Neerlandia. Jaargang 3

Debat Ducatillon-Anseele.
Over de Vlaamsche Hoogeschool.

Zondag 17 December, heeft er in de groote zaal van het Feestlokaal van Vooruit een zeer belangrijk debat plaats gehad. Ongeveer 1000 menschen waren tegenwoordig, ook vrouwen. We bemerkten er verschillende leeraars der Hoogeschool, vele studenten, en dan burgers van alle partijen.

De heer Beerblock, voorzitter, opent het debat. Hij legt uit hoe het ontstond.

Vooruit had ter gelegenheid van het studentencongres geschreven, als antwoord aan den heer Ducatillon op zijn artikel in Klokke Roeland, dat eene Vlaamsche Hoogeschool in den huidigen staat van zaken, wel zooveel nut voor het arbeiderswerk niet zou opleveren, als wel beweerd wordt.

Verder verontschuldigt hij M. Hardyns, die het debat aangenomen had, maar door ziekte zich moest doen vervangen door M. Anseele, alsook M. Planquart, die zijne functie als tweeden voorzitter niet kon vervullen, door zaken belet zijnde.

Eene schaal zal aan den ingang staan, wier opbrengst zal dienen:

1/3 voor de strijdende Zuid-Afrikaners.

1/3 voor de werkstakende wevers van Ronse;

1/3 voor de werkstakers van Gent.

M. Du Catillon. De Vlaamsche democraten zijn de afstammelingen en opvolgers van Maerlant, die met zijn Spieghel Historiaal wetenschap onder het volk verspreidde. Dus moeten zij niet alleen stoffelijken vooruitgang, maar ook verstandelijke ontwikkeling voorstaan.

Ik ben verheugd dat hier in den schoot der socialistische partij een debat plaats heeft, want daardoor zal de schoone zaak van de Vlaamsche Hoogeschool hij het volk ingang vinden Zóo moet het gaan bij de democratie, zij moet alle brandende kwestie durven aanvatten.

Ik wil mij bepalen bij het nut en de noodzakelijkheid der Vlaamsche Hoogeschool, uit democratisch oogpunt beschouwd, opdat wij er toe komen dat alle Vlamingen het eens zouden zijn in dit vraagstuk, zooals zij het waren in '97-'98, toen het gansche Vlaamsche volk opstond, om van de regeering de Gelijkheidswet af te dwingen.

_**_*

Hoe speciaal de zaak ook schijne, toch is zij van het grootste belang voor de volkspartij, de socialistische partij.

Kennis is macht! De gespierde arm is niet voldoende meer op onzen tijd, meer en meer treedt de verstandelijke macht op den voorgrond, want een volk zonder geest is een zwak volk. Een volk zonder geleerdheid is meer dan elk ander onderworpen aan uitbuiting, en ik begrijp niet waarom de socialistische partij, die reeds zooveel gedaan heeft tot stoffelijke, verstandelijke en zedelijke opleiding der arbeidende klas, zich niet aansluit bij het ontwerp tot het stichten eener Vlaamsche Hoogeschool.

In Vlaanderen is het erbarmelijk met ons onderwijs gesteld. Er zijn krachtige mannen in onze streken, maar dagelijks gaan zij verstandelijk en zedelijk achteruit.

In Vlaanderen vindt men 157 ongeletterde op 1000 lotelingen, in het Walenland 103. (In Duitschland 1, in Noorwegen 1 op 10.000!).

Waarlijk, wij zijn beschaamd te moeten vaststellen dat België, in zaken van onderwijs, aan het staartje staat van Europa.

In al de groote steden worden de Belgen verdrongen door de Duitschers, en onze werkers zijn gedwongen naar Frankrijk te gaan voor eene arme korst brood. (200.000 mannen uit Vlaanderen zijn in Frankijk).

Alle oprechte volksvrienden vragen den leerplicht, die weeral in alle andere geleerde landen bestaat, behalve in België.

De huidige regeerders zijn tegen den leerplicht, omdat zij vreezen dat het volk, eens onderwezen op alle gebied, in staat zou zijn het bewind in handen te nemen.

Ons volk is afgesloten van de wetenschap, waarvan de verfranschte burgerij het monopolium bezit. Die menschen kunnen met het volk niet in verband komen en zoo wordt daselijks de klove tusschen de burgerij en de arbeidende klas grooter en dieper.

