Neerlandia. Jaargang 9

In onze Takken.

Aalst. Op Zondag 7 Mei belegde de Aaltersche Tak een openbare vergadering in Vlaanderen's Gasthof, waar door den heer H. Meert het Wetsvoorstel Coremans werd toegelicht. (Onder de rubriek Gent wordt hierover een woord meer gezegd.) De aanwezigen teekenden een verzoekschrift aan den Voorzitter en leden der Kamer van Volksvertegenwoordigers, opdat dit wetsvoorstel zoohaast mogelijk zou besproken en tot wet gemaakt worden.

[p. 105]

Op Zondag 27 Mei begaven bestuursleden van dezen Tak zich naar de gemeente Meire, waar, in de zaal van het Gemeentesecretariaat, welwillend door de overheid beschikbaar gesteld, de heer Meert dezelfde voordracht hield voor een talrijke vergadering. Niettegenstaande dat de redenaar in bizonderheden moest treden over de indeeling van ons onderwijs, waaromtrent de vrees kon bestaan, dat ze minder goed zouden begrepen worden door personen, die alleen lager onderwijs genoten hadden, bleek het toch, dat de aanwezigen zeer goed de bewijsvoering verstaan hadden, dat het wetsvoorstel niet ongrondwettelijk is, niet aandruischt tegen de vrijheid van onderwijs, en zich zeer goed rekenschap daar van gaven, dat ontoereikende taalkennis bij de hoogere standen aanleiding geeft tot zeer groot ongerief voor de lagere en dat het wetsvoorstel Coremans met betrekking tot onze volksbeschaving een hoog sociale beteekenis heeft. Het was dan ook met groote bereidwilligheid, dat de aanwezigen het verzoekschrift aan de Kamer teekenden.

De bestuursleden van den Aalterschen Tak hebben zich, van hunnen kant, kunnen overtuigen, dat dergelijke volksvergaderingen voortreffelijke vruchten voor de Vlaamsche beweging zouden kunnen hebben, indien ze talrijk en geregeld gehouden werden. En met hoe kleine moeite zijn ze te beleggen! De hoofdonderwijzer van Meire was zoo vriendelijk geweest door de schooljongens een honderdtal uitnoodigingen, met cyclostile gedrukt, te laten bestellen. De onkosten zijn van geen belang: het papier. En als men er zou willen gebruik van maken: he-Secretariaat van Groep B geeft zijn moeite daart voor gratis.

Onze Takken zijn aangezet geworden om te ijveren voor het Wetsvoorstel. We zien nog altijd het uitwerksel van die uitnoodiging tot werkzaamheid te gemoet.

Alhoewel zijn woorden niet iedereen schenen te bevallen, heeft de heer Maes op de Algemeene Vergadering toch harde waarheden gezegd. Hoe willen we het volk voor onze beweging winnen, als we niet tot dat volk gaan om het te doen instemmen met de eischen van de Vlaamsche beweging en die eischen te doen steunen?

Het is heel mooi het goed te meenen met onze beweging. Maar de handen uit de mouw steken en zijn goed meenen gepaard laten gaan met een daad is toch nog een weinig beter.

In de Letterkundige Afdeeling van dezen Tak werd alweer goed werk verricht. De heer P. Nijs, student, had het over het Water uit een oogpunt van gezondheid en wist heel duidelijk uiteen te zetten welke eigenschappen gezond water moet bezitten; hoe het verontreinigd wordt; hoe het door toestellen kan gezuiverd worden. De heer Nijs is een voortreffelijk teekenaar en toonde op het zwarte bord, honderden malen vergroot, welke micro-organismen in het water voortwoekeren en het soms gevaarlijk maken. Ook de toestellen tot zuivering wist hij met fiksche trekken duidelijk voor ons oog te tooveren. Nijs zal een goede worden voor het populariseeren van wetenschappelijke begrippen in volksvoordrachten.

Op 1 Juni trok de Letterkundige Afdeeling op reis - te voet - naar de oude, historische Abdij van Afflighem; vandaar naar het schilderachtig kerkje van Meldert; dan voort naar de oude steengroeven van de Mazelgraat, die den steen geleverd hebben voor de kathedraal van Antwerpen, het stadhuis van Aalst.....

Dan weer voort naar het Krevaalbosch, waar de eigenaar, ons beschermend lid, notaris Breckpot, ons vergund had naar hartelust rond te kuieren. Daarvoor zij hem hier onze beste dank gebracht.

We waren niet uit voor pleizier alleen. Neen, bij het klooster werd een woord gewijd aan de geschiedenis van dat aloude sticht en er aan herinnerd, dat onder meer doorluchtige grooten, hier een Koningin van Engeland werd begraven, dat hier Sanderus, de schrijver van de Flandria illustrata heeft gearbeid en is gestorven. De wisselvalligheden door het klooster ondergaan in den loop der tijden werden meegedeeld.

