|
| |
| |
| |
Hegenscheidt 1866-1964
Alfred Fréderic Hegenscheidt
geb. 6 april 1866 te Sint-Jans-Molenbeek, Brussel, België
overl. 9 februari 1964 te Menton, Frankrijk
15-III-70
vbr
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
| |
Biografische gegevens I
| 1866 |
6 april: geboren te Sint-Jans-Molenbeek, Biljartstraat (thans F. Brunfautstraat) 5, als oudste van de twee kinderen van Louis Frédéric Hegenscheidt, werktuigkundige, en Maria Louise Guillaumine Tasch, beiden van Duitse nationaliteit. |
| |
| 1872 |
Ontvangt lager onderwijs, vermoedelijk van 1872 tot 1878, aan een particuliere, protestantse school te Brussel, Katelijnemarkt. |
| |
| 1873 |
3 mei: geboorte van zijn zuster Louise Henriette Sabine. |
| |
| 1877 |
4 oktober: het gezin verhuist naar de Gauthierstraat (thans Is. Teirlinckstraat) 30, waar ook Alfred tot 1919 gevestigd zou zijn. |
| |
| 1885 |
11 augustus: behaalt, als eerste van zijn klas, het diploma van onderwijzer aan de Ecole Normale de la Ville de Bruxelles. |
| |
| 1886 |
Wordt aangesteld als onderwijzer aan de school van een textielfabriek te Loth (thans Lot), provincie Brabant, waar hij les geeft aan de kinderen van Duitstalig personeel en aan Duitstalige arbeiders. |
| |
| 1887 |
Wordt aangesteld als onderwijzer aan de École Primaire Supérieure de Bruxelles. |
| |
18 september: lid van het - op 14 mei 1881 als Letterkundig Genootschap opgerichte - Kunstgenootschap De Distel te Brussel, waarvan o.m. lid waren of werden: de criticus Edward Coremans, Prosper van Langendonck, Jef Mennekens, Dr. G. Schamelhout, Herman Teirlinck, August Vermeylen. Neemt als violist deel aan het muzikale gedeelte van de bijeenkomsten, dat, vooral onder invloed van zijn vriend de componist-dirigent Franz Rühlmann, sterk in het teken van Wagner staat. |
| |
| 1888 |
8 maart: verkrijgt de Belgische nationaliteit. |
| |
Wordt aangesteld als onderwijzer aan de lagere school nr. 3 van de stad Brussel. |
| |
| 1892 |
Opnieuw aangesteld als onderwijzer aan de Ecole Primaire Supérieure de Bruxelles. |
15-VI-70
vva
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
| |
Biografische gegevens II
| 1893 |
30 september: leest twee sonnetten voor in het Kunstgenootschap De Distel, vermoedelijk uit de sonnettencyclus Muziek en leven waaraan hij werkt tot mei 1894. |
| |
| 1894 |
19 mei: voorlezing door August Vermeylen van Muziek en leven in De Distel. |
| |
Zomer: reis naar Schotland met Jac. Mesnil en August Vermeylen. |
| |
De uitgever L. Simons en zijn vrouw, de toneelschrijfster J.A. Simons-Mees, kopen voor hem in Londen de volledige werken van Shakespeare. |
| |
Oktober: debuteert in de eerste jaargang van Van Nu en Straks (eerste reeks) met het gedicht Rust, de studie Rythmus en de sonnettencyclus Muziek en leven, waarin o.m. Wagner I, II en III, Schumann, Beethoven I en II, Gluck, Bach. |
| |
Promoveert met de grootste onderscheiding tot doctor in de natuurwetenschappen aan de Université Libre de Bruxelles op het proefschrift Premières études sur le système nerveux du Tubifex des ruisseaux, waarvan de eigenhandig geschreven, niet-gepubliceerde, tekst gedateerd is: Octobre 1894. |