Eene hoogeschool is de bron vas alle geestesleven. 't Is daar dat de leeraars onzer vakscholen, de ingenieurs onzer fabrieken alle mannen van ontwikkeling hunne wetenschap putten om ze dan aan het volk mede te deelen.

De Vlaamsche bevolking heeft er belang bij dat hare geneesheeren, advocaten, rechters, ambtenaren Vlaamsch kennen.

Onze Vlaamsche boeren hebben behoefte aan degelijk Vlaamsch landbouwonderwijs, waarmede het nu zoo erbarmelijk gesteld is.

De werkers kunnen niet dan er wel bij varen bij het onderwijs in hunne taal. De hoogeschool moet toegankelijk zijn voor allen.

Wij zijn het eenigste volk, dat geene hoogeschool heeft, waar het zich kan bekwamen in zijne moedertaal.

In ons land zijn 4 millioen Vlamingen en 2 millioen 600 duizend Walen en wij hebben geene enkele Hoogeschool in onze taal.

Toen wij nu een Congres hielden voor eene eigen hoogeschool, waren er eenige mannen te vinden, de Société flamande pour la vulgarisation de la langue française, die niets deed dan laster en logen verspreiden, om den rechtmatigen eisch van de Vlamingen tegen te werken en de volkstaal te bestrijden.

O a. hebben zij gezegd dat wij de bestaande Hoogeschool willen ontvolken. Dat er 700 studenten zouden vertrekken (er zijn or maar 701!).

Dat daardoor de burgerij ook in verzet zou komen, dewijl zij studenten mag logeeren enz... De heer Ducatillon antwoordt hierop bespreekt de manier van het Vervlaamschen en hekelt daarbij M. De Vigne, die zich tegenwoordig zeer opportunistisch gedraagt.

[p. 5]

Wat anders kleine moeilijkheden betreft, wat kan ons dat schelen?

De toekomende eeuw is de eeuw van het volk, de democratie ziet een tijd aanbreken, waarop het noodzakelijk is dat het volk ontwikkeld zij, omdat het boven of nevens de burgerij kunne staan. Daarom ben ik voor de vervlaamsching, omdat zij aan ons Vlaamsche volk zal toelaten zich zelf te zijn, en dus zich zelf te eerbiedigen en wie zich zelf eerbiedigt, heeft ook eerbied voor zijn taal.

Daarbij de Fransche wetenschap gaat achteruit (een proff. der Sorbonne zelf heeft het verklaard.) Veronderstel nn dat ons volk Fr. leert, en binnen 50 jaar niets anders meer spreekt. Op dit tijdstip zal de wetenschap in Duitschland, Engeland en Noord-Nederland ongelooflijk veel vooruit gegaan zijn, terwijl Frankrijk ver achteraan zal komen. 't Ware dus nttteloos ons volk te verfranschen!

En daarbij, een volk staat zoo gemakkelijk zijn taal niet af. Door politieke gelijkheid wordt het zijner waarde bewust.

Sedert 200 jaar heeft men allerlei pogingen aangewend in Fransch Vlaanderen, en toch blijft ons oud Dietsch er voortbestaan.

Wij moeten er ons dus tegen verzekerd dat men ons van onze taal beroove, en daarom doe ik ook een beroep op U, die een machtige groep zijt, om mede te helpen tot het verkrijgen eener Vlaamsche Hoogeschool, opdat ons volk eens onderwezen worde in zijn eigen taal en aldus in staat gesteld wordt zich beter te ontwikkelen in alle wetenschappen, opdat het later bekwaam zou zijn te regeeren.

Daarna komt de Heer Anseele aan het woord.

Als men een debat houdt, is het noodig dit duidelijk te omschrijven. En daarom: 1^e wil ik een punt voorlezen uit ons programma nopens het Onderwijs.

2^e Aanhalen wat de Socialisten in de Kamers gedaan hebben aangaande de Vlaamsche Beweging;

3^e Lezen wat het blad Vooruit geschreven heeft over de Vlaamsche Hoogeschool.

1^e Op punt 5 van ons programma staat: verplichtend, kosteloos, wereldlijk, alzijdig onderwijs.

2^e De Socialisten stemden in de Kamers de gelijkheidswet.

3^e Vooruit verklaarde zich niet tegen de Vlaamsche Hoogeschool.

Wij zijn das voor het Vlaamsch Hooger Onderwijs, maar dit voor gansch het volk ten koste van gansch het volk.

Maar als ge ons vraagt mede te doen voor eene Vlaamsche Hoogeschool alleen, dan antwoorden wij dat we onzen tijd kunnen besteden aan doeltreffender hervorming en grooter punten.

