Madoc. Jaargang 1990

[p. 243]

Agenda

t/m 30-12-1990

‘Rotterdam opgespoord. Opgravingen in de bouwput van de spoorwegtunnel’. Tentoonstelling, georganiseerd door het Bureau Oudheidkundig Onderzoek van Gemeentewerken Rotterdam (BOOR) in het Schielandshuis, Historisch Museum Rotterdam.

t/m 9-1-1991

‘Vergessene Zeiten. Das Mittelalter im Ruhrgebiet’. Tentoonstelling in het Ruhrlandmuseum in Essen, georganiseerd i.s.m. de Ruhr-Universität Bochum (cat.).^*

* verwijst naar de rubriek ‘Bij de Agenda’

13-1 t/m 17-3

‘Burgerwezen van Utrecht. 500 Jaar Stichting Evert Zoudenbalch’.

Tentoonstelling in het Centraalmuseum Utrecht.

Januari/april

‘Ontmoetingen met de Islam’. Themacyclus Mediëvistiek, georganiseerd door het Landelijk Netwerk voor Mediëvistiek (RUU, RUG, KUN).^*

* verwijst naar de rubriek ‘Bij de Agenda’

18-1

Gregoriaanse en Ambrosiaanse muziek, uitgevoerd door het Utrechts Studenten Gregoriaans Koor o.l.v. Jan Boogaarts. Pieterskerk, Utrecht. Aanvang: 20.15 u. Toegang: gratis.

25-1

‘Het informele circuit’, studiedag van de vakgroep Mediaevistiek van de Rijksuniversiteit Groningen.^*

* verwijst naar de rubriek ‘Bij de Agenda’

29-1 t/m 14-5

‘De cultuur van West-Europa in de tiende eeuw’. Een reeks lezingen verzorgd door de vakgroep Middeleeuwse Geschiedenis van de Universiteit Amsterdam.^*

* verwijst naar de rubriek ‘Bij de Agenda’

5-2

‘Ridders in de stad. De bouwgeschiedenis van het Duitse Huis-complex in Utrecht’. Zesde Nicolaas van der Monde-lezing 1991 door Bart Klück. Pieterskerk, Utrecht. Aanvang: 20.00 uur.^*

* verwijst naar de rubriek ‘Bij de Agenda’

Vanaf 13-3

‘Die Salier und ihr Reich, 1024-1125’. Tentoonstelling in het Historisches Museum der Pfalz in Speyer (cat.).

4-4 t/m 6-4

‘Minorities in mediaeval life and thought’. 18th Annual Sewanee Medieval Colloquium, Walsh Hall, University of the South, Sewanee (Tennessee) 37375.

3-5

‘De ongevalliche Lanceloet’. Symposium over de Lancelotcompilatie. Rijksuniversiteit Utrecht.^*

* verwijst naar de rubriek ‘Bij de Agenda’

7-5 t/m 20-10

‘Glanz und Ende der Alten Klöster. Säkularisation im Bayerischen Oberland 1803’. Tentoonstelling van het Haus der Bayerischen Geschichte in Kloster Benediktbeuern (cat.).

[p. 244]

22-7 t/m 26-7

‘Beast Epic, Fable and Fabliau’. Negende internationale colloquium van de International Reynard Society, Rijksuniversiteit Groningen. Info. en aanm. bij Willem Noomen, Faculteit der Letteren, Vakgroep Mediaevistiek, postbus 716, 9700 AS Groningen.

21-9-1992 t/m 24-9-1992

‘Medieval Europe 1992. An international conference on medieval archaeology’, georganiseerd door de York Archaeological Trust, the Society for Medieval Archaeology and the Department of Archaeology, University of York. Bijdragen (voor 1-3-1991) en aanm.: Medieval Europe 1992. 1 Pavement, York YO1 2NA. tel. [phone].

Bij de agenda

Nederland

In de recente belangstelling voor de Middeleeuwen zijn het vooral de Franse historici zoals Duby, Le Goff en Le Roy Ladurie die met hun spraakmakende mentaliteitsgeschiedenissen de aandacht hebben getrokken. Maar ook elders wordt onderzoek gedaan naar de denkwijzen en existentiële problemen van de middeleeuwse mens. Zo heeft de Oostenrijkse mediëvist H. Fichtenau in 1984 een magistrale synthese over Europa in de eeuw rond het jaar 1000 gepubliceerd, Lebensordnungen des 10.

