Maatstaf. Jaargang 13

[p. 685]

Tekenen van tegenspraak

Filatelie

De Haagsche Courant (8 oktober 1965) heeft zich bizonder boos gemaakt over een oostduitse... postzegel. ‘De zegel van 25 Pfennig met het Puttense oorlogsmonument, een treurende weduwe, is in het geheel niet uitgegeven uit piëteit of medeleven met de nabestaanden van de slachtoffers. De zegel verscheen alleen maar uit politieke overwegingen. Zo iets van zó zijn wij in Oost-Duitsland’, schrijft de penvoerder op zelfverzekerde welgeïnformeerde toon. Naar zijn mening wilden de Oostduitsers alleen maar aan de buitenwereld laten zien dat zíj de slachtoffers van het nazisme wèl herdenken en zich daardoor gunstig onderscheiden van de Westduitsers die toestaan dat SS- en Afrika-Korpsreünies worden gehouden. Die Oostduitsers moeten maar naar zich zelf kijken, volgens de Haagsche Courant-schrijver:

‘In Oost-Duitsland zijn, evenals in West-Duitsland, ook nog talrijke oudstrijders die met evenveel weemoed aan de roemrijke dagen van het Derde Rijk denken, toen het de macht bezat geheel Europa te terroriseren en te onderdrukken’.

Dit is duidelijke taal. Ik kan me nu levendig voorstellen wat deze penvoerder wel geschreven zal hebben naar aanleiding van het bizondere westduitse poststempel ter aankondiging van die Afrika-Korpsreünie onlangs: ‘Het Afrika-Korpspoststempel is in het geheel niet gebruikt uit simpatie voor de oud-Afrika-Korpsstrijders. Het poststempel verscheen alleen maar uit politieke overwegingen. Zo iets van zó zijn wij in West-Duitsland. Wij in West-Duitsland laten de wereld zien dat de oud-Afrika-Korpsstrijders nog steeds aktief zijn, en willen de wereldopinie daarover alarmeren. In Oost-Duitsland herdenken ze de Puttense slachtoffers, in West-Duitsland zijn echter evenals in Oost-Duitsland óók nog talrijke overlevenden van de nazi-terreur, die met haat terugdenken aan de zwarte dagen van het Derde Rijk, toen het de macht bezat geheel Europa te terroriseren en te onderdrukken’.

Weer Westduitse revanchistische propaganda in Nederland

Vorig jaar augustus besprak ik in deze rubriek het boekje Het nieuwe Duitsland, uitgegeven door de pers- en voorlichtingsdienst van de Bondsregering, en in ons land verspreid door de ambassade te Den Haag. In dit boekje werd een volkomen onwaar verslag gedaan van de gebeurtenissen, die geleid hadden tot het verlies van de duitse gebieden in het oosten, en er werd tevens aanspraak op deze gebieden gemaakt.

Nu wil ik enige aandacht

[p. 686]

wijden aan een vergelijkbaar, recent geval, dat eigenlijk nog erger is omdat nederlandse middelbare scholen erbij betrokken waren.

Het gaat om het volgende: elk jaar stelt de westduitse ambassade voor alle middelbare scholen in Nederland een boekwerk beschikbaar, dat pleegt te worden uitgereikt aan de leerlingen die op het eindeksamen de beste resultaten in de duitse taal hebben geboekt.

De uitreiking vindt uiteraard op iedere school op andere wijze plaats. Op de ene school vindt de uitreiking plaats samen met die van de diploma's, in aanwezigheid van de ouders, in een plechtige sfeer, op de andere school wordt het duitse boek de in aanmerking komende beste leerling gewoon in de handen gestopt.

Vorig jaar ging het om een bundel Sämtliche Erzählungen van Thomas Mann, een onverdacht schrijver.

De keus voor dit jaar viel op een andersoortig werk, een fotoboek van Otto Siegner, Deutschland in den Grenzen vor 1937 (Verlag Ludwig Simon, München-Pullach), met een Vorwort van Dr. Adrian Mohr.

Allereerst de foto's, niet alleen van steden en zo in West- of Oostduitsland, maar ook van o.a. Wroclaw, Kaliningrad, Szczecin en Gdansk, steden dus in Polen of de Sovjet-Unie gelegen, die na afloop van de laatste wereldoorlog ingevolge de overeenkomst van Potsdam van nationaliteit zijn veranderd. Het fotoboek dat deze steden als duits opvoert (en ze uiteraard Breslau, Königsberg, Stettin en Danzig noemt), is hiermee een propagandaboek geworden, dat de overeenkomst van Potsdam desavoueert. Hierin staat het natuurlijk niet alleen. Een autokaart als die van Esso Western Europe and Adjacent North Africa (copyright 1958, General Drafting Co., Inc., Convent Station, N.J., U.S.A.) doet hetzelfde. Vele kaarten doen dit.

Het Vorwort van Dr. Mohr geeft de onderliggende filosofie, en die is waard een beetje te worden aangehaald. Het begint Duitsland te definiëren als het gebied binnen de grens van 1937, omdat de ‘sichtbare und echte deutsche Grenze’ veelal samenviel met die grens. Het toenmalige Duitsland wordt verdeeld in tien groepen. ‘Die zehn Gruppen wurden nicht unter dem Gesichtspunkt heutiger Länderteilung gebildet. Untereinander wohl gegensätzlich, sind sie gleichwohl Teile eines grösseren Ganzen: ihre Gesamtheit ist das deutsche Vaterland’. Het eerste doel van dit fotoboek is, bij de oudere verdreven Duitsers en hun kinderen de herinnering aan de verloren gebieden op te frissen. ‘Den Älteren möge in

[p. 687]

unseren Bildern die verlorene Heimat neu aufleben; den Jungen unter den Vertriebenen das Erinnerungsbild sich festigenund in den Nachgeborenen der Ruf nach der versunkenen Heimat lebendig werden’.

In lirische woorden schildert de schrijver welke grootse prestaties de vroegere duitse kolonisatoren in deze ‘versunkene Heimat’ hebben geleverd. Welk een verschil met de gebieden over de oude grens! ‘Mit geringen Mitteln Grossartiges schaffen: das ist dort geschehen und zwingt zur Bewunderung. Wie gross die Leistung ist, das offenbart sich jedem, der seinen Fuss irgendwo über die östliche Grenze setzt. Für das deutsche Volk hat es dort von jeher geheissen: ‘Erwirb es, um es zu bezitzen!’ Die politischen Nachbarn haben gleiches nicht vermocht’.

Degenen die denken mochten: ‘Was hat Gott den Deutschen doch für ein herrliches Land geschenkt!’, voegt Dr. Mohr toe dat ‘dieser Grund ist geschaffen als Gesamtleistung des deutschen Menschen durch mehr als anderthalb Jahrtausende hindurch’.

De konklusie hieruit is: ‘Und diese Gesamtleistung, keinem Volke nachstehend, viele aber übertreffend, erzielt in einem Lande ohne günstige Voraussetzungen, gibt diesem schöpferischen Volke ein klares Recht auf seinen Boden’.

De voorwoordschrijver wekt ten slotte de buitenlanders op de oude gebieden te bezoeken, en eindigt met de wens: ‘Möge man draussen beim Betrachten unserer Bilder verstehen lernen, weshalb sich der Deutsche an jeden Fussbreit dieses Vaterlandes klammert!’

Dit fraaie werk is begin juli aan nederlandse scholieren uitgereikt, met medewerking van nederlandse leraren, soms een zeer passieve moet er gezegd worden!

Ik hoop dat ze van deze aanvullende inlichtingen hebben gekregen terzake van de ‘verloren duitse gebieden’, en dat ze zich realiseren dat tegen het standpunt van dit fotoboek gelukkig in de Bondsrepubliek zelf oppositie bestaat, hoe gering ook. Het meest recente oppositionele geluid is afkomstig van de Evangelische kerk, die zich in het weekeind van 16/17 oktober uitsprak tegen de overdreven, emotionele gevoelens ten opzichte van het geboorteland, en protesteerde tegen het aanvoeren van godsdienstige leerstellingen ter ondersteuning van het ‘recht op het geboorteland’.

heinz neudecker