|
| |
| |
| |
Conscience 1812-1883
Hendrik Conscience
geb. 3 december 1812 te Antwerpen, België
overl. 10 september 1883 te Elsene [Brabant], België
vof
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
| |
Biografische gegevens I
| 1812 |
Geboren te Antwerpen in de Pompstraat [gedenkplaat] als derde der 8 kinderen [waarvan er 6 jong overleden] van Pierre Francois Conscience uit Besançon, timmerman bij de Franse marine, later winkelier, en van Cornelie Balieu, weversdochter uit Brecht. Verhuist naar de Burchtgracht, later naar de Ankerrui. Zeer zwakke gezondheid, voortdurend levensgevaar. |
| |
| 1820 |
Loopt school met zijn broer Jan Balthasar. Bezoekt de vertoningen van de poesjenellenkelder en leest volksboeken. 14 december: moeder overleden. |
| |
| 1822 |
Het gezin verhuist naar een zelfgemaakt houten huis aan de Groenenhoek [thans Ploegstraat], buiten de vroegere Spaanse vestingen. Kennismaking met Jan Alfried De Laet; zij worden in natuur-, dier- en plantenleven ingewijd door een tot nu toe onbekend gebleven geëmigreerde Jacobijn. |
| |
| 1826 |
26 februari: vader hertrouwt met de 25-jarige Anna Catharina Bogaerts uit Oostmalle, uit welk huwelijk 9 kinderen werden geboren, waarvan er 6 jong overleden. 19 december: verhuist naar de Prinsstraat 11 te Borgerhout. |
| |
| 1828 |
Tot 1830 hulponderwijzer in de scholen van meester Vercammen, meester Shaw en bij Jacques Joseph Delin op de Meir te Antwerpen; ondergaat vernederingen. |
| |
| 1830 |
September: meldt zich als vrijwilliger in het leger der Omwenteling [Légion parisienne Niellon], zwerft als foerier met de troepen om in de Kempen, beleeft een idylle en komt in de ban van het landschap. Maakt de slag bij Leuven mee, waar hij gewond raakt. Blijft vijf jaar in het leger: harde leerschool, legt zijn schuchterheid af. |
| |
| 1834 |
Verlof te Antwerpen. Nieuw contact met De Laet. Schrijft Franse verzen onder diens invloed. |
| |
| 1835 |
Wordt gestraft voor het dragen van het verboden baardje der ‘Jeune France’ en gedegra- |
15-VI-58
vew
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
| |
Biografische gegevens II
| |
deerd. Als onderwijzer in de regimentsschool te Dendermonde aangesteld. Ontmoet Prudens van Duyse. Correspondentie met Theodoor Van Rijswijck. |
| |
| 1836 |
21 mei: te Dendermonde als ‘chasseur’ uit de dienst ontslagen. Terug in het ouderhuis. Lectuur. Stort zich in het romantische artistenleven. Opgenomen in ‘De Faem’ en lid van de rederijkerskamer ‘De Olijftak’, waar hij P.F. Van Kerckhoven introduceert. Het wonderjaer ontstaat; voorlezing o.a. ten huize van Gustaaf Wappers en Max Suremont. Onder de indruk van het schilderij ‘De slag der gulden sporen’ van Nicaise De Keyser. |
| |
| 1837 |
9 februari: verlaat het ouderhuis. De uitgave van Het wonderjaer bij inschrijving bezorgt hem een tekort van 500 fr. Neemt zijn intrek in de herberg ‘De Koning van Spanje’ [thans Carnotstraat: gedenkplaat]. Audiëntie bij Koning Leopold I, die hem een subsidie verleent. Uitgave van Phantasy is geen succes: ontmoediging. |
| |
1 april: klerk op de griffie van het Provinciebestuur, op voorspraak van G. Wappers, tot oktober 1838. Neemt zijn intrek bij De Laet. Voorbereiding van De leeuw van Vlaenderen. |
| |
| 1838 |
Februari: onderneemt met De Laet een reis naar Brugge en Kortrijk. |
| |
Mei: voltooiing van De leeuw van Vlaenderen, dat in december als boek verschijnt. |
| |
| 1839 |
6 februari: heftige redevoering tegen het Verdrag der 24 Artikelen. Relletjes als gevolg. Psychische instorting. Onzeker bestaan, geen vooruitzichten. Opgenomen in het huis van hovenier Van Geert. Kort verblijf te Dendermonde bij de familie De Cock-De Pauw. Breuk met De Laet. Redacteur van De noordstar. 18 december: terugkeer in het openbare leven met een indrukwekkende grafrede op de historieschilder Matthijs Van Bree. |
| |
| 1840 |
