Mededelingen van de Documentatiedienst

[p. 1883]

Heijermans 1864-1924

Herman Heijermans

geb. 3 december 1864 te Rotterdam, Nederland

overl. 22 november 1924 te Zandvoort, Nederland

15-III-64

abr

Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum

Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven

[p. 1884]

Biografische gegevens I

1864	3 december: geboren te Rotterdam, Noordblaak, als vierde van de elf kinderen en oudste zoon van Herman Heijermans, journalist aan de Nieuwe Rotterdamsche Courant, en Mathilda Moses Spiers.
1871	Leerling van de Ringleverschool te Rotterdam.
1878	Leerling van de 1ste H.B.S. met 5-jarige cursus te Rotterdam.
1883	Slaagt voor het eindexamen H.B.S. Werkzaam bij de Wissel- en Effectenbank [later Twentsche Bank] te Rotterdam. Wordt na enige tijd door deze bank tewerkgesteld bij de lompenhandel van Cohen en Mok.
	Schrijft een tragedie Don Gables, die hij opdraagt aan zijn vader.
1886	Verloving met Betsy Vles. Begint zelf een groothandel in lompen. Het mislukken van zijn onderneming heeft de verbreking van zijn verloving ten gevolge.
1888	Drijft onder de firmanaam Gebr. Heijermans een handel in huishoudelijke artikelen aan de Glashaven 20 te Rotterdam.
1891	Draagt schetsjes bij aan Het Zondagsblad waarvan zijn vader redacteur is, onder de pseudoniemen Deijsselianus, Cali-Nicta en Hendrik Kittelman, en toneelkritieken onder het pseudoniem Doria.
1892	1 juli: geeft het zakenleven op en verhuist naar ‘de Pijp’ in Amsterdam om van zijn pen te gaan leven. Augustus: debuteert ‘officieel’ met de novelle 'n Jodenstreek? in De Gids. Wordt toneelcriticus van De Telegraaf, waarin hij schrijft als H.H. jr. en als Gerrit. Kennismaking met o.a. Frans Mijnssen, met wie hij tot zijn dood bevriend blijft.
1893	25 april: première van zijn eerste gespeelde toneelstuk Dora Kremer door het Gezelschap Le Gras en Haspels in de Groote Schouwburg te Rotterdam.
	25 mei: eerste openbare voorstelling van zijn tweede stuk Ahasverus door het Gezelschap

15-III-64

gby

Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum

Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven

[p. 1885]

Biografische gegevens II

1893	Kreukniet en Poolman in de Salon des Variétés te Amsterdam. Om de kritiek, die Dora Kremer zeer ongunstig ontvangen had, te misleiden, laat hij Ahasverus opvoeren onder het pseudoniem Ivan Jelakowitch, ‘vrij naar het Russisch door W.v.D.’. Ditmaal is de kritiek prijzend en de onthulling van het pseudoniem verwekt groot opzien.
	Juni: bezoekt André Antoine te Parijs, wiens Théâtre Libre Ahasverus opvoert.
	Verschijning van zijn eerste, naturalistische roman Trinette.
1894	15 december: eerste schets van Samuel Falkland, een pseudoniem dat ook zijn vader reeds gebruikt had, verschijnt in De Telegraaf.
1895	Wordt lid van de een jaar tevoren opgerichte Sociaal Democratische Arbeiders Partij.
1896	Augustus: verlaat De Telegraaf en publiceert zijn Falklandjes in het Algemeen Handelsblad. December: gaat met de soubrette Maria Sophia Peers te Wijk aan Zee wonen. Schrijft de roman Kamertjeszonde, die hij in 1898 onder het pseudoniem Koos Habbema publiceert.
1897	Juni: richt het tijdschrift De Jonge Gids op, waarvan hij tot de opheffing in 1901 de enige redacteur blijft en dat hij voor een groot deel zelf vol schrijft onder eigen naam en onder de volgende pseudoniemen: Dirk Akerman, Colijn, Emanuel Diaz, Koos Habbema, Frans Hoekstra, S. Mons, P. Peers, M. de Pinto, J.W. Stoop en E.W. Thijssen.
1898	Februari: leert Is. Querido kennen, die gaat medewerken aan De Jonge Gids.
	12 maart: vestigt zich weer te Amsterdam. 30 maart: huwelijk met Marie Peers. 9 april: opvoering van Puntje op de vooravond van het S.D.A.P.-congres te Amsterdam. Mari J. Ternooy Apel, die de voorstelling leidt, introduceert hem bij de Nederlandsche Tooneelvereeniging. 24 december: première van zijn toneelstuk Ghetto in de Hollandsche Schouwburg te Amsterdam door de N.V. Nederlandsche Tooneelvereeniging, die tot in 1912 vrijwel al zijn stukken zal opvoeren.
	Neemt voor ruim een jaar zitting in de redactie van het Sociaaldemocratisch maandschrift De

