Neerlandia. Jaargang 1

De familie ⋆⋆⋆ of de Engelschgezinde Afrikaner.

Historisch Romantisch Verhaal
Door
A.J.v.d. Walt.
9. Gatsrand, distr. Potchefstroom.
(Slot.)

In Maart 1816 werd er een te gestreng vonnis uitgeoefend op vijf Afrikaners te Slachtersnek. Honderden bloedverwanten en vrienden smeekten luid en ernstig om eene verlichting der straf. De veroordeelden werden trots alle smeeking om genade tegelijk aan de galg opgestrengeld. Wat gebeurde er? De galg bezweek onder den te zwaren last. De ongelukkige slachtoffers vielen bedwelmd, bewusteloos of halfdood ter aarde. Weer hoort men: genade, genade, vergiffenis! roepen. De slachtoffers komen de een na den ander tot bewustzijn. Verschrikt, verwilderd blikken zij rond. Ze zijn dan nog op de aarde! Nu zal er toch zeker genade voor hen zijn! Maar neen! er is van geene genade sprake. Eén voor één worden ze opgehangen, één voor één de eeuwigheid ingeslingerd. De Engelsche Regeering had voor zulke opstandelingen tegen haar gezag geene genade Er moest een voorbeeld gesteld worden!!! Een voorbeeld gesteld worden! nadat die Regeering de gemoederen van het beste gedeelte der bevolking had gaande gemaakt, door de kleurlingen naast, ja boven, de burgerij te verheffen. Zoek de reden van dien treurigen opstand dus niet bij die vijf opgehangen Afrikaners. Neen, zoek de reden er van bij de listige kleurlingpolitiek, bij een Dr. Philips, en een Van der Kemp met hun venijnigen haat tegen de Boeren.

In Jan. 1896 stonden er een dertiental verraders, officieren der Rhodesia-troepen op het slagveld te Doornkop. Zij waren verraderlijk en sluw tegen het volkenrecht in tijd van vrede een vreedzaam land gewapenderhand ingestroomd. Door hun verraad werden er tranen gestort, weerlooze huisgezinnen verontrust, ja, door hun verraad werd er onschuldig bloed gestort. Vandaag loopen er eenige weduwen en weezen met betraande oogen den onverwachten dood hunner geliefden te betreuren, te beweenen. En hadden Dr. Jameson en zijn bende roovers hun zijn gekregen, hoeveel huisgezinnen waren dan nu niet in den rouw! Had God niet gewaakt dan was het aantal dier rouwbedrijvenden nog grooter. Dit alles werd in het leven geroepen door het hoogverraad van Dr. Jameson en Rhodes. Toen dit dertiental officieren zich overgaven, hunne wapenen neerlegden, weet gij, lezer, wat in hunne harten omging? Ik zal het u zeggen: zij wisten dat zij mannen des doods waren. Zij wisten het dat ze zich aan hoogverraad hadden schuldig gemaakt, dat hun verdiende loon niets anders kon zijn dan: een kogel door het hoofd. Hunne houding getuigde hij de overgave, dat dit hun vrees was. En werden zij daar naar verdiensten behandeld? Werd hun aangezegd, dat zij hun laatste gebed moesten bidden, daar ze den dood verdiend hadden? Werd een twintigtal burgers aangezegd om hun daar hun verdiende loon toe te dienen, door ze als honden elkeen een kogel in de hersenpan te jagen? Werd dit alles gedaan? Neen, lezer, er werd genade verleend. Genade, die op Slachtersnek niet kon toegediend worden, werd hier verleend aan dertien moordenaars en landverraders. Stel die vijf Afrikaners van Slachtersnek tegen deze dertien officieren en zeg het mij, lezer, met uw hand op uw hart: was het vonnis van Slachtersnek niet te streng? Verdienden deze dertien officieren niet honderdmaal meer den dood? Er werd dus te Doornkop genade bewezen. De Transvaalsche Regeering was aldaar, en later toen ze toeliet dat dit gespuis aan de gerechtigheid van Albion overgegeven werd, beschaafder en edelmoediger dan de Engelsche Regeering in 1816. De Boer, die steeds door John Bull als een barbaar en onbeschaafd mensch voorgesteld wordt, de Boer legde een edelmoedigheid aan den dag, zooals de negentiende eeuw nog niet gezien heeft. En oe zal deze edelmoedigheid door Engeland vergolden worden? De tijd zal het leeren?