Krijgt van regeringswege de opdracht tot het schrijven van een geschiedenis van België. Zetelt in de commissie der Rubensherdenking te Antwerpen. Redevoeringen. |
| |
| 1841 |
5 november: benoemd tot griffier bij de Academie voor Schoone Kunsten te Antwerpen onder directoraat van Gustaaf Wappers. |
15-VI-58
vew
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
| |
Biografische gegevens III
| 1842 |
4 augustus: treedt in het huwelijk met Maria Peinen [1819-1894]. Vestigt zich op de Beeldekensweg [= -straat]. |
| |
| 1843 |
12 mei: geboorte van een zoon, Hildevert Pieter. Ontpopt zich als verteller: historiserende verhalen. |
| |
| 1845 |
Lid van het geheime liberale genootschap ‘De Toekomst’. Tracht een politieke rol te spelen en wordt een omstreden persoonlijkheid. Vriendschap met Mgr. Melchior van Diepenbrock, zijn Duitse vertaler. Uitgesloten uit ‘De Olijftak’, conflict met P.F. Van Kerckhoven. |
| |
| 1846 |
Juli: woont te Keulen het feest van het ‘Vlaemsch-Duitsch Zangverbond’ bij. Medestichter van het genootschap ‘Voor Tael en Kunst’, de tegenhanger van ‘De Olijftak’. Talloze redevoeringen. |
| |
25 oktober: geboorte van een dochter, Maria Anna Machteld. |
| |
| 1849 |
Depressie. Vlucht in de Kempen [Keizershof te Schilde: gedenkplaat], waar hij een aantal landelijke novellen concipieert; vruchtbare periode. |
| |
| 1850 |
Eerste contact met uitgever J.P. Van Dieren. |
| |
| 1851 |
Mislukt in de politiek bij een poging om de Vlaamse ideologie tot een politieke eenheidspartij te verheffen. Na smadelijke kiescampagne niet verkozen in de 5e wijk. |
| |
24 september: dood van zijn dochtertje Machteld. |
| |
| 1852 |
12 augustus: geboorte van een dochter, Marie Sebastienne. |
| |
| 1853 |
Neemt ontslag als griffier der Academie uit solidariteit met de directeur G. Wappers. |
| |
| 1855 |
Politieke tegenactie door ‘De Olijftak’ en de ‘Association Libérale’. 17 april: geboorte van een dochter, Clara. |
| |
| 1856 |
6 januari: benoemd tot arrondissementscommissaris te Kortrijk door minister P. De Decker. |
15-VI-58
vew
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
| |
Biografische gegevens IV
| |
Neemt te Kortrijk zijn intrek bij bouwmeester P.N. Croquison in de Jan Palfijnstraat [thans nummer 16]. Zijn ambtenaarsjaren vormen een scheppingsarme periode. Vriendschap met minister Vandenpeereboom en diens broer. |
| |
| 1857 |
2 februari: afscheidsbanket te Antwerpen. 17 februari: geboorte van een zoon, Hendrik. 27 maart: overlijden van dochtertje Clara. 1 april: verhuist naar de Rijselsewijkstraat 486 [thans Consciencestraat: gedenkplaat] te Kortrijk. |
| |
| 1858 |
Voorzitter van de Kortrijkse ‘Maetschappij ter Aenmoediging der Schoone Kunsten en der Letterkunde’. |
| |
| 1859 |
Verzwakking wegens overwerk; zwerftochten in de duinen. |
| |
| 1861 |
1 oktober: verhuist naar de O.L. Vrouwstraat 26 te Kortrijk. Woont daar tot 1868. |
| |
| 1863 |
Sticht een ‘Cercle Littéraire’. |
| |
| 1866 |
Reis naar Zwitserland met Karel Versnaeyen, eerste Belgische kennis van Multatuli. |
| |
Zijn zoon Hildevert, een zorgenkind, emigreert naar Amerika. |
| |
Voorzitter 11e Taal- en Letterkundig Congres te Leuven. |
| |
| 1869 |
10 september: benoemd tot conservator van het Wiertz-museum te Elsene: sinecure. Tuinaanleg en knutselwerk. Twee zonen, de 25-jarige Hildevert en de 12-jarige Hendrik sterven kort na elkaar aan typhus; een gebroken man. |
| |
| 1870 |
Mei: verwerft de vijfjaarlijkse staatsprijs voor literatuur. 12 augustus: Maria Conscience huwt de dichter Gentil Antheunis. |
| |
| 1872 |
Neemt deel aan het Taal- en Letterkundig Congres te Middelburg. Lid van de Académie Royale de Belgique. Vriendschap met de componist Willem Demol. |
| |
| 1874 |
Verblijft twee maanden te Blankenberge wegens een oogziekte. |
15-VI-58
vew
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
| |
Biografische gegevens V
| 1875 |