| |
Lid van de Société Royale Belge de Géographie. |
| |
| 1895 |
19 november: vertrekt op medisch advies voor een kuur naar Davos, waar hij zijn drama Starkadd schrijft. De sanatoriumarts stelt vast dat hij geen tuberculose heeft en mogelijk nooit gehad heeft. Verblijft in Davos tot half mei 1896. Na 1903 verminderen de aanvankelijk zeer ernstige klachten over zijn gezondheid. |
| |
| 1896 |
19 maart: overlijden van zijn vader. |
| |
Mei: verblijft, na zijn terugkeer uit Zwitserland, als kostganger in de hoeve Sint-Elooi te Verrewinkel (provincie Brabant), waar hij het vijfde bedrijf van Starkadd schrijft en zijn vrienden, o.a. Prosper van Langendonck en August Vermeylen, ontvangt. |
| |
| 1897 |
December: zijn drama Starkadd verschijnt in Van Nu en Straks, Nieuwe reeks, tweede jaargang. |
15-VI-70
vva
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
| |
Biografische gegevens III
| 1898 |
9 juli: de jury voor de Driejaarlijksche Staatsprijs voor Tooneel (XIVde periode: 1895-1897), bestaande uit P.P.M. Alberdingk Thijm, Désiré Claes, Theophiel Coopman, Gustaaf Segers en Willem de Vreese, kent een ‘letterkundige aanmoediging’ ter waarde van 500 frank toe aan Alfred Hegenscheidt voor Starkadd en aan Hubert Melis voor Koning Hagen. |
| |
11 juli: weigert deze ‘aanmoediging’ in een brief aan minister Franz Schollaert. |
| |
| 1899 |
15, 16 en 19 maart: eerste reeks opvoeringen van Starkadd, in de Koninklijke Vlaamsche Schouwburg te Brussel met Arthur Hendrickx in de titelrol en Julia Cuypers. |
| |
| 1900 |
7, 9, 11, 15 en 19 april: opvoeringen van Starkadd door de Koninklijke Vereeniging ‘Het Nederlandsch Tooneel’ in de Stadsschouwburg van Amsterdam met Louis Bouwmeester in de titelrol, mevrouw Theo Mann-Bouwmeester en Willem Royaards. |
| |
| 1903 |
Lid van de redactie van Vlaanderen, Maandschrift voor Vlaamsche letterkunde, tot en met 1905. |
| |
Leraar aardrijkskunde aan de École Normale de Jeunes Filles Émile André te Brussel. Tot zijn leerlingen behoort zijn latere vrouw Madeleine Heyman. |
| |
| 1905 |
27 februari: Albert Vogel draagt in Hôtel de Vienne te Oostende het drama Starkadd voor, waarmee hij in de loop van zijn leven in Nederland en daarbuiten meer dan duizend maal zou optreden. |
| |
| 1909 |
10 april: tweede opvoering in Vlaanderen van Starkadd door de leden van de Vlaamsche Vereeniging voor Tooneel- en Voordrachtkunst in de Minard Schouwburg te Gent, onder leiding van Dr. J. Oscar de Gruyter, die tevens de titelrol vertolkt, en in de regie van Arie van den Heuvel. Dank zij Oscar de Gruyter beleeft Starkadd tal van opvoeringen: door het Vlaamsch Tooneel aan den IJzer in augustus 1918, door Het Vlaamse Volkstoneel in tal van Vlaamse steden in de jaren 1920-1922 en in de Koninklijke Nederlandsche Schouwburg te Antwerpen in september 1923; de toneelgroep Maatschappij Volharding uit Tienen wint met de opvoering van Starkadd onder zijn regie het Koninklijk Landjuweel in april 1925. |
15-VI-70
vva
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
| |
Biografische gegevens IV
| 1911 |