15-III-64

gby

Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum

Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven

[p. 1886]

Biografische gegevens III

1898	Nieuwe Tijd, bestaande uit Henriëtte Roland Holst, Frank van der Goes en Herman Gorter.
1899	Gaat naar Londen in verband met de opvoering van Ghetto in een wel zeer vrije Engelse bewerking. 23 december: première van Het zevende gebod door de N.T.V. in de Hollandsche Schouwburg.
1900	24 december: eerste opvoering van Op hoop van zegen door de N.T.V. in de Hollandsche Schouwburg, welk stuk heeft bijgedragen tot de totstandkoming van de Schepenwet van 1909 ter voorkoming van scheepsrampen.
1901	September: verhuist naar Katwijk aan Zee. 30 november: première van het ‘romantische soldatenspel’ Het pantser door de N.T.V. in de Hollandsche Schouwburg.
1902	1 februari: première van het ‘spel van het land’ Ora et labora door de N.T.V. in de Hollandsche Schouwburg, waarvan hij de repetities voor het eerst zelf had geleid.
	13 september: geboorte van zijn dochter Hermine Marie Leendert.
	29 november: beklaagt zich als Falkland in een open brief aan de Minister van Buitenlandse. Zaken dat hij ‘begapt’ wordt, doordat Nederland niet bij de Berner Conventie is aangesloten en de rechten van Nederlandse auteurs hierdoor in het buitenland onbeschermd zijn.
1903	Maakt weer deel uit van de redactie van De Nieuwe Tijd tot in 1915.
	12 september: eerste opvoering van Het kind in de Rotterdamsche Kunstkring. 2 november: première van Nummer tachtig en Het kamerschut door het Brondgeestensemble in de Tivolischouwburg te Rotterdam. 4 november: première van In de Jonge Jan door de N.T.V. in de Hollandsche Schouwburg. December: Op hoop van zegen ter sprake gebracht in de Tweede Kamer. 24 december: première van Schakels met Louis Bouwmeester in de hoofdrol door het Haarlemsch Tooneel in het Paleis voor Volksvlijt te Amsterdam.
1904	7 februari: première van Bloeimaand en Buren door de N.T.V. in de Hollandsche Schouwburg.

15-III-64

gby

Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum

Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven

[p. 1887]

Biografische gegevens IV

1904	Verschijning van zijn roman Diamantstad. Juni: verhuist naar villa De Heraut aan de Badhuisweg te Scheveningen. 24 december: première van Allerzielen door de N.T.V. in de Hollandsche Schouwburg.
1905	Maart: opvoering van Allerzielen verboden in Leiden en daarna nog in tal van andere plaatsen. Schrijft een eenakter over deze censuur, Art. 188, die op 7 april voor het eerst door de N.T.V. in de Hollandsche Schouwburg wordt opgevoerd.
1907	2 november: zijn neo-romantische fantasie Uitkomst wordt bij de eerste opvoering door de N.T.V. in de Hollandsche Schouwburg uitgefloten.
	Vertrekt uit teleurstelling over de ontvangst van Uitkomst en om te pogen een eind aan zijn financiële moeilijkheden te maken naar Friedenau bij Berlijn, Menzelstrasse 28. Gaat meewerken aan tal van Duitse bladen, o.a. het Berliner Tageblatt met Joep's wonderlijke avonturen en de Falklandjes; de Frankfurter Zeitung met De roode Flibustier; de Vorwärts onder de naam Heinz Sperber en de Vossische Zeitung onder het pseudoniem Hans Muller.
	24 december: ook de première van De vreemde jacht door de N.T.V. wordt een fiasco.
1908	14 maart: de première van De meid en Feest door de N.T.V. in de Hollandsche Schouwburg wordt weer een succes. Door Max Reinhardt wordt Schakels te Berlijn opgevoerd.
	Mei: verhuist naar de Motzstrasse in West-Berlijn. Gaat om met Paul Lindau, Max Halbe, Hugo von Hofmannsthal, Ferenc Molnaàr en Gerhart Hauptmann.
	10 oktober: première van De groote vlucht door de N.T.V. in de Hollandsche Schouwburg, onder het pseudoniem Icarus Forens. Winter: woont te Amsterdam de repetities van De opgaande zon bij [première door de N.T.V. op 24 december] en bezoekt zijn vader te Rotterdam.
1909	24 december: première van De schoone slaapster door de N.T.V. in de Hollandsche Schouwburg.
1910	17 februari: overlijden van zijn vader.