Gezondheid gaat achteruit. Eenzaamheid. Voettochten in Wallonië, aan de kust en langs de Rijn. Veelvuldig verblijf te Hal, Gasthof ‘Lamme Gisj’. Legt voor kleinkinderen een herbarium aan. |
| |
| 1876 |
Juni: reis langs de Rijn samen met schoonzoon Antheunis. |
| |
| 1881 |
Onvergelijkelijke, massale hulde te Brussel bij het verschijnen van zijn honderdste boekdeel. De stad Antwerpen richt vóór de huidige Stadsbibliotheek zijn standbeeld op [beeld door Frans Joris]. 16 juli: erelid van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden. 23 juli: Doctor honoris causa van de universiteit te Leuven. |
| |
| 1883 |
13 augustus: inhuldiging standbeeld te Antwerpen. |
| |
Overlijdt aan de gevolgen van een sedert lang slepende maagkwaal. 16 september: begraven op het Kielkerkhof bij Antwerpen [thans overgebracht naar Schoonselhof]. Grafmonument door Frans Joris met de door de beeldhouwer bedachte zinspreuk ‘Hij leerde zijn volk lezen’. |
15-VI-58
vew
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
| |
Overzicht der afzonderlijk verschenen werken I
| 1837 |
In 't wonderjaer. |
Schoesetters, Antwerpen. |
P |
| |
Phantasy. |
De Cort, Antwerpen. |
GN |
| 1838 |
De leeuw van Vlaenderen. |
De Cort, Antwerpen. |
P |
| 1839 |
Aenspraek tot het Vlaemsche volk. |
De Cort, Antwerpen. |
X |
| 1840 |
Gedichten en redevoeringen. |
De Cort, Antwerpen. |
GX |
| 1843 |
Hoe men schilder wordt. |
Buschmann, Antwerpen. |
P |
| |
Het wonderjaer (1566). [Gewijzigde herdruk van In 't wonderjaer 1837] |
De Cort, Antwerpen. |
P |
| 1844 |
Siska van Roosemael. |
Buschmann, Antwerpen. |
P |
| |
Wat eene moeder lyden kan. |
Buschmann, Antwerpen. |
P |
| |
De sleutel der gezuiverde spelling. |
Buschmann, Antwerpen. |
X |
| 1845 |
Geschiedenis van België. |
Buschmann, Antwerpen. |
E |
| |
Geschiedenis van graef Hugo van Craenhove en van zynen vriend Abulfaragus. |
Buschmann, Antwerpen. |
P |
| 1846 |
Avondstonden. |
Buschmann, Antwerpen. |
N |
| |
Eenige bladzyden uit het boek der natuer. |
Buschmann, Antwerpen. |
E |
| 1847 |
Lambrecht Hensmans. |
Buschmann, Antwerpen. |
P |
| |
Jacob van Artevelde. |
Buschmann, Antwerpen. |
P |
| 1850 |
Baes Gansendonck. |
Buschmann, Antwerpen. |
P |
| |
Houten Clara. |
Buschmann, Antwerpen. |
P |
| |
De loteling. |
Buschmann, Antwerpen. |
P |
| |
Blinde Roza. |
Buschmann, Antwerpen. |
N |
| 1851 |
De arme edelman. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
H. Conscience aan zyne medeburgers. |
Van Dieren, Antwerpen. |
X |
| |
Rikke-tikke-tak. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| 1852 |
De gierigaerd. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
15-VI-59
vew
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
| |
Overzicht der afzonderlijk verschenen werken II
| 1853 |
De boerenkryg (1798). |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
De grootmoeder. |
H. Peeters, H.J. van Kesteren, Antwerpen, Amsterdam. |
N |
| 1854 |
Hlodwig en Clothildis. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| 1855 |
Het geluk van ryk te zyn. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
De plaeg der dorpen. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| 1856 |
De geldduivel. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
Beschryving der nationale jubelfeesten te Brussel gevierd ter gelegenheid van de 25e verjaring der inhuldiging van Z.M. Leopold I. |
A. Jamar, Brussel. |
E |
| |
Moeder Job. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
De zending der vrouw. [samen met Een zwanenzang door Jan van Beers] |
Kennes en Gerrits, W. Rogghé, H.J. van Kesteren, Antwerpen, Gent, Amsterdam. |
E |
| 1858 |
Batavia. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
Mengelingen. |
Van Dieren, Antwerpen. |
XN |
| |
Herinneringen uit het leven van Hendrik Conscience's eerste jeugd, De omwenteling van 1830. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
Redevoeringen. |
Van Dieren, Antwerpen. |
XN |
| |
De lange nagel (1571). |
Van Dieren, Antwerpen. |
N |
| 1859 |