Zijn laatste literaire bijdrage verschijnt in De Boomgaard, Algemeen geïllustreerd maandschrift voor literatuur en kunst, tweede jaargang, onder de titel Referendum over den Vijfjaarlijkschen Prijs van Nederlandsche Letterkunde. |
| |
| 1913 |
19 juli: wordt aangesteld als docent aan de Université Libre de Bruxelles en belast met de cursus in aardrijskunde en aardrijkskundige oefeningen, als opvolger van de overleden Prof. Hermann Pergameni. |
| |
| 1919 |
11 juli: wordt gewoon hoogleraar aan de Université Libre de Bruxelles. |
| |
2 augustus: huwt met Magdalena Paula Joanna Sidonia Heyman (Madeleine). |
| |
2 oktober: het echtpaar vestigt zich te Sint-Lambrechts-Woluwe, Steenweg op Roodebeek 238. |
| |
| 1923 |
5 juli: medestichter van de Vlaamsche Club, waarvan August Vermeylen de eerste voorzitter was en Hegenscheidt penningmeester tot en met het clubjaar 1924-1925. |
| |
| 1924 |
2 augustus: zijn vrouw promoveert tot doctor in de Germaanse filologie. |
| |
30 september: het echtpaar vestigt zich definitief te Ukkel, Paaschbloemenlaan (thans René Gobertlaan) 33. |
| |
30 december: overlijden van zijn moeder. |
| |
| 1930 |
Sticht het Institut Géographique aan de Université Libre de Bruxelles. |
| |
| 1931 |
Richt met Prof. Paul Michotte een tweetalig aardrijkskundig tijdschrift op: Tijdschrift van de Belgische Vereeniging voor Aardrijkskundige Studies/Bulletin de la Société Belge d'Études Géographiques. |
| |
| 1936 |
11 juni: het emeritaat wordt hem verleend. |
| |
30 oktober-mei 1937: reis naar Ceylon, India en Egypte. |
| |
| 1939 |
Maart-mei: wereldreis met verblijf op Tahiti en Nieuw-Caledonië. |
15-VI-70
vva
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
| |
Biografische gegevens V
| 1942 |
Arthur Meulemans voltooit toneelmuziek voor solisten en orkest bij Starkadd. |
| |
| 1945 |
25 november: houdt tijdens het huldebetoon aan August Vermeylen in de grote studio van de Belgische Nationale Radio-Omroep te Brussel een toespraak, die is opgenomen in de bundel Vaarwel aan August Vermeylen, uitgegeven door het Vermeylen-Fonds in 1950. |
| |
| 1947 |
Lid van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden. |
| |
| 1948 |
Onder regie van Charles Gilhuys opvoeringen van Starkadd door het gezelschap Koninklijke Nederlandse Schouwburg, Antwerpen, dat in mei 1966 ter gelegenheid van zijn honderdste geboortedag Starkadd opvoert onder regie van Walter Tillemans. |
| |
| 1955 |
De gemeente Ukkel kent hem haar Letterkundige Prijs toe. |
| |
| 1962 |
De auteursvereniging Sabam verleent hem het erediploma. |
| |
| 1963 |
De auteursvereniging Sabam verbindt Hegenscheidts naam aan haar Prijs voor Toneelliteratuur. |
| |
| 1964 |
9 februari: overlijdt te Menton (Frankrijk), waar hij sedert jaren de wintermaanden placht door te brengen in de Orient Palace, 1, rue de la République. |
15-VI-70
vva
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
| |
Afzonderlijk verschenen werken I
| 1897 |
Marialiedje. Dorisch. Woorden van Alfred Hegenscheidt. Muziek [voor zang en piano] van H. van den Burg. [Met een omslagontwerp door J. Thorn Prikker]. [Bijlage van Van Nu en Straks, Nieuwe reeks, II, 1897]. [De Nederlandsche Boekhandel, Antwerpen], [1897], 4 blz., 18.5 × 23.5 cm. |
G |
| |
[Gedicht uit Van Nu en Straks, Nieuwe reeks, I, 1896, blz. 133-134]. |
| |
| 1898 |
Alfred Hegenscheidt. Starkadd. Drama in vijf bedrijven. [Overdruk uit Van Nu en Straks, Nieuwe reeks, II, 1897, blz. 220 t/m 323]. De Nederlandsche Boekhandel, Antwerpen, 1898, 112 blz., oplage [200], 17.5 × 22 cm. |
T |
| |
| 1902 |
Alfred Hegenscheidt. Stijn Streuvels en Lenteleven. L.J. Veen, Amsterdam, 1902], 16 blz., 13 × 19.5 cm. |
E |
| |
| 1910 |
Harpzang. Gedicht [uit Starkadd, 1898] van A. Hegenscheidt. Muziek van L. Duvosel. [Met een mededeling van het Comiteit van het Willems-fonds ter bevordering van den Nederlandschen zang achterin]. Nederlandsche Zangstukken met klavierbegeleiding uitgegeven door het Willems-fonds, Zeven en twintigste reeks, 3. Gezusters Roels, Gent, 1910, 6 blz., zonder omslag, 27 × 34.5 cm. |
G |
| |
| 1913 |
Alfred Hegenscheidt. La géographie scientifique à la Faculté de Philosophie et Lettres. [Overdruk uit de Revue de l'Université de Bruxelles, IX, novembre 1913, blz. 129 t/m 148]. S.A.M. Weissenbruch, Bruxelles, 1913, 24 blz., 16 × 25 cm. |
X |
| |
| 1919 |
[Alfred Hegenscheidt et Julien Kuypers]. La seconde langue dans les écoles normales du Brabant. Editions du Vlaamsche Secretariaat, Bruxelles, [1919], 8 blz., 13.5 × 20 cm. |
X |
| |
| 1920 |
Alfred Hegenscheidt. Starkadd. Drama in vijf bedrijven. Nieuwe herziene uitgave [tweede druk]. C.A.J. van Dishoeck, Bussum, 1920, 128 blz., oplage niet aangegeven/100, 16 × 20.5 cm. |
T |
| |
[In augustus 1944 zijn genummerde exemplaren op geschept papier van de binder geko- |
|
15-VI-70
vva
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
| |
Afzonderlijk verschenen werken II
| 1920 |
|
men en in de handel gebracht. Deze zijn vermoedelijk vervaardigd van resterende planovellen van de luxe-editie uit 1920. Een exemplaar kan niet worden achterhaald]. |
|
| |
| 1924 |
Alfred Hegenscheidt. L'aspect géographique de la question d'Occident.[Overdruk uit de Revue de l'Université de Bruxelles, XXIX, mai-juillet 1924, blz. 439 t/m 460]. M. Weissenbruch, Bruxelles, 1924, 24 blz., 16 × 25 cm. |
X |
| |
| 1927 |
Alfred Hegenscheidt. L'excursion géographique universitaire belge dans les Alpes. [Overdruk uit de Revue de l'Université de Bruxelles, XXXII, février-avril 1927, blz. 447 t/m 454]. Imprimerie Médicale et Scientifique S.A., Bruxelles, 1927, 8 blz., 16 × 24.5 cm. |
X |
| |
| 1928 |
Alfred Hegenscheidt. Excursions géographiques interuniversitaires. [Overdruk uit de Revue de l'Université de Bruxelles, XXXIII, décembre 1927 - janvier 1928, blz. 239 t/m 245]. Imprimerie Médicale et Scientifique S.A., Bruxelles, 1928, 10 blz., 16 × 24.5 cm. |
X |
| |
| 1929 |
A. Hegenscheidt. Le site de l'agglomération et de la banlieue bruxelloise[s]. [Met 5 afbeeldingen]. [Overdruk uit het Bulletin de la Société Royale Belge de Géographie, LIII, 1929, blz. 77 t/m 100]. [Secrétariat de la Société Royale Belge de Géographie, Bruxelles], [1929], 24 blz., zonder omslag, 14.5 × 22 cm. |
X |
| |
| 1931 |