15-III-64

gby

Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum

Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven

[p. 1888]

Biografische gegevens V

1910	9 september: verwekt opschudding met zijn publikatie van 24 Stunden in der Irrenanstalt in het Berliner Tageblatt. 24 december: première van Beschuit met muisjes door de N.T.V. in de Hollandsche Schouwburg.
1911	Vervangt enige tijd in het geheim de Berlijnse correspondent van De Telegraaf tijdens diens bezoek aan Amerika en zorgt voor opvallende primeurs. Begint aan zijn ‘Berlijnse roman’ Duczika, die onvoltooid blijft en waarvan 10 hoofdstukken in De Nieuwe Gids van 1912 en 1913 worden gepubliceerd.
	24 december: première van Glück auf door de N.T.V. in de Hollandsche Schouwburg.
1912	Nederland sluit zich aan bij de Berner Conventie. Juni: financiële ineenstorting van de N.V. Nederlandsche Tooneelvereeniging.
	Keert terug naar Nederland, Oosteinde 6 te Amsterdam en richt op 10 juli reeds de N.V. Tooneelvereeniging op, waarvan hij zelf directeur-regisseur wordt, wat veel van zijn werkkracht opeist. 24 september: eerste voorstelling van de Tooneelvereeniging in de Hollandsche Schouwburg te Amsterdam. 14 december: première van Nocturne door de Tooneelvereeniging in de Hollandsche Schouwburg.
1914	16 augustus: première van Brief in schemer en Een heerenhuis te koop door de Tooneelvereeniging in het Grand Théâtre te Amsterdam. 3 oktober: première van Robert & Bertram & Cie door de Tooneelvereeniging in het Grand Théâtre. December: huldiging ter gelegenheid van zijn vijftigste verjaardag. Vijfhonderdste opvoering van Op hoop van zegen in de Stadsschouwburg te Amsterdam.
1916	Voltooit in zijn zomervakantie het in 1906 begonnen Dageraad en schrijft Eva Bonheur.
1917	14 april: première van Eva Bonheur door de Tooneelvereeniging in het Grand Théâtre. Schrijft in zijn zomervakantie De wijze kater.
1918	17 januari: première van Dageraad door de Tooneelvereeniging in de Stadsschouwburg van

15-III-64

gby

Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum

Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven

[p. 1889]

Biografische gegevens VI

1918	Amsterdam. 22 oktober: groot succes van De wijze kater, opgevoerd door de Tooneelvereeniging in het Grand Théâtre met Jan Musch, die mededirecteur van de Tooneelvereeniging was geworden, in de hoofdrol.
	22 november: echtscheiding van Marie Peers. 17 december: huwelijk met de actrice Anna Elizabeth Henriëtte Jurgens.
1920	7 januari: geboorte van zijn dochter Marjolein Droomelot. Schrijft na een periode van literaire improduktiviteit in de zomermaanden De vliegende Hollander, dat op 11 september zijn première beleeft door de Tooneelvereeniging in het Theater Carré te Amsterdam.
1922	1 maart: première van Saltimbank door de Tooneelvereeniging in het Centraal Theater te Amsterdam. Zomer: financiële ineenstorting van de N.V. Tooneelvereeniging. Door persoonlijk de schulden op zich te nemen weet hij een aangevraagd faillissement te voorkomen en hervat hiervoor zijn werk als journalist en schrijver van feuilletons, artikelen, detectiveverhalen en romans. Werkt mee aan De Telegraaf, Het Leven, De Amsterdammer, Het Volk, Astra en de Oprechte Haarlemsche Courant.
	13 november: geboorte van zijn zoon Herman Samuel Falkland.
1923	7 november: Van ouds De Morgenster voor het eerst opgevoerd in de Groote Schouwburg te Rotterdam ter viering van het gouden jubileum van Esther de Boer-van Rijk. December: verhuist naar villa De Zandhoeve in Zandvoort en heeft een werkkamer aan de Keizersgracht te Amsterdam.
1924	Eind april: wordt geopereerd aan een gezwel in de mond. Zomer: wordt mederedacteur van De Socialistische Gids. Oktober: verschijning van zijn roman Droomkoninkje. 22 november: overlijdt in zijn woning te Zandvoort. 25 november: indrukwekkende begrafenis, georganiseerd door de S.D.A.P., op Zorgvlied te Amsterdam.

15-III-64

gby

Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum

Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven

[p. 1890]

Handschrift op ware grootte. [Begin van Op hoop van zegen, 1901].

15-IX-76

lm

Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum

Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven