebben geoefend op de geschiedenis van Amerika, - toen moest ik erkennen dat de tijd eindelijk was aangebroken, waarop de waarheid aan den dag trad.

De vijf gedenkplaten, waarvan ik spreek, waren ge-

[p. 180]

plaatst in Utrecht, Nijkerk, Amsterdam, Leiden en Leeuwarden. En waarom? Omdat er een wonderbaarlijke gelijkenis is tusschen de geschiedenis dezer steden en onze eigen staatkundige ontwikkeling in de zoo ver achter ons liggende dagen, vóór ooit de Mayflower naar Plymouth Rock uitzeilde.

Schrijver gaat dan die overeenkomst na en vertelt welke feiten deze gedenkplaten in herinnering brengen.

Maar zij spreken slechts van een deel onzer schuld, zoo gaat hij verder. Indien de geheele erkentenis onzer schuld aan de Hollanders zou moeten worden uitgesproken in gedenkplaten, dan zouden wij gansch Nederland van het eene einde naar het andere met brons moeten bedekken.

Te Utrecht klonk de klok der vrijheid voor de eerste maal. Hier sprak men van de onafhankelijkheidsverklaring, van de geschreven grondwet, van de vrijheid van het woord en verklaarde dat de Unie moest en zou bewaard worden.

En dit alles geschiedde 200 jaren voordat de zege van Bunker Hill werd bevochten. En de Amerikanen denken dat die leuzen van hen zijn, door hen gevormd.

De idealen onzer voorvaderen werden te Utrecht geboren, bijna 200 jaren, voordat onze Republiek werd gesticht en door onze voorvaderen naar hier overgeplant.

In Leeuwarden werd door de Staten van Friesland in 1781 het bestaan van onze eigen Republiek der Vereenigde Staten voor de eerste maal erkend. Slechts een jaar later, 19 April 1782, kwam het besluit der Staten-Generaal om John Adams, onzen afgevaardigde te ontvangen. Van de drie zilveren medailles ter herdenking der Amerikaansche onafhankelijkheid, werden er twee geslagen te Leeuwarden. Nederland haalde zich de wraak van Engeland op den hals en leed voor ons al de ellende van den oorlog met Groot-Brittanië.

De jonge Bradfort, de Pelgrim der Pelgrims, schreef uit Amerika naar Holland in het Nederlandsch, om dank te betuigen voor de vriendelijke behandeling daar ondervonden, zoowel door hem als door velen zijner vrienden, en verklaarde dat zij en hun kinderen verplicht waren erkentelijk te blijven aan Holland en nimmer te vergeten wat dit voor hen deed.

Leiden bereidde een nieuw tehuis aan de menschen, die eenmaal Amerika zouden maken: de Pelgrims, die Nieuw-Engeland stichtten, de Walen die Nieuw-Nederland in Amerika grondvestten en de Hugenoten, die onze natie verrijkten met hun veelvoudige talenten en begaafdheden. In de Leidsche archieven kan men twintig maal meer te weten komen over de Pelgrims dan in geheel Engeland. En toen de Engelsche Hoogescholen alleen nog leden van de Staatskerk toelieten, werden aan de Leidsche Universiteit ongeveer 5000 Engelsch-sprekende studenten opgeleid, van wie velen Amerikaansche burgers waren of werden.

De schrijver gaat dan na wat Amerika in zijn wetgeving aan Nederland dankt. Het is veel; maar dat kan geen verwondering baren, wanneer men slechts even bedenkt, dat de mannen die Nieuw-York grondvestten geen Engelschen waren, maar grootendeels Nederlanders; dat de Pelgrims, die zich te Plymouth vestigden 12 jaar in Nederland hadden gewoond; dat de Puriteinen die zich in Massachusetts neerzetten, een leven lang onder Nederlandschen invloed waren geweest; dat Connecticut, evenals Nieuw-York, behoord had aan of het eerst bezet was geworden door de West-Indische Compagnie; dat Roger Williams, de stichter van Rhode-eiland, in Holland zijn onderwijs had genoten, en dat William Penn, de grondlegger van Pensylvania, een Hollandsche moeder had.

Hoeveel Amerikanen weten dat Buffalo door de Nederlanders werd gesticht onder den naam van Nieuw-Amsterdam?