Alfred Hegenscheidt. Mogelijke aftappingen in de Warkvallei (G.H. Luxemburg). [Overdruk uit het Tijdschrift van de Belgische Vereeniging voor Aardrijkskundige Studies, I, December 1931, blz. 72 t/m 80]. [Aardrijkskundig Instituut der Universiteit, Leuven], 1931, 10 blz., 18 × 25 cm. |
X |
| |
| 1934 |
Alfred Hegenscheidt. La région bruxelloise, Recherches sur ses limites. [Overdruk uit de Annales de la Société Royale d'Archéologie de Bruxelles, XXXVIII, 1934, blz. 97 t/m 105]. Société Royale d'Archéologie, Musée de la Porte de Hal, Bruxelles, 1934, 12 blz., 17 × 26 cm. |
X |
15-VI-70
vva
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
| |
Afzonderlijk verschenen werken III
| 1939 |
Prosper van Langendonck. Gedichten. Verzorgd door Maurice Gilliams. Alfr. Hegenscheidt. Starkadd. Drama. Verzorgd door Dr. M. Rutten. [Met een Inleiding tot de Verzen van Prosper van Langendonck door Maurice Gilliams voorin, met Aanteekeningen [bij Prosper van Langendonck, Gedichten] op blz. 168 t/m 175 en met een essay, Starkadd. Een literairhistorisch feit, door Dr M. Rutten op blz. 179 t/m 193]. [Met een portrettekening van Prosper van Langendonck door Edg. Barbaix tegenover blz. 11]. [Nieuwe uitgave van de verzamelde poëzie van Prosper van Langendonck. Derde druk van Alfred Hegenscheidt, Starkadd, 1898]. Bibliotheek der Nederlandse Letteren, [deel 3]. N.V. Uitgevers-Mij. ‘Elsevier’/N.V. Standaard-Boekhandel, Amsterdam/Brussel, 1939, 300 blz. + 1 blad met portrettekening, oplage niet aangegeven/[250], 14 × 22 cm. |
GET |
| |
[Van de Amsterdamse uitgave is in 1949 een editie in de handel gebracht, geheel vervaardigd van resterende planovellen van de oorspronkelijke druk, dus met het jaartal 1939, maar met het portret tegenover blz. 3 in plaats van tegenover blz. 11; een gedeelte van de oplage werd evenwel voorzien van nieuwe titelbladen met op het tweede titelblad de vermelding: Uitgeversmaatschappij Elsevier[,] Amsterdam - Brussel[,] MCMXLIX. In 1957 is voorts een editie in de handel gebracht, wederom geheel vervaardigd van resterende planovellen van de oorspronkelijke Amsterdamse druk, dus met het jaartal 1939, echter zonder het portret en gebonden in roomkleurige band; een gedeelte van de oplage werd weer voorzien van resterende titelbladen met het jaartal MCMXLIX en werd gebonden in roodbruine band]. |
|
| |
[De Aanteekeningen bij Prosper van Langendonck, Gedichten zijn overgenomen uit Het werk van Prosper van Langendonck, Voor het Van Langendonck-comité uitgegeven door de Maatschappij voor Goede & Goedkoope Lectuur, [Amsterdam], 1926, blz. 239 t/m 246]. |
|
| |
| 1943 |
Alfred Hegenscheidt. Le géographe Paul Michotte. [Overdruk uit Manifestation Paul Michotte, 6 février 1943, blz. 38 t/m 48]. Université Catholique de Louvain, Institut Géographique Paul Michotte, [Louvain], [1943], 12 blz., 17 × 24.5 cm. |
X |
15-VI-70
vva
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
Handschrift op ware grootte van Alfred Hegenscheidt.
[Begin van een ongebundeld sonnet, verschenen in Van Nu en Straks, nieuwe reeks, jrg. IV, nr. 5/6, november 1900, blz. 265].
15-IX-74
amvc
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
|
|
Auteursrechtelijk beschermd