Hadt gij bij uwen wensch voor Vlaamsche Hoogesch. gesteld: verplichtend onderwijs, meer scholen, beter scholen, dan hadden wij met geestdrift en vertrouwen in de inrichters toegestroomd en stonden nevens de Ducatillon en anderen.

Maar eene Vlaamsche Hoogeschool alleen zal niet dienen tot ontwikkeling van ons Volk. Daartoe zouden meer studiebeurzen moeten verleend worden voor het volkskind, en dan zouden wij mogen zeggen hebben dat flamingantisme niet het synoniem is met zelfzucht.

En nu, dat de horizont van het volksonderwijs zich zwarter en zwarter afteekent, vraagt ge niets meer, dan eene Vlaamsche Hoogeschool, omdat eenige burgerszonen geen Vlaamsch genoeg kennen. Neen, dat is niet genoeg om onze geestdrift te wekken om ons vuur te doen vatten.

En dat het lager onderwijs ellendig is, dat er te weinig beroeps- en nijverheidsscholen zijn, dat alles zien de flaminganten niet, zij stellen alleen vast, dat eenige burgerszonen te weinig Fransch kennen.

Is die strijd voor eene Vlaamsche Hoogeschool doelmatig? Laat eene Vlaamsche Hoogeschool opgericht worden wanneer het volk door verplichtend onderwijs niet in staat gesteld is van de lessen er van te genieten, hoe komt die instelling ter bate der arbeiders klasse, zooals gij beweert? Neen, het bleve nutteloos, en het volk ook ware er niet min onwetend om.

De boer kan nauwelijks lezen, van zijn 12jaar tot zijne doodkist heeft hij tot niets tijd, dan tot zwoegen. Na een dag zwoegens mist hij alle kracht, en allen lust om zich aan studie te wijden.

Bij de verzwakking en uitbuiting van ons volk is dat alles nutteloos.

Er zijn twee klassen in ons land; wat te doen om de klove die tusschen hen bestaat, aan te vullen?

Moet het doel zijn een deel te verrijken in kennis en het andere te laten in den vernederenden toestand zonder onderwijs.

Naarmate de bezittende klasse zich verhief door rijkdom en kennis, verwijderde zij zich van den arme.

Als de burgerklasse alleen stijgt in fortuin en onderwijs en het volk blijft in den poel van verslaving en onwetendheid, heeft de Vlaamsche Hoogeschool juist het tegenovergesteld uitwerksel van wat men er mede beoogt.

En aldus wordt de Vlaamsche Hoogeschool eerder een gevaar om de burgers nog meer van de arbeiders te verwijderen (altijd zonder leerplicht).

Mijn strijd is niet tegen M. Ducatillon en anderen, wiens inzichten eerlijk zijn. Maar ik ben tegen die officiëele flaminganten, die alleen hooger onderwijs willen voor hunne klasse, en nooit verplichtend onderwijs vroegen.

En men zou willen, dat wij geestdrift gevoelen voor zulke personen?

Eene vergelijking:

Buiten is het koud dat het vriest. Alles ontbreekt bij den werkman. Niemand spreekt ervan. Maar op eens komen de rijke heeren in beweging en schreeuwen omdat hunne Champagne bevriest!

Het volk kent geen Vlaamsch genoeg. Om het even De burgerij kent te weinig Nederlandsch. Dàt moet veranderen.

Dan, is 't onze schuld, als de burgerszonen geen Vlaamsch kennen? Dat ze 't leeren, als ze er niet te lui voor zijn. Wij moeten wel Fransch, Engelsch en Duitsch leeren!

Heel Vlaanderen kent Vlaamsch, en er zijn enkele franskiljons. Daarenboven, de Vlaamsche studeerende jeugd bezit den tijd en de middelen om Vlaamsche te leeren.

Gaat eens naar den buiten met uw eisch van een Vlaamsche Hoogeschool.

De landbouwer zal u zeggen: mijn eten is Vlaamsch maar 't is droog; mijn brood is Vlaamsch, maar 't is zwart; mijn karnemelk is Vlaamsch, maar is te un; iets is maar niet Vlaamsch en dat is ons vet en spek, dat Amerikaansch is, omdat wij onze Vlaamsche boter en onze Vlaamsche varkens moeten verkoopen om onze dure Vlaamsche pacht te betalen aan onze onbarmhartige Vlaamsche kasteelheeren.