Jahrhunderdts. De tiende eeuw van onze jaartelling markeert de overgang van de Karolingische wereld naar die van de ‘Volle Middeleeuwen’. Het is een boeiende tijd van crisis, maar ook van continuïteit met de voorafgaande periode. Naar aanleiding van Fichtenau's boek organiseert de afdeling Middeleeuwse Geschiedenis van de Universiteit Amsterdam een reeks lezingen over DE CULTUUR VAN WEST-EUROPA IN DE TIENDE EEUW. Verschillende thema's uit de cultuur- en mentaliteitsgeschiedenis zullen hierin aan bod komen. De synthese van Fichtenau zal daarbij geconfronteerd worden met onderzoeksresultaten van anderen. De lezingen zullen plaatsvinden van 29 januari tot en met 14 mei, op dinsdagavond van 19.30 tot 22.00 uur. Voor nadere inlichtingen: R.E. Künzel, tel. [phone] of 020-763843.

[p. 245]

Op 25 januari organiseert de vakgroep Mediaevistiek van de Rijksuniversiteit Groningen een interdisciplinaire studiedag over HET INFORMELE CIRCUIT als factor in de middeleeuwse geschiedenis. Is het juist dat informele netwerken in de Middeleeuwen een grotere rol speelden dan in later tijden? En hoe is dat te verklaren? Welke personen of groepen waren hierbij betrokken? Waren dat vooral vrouwen of is ons beeld vertekend, omdat tot nu toe met name beoefenaren van de Vrouwenstudies zich met deze problematiek hebben beziggehouden? Op de studiedag zal een drietal thema's aan de orde komen:

- informele netwerken (van geleerden maar ook van aanzienlijke families in de niet gefeodaliseerde Friese landen).

- charismatisch gezag (van heiligen en vrouwen).

- de rol van mannen en vrouwen, van de Gender-problematiek, in literaire bronnen (Karelromans, rederijkerstoneel, Middelengelse letterkunde).

Het programma wordt besloten met een gastcollege van Marina Warner over Fairytales and the role of the female storyteller.

De dag vindt plaats op vrijdag 25 januari, van 9.00 tot 17.30 uur, in het Academiegebouw, Broerplein 5, Groningen. Informatie en aanmelding: mevr. A.B. Mulder-Bakker en M.M. Woesthuis, vakgr. Mediaevistiek, postbus 716, 9700 AS Groningen.

De zesde Nicolaas van der Monde-lezing (5 februari 1991) zal in het teken staan van het Duitse Huis in Utrecht. Tot 1811 hadden de ridders van de Duitse Orde een ‘klooster’ aan de Springweg in de stad Utrecht. Nadien fungeerde het twee eeuwen lang als militair hospitaal. Momenteel wacht het complex op een nieuwe bestemming. In afwachting hiervan wordt uitgebreid bouwhistorisch onderzoek gedaan dat zich vooral richt op de tien gebouwen die destijds in het bezit waren van de Duitse Orde. Er is niet alleen veel aan het licht gekomen over de bouwgeschiedenis van het complex, er kunnen ook al conclusies worden getrokken over de verschillende functies van de betreffende gebouwen. De resultaten van dit onderzoek zullen door Bart Klück worden gepresenteerd onder de titel RIDDERS IN DE STAD. Bart Klück is als bouwhistorisch onderzoeker verbonden aan het Archeologisch en Bouwhistorisch centrum van de gemeente Utrecht. Aanvang van de lezing: 20.00 uur, Pieterskerk Utrecht. Toegang: gratis.

In de maanden januari tot en met april van het volgend jaar verzorgd het Landelijk Netwerk voor Mediëvistiek de themacyclus: ONTMOETINGEN MET DE ISLAM. De lezingen worden gehouden aan de universiteiten van Utrecht, Nijmegen en Groningen. Na een historische inleiding wordt aandacht geschonken aan onderwerpen als de theologische polemiek tussen christendom en islam, islamitische invloed op kunsten en wetenschappen en het leven van alledag, maar ook de wijze waarop men in beide culturen

[p. 246]

Afb. Ontmoetingen met de islam. De grootmeester en de raad van de Johannieter orde ontvangen een Turks gezant. Houtsnede uit Guillelmus Caoursin, Obsidionis Rhodie urbis descriptio. Overgenomen uit: J.M. van Winter, Ridderschap. Ideaal en werkelijkheid. Haarlem, 1982 (4e druk). pag. 97.

