Maatstaf. Jaargang 12

[p. 822]

Tekenen van tegenspraak

Politiek is geen fatsoenlijke zaak. Politiek is nooit een fatsoenlijke zaak geweest. Isabella van Spanje en haar man verkochten hun kroost aan de koningen van Portugal en Engeland in ruil voor een verdrag of een kompromis, in ruil voor macht. De Borgia's maakten bisschoppen van ondergeschoven kinderen, schonden verdragen en deinsden voor moord niet terug. Ik doe maar een greep, ik zal U met die oude historie niet vermoeien, het verhaal is te lang en het verhaal gaat verder.

Men zegt dat wij demokratisch leven en dat wij zelf onze regeerders kiezen. Men zegt dat zodoende wijzelf uiteindelijk uitmaken wie onze bondgenoten zijn en wie niet. Maar men zegt zoveel. Iemand stemt jaar in jaar uit op de Partij van de Arbeid. Een socialistische partij, denkt hij, die beter dan de andere in staat zal zijn de woningnood op te lossen, een rechtvaardiger verdeling van ons nationaal inkomen te bewerkstelligen. Maar stemde hij ook PvdA om het stakingsrecht in de loop van jaren in de grond te laten boren, om te merken dat staking een vies woord is geworden? Stemde hij ook PvdA om toe te zien hoe de tweede hand op de socialistische buik, het NVV, de bek dicht houdt wanneer de arbeiders bij de AKU worden afgescheept met een kale reglementaire 5%, terwijl op diezelfde dag de AKU 70% dividend aan haar aandeelhouders uitkeert, 70%, dat is 28 miljoen in kontanten, of wel, berekend naar de beurswaarde, 82 miljoen in belastingvrije aandelen?

Of iemand is goed links. Hij is blij geweest toen Algerije onafhankelijk werd, hij heeft meegedemonstreerd op aanwijzingen van aktie-komité's. Algerije is nu onafhankelijk en moet politiek kleur bekennen. Om allerlei redenen zoekt Algerije aansluiting bij het oostelijk blok en de arabische wereld en keert zich tegen Israël. Stel dat zo'n goed linkse man tevens Jood is, wat dan?

Rusland, geregeerd op een wijze die in theorie op den duur vruchtbaarder en verstandiger moet zijn dan de onze, schreeuwt zich de duizenden gedirigeerde krantekolommen schor wanneer in West-Duitsland weer eens een puur stuk moordenaar tevens een hedendaags machthebber blijkt te zijn. Ik zie en ik hoor erover en ik geef de Russen gelijk. Maar diezelfde Russen die zo vroom doen over de joodse slachtoffers die door de nazi's werden vermoord, leveren een immens wapenpotentieel aan de VAR, wapens die de Joden, die nu nog de dans ontsprongen zijn, straks alsnog naar de verdommenis moeten helpen. Wat

[p. 823]

kies ik dan, gezeten voo- onze t.v., die mij, met de onbeantwoorde vragen over Rusland nog in het hoofd, beelden laat zien van de onuitstaanbaar pedante Walter Ulbricht, een man die géén fascist is, maar die even zo vrolijk geld pompt in een land dat zich socialistisch noemt, maar waar de arbeidende bevolking nog even arm is als toen ze geregeerd werd door de dikke pretmaker van destijds, een land dat nu onder Nasser gezworen heeft ‘niet te rusten voor alle Joden in zee zijn gejaagd’. Dezelfde t.v., die met moeite een plaats heeft gevonden in de ene kamer die de welvaart ons permitteert, vervolgt met Vietnam. Kortgeknipte, kauwende amerikaanse ‘adviseurs’ moorden in een land waar ze geen donder te maken hebben. Vechten een oorlog die ze moeten verliezen zogoed als de Gaulle de zijne in Algerije heeft verloren. De Vietnamezen van Noord en Zuid worden moe en willen onderhandelen. De ene marionet na de andere springt in de bebloede regeringszetels, maar Amerika blijft! Het gaat allang niet meer om de vrijheid van de Zuidvietnamezen, dat is nu wel duidelijk. Amerika bezet Vietnam op een nog ergerlijker wijze dan destijds de Russen Hongarije bezetten. En waar zijn nu de flinkerds die in 1956 bij Felix Meritis de ruiten ingooiden?

Men zegt dat de mens vrij is omdat hij een keuze kan maken. Maar wie kan kiezen in zo'n wereld, waarin politiek geen zaak is van gewone menselijkheid of fatsoen, maar van macht en van andere stinkende begrippen?

Ik herinner mij dat ik eens deelgenomen heb aan een zitaktie tegen de kernwapenproeven. Het was de eerste aktie van dien aard in Den Haag en wij werden keurig weggesleept, zonder al te veel builen. In Selma gaat het wel anders toe. Toen al vroeg ik mij af of zulke demonstraties van individuen zin hebben. Toen al wist ik, dat het toch moest gebeuren, zo nodig teben beter weten in. Weerlozen als die in Selma hebben tóch de wereld veranderd in de loop der jaren Daarom moet er tóch gezeten worden, ook als het ridikuul lijkt, ook als het niet lijkt te helpen, net zolang tot politiek en staatsbelang samenvallen met gewone menselijkheid, ergens verweg in de tijd, ver na uw en mijn dood, maar onafwendbaar dichterbij komend.

Ik weet, dat zo'n verwijzing naar een verre toekomst niet alleen een povere troost is, omdat wij er vandaag zo weinig mee gebaat zijn, ik weet ook, dat wie kwaad wil, zeggen kan dat kultuuroptimisme al even bedenkelijk is als kultuurpessimisme. Wat ìk bedenkelijk vind is nu wel duidelijk. Dat is niet

[p. 824]

uitsluitend de machtstirannie van beide blokken, niet alleen de hele politiek van het doel dat alle middelen heiligt (de leiders van dàt spel staan tenminste nog aan een duidelijke verleiding bloot), het is ook, en misschien eerder, de grote massa van toch wel denkende kommentatoren en kroniekschrijvers die elk individueel protest afwijzen omdat het nutteloos zou zijn, en die het woord ‘matigheid’ voor in de mond dragen om toch vooral te kunnen blijven zitten waar ze zitten, al is dat dan nooit op een kruispunt of voor een ambassade.

wim gijsen