Neerlandia. Jaargang 13

De Nederlandsche Boekhandel te Antwerpen.

Het is nu ruim zestien jaar geleden dat, in den vorm van een Naamlooze Vennootschap, met den heer L.H. Smeding als bestuurder, ‘De Nederlandsche Boekhandel’ te Antwerpen werd opgericht, dank zij het initiatief van een groep Nederlandsche uitgevers, die vonden dat er iets gedaan moest worden om Vlaamsch-België tot afzetgebied van hun handel te maken, dank zij in het bijzonder den heer S. Warendorf, uitgever te Amsterdam. Tot dan toe had de handel in Nederlandsche boeken in België zich grootendeels bepaald tot het opruimen van wat aan de Hollandsche markt was afgedankt, tot het doen komen met veel onkosten van de boeken die door den een of anderen liefhebber besteld werden en geen enkele der zaken die met het doel om Nederlandsche boeken aan den man te brengen was opgericht, was tot voor zestien jaar levensvatbaar gebleken.

De aandeelhouders van de nieuwe onderneming waren uitgevers, welke niet alleen den verkoop van Nederlandsche boeken wilden vergrooten, maar ook onrechtstreeks tot doel hadden winst van hun geld te maken. En het was dus een in alle opzichten verheugend verschijnsel dat de zaak reeds het vierde jaar van haar bestaan dividend begon uit te keeren; in 1907 bedroeg dit dividend 10½% van het aandeelenkapitaal. Met een klein personeel begonnen, was het in de eerste jaren hard werken en een bewijs voor den bloei van de onderneming is eveneens te vinden in de omstandigheid dat dit aanvankelijk klein personeel thans reeds tot een twintigtal personen is aangegroeid.

De werking van den Nederlandschen Boekhandel in al haar bijzonderheden nagaan zou te verleiden. Laten wij alleen zeggen dat door het uitgeven van ontelbare prospectussen, door het verspreiden van catalogi een voortdurende propaganda werd gemaakt en dat de Vennootschap geen gelegenheid heeft laten voorbijgaan om de kennis van het Nederlandsche boek in België uit te breiden.

Zoo werd in 1896, ter gelegenheid van het Nederl. Taal- en Letterkundig Congres te Antwerpen gehouden, haar hulp ingeroepen voor het inrichten van een

[p. 101]

Kantoor van den Bestuurder.

Winkel van den Ned. Boekhandel.

tentoonstelling van boeken enkel handelende over Nederl. taal- en letterkunde; zij deed toen den eersten, meer uitgebreiden Catalogus van Nederlandsche taal- en letterkunde verschijnen. Later gaf zij een Catalogus van Vakboeken uit, ter gelegenheid van een te Antwerpen gehouden nijverheidstentoonstelling. Zoo ontstonden verder de Catalogus van land- en tuinbouwwerken, op de tentoonstelling van vee- en landbouwartikelen te Brugge, de Catalogus van rechtsgeleerde werken bij een rechtskundig congres te Brussel, de Catalogus van genees- en natuurkunde, bij een der Vlaamsche natuur- en geneeskundige Congressen, de Catalogus van gezondheidsleer en gymnastiek, enz. enz., tot de Nederl. Boekhandel in 1906, bij het 29e Nederl. Congres te Brussel belast werd om, met geldelijke toelage der Belgische regeering, een tentoonstelling van Nederl. boeken in te richten, te welker gelegenheid een Algemeene Catalogus van Nederlandsche boeken uit Noord en Zuid het licht zag, waarvan einde 1908 een nieuwe, vermeerderde uitgave verscheen; een en ander werd in talrijke exemplaren verspreid.

Om slechts een klein bewijs te geven welke prachtige uitkomsten de oprichting van den Nederlandschen Boekhandel had, laten wij hier enkele gegevens volgen aangaande den verkoop van verschillende werken: zoo beliep het debiet van Jan ten Brink's Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde, van Max Rooses' Het Schilderboek, Rubens, Van Dyck, Jordaens verscheidene honderden; van boeken over nijverheid, over electriciteit en meer bepaald van het werk De Locomotief, door Harterink en Mork werden ver over de 500 exemplaren verkocht en dat onder vakmenschen, zooals de machinisten van den Staat die ten onzent nooit een Vlaamsch handboek hun vak betreffende in handen hebben gehad. Van Kepper: De Zuid-Afrikaansche Oorlog, Rooses' De schilderkunst zijn ver over de 1000 exemplaren geplaatst; thans nog is men bezig met de verspreiding der nieuwe uitgave van de Encyclopedie van Winkler Prins, waarvan reeds meer dan 1000 exemplaren verkocht werden.

Benedenkantoor.

Benedenkantoor.

[p. 102]

Daarenboven werd door de voortdurende verspreiding van hoogergenoemde prospectussen, door de uitwerking der catalogi de lust tot lezen opgewekt, zoodat wij mogen zeggen dat het geestesleven in Vlaanderen op weg is zich ernstig te ontwikkelen, dat er reeds een ernstige kern is ontstaan van koopkrachtige liefhebbers van boeken uit den modernen tijd, dat de Nederlandsche vakliteratuur voor veel werklieden reeds een behoefte is geworden en dat, ten spijt van de mindere ontwikkeling der Vlamingen door gebrek aan middelbaar onderwijs, veel vergoed wordt door studie op later leeftijd. Het is een teeken des tijds dat de ‘Nederlandsche Boekhandel’ nu in verbinding is met ongeveer 150 binnenlandsche boekhandelaars, waaronder veel kleine, die geregeld het maandelijksch ‘Letterkundig Overzicht’ ontvangen, waardoor zij in staat zijn om het publiek te bedienen.

Zoo werd het ijzer gesmeed wijl het warm was en dat de ‘Nederlandsche Boekhandel’ op het gepaste oogenblik is gekomen bewijst de sympathie waarin hij zich steeds van wege de Vlaamsche bevolking, tot welke denkwijze zij ook behoort, heeft mogen verheugen. De Vlaamschgezinden hadden weldra begrepen welken machtigen steun zoo een instelling hun kon verleenen bij hun werking voor het verspreiden van Vlaamsche literatuur.

Voor het Vlaamsche volk, dat nog zooveel te kampen heeft tegen een veel sterker volk, een uitgebreider taal en een machtigen finantieelen invloed van Fransche zijde, is het èn voor het stambewustzijn èn voor de ontwikkeling der Vlamingen te wenschen dat een handel als de ‘Nederlandsche Boekhandel’ zich steeds in grooten bloei mag verheugen, dat zijn werking door niets beperkt blijft. Het is tevens te wenschen dat de Nederlandsche uitgevers door alle hulpmiddelen dien boekhandel ondersteunen in de werkelijk zware en alleen door volharding en wilskracht te volvoeren taak om de Nederlandsche boeken in België meer en meer bekend te maken.