IX.

Brief van P.*** P.zoon aan de zusters van P.*** F.zoon.

Blauwildebeestput, Febr. 3 1896.

Waarde Nichten,

Hoewel er tot dusverre tusschen onze familiën weinig omgang bestond, daar onze richting zoo verschillend en uiteenloopend is, zoo kan ik nochtans niet anders dan u deze regelen zenden. Wij hebben gehoord van den dood uwer ouders nu vijftien maanden geleden. Het moet verschrikkelijk zijn om vader en moeder binnen ééne week te verliezen. Ik kan het eenigszins begrijpen nu dat ik ook weer opnieuw den dood van eenen ouder te betreuren heb.

Ik acht het mijn plicht om u, de zusters en broeders van mijnen ongelukkigen neef, alles met betrekking tot zijn sterfgeval mede te deelen.

Ik vertrouw dat jelui het telegram ontving, dat ik vandaag precies een maand geleden, aan u verzond, den dood van uwen broeder meldende. Min dacht ik toen, dat ik nu alweer een ander heengaan te vermelden zou hebben. Mijn oude vader is omtrent eene week na den slag te Doornkop overleden. De spanning en ontroering van die paar dagen en ook de ontroering van uw broeders sterven waren, denk ik, te veel voor hem. En hij is tot ons aller droefheid den weg van alle vleesch gegaan. Zooals jelui misschien weet is mijne moeder omtrent vier maanden na het vertrek uws broeders van ons in '92 ook overleden.

Nu heb ik nog een laatste boodschap van mijn ouden vader aan uwe heele familie. Hij drukte het mij op het hart om die aan u allen over te brengen. Ik doe nu zulks. Mijn vader heeft met mij den dood van P. bijgewoond. Ik kan u allen verzekeren, dat dit sterfgeval een onuitwischbaren indruk op ons allen heeft nagelaten. Uw broeder betreurde zijn Engelschgezindheid en verwenschte de Engelsche scholen die hem er toe gebracht hadden. Ja, hij vervloekte de Engelsche taal. O, het was ontzettend! Met die vervloeking op zijne lippen, stierf hij. Na dit hartroerend sterfgeval vroeg mijn vader mij u allen met al de bijzonderheden bekend te stellen en u allen het op het hart te drukken en u te vragen, of dit verschrikkelijk uiteinde van uw broeder onopgemerkt door u zal voorbijgegaan worden.

Of het niet uit het leven uws broeders gebleken is, dat Gods vloek op den Engelschgezinden Afrikaner rust? Doch waarom verder gegaan? Uwe eigen harten hebben u al zeker aangeklaagd. Zal dit zoo voortgaan? Zal de opwekking en verlevendiging van belangstelling van Afrikaners voor de Afrikanerzaak, die van de Limpopo tot aan de Kaapstad kan waargenomen worden - dank zij den verraderlijken inval in ons land, zal dit alles op uwe familie geen indruk maken? Zeg me, is er nu nog kans over voor een Afrikaner om Engelsch-gezind te zijn? Voor ons Afrikaansche volk is iets grootsch weggelegd, wanneer ons volk zich trouw houdt aan der vaderen traditiën en zoden - godsdienst en vrijheidszin. En daarom ben ik vandaag dankbaar dat deze kwade zaak, die God ten goede voor heel ons volk beschikt heeft, ons Afrikaner element krachtig heeft voortgeholpen. Want ik weet, dat in uw land ook honderden oprechte Afrikaners zijn en ik vertrouw dat ze sterker en sterker zullen worden. Sluit u dus bij hen aan en past op, dat gij niet langer gevonden wordt onder degenen, die allen vooruitgang en voorspoed van volk en land belemmeren.

Ik ben met heilwenschen,

Uw liefh. Neef,

P.*** P. zoon.