Ge beweert, dat de studenten geen Vlaamsch genoeg kennen, maar toch kennen zij er genoeg, om onze Vlaamsche werkmeisjes te verleiden, en spreken dan maar Fransch, terwijl de armen hunne bastaards in 't Vlaamsch opvoeden.

Ziedaar hoe onze franskiljons zijn.

M. Ducatillon is eerlijk, doch steeds zal hij stuiten op de zelfzucht dergenen die een rijken frankiljon zooveel achten als vier Vlaamsche stumpers (meervoudig stemrecht).

Men vraagt eene Vlaamsche Hoogeschool, en in Nederland is de Letterkunde, de Wetenschap zoover gevorderd dat ik er gansche zalen, grooter dan deze, zou kunnen medevullen, maar er is geen geld onder de werkers om zich die werken aan te schaffen en zij genieten geen degelijk onderwijs om van die schatten der rijke Nederlandsche wetenschap te genieten.

Gaat zien in de woningen der zwoegers van gansch Vlaanderen en telt de boeken die zij bezitten.

In de middeleeuwen deed men de boeken verbranden, maar deed men het nu met de lectuur der werkers, wees gerust, het zou een klein vuurtje zijn.

En wat voor boeken zijn het dan nog? Een droomboek, of wel de ‘Dievenbende van Jan de Lichte of Cartouche’ benevens eenige romans waarin de moeder haar kind vermoordt en dergelijke!

Wat deed de Vlaamsche burgerij in zake van volksontwikkeling om de klove tusschen haar en den werkenden stand aan te vullen?

Enkele bibliotheken stichten, met de kiezing, eenige omzend- en plakbrieven, aan de rijke frankiljons 3 of 4 stemmen geven, aan ons éen stemmeken!

't Is kinderachtig te beweren dat met de verdwijning van het taalverschil, de standen zullen verdwijnen.

Bestaan er in Nederland, Frankrijk, Duitschland geene standen?

Zelfs in de standen bestaan standen. Zoo zal nooit eene onderwijzeres trouwen met een aardewerker, eene haspelaarster nooit met eenen pompier. Een marktkramers zoon, al won hij hetzelfde als een fabriekant, zal nooit dezes dochters hand verkrijgen.

Nogeens, wij zijn niet tegen de Vlaamsche Hoogeschool. Alleen, medestrijden volgens gij het verlangt doen wij niet.

Wij vragen verplichtend, kosteloos, alzijdig onderwijs.

Willen de heeren flaminganten onze eischen stellen nevens het stichten eener Vlaamsche Hoogeschool, dan werpen wij ons in den strijd met al de geestdrift, al de wilskracht, al den strijdlust dien wij bezitten.

M. Ducatillon. - Ik stel vast dat wij het in grondbegin eens zijn.

Ik zie niet als ware democraten aan, zooals zij zich zelf noemen, de flaminganten die enkel eene Vlaamsche Hoogeschool vragen.

Deze zou weinig aarde aan den dijk brengen zonder verdere en hierbij noodige hervormingen.

Zijn de andere flaminganten reactionnair, met onze studenten is het niet het geval. Moest men onder hen een referendum inrichten, de 3/4 stonden aan onze zijde met den leerplicht en het Algemeen Stemrecht.

De Vlaamsche student is geen aristocraat. Ik ken er die soldaat werden om verzekerd te zijn van hun brood, ten einde hunne studiën te kunnen voortzetten.

Met het Fransch te moeten aanleeren verliezen zij eenen kostelijken tijd.

Leerplicht moet er zijn, omdat wij de Vlaamsche Hoogeschool vragen in het belang van het volk.

Ik hoorde vertellen, maar geloof het niet, dat M. Anseele deel uitmaakt van de Société flamande pour la vulgarisation de la langue française.

M. Anseele. - Zeker, ik ben en blijf het.

M. Ducatillon. - Het is te betreuren en ik doe een beroep op uw hart om u niet te laten medesleepen door een Mgr. Stillemans en een kardinaal Dut[...] dien strijd tegen de volkstaal.

Ik moet vaststellen dat de heer Anseele niet [...]streeks antwoordde op mijne rede en eerder sprak [...] de ondoelmatigheid van het oprichten der Vlaamse Hoogeschool.

Ik bezweer u, M. Anseele, sluit u aan met de [...] listen van het Vlaamsche land, bij de democra[...] te ijveren voor de Vlaamsche Hoogeschol, die [...] opheffen moet, en ook op u, toehoorders van alle partijen, doe ik een beroep.

