Neerlandia. Jaargang 13

West-Indië

Wat Curaçao noodig heeft.

I.

Wij danken het aan het geschil tusschen Castro en onzen gezant in Venezuela, dat de opmerkzaamheid van ons volk opnieuw op Curaçao is gevestigd, waarvan wij door de praktijk niet veel meer wisten, dan dat het ons van de bekende oranjeschillen voorziet, waarvan de beroemde likeur van dien naam wordt gestookt, als het tenminste waar is, dat al de Curaçao, die hier en zeker ook wel in het buitenland gestookt wordt, die schillen als hoofdbestanddeel heeft, waaraan wel eenigszins getwijfeld mag worden met het oog èn op de geringe opbrengst ervan èn op de omstandigheid, dat in sommige jaren van droogte, die op dat eiland meer regel dan uitzondering zijn, een groot gedeelte van die oranjeboomen te gronde gaat.

En aan ons verlevendigd nationaal gevoel, aan het doordringen van het bewustzijn, dat wij toch eigenlijk geen ‘quantité négligeable’ zijn, waarvoor we onszelven in de laatste jaren, misschien wel tengevolge van onze numerieke minderheid tegenover onze machtige buren, al te bescheiden hebben gehouden, en welken waan wij door de krachtsontwikkeling van onzen middenstand geleidelijk beginnen te onderdrukken, waarbij wij met verbaasde oogen opmerken, dat wij op bijna elk gebied van wetenschap, nijverheid en kunst mannen van onzen stam kunnen aanwijzen, die een sieraad voor hun vak zijn en tot roem van hun land een wereldbekenden naam dragen; aan dat omhoogstreven dus, alleen mogelijk door de samenwerking van al onze verstandelijke krachten, zullen wij het weldra te danken hebben dat aan een andere Curaçaosche nijverheid het vlechten van stroohoeden, gelegenheid zal worden geboden zich een ruimer plaats op de wereldmarkt te veroveren.

Daar moet het heen. Met een Curaçaoschen hoed op zal een glaasje Curaçao ons veel beter smaken, vooral indien wij dan ook in een van Curaçaosch hout vervaardigden stoel zullen zitten.

Maar daar raken wij juist de wonde plek van het eiland aan.

Curaçao heeft geen hout, tenminste niet noemenswaard en daar het geen hout, geen lommer heeft, valt er ook weinig regen en doordien er weinig - te weinig is een betere uitdrukking - regen valt, schiet het hout ook niet op, sterft het daarentegen dikwijls uit.

Gij ziet, het is een kringetje, waarin wij ronddraaien; er is geen hout, geen bosch, omdat er geen regen genoeg valt en er valt geen regen genoeg, omdat er geen bosch is om den regen aan te trekken, de over het eiland trekkende luchtstroomen af te koelen en te noodzaken zich door verdichting van hun watervoorraad te ontlasten.

Het schijnt wel dat we hier voor een onoplosbaar raadsel staan, maar ook weten we dat het aantal dier zoogenaamd onoplosbare raadsels met den dag minder wordt, indien de mensch er zich slechts geheel toe zet om de oorzaken er van op te sporen, want dan vindt hij ook als het ware van zelf de oplossing.

Die waterkwestie is intusschen voor Curaçao van zulk een groot belang, dat men haar zelfs een levensvraag zou kunnen noemen, hetgeen vooral blijkt, indien wij den loop der bevolking nagaan, want die toont aan, dat de geboorten en sterften op het eiland gelijken tred houden met de hoeveelheid regenwater, dat in het voorafgaande jaar is gevallen.

Zoo was in 1896 de regenval 0.5151, in 1897 het aantal geboorten 1052 of 64.6 per 1000, de sterften 508 of 30.7 per 1000; in 1901 de regenval 0.6205, in 1902 de geboorten 1052 of 60 per 1000, de sterften 471 of 26.9 per 1000; daarentegen in 1905 de regenval 0.369, in 1906 de geboorten 641 of 36.5 per 1000, de sterften 777 of 44.2 per 1000.