[p. 247]

over elkaar dacht. Inlichtingen: Drs. G. Claassens: 080-512046, prof. dr. H. van Dijk: 050-636114 of dr. E. Kooper: 030-394153.

Collegerooster:

week	plaats:			onderwerp en spreker
	Utr.	Gron.	Nijm.
I	10-1	17-1	31-1	Historisch overzicht Prof. dr. H.J.W. Drijvers, RUG.
II	17-1	24-1	7-2	De Islam Dr. F. Leemhuis, RUG
III	24-1	31-1	21-2	Byzantium Prof. dr. W.J. Aerts, RUG
IV	31-1	7-2	28-2	De kruistochten Prof. dr. J.C.P.A.v. Laarhoven, KUN
V	7-2	14-2	7-3	Polemische literatuur Dr. G.J. Reinink, RUG en Prof. dr. H. van Dijk, RUG
VI	14-2	21-2	14-3	Beeldvorming Drs. G.H.M. Claassens, KUN en Dr. G.J. van Gelder, RUG
VII	14-3	28-2	21-3	De Joden Drs. C.P.W.M. Adang, KUN
VIII	21-3	7-3	28-3	Wetenschap en filosofie Dr. A.J. Vanderjagt, RUG
IX	28-3	14-3	11-4	Handel Dr. P.J.A.N. Rietbergen, KUN
X	4-4	21-3	18-4	Wiskunde en astronomie Prof. dr. J. North, RUG en Dr. J.P. Hogendijk, RUU
XI	11-4	28-3	25-4	Kunst Prof. dr. J.C. Klamt, RUU en Dr. K.R. van Kooy, RUU
XII	18-4	4-4	2-5	Literatuur Prof. dr. R. Kruk, RUL en Prof. dr. W.P. Gerritsen, RUU

Ter gelegenheid van de verschijning van het vijfde deel in de reeks ‘Middelnederlandse Lancelotromans’ vindt op 3 mei 1991 in Utrecht een eendaags symposium plaats onder de titel DE ‘ONGEVALLICHE LANCELOET’. Onderwerp is de Lanceloet, de vertaling in Middelnederlandse verzen van de Oudfranse Lancelot en prose in de Lan-

[p. 248]

celotcompilatie. In de vijf lezingen die zijn voorzien, zal onder meer aandacht worden besteed aan de Vlaamse literaire en historische context van de vertaling, aan de wijze waarop het publiek kennis nam van de tekst (voordracht) en aan de ontwikkeling van het personage Lanceloet. Tot de sprekers behoren Prof. dr. J.D. Janssens (Brussel) en Dr. E. Kennedy (Oxford). De officiële presentatie van het nieuwe deel in de Lancelotreeks zal na afloop van het symposium plaatsvinden.

Aan het bijwonen van het symposium, dat bedoeld is voor vakgenoten en geïnteresseerden, zijn geen kosten verbonden. Belangstellenden kunnen zich schriftelijk aanmelden bij Dr. A.A.M. Besamusca, Vakgroep Nederlands (RUU), Trans 10, 3512 JK Utrecht (voor telefonische inlichtingen: 030-392266). Voor nadere informatie kunt u zich ook wenden tot Dr. F.P.C. Brandsma, Vakgroep Letterkunde (RUU), Muntstraat 4, 3512 EV Utrecht (030-394246). Het volledige programma zal in het voorjaar aan de deelnemers worden toegezonden.

Buitenland

In Essen (Duitsland) is tot en met 9 januari 1991 de tentoonstelling VERGESSENE ZEITEN - DAS MITTELALTER IM RUHRGEBIET te zien. Het thema van de tentoonstelling is de tegenstelling tussen de glans van het (keizerlijke) hof en het boerenleven. Ook de kerk en haar kunstvoorwerpen hebben een plaats op de tentoonstelling gekregen. Er zijn vele prachtvoorwerpen te zien, die in het Ruhrgebied zijn vervaardigd: sieraden, boeken, gebruiksvoorwerpen, liturgische kleding enzovoorts. Bij de tentoonstelling is een catalogus verschenen.