Verder moet ik mijn genoegen uitdrukken over dit debat, dat de wassende kracht aantoont der democratie, die in staat is zulk een debat te voeren.

M. Anseele. - Eerst wil ik een persoonlijk feit afhandelen. Ik ben en blijf lid der Société flamande pour la vulgarisation de la langue française.

[p. 6]

De redenaar bewijst nu, waarom het voor den Vlaamschen werkman noodig is Fransch te leeren, en het is waar, het ware te wenschen dat wij allen Fransch konden, maar tusschen dit laatste en deel uitmaken der Association is een groot verschil, want zij is tegen het Vlaamsch, en de Franschman zelf is het niet.

M. Ducatillon verweet mij, dat ik niet antwoordde op het nut der Vlaamsche Hoogeschool. Dat is niet noodig, dewijl ik er ook voor ben, en dat het begin mijner rede er aan gewijd was.

Nu, dat bij referendum de 3/4 der studenten zich voor leerplicht en algemeen stemrecht zonden verklaren, doet mij groot genoegen, maar dat zou ik ook willen weten van de heeren Siffer, De Ceuleneer, De Vigne, die het officiëel flamingantisme vertegenwoordigen.

Weet gij wat het Nationaal Vlaamsch Verbond voorstelde tijdens de Kamerbesprekingen van de Brusselsche Tramways en de Nationale Bank?

De socialisten vroegen:

Voor de werkers en bedienden een tram tegen 5 centiemen 's morgens en 's avouds, om zich naar hun werk en hunne woning te begeven; hooger loon voor de trambedienden en goedkoope woningen voor hen door de maatschappij gebouwd, pensioen, verzekering op het leven en tegen werkongevallen.

Het Nationaal Vlaamsch Verbond vroeg de volgende hervormingen:

De bedienden moeten Vlaamsch kennen. Nu, dat treed ik bij, dat is maar recht.

De koepons mooten in twee talen gedrukt worden. Goed.

Wij vroegen dat de Nationale Bank eeue Staatsbank zou worden, wij wilden goedkoop krediet voor de kleine burgers, een deel der winst ten voordeele der werkerspensioenen, hooger Ioon voor de kleine bedienden, enz.

Het Nationaal Vlaamsch Verbond vroeg:

Dat de naam nevens Banque Nationale ook Nationale Bank zou zijn.

Dat het reglement in het Vlaamsch zou opgesteld zijn.

Dat de bankbrief jes Vlaamsch zonden zijn.

Dat de bedienden de twee talen zonden kennen.

Gij beweert dat het licht van omhoog komt, wij zeggen dat het moet schijnen over alle klassen. Maar in de volgende eeuw zal de groote macht zijn: het georganiseerde volk.

Archimedes heeft eens gezegd: Geef mij een stennpunt en een hefboom, en ik keer de wereld om. Wij hebben den hef boom: die is het verstandig, geleerd volk, bewust zijner macht en zijns rechts.

En het steunpunt is de gelijkheid voor allen. De flaminganten eischen alleen gelijkheid op taalgebied. Wij zijn voor gelijkheid in alles.

De flaminganten zaaien, misschien onwillekeurig, haat in het hart der Vlamingen tegen de Franschen, wij betrachten de solidariteit van alle loonslaven.

M. Ducatillon, wij staan aan uwe zijde, op voorwaarde:

Nevens Vlaamsche Hoogeschool moet ge stellen: officiëel verplichtend onderwijs, dat in Vlaanderen op Vlaamschen voet moet gegeven worden.

[...] nu hartelijk dank aan het publiek voor zijne voorbeeldig onpartijdige houding

[...]raag de officiëele flaminganten, b.v. Siffer, De Ceu[...]er. Fredericq en anderen, eene debat-meeting in 't [...]gelijk welke zaal van Gent. Dat zij beslissen!

Gedenk, a.u.b., de bus aan den uitgang.

M. Ducatillon. - Gij hebt gelijk voorwaarden te stellen.

Ik doe een beroep op de flaminganten om het verplichtend onderwijs te helpen invoeren, dat niets is dan het logische streven naar de Vlaamsche Hoogeschool. Ik verklaar dat de flaminganten die geen leerplicht willen, hansworsten zijn.

Het debat sluit om kwart voor 1 uur en elkeen was tevreden over de bespreking.

Uit de botsing der gedachten spruit het Licht!

J.L.