Dit zijn slechts enkele cijfers uit een statistiek over de laatste jaren, maar zij geven recht tot het vermoeden, dat 1908 een gunstig geboorte- en steftecijfer zal aantoonen, daar de regenval in 1907 iets boven het gemiddelde (0.5068), n.l. 0.513 was.

Toch zou dit geboortecijfer hooger kunnen zijn en in jaren met grooten regenval nog aanzienlijk hooger, indien niet juist in die jaren zulk een groot verlies van water plaats had. dat zonder ander nut gesticht te hebben dan den grond terloops vochtig gemaakt te hebben naar zee wegvloeit en verloren gaat, terwijl in regenarme jaren dat verlies betrekkelijk veel minder is.

Dit wegstroomen van het regenwater wordt door den eigenaardigen vorm van de oppervlakte van het eiland bevorderd.

Uit twee ovalen bestaande, die als rotsen uit de zee zijn verrezen en later door een rif zijn omgeven, dat tusschen de ovalen in zich vereenigende een landengte heeft gevormd, waardoor de deelen tot een geheel zijn geworden, bezit het eiland slechts enkele bergen, die werkelijk dien naam verdienen, namelijk den St. Christoffel, den St. Hieronimo en den St. Antonieberg in West-Curaçao, den kleinen en den grooten berg op de landengte en den Priesterberg en den Tafelberg in Oost-Curaçao, terwijl het overige land uit heuvels bestaat van geringe hoogte, waartusschen zich komvormige dalen bevinden, die met verweerd gruis gevuld en met elkander in betrekking staande het van de hoogte afstroomende water gelegenheid bieden, zich in de baaien en lagunen of wel rechtstreeks in zee te ontlasten.

Gemiddeld ligt West-Curaçao, dat met het oog op den heerschenden passaat het beneden gedeelte wordt genoemd, 30 à 40 meter, Oost-Curaçao, of het dovengedeelte, waar Willemstad en de eenige vlakte nabij Fuikbaai zich bevindt, slechts 20 meter boven den zeespiegel, terwijl het uit diabaas en rifkalk bestaande gordelgebergte, zeer eigenaardig zich veel hooger gemiddeld 60 meter, verheft en hier en daar door de branding verbroken zijnde binnenwateren, baaien en lagunen heeft gevormd, waardoor de haven van Willemstad met het daarachter gelegen Schottengat een der prachtigste havens der wereld is geworden.

De havens zijn dus door de natuur zelf gevormd en ook de grond, het gruis in de dalen en op de berghellingen is vruchtbaar genoeg, maar daar er weinig boomen of planten op het eiland voorkomen en, o gruwel, de ingezetenen nog hout kappen om als houtskool uit te voeren, wat zij, ter loops gezegd, ook al met den mest doen, straalt de kale rotsbodem over het geheele eiland een groote hitte uit, die den waterdamp, waarmede de gedurende 9 maanden heerschende Noord-Oost passaat en de Noordenwind, die van November tot Januari waait, bezwangerd zijn, afstoot en nog meer doet stijgen.

Over het geheel genomen valt er op het eiland zelfs in regenarme jaren water genoeg voor de behoeften der weinig talrijke bevolking - 56 ingezetenen per vierk. Kilometer - dit heeft het bestuur dan ook in de laatste jaren ingezien en daarom maatregelen getroffen om het verlies van water zooveel mogelijk te beperken.

Reeds vroeger, in den slaventijd, hadden de plan-

[p. 211]

tagehouders dammen op hun gronden doen aanleggen om het gevallen regenwater zoolang mogelijk op te houden en den grond te doen verzadigen. Het bestuur heeft dit stelsel nu weer toegepast en breidt het geleidelijk over het geheele eiland uit, waarbij een derde der onkosten door de grondeigenaren, twee derden door het bestuur worden gedragen, daarnaast heeft men over het geheele eiland putten doen graven, waaruit het water door middel van windmolens wordt opgepompt en in een vergaarbak verzameld om van daaruit de akkers te bevloeien en het blijkt, dat daarmede reeds gunstige gevolgen werden verkregen.