Te Meldert werden op het bord van de muziekmaatschappij, - dat kwam zoo juist van pas - architectonische motieven geteekend, geschikt om de bouwkundige eigenaardigheden van het kerkje te laten begrijpen. Ook een woord historische toelichting bijgevoegd.

Maar het Krevaalbosch - in den morgen was reeds een eerste maal halt gehouden in het Kluisbosch - dat was een andere kerk, Hooft's ‘tempel van ongekorven hout’, met zijn statige beuken. Hier werd gesmuld van de meegenomen proviand, genoten van het heerlijke natuurschoon; genoten ook van kunst. Kerlingaland, 't Was in de Lente, Mijn Moederspraak, en zoo menig mooi lied, ons uit de verte, van op een hoogte, tusschen de stammen dezer reuzenboomen door den Heer Hallaert en Mej. Wellekens toegezongen, vergeten we nooit, evenmin als dezen geheelen dag, doorgebracht in dat schoone gedeelte van den Oostelijken rand van Oost-Vlaanderen, den Westelijken van Brabant: van 8 u. 's morgens op de been; 's avonds 8 u. thuis en haast niet moe!

Antwerpen. De Eerwaarde Heer Hugo Verriest heeft eene voordracht gehouden in de kleine zaal van den Dierentuin.

Bij de twee uren heeft hij gesproken, in die ongekunstelde, gemoedelijke taal van den geboren causeur, afwisselend geestdriftig en dichterlijk, of schalksch en luimig, maar altoos even innemend en boeiend.

Hij praat eenvoudig weg, zoo gelijk Gezelle zong, doch vol ziel en geest, om oor en hart zijner verrukte toehoorders te vangen.

Ditmaal had de alom gevierde redenaar het over 't Vlaanderen uit zijn jongen tijd en 't Vlaanderen van heden. Welk verschil tusschen die twee! Toen, een leelijk land, onbekend en onbemind zelfs bij zijn eigen kinderen; bewoond door leelijke menschen, die alle besef van eigenwaarde en fierheid schenen verloren te hebben. Thans, een schoon land, hooggeschat overal, en menschen met het

[p. 106]

blijde hoofd omhoog, bewust van de vroegere grootheid van hun volk, verjongd door de hoop van in de toekomst opnieuw eene rol van beteekenis te spelen.

En wie heeft dien ommekeer teweeggebracht? Vlaanderen's dichters en kunstenaars. Zij bezingen ons land en doen het herleven. Vlaanderen ontwaakt meer en meer, langzamerhand wordt alles weer Vlaamsch. Het onderwijs alleen bleef nog grootendeels verfranscht, doch ook op dit gebied daagt er beterschap op. Edward Coremans zal ons het onderwijs in de moedertaal schenken, zeide de redenaar tot den grijzen strijder, die in de zaal aanwezig was.

Het talrijk publiek, waaronder zeer veel dames, juichte den heer Verriest hartstochtelijk toe; aan de opgetogenheid kwam schier geen einde.

Brussel. De Brusselsche Tak richtte samen met het Kunstgenootschap De Distel een goed geslaagd concert in met de medewerking van Mevr. Ceuppens, Mej. Elias, de HH. Backaert, E. Gaspart en Floris T'Sjoen, onder de leiding van M. Arthur Wilfort. Bij die gelegenheid werden door De Distel geschenken in boeken overhandigd aan Mej.^en Roza Van Meer, Laura Demanet, Amelia De Vadder, die zich onderscheiden hadden in de Nederlandsche taal in den prijskamp van 1904 en aan Mej.^en Christina Kesler en Martha Van den Bergen, die in onze taal uitblonken op haar eindexamen voor onderwijzeressen.

Eenstemmig heeft het Bestuur van den Tak op voorstel van Mr. W. Thelen, de wenschelijkheid van een vereenvoudigde spelling erkend en besloten de quaestie op de dagorde van de eerstvolgende algemeene vergadering te laten brengen.

Gent. - Op 1 Mei had de Letterkundige Afdeeling de leden van den Gentschen Tak uitgenoodigd op eene voordracht van den Heer H. Demarez over ‘De Vlaamsche Primitieven in verband met de tentoonstelling van Brugge.’

Hij verduidelijkte zijne studie door eene reeks prachtige lichtbeelden en het ware moeilijk te zeggen wie het meest hebben genoten, of zij die de besproken kunstwerken in de tentoonstelling van Brugge mochten bewonderen, of zij die voor het eerst die kunstschatten uit ons rijk verleden mochten vergelijken, al was het maar in afbeelding.