De kwael des tyds. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
Simon Turchi of de Italianen te Antwerpen. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| 1860 |
De jonge doctor. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
Het yzeren graf. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| 1861 |
Bella Stock. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
De burgers van Darlingen. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
15-VI-59
vew
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
| |
Overzicht der afzonderlijk verschenen werken III
| 1862 |
Het goudland. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
Moederliefde. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| 1863 |
De koopman van Antwerpen. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| 1864 |
Menschenbloed. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
Eene uitvinding des duivels. |
Van Dieren, Antwerpen. |
N |
| 1865 |
Bavo en Lieveken. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
Valentyn. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
De ziekte der verbeelding. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| 1866 |
De burgemeester van Luik. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| 1868 |
Levenslust. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| 1871 |
De kerels van Vlaanderen. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| 1872 |
Een goed hart. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
Koning Oriand. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
Eene o te veel. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
Een slachtoffer der moederliefde. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
Eene stem uit het graf. |
Van Dieren, Antwerpen. |
N |
| |
De twee vrienden. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
Een zeemanshuisgezin. |
Van Dieren, Antwerpen. |
N |
| |
De dichter en zijn droombeeld. |
Van Dieren, Antwerpen. |
G |
| 1873 |
De baanwachter. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
Levensbeschryving van F.A. Snellaert. |
Hayez, Brussel. |
E |
| |
De minnezanger. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| 1874 |
Everard T'Serclaes. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
De keus des harten. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
Levensbeschryving van Willem de Mol. |
Dehou, Brussel. |
E |
| |
Eene verwarde zaak. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
15-VI-59
vew
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
| |
Overzicht der afzonderlijk verschenen werken IV
| 1875 |
Schandevrees. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| 1876 |
Gerechtigheid van Hertog Karel. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| 1877 |
De oom van Felix Roobeek. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| 1878 |
De schat van Felix Roobeek. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| 1879 |
Het wassen beeld. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| 1880 |
Eene welopgevoede dochter. |
Van Dieren, Antwerpen. |
P |
| |
Eene gekkenwereld. |
Van Dieren, Antwerpen. |
NP |
| 1881 |
Geld en adel. |
Van Dieren, Antwerpen. |
N |
| |
Redevoering uitgesproken in de Koninklijke Academie van België den 11 mei 1881. |
Havermans, Brussel. |
X |
| |
Histoire et tendances de la littérature flamande. |
Hayez, Brussel. |
E |
| 1888 |
Geschiedenis mijner jeugd. [Uitbreiding van De omwenteling van 1830, 1858]. |
Lebègue, Brussel. |
E |
| 1889 |
De duivel uit het slangenbosch. [voltooid door M. Antheunis-Conscience] |
Lebègue, Brussel. |
P |
15-VI-59
vew
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
| |
| |
Handschrift op ware grootte. [Begin van de novelle De loteling, 1850].
15-XII-65
amvc
Documentatiedienst: Nederlands Letterkundig Museum
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven
|
|
Auteursrechtelijk beschermd