Het zou natuurlijk voorbarig zijn reeds thans een oordeel over dit stelsel uit te spreken en de toekomst ervan te voorspellen, maar wel is het geoorloofd eenige aanmerkingen te maken, dunkt mij, die, het goede van het stelsel erkennede, tot verbetering kunnen leiden en dus standvastiger gevolg zullen verzekeren.

De dammen houden dus het water op, maar bij een zwaren regenval, die op het eiland als in alle tropische landen regel is, zal het onafgedamde hoogten en bergen afstroomende water de hooger gelegen gronden overstroomen en over de dammen heengaande naar lager gelegen terreinen, die alle reeds dadelijk hun aandeel zullen ontvangen hebben, eindelijk na de laagstgelegenen bezocht te hebben onmiddellijk in de baaien of in de binnenwateren achter het gordelgebergte wegvloeien.

Dit verlies kan voorkomen worden en wel op tweeerlei wijze:

Ten eerste door dien damaanleg ook tot de onbebouwde hoogten en zelfs bergen van het eiland uit te strekken, door op een korten afstand van elkander op de hellingen lage horizontaal loopende dammen aan te leggen, of greppels te graven en de tusschenruimte te beplanten ten einde den grond vast te leggen en uitspoeling te voorkomen; ten tweede door het overtollige water op de laagstgelegen terreinen in kommen op te vangen, daaruit door middel van windmolens op te pompen en door ijzeren buizen naar hooger gelegen gronden terug te stuwen, want evengoed als een windmolenpomp het water uit een diepte van pl. m. 20 Meter naar de oppervlakte kan brengen, zal zij het van de oppervlakte naar een pl. m. 20 Meter hooger gelegen punt kunnen opstuwen, vanwaar het weer pl. m. 20 Meter hooger kan worden opgevoerd.

Bovendien gaat er nog een aanzienlijke hoeveelheid regenwater verloren door de eigenaardige vorming van het gordelgebergte, waardoor het water, dat niet door den grond wordt opgezogen rechtstreeks naar zee wegvloeit.

Vooral aan de Noordkust is dit aanzienlijk, want deze is in sommige tijdperken opgeheven, in daarop volgende weer met rust gelaten, waardoor de kust daar twee of drie terrassen vertoont en de geheele kuststreek van de kruin tot aan de brandingslijn een Kilometer en meer breed is, terwijl aan de Zuidzijde die werking niet schijnt plaats gehad te hebben, zoodat daar de kuststreek minder breed is.

Toch gaat ook hier het regenwater, voor zoover het niet wordt opgeslorpt, door wegvloeien naar zee verloren, wat belet kan worden.

Men kan in dat kustgebergte 20 Meter boven den zeespiegel horizontaal loopende insnijdingen maken, die 2 Meter breed en 1 Meter diep zijn en volgens het terrein 2 à 3 Kilometer lang.

Al het van de helling afstroomende water wordt dan in die insnijding opgevangen en indien deze naar het midden zacht hellend afloopt, dan moet het water door een in het inwendige van den berg gegraven kanaal naar het binnenland geleid worden.

Overweging zou het echter verdienen het in den berg vast te houden door daarin galerijen te graven van 2 Meter breed en 2½ Meter hoog, die lager dan de insnijding liggen doch evenwijdig er mee loopen.

Twee of drie van dergelijke galerijen achter elkander gelegen zouden het water van elkander overnemen en bewaren, totdat het binnenland er behoefte aan heeft.

De laatste meest landwaarts gelegen galerij zou daarvoor in de vlakte moeten uitmonden, doch deze opening zou met een metselwerk moeten afgesloten zijn, waarin zich een schuif moet bevinden, ten einde het water, als het noodig is te kunnen aftappen.

Zou de galerij echter lager liggen dan het te bevloeien land, dan moet het water door middel van een windmolen opgepompt worden.

(Slot volgt).

R.A. OOSTERHOUT.

Amsterdam, Aug. 1909.