De Archeologische Vereniging Golda is de drijvende kracht achter de tentoonstelling ‘Kloosters in middeleeuws Gouda’. De eerste Goudse kloosters ontstonden aan het einde van de veertiende eeuw. In de eeuw daarna groeide het aantal uit tot tien kloosters binnen de stadsmuren. Opvallend is de grote omvang van de vrouwenkloosters: het Agnes- en Maria Magdalenaklooster telden respectievelijk 100 en 200 ingezetenen, terwijl dit aantal bij de mannenkloosters rond de twintig lag. In de afgelopen 35 jaar is er door archeologen regelmatig onderzoek gedaan op plaatsen waar kloosters stonden, met bijzondere vondsten als www.museumkurhaus.de/nl/aktuell.html.
MuseumgoudA Goldapoort, Achter de Kerk 11, Gouda;
zie www.golda.org
29 Juli tot 27 Oktober 2008
De Nieuwe Kerk in Amsterdam huisvest de tentoonstelling ‘Zeven eeuwen zwart. Afrikanen en Creolen in de Beeldende kunst van de Nederlanden 1285 tot heden’. De laatste jaren is er grote aandacht geweest voor de Nederlandse geschiedenis overzee en de rol van Nederland bij de slavenhandel. Op tentoonstellingen over dit onderwerp waren kunstwerken te zien met Afrikanen als slaaf of in een zeer dienstbare rol. Gaat men echter breder op zoek, dan blijkt dat er een veel omvangrijker scala aan verbeeldingen voorhanden is. Ze worden afgebeeld als koning, personificatie van een werelddeel, beul, sater, nimf, sibille, putto en als gewoon mens. Nieuwe Kerk, Amsterdam;
zie www.nieuwekerk.nl
10 Oktober 2008 tot 11 Januari 2009
Het Haagse Museum Meermanno presenteert de tentoonstelling ‘De magie van de Maerlant-bijbel. Middeleeuws meesterschap in tekst en beeld’. De van oorsprong Vlaamse dichter Jacob van Maerlant schreef de Rijmbijbel omstreeks 1270. Het Meermanno Museum bezit een rijk geïllustreerd exemplaar dat in 1332 te Utrecht werd verlucht door Michiel van der Borch. Rond 1700 werd de codex van een mooie nieuwe band voorzien, die de perkamenten inhoud bleek te beschadigen. Er ontstonden valse vouwen in de bladen, die tot schade aan tekst en miniaturen leidden. Daarom wordt de Rijmbijbel nu ingrijpend gerestaureerd en zal hij een nieuwe band krijgen. Voordat het zover is, toont Meermanno een serie van ruim twintig verluchte katernen van deze Rijmbijbel aan het publiek. Naast deze losse bladen zijn ook andere
[pagina 62]
[p. 62]
Maerlant-handschriften en -fragmenten te zien. De tentoonstelling biedt een rijk geschakeerd overzicht van Maerlants werken, zijn bronnen, de handschriftelijke Rijmbijbel-overlevering, de Middelnederlandse bijbeltraditie, vroege drukken, en handschriftverluchting in Utrecht rond het midden van de veertiende eeuw.
Museum Meermanno, Den Haag; zie www.meermanno.nl
Tot eind 2011
Nog tot eind 2011 presenteert het Centraal Museum Utrecht in de Nicolaïkerk de tentoonstelling ‘Beeldhouwkunst voor de Beeldenstorm’. Deze expositie omvat een selectie uit de collectie middeleeuwse sculptuur in de Nicolaïkerk (naast het museum). Tot 1550 was Utrecht de grootste stad van de Noordelijke Nederlanden en kende Utrecht een bloeiende beeldhouwkunst. De vijftiende eeuw was zelfs de Gouden Eeuw van de Utrechtse beeldhouwkunst. De invloed van enkele uitzonderlijk goede meesters en hun ateliers is door heel Europa merkbaar. De belangrijkste meesters zijn Adriaan van Wesel (ca1417-ca1490), Jan van Schayk (werkzaam ca1494-1523) en een onbekende kunstenaar die wordt aangeduid als de ‘Meester van de Utrechtse Stenen Vrouwenkop’ (werkzaam ca1490-1525). De vloeiende slanke stijl van de gotiek is in de Utrechtse sculptuur van deze periode terug te vinden. Door beeldenstormen, natuurrampen en stadsvernieuwing ging veel van de Utrechtse middeleeuwse beeldhouwkunst verloren. Gelukkig is er ook het nodige behouden gebleven. Later teruggevonden beeldhouwwerk behoort nu tot de collectie van het Centraal Museum.
Centraal Museum Utrecht; zie www.centraalmuseum.nl
Permanent
Op de site van de Koninklijke Bibliotheek (KB) is na het Gruuthuusehandschrift nu ook het Bout Psalter-Getijdenboek online te bekijken. De familie Bout woonde in Amsterdam maar gaf een atelier in Haarlem de opdracht voor vervaardiging van het handschrift. Het penwerk is dan ook typisch Haarlems. Daarnaast maakten één van beste Haarlemse verluchters en twee Utrechtse verluchters de miniaturen. Het handschrift is interessant vanwege zijn tekstuele en visuele inhoud: bladvullende miniaturen, geschilderde initialen, en penwerk. De bijdragen aan dit manuscript door meesters uit verschillende steden werpen nieuw licht op de verluchtingspraktijk in Nederlandse ateliers van de vijftiende eeuw. De KB heeft het manuscript in 2007 aangekocht met steun van de Mondriaanstichting, de Vereniging Rembrandt en de Vrienden van de Koninklijke Bibliotheek.
Auteursrechtelijk beschermd