Van de volmaakte, naturalistische kunst der Van Eyck's af, voerde de spreker zijne toehoorders, eerst tot den mystieken Hans Memlinck welke een overgang maken tot werken als die van Rogier Van der Weyden, Pieter Cristus, Hugo van der Goes en Dirk Bouts, allen meesters wier eigenaardige eigenschappen de redenaar klaar wist te doen uitkomen. Verder kwamen Geraard David, Bosch, Metsijs, de laatste Gothieken ter sprake, wees de Heer Demarez op den overgang tot het romantisme en sloot zijne voordracht met de bespreking van de gezonde, persoonlijke kunst van Pieter Brueghel, den Oude.

De Heer Meert sprak op 22 Mei over het ‘Wetsvoorstel Coremans’. Na eene historische inleiding over de reeds verkregen taalwetten, die wij slechts hebben veroverd nadat sommige Vlamingen tengevolge van den slechten taaltoestand geld, eer, vrijheid, ja zelfs het leven hadden verloren, lichtte de spreker het wetsvoorstel Coremans toe, wees op zijne beteekenis, ontzenuwde de argumenten, die er tegen worden ingebracht, bewees er de rechtvaardigheid van, en telde de voordeelen op die het voor de Vlaamsche beschaving bewaart.

Overtuigend en meesleepend tevens, versterkte de rede van den heer Meert in de toehoorders het besef dat Coremans wet er komen moest!

Sinds eenigen tijd is ook in de Letterkundige Afdeeling van den Gentschen Tak tot een maandelijksche bijeenkomst besloten om de middelen te beramen, die kunnen gebruikt worden tot bevordering van de Vlaamsche belangen. Daarin besprak de Heer Brienen: ‘Propaganda voor de Vlaamsche Zaak’; de Heeren Wasteels en Maes debateerden over de beteekenis der Vlaamsche Beweging. In de vergadering van Mei gaf ons de Heer Wasteels eene verrassende en doorslaande reeks ernstige statistieken over de uitslagen van ons tweetalig onderwijs in de Vlaamsche Nijverheids- en andere scholen.

Die statistieken zijn, met betrekking tot het Wetsvoorstel Coremans en de Vervlaamsching van de Gentsche Hoogeschool van buitengewoon belang. Het was trouwens de stelling van den Heer Wassteels, dat alleen de Vlaamsche Hoogeschool wijziging van belang in onze taaltoestanden kan brengen en aan de reeds veroverde taalwetten hun volle uitwerking verzekeren. Deze vergaderingen mogen met recht de ‘Hoogeschool van het flamingantisme’ genoemd worden; met zulken ernst en zulke grondigheid worden er de Vlaamsche vraagstukken van aanbelang besproken.

Mechelen. - Werkzaamheden der tweede helft van het winterseizoen.

1. De lessen van hooger onderwijs van het volk, worden voortgezet.

2. M. Sabbe houdt in de eerste algemeene vergadering na Nieuwjaar een zeer belangwekkende voordracht over Mythologie en Folklore. Op wetenschappelijke wijze doet hij het verband tusschen beiden uitkomen, geeft de geschiedenis van de methode gevolgd voor de folklore en wijst op het nut van deze studie.

3. De Tak bezorgt de ontvangst van Gen. Kritzinger en Ds. van Heerden.

In de 2e algemeene vergadering wordt Mr. Delvaen als penningmeester aangesteld in vervanging van Ing. Van den Berghe, die onze stad verlaten heeft. Het bestuur brengt hier een dankbare hulde aan den afgetreden penningmeester voor de vele diensten door hem aan onzen Tak bewezen.

De tak sluit het winterseizoen met een voordracht van den E.H. Hugo Verriest.

Het Cijferistengild, onder de kundige leiding van M. Aloys Desmet, geeft een klein concert, dat ruimen bijval geniet: koren van Hauptman, Schubert, en Blockx, en liederen van Waelput,

[p. 107]

Schubert, Desmet, Tinel, Brandts-Buys en Hullebroeck.

Op zijn gewone, diepgevoelde en eigenaardige manier spreekt ons Verriest over zijn grooten meester Gezelle. De geheele, goedgevulde zaal hangt aan zijne lippen en stormachtige toejuichingen besluiten de voordracht.

M. Tack, Voorzitter, bedankt den spreker met het voordragen van het ‘Meezennestje’ van Gezelle.

Deze avond zal de werkzaamheden van het Verbond beter doen kennen en naar waarde doen schatten en is eene mooie belofte voor de toekomst.

* _* *

Tot uitvoering van de beslissing, genomen op de Algem. Vergadering, werden de H.H. Volksvertegenwoordigers, die leden zijn van het A.N.V., aangeschreven, opdat ze hun medewerking zouden verleenen om te komen tot een onverwijlde bespreking van het Wetsvoorstel Coremans. Van de H.H. Anseele, Buyl, Van der Linden mochten we schriftelijk de beste beloften ontvangen.