Neerlandia. Jaargang 2

Zuid-Afrika.

Natal.

Onder de besprekingspunten voor het Congres van de Hollandsche Boerenvereenigingen, zitting houdende te Dundee op 6 en 7 April kwamen voor:

a/ Dat Nederlandsch als een van de gewone vakken opgenomen zal worden in de Gouvernementsscholen

b/ Zooveel mogelijk vaste onderwijzers te benoemen, wanneer plaatsen openstaan, die onderwijs in 't Nederlandsch kunnen geven of een onderwijzer voor 't Nederlandsch voor ieder school te benoemen, die uitsluitend zijn tijd zal besteden om 't Nederlandsch in ieder klas aan te leeren.

_**_*

Zuid-Afrikaansche Republiek.

In het proces van Veltheim had de publieke aanklager Van den Berg, tegenstrijdig met de wet, de Engelsche getuigen in 't Engelsch ondervraagd en de Landdrost De Villiers had zich daartegen niet verzet Wet N. 10, 1888, bepaalt dat voor de gerechtshoven steeds de Nederl. taal zal gebezigd worden door alle ambtenaren en dat alle pleidooien in die taal zullen plaats hebben. De openbare aanklager was dus gehouden de getuigen in het Nederl. te ondervragen; wanneer de getuigen die laatste taal niet spreken, moeten vragen en antwoorden door den tolk vertaald worden. Landdrost en openbare aanklager hadden hier tot verontschuldiging, dat de getuigen bijzonder talrijk waren; ze spraken de getuigen rechtstreeks in 't Eng. aan om het geding te bespoedigen, maar miskenden aldus de wet. Het geval heeft in de Z.A.R. heel wat opschudding gemaakt en krachtig verzet uitgelokt. Het schijnt dat de schuldigen elk met £ 5 beboet zijn geworden, wat wel voor gevolg zal hebben, dat 's Lands officiële taal voortaan voor de gerechtshoven van de Z.A.R. zal geëerbiedigd worden.

_**_*

Meer opschudding nog werd teweeggebracht door een memorie, waarmee de Vereenigde Kerk ter teekening heeft laten rondgaan, vragende intrekking van de wet regelende het onderwijs op de goudvelden; als hoofden van scholen en opzieners Afrikaners aan te stellen en de Afrikaners van Vrijstaat en Kaap-Kolonie vrij te stellen van het aanvullingsexamen; verder meer onderwijs in 't Eng. op de door den Staat ondersteunde scholen. Bedoelde wet machtigt den Staat om op de geproclameerde goudvelden, waar geen genoegzame voorziening is gemaakt voor het onderwijs van de blanke kinderen, schoolgebouwen op te richten, onderwijzers aan te stellen en te bezoldigen, Commissies van toezicht en beheer te benoemen. De Z.A.R. krijgt haar onderwijzers en onderwijzeressen uit Holland, den Vrijstaat of de Kaap-Kolonie. Maar alle onderwijzers moeten een aanvullingsexamen ondergaan over de Nederl. taal en de geschiedenis van de Z.A.R. Het aanvullingsexamen in 't Nederl. is vooral noodig voor de onderwijzers uit de Kaap-Kolonie en den Vrijstaat, die zeer gebrekkig Nederlandsch kennen, wier opvoeding volkomen verengelscht werd en die eilaas, maar te dikwijls met jingoïsme besmet zijn. Het streven van de Vereenigde Kerk om degelijk onderlegde Hollandsche onderwijzers en opzieners te weren, is dus niets minder dan verderfelijk voor de zelfstandigheid van de Republiek.

[p. 11]

Johannesburg.

Den 28 April hield do Tak A N.V. Jhbg. een ledenvergadering tot vaststelling van zijn huishoudelijk reglement.

Door 't Bestuur werd voorgesteld een memorie te zenden a.d. Eachtb. Volksraad met betrekking tot zekero aanvallen tegen de onderwijswet uitgebracht door de Vereenigde Kerk en dezer streven om meer Eng. op de scholen onderwezen te krijgen, welk streven in de Z.A.R. een storm van verontwaardiging gewekt en tal van tegenmemories uitgelokt heeft.

De Heer Van Brugge diende 't voorstel in: ‘De vergadering van 't A.N.V. Tak Jhbg. draagt het bestuur van den Tak op, namens haar een memorie als door 't bestuur voorgelezen te teekenen en bij den Ed. achtbaren Volksraad in te zenden.’ Dit voorstel, gesteund door den Heer Van Wijnsbergen, wordt met algemeene stemmen aangenomen.

Den 9 Mei zouden alle besturen van Nederlandsche Vereenigingen te Jhbg.: de Nederl. Vereeniging, de Jhbg Tak A.N.V., Het Vliegend Wiel, Het Drijfwiel (spoorweg), Hollandia (wielrijders), Debatvereeniging, Mannenkoor, Tooneelvereeniging, Schietvereeniging voor civiele ambtenaren, Vereeniging tot christelijk streven, Rust Roest, Volharding, Voetbalcluk, Schermvereeniging, vergaderen ter bespreking van de mogelijkheid, wenschelijkheid van 't verkrijgen van een Vereenigingsgebouw. De vergadering werd door den Jhbg. Tak A.N.V. uitgeschreven.

_**_*

Vrijstaat.

In het verslag van den Superintendent van Onderwijs werd vermeld, dat klachten ingekomen waren, omdat te weinig Nederl. wordt onderwezen in de inboorlingenscholen te Witzieshoek en Moroka. Dr Brebner, Superintendent (een Schot) zei, dat de reden daarvan was, dat de onderwijzers opgeleid werden in de zendingsstaties in de Kolonie en Basutoland en geen Nederl. kenden. Verschillende leden drukten hun verontwaardiging uit over dezen staat van zaken, zeggende dat Engelschsprekênde Kaffers tot niets goed waren.

Na een levendige bespreking werd besloten het verslag voor kennisgeving aan te nemen, met verwijzing naar het besluit van den Raad van verleden jaar, waarin een wensch werd uitgedrukt, dat aan 't onderwijs van 't Nederl. behoorlijk aandacht zou gewijd worden.

_**_*

Kaap-Kolonie.

Ex-dominé Lutoit, ex-superintendent van onderwijs in de Z.A.R. heeft zich afgescheiden met eenige volgelingen aan de Paarl van den Afrikaner Bond omdat, naar hij beweert, op het laatste Bondscongres groot onrecht was gepleegd door het aannemen van enkele artikelen, die het voor den Bond mogelijk maakten elementen, die er niet bij hoorden, zooals de Rhodestrawanten, er uit te gooien. Het geweten van den ds. moest niet al te gerust zijn, dat hij zich gehaast heeft den aftocht uit den Bond te blazen voor dat deze de gelegenheid had bewuste artikelen op hem toe te passen, daar men weet, dat hij een Rhodes-man is, die het kwaad, door Rhodes gepleegd, vergoelijkt en die onafgebroken in zijn kranten de Zuidafrikaansche Republiek aanvalt.

_**_*

De officieren van het Kaapstadsche garnizoen krijgen sedert korten tijd onderricht in het Hollandsch, zooals men daar het Nederlandsch noemt. Dit is dus zelfs voor Engelsche officieren niet te gemeen en ook niet nutteloos.