Leven van Lutgart
(1899)–anoniem Lutgart, Leven vanXIII. Van din dat so Yolenden bekirde ende van din dat sise te hare weder hit comen na hare doet.3770
En closter, din wel lof betamet,
Van swarten nonnen, als ic wane.
Dar droch die swarte cleder ane
Ter vrowen tide in dat convent
Een edele nonne, hit Yolent,
3775
Die was, alse ons met waren warden
Die vite seget, van Lutgarden
Geminnet sere ende utvercoren.
Daeran en heft si nit verloren;
Want sider, bi der vrowen rade,
3780
So hevet si wel grote schade
Beschiwet an hars selves leven;
Want, daer si wilen was begeven,
Daer was so clene dat bedwanc
Ende oc die ordine al so crane,
3785
Dat elc daer dede sinen wille
Beide oppenbarlic ende stille,
Gelic dat men noch elre sit
In somen steden, daer men plit
Der goeden seden al te maten.
3790
Dat men allene din prelaten,
Die al te slap sijn ende trege
Ten dogeden, ende uten wege
Degene leiden, die si souden
Met rechte in goeden wegen houden
3795
Daer hen gerivet in te gane,
Met rechte witet, als ic wane.
+Daromme, dis die maget fijn,
Lutgart, oc sach en lettelkijn
Die nonne buten weges terden,
3800
Dis si daer mochte wel gewerden
Omdat bedwanges hadde min
Dan hem betam har domme sin,
So hevet si daer na gestaen
Dat si t Aiwires worde ontfaen,
3805
Daer si in dogdeliken dingen
Becliven mochte, ende oc bedwingen
Harselven, ende nemen ware
| |
[p. 41] | |
Ter silen, ende sijn vor hare.
Mar doe die maget goedertiren
3810
Daertoe began har herte kiren,
Wel saen der nonnen si gheriet
Dat si din swarten cloester liet
Ende es t Aiwires in gecregen
Der ordenliker seden plegen,
3815
Die men aldaer noch houdet bat
Daent elre doet in somer stat.
Mar doe die nonne was gerakt
Daer si dis levens heft gesmaekt
Dis si tevoren noit eer
3820
Gepruft en hadde min no meer,
Ende andre pointe, ende andre seden
Daer vant, die waren bat besneden
Dan die si daer van elre brachte, -
Want die tevoren dikke sachte
3825
Plach beide op bedden ende op plumen
Te liggene, ende bi costumen
+Te nuttene alrehande spise,
Ende oc abijt van diren prise
Te dragene, ende in allen stonden
3830
Te sine vri ende ongebonden
Van ordenliken seden, nu
Die cleeder moste dragen ru
Met langen loken1, ende laten
Genugen hare oc dat si aten
3835
Die andre nonnen, daer si mede
Gesellet was in dire stede,
Ende oc bedwanges meer verdragen
Dan te Monstris die nonnen plagen,
Dat hare was en groet torment; -
3840
Began donwillege Yolent
Beclagen hare al overlut
Dat si die swarte cleder ut
Ende oc die grawe hadde angedaen.
Lutgart, die hevet dit verstaen
3845
Ende hare was van herten hout,
Wel menechwerf daeromme schont
Ende oc kastijde die ijonfrowe
In karitaten ende op trowe.
Darto so bat omodelike
3850
Din coninc van din hemelrike
Lutgart, die maget wel gedogen,
Dat hi ne liete nit vertregen
Der cranker Yolenden moet,
Mar gave gracie ende spoet
3855
Dat si met goeder ufeningen
Har leven moste also volbringen
+Dat si met eeren ende vromen
Te goeden inde moste comen.
Al dat Lutgart, die maget fijn,
3860
Te Goede bat, dat moste sijn,
Want hijs onseggen nit ne conde.
Dat wart gepruft in corden stonde
An Yolenden; want si saen
Van Gode gracie heft ontfaen
3865
So groet, dat si al oppenbare
Vertoget hevet dat si ware
Ter minnen Godes utvercoren;
Want die so trege was tevoren
Dat si ne conde en orison
3870
Met vriër herten nit gedon,
Si wart so sere ontfunket al
Van minnen, dat sire ave qual
Ende alle dage ilanc so mere
Har herte vugde an onsen Here
3875
Met starken beden ende lanc,
Ende oc harselven so bedwanc
Met ordenliker disciplinen,
Dat si har leven dede schinen
Al oppenbare, ende oc daraf
3880
Din andren goet exempel gaf.
So lange dos heft toegenomen
Die nonne in dogdeliker vromen,
In minnen ende in karitaten,
Ende alre vromeliker baten,
3885
Dat Got, die coninc van den trone,
Die wel te geldene es gewoene
+Dis men verdint in desen live
Ende es van sinen ghichten rive
Waer dat si wel bestadet sijn,
3890
Wel hevet sent gedaen in schijn,
Dat hem bequam terechte wale
Der nonnen wesen altemale.
Want sider over lange stonde
Alse Yolent, die wale conde
3895
Hars selves wesen so begaden
Dat si daermede stont in staden
Ende oc exempel gaf van din
Hen allen, die se mochte sien,
Got, die die werelt al geboet
3900
Dor sine ontfarmechheide groet,
Gaf hare in ghichten, omme dat
Dat si der silen dis te bat
Volplegen sonde ende oc bewaren
Van harre silen thenen varen,
3905
Dat si din nameliken dach
Int herte binnen wel versach
Op welken dat si henen soude
Bekiren in der Gods gewoude.
Ende alse doe die nonne goet
3910
Van Godes halven dat verstoet
Dat si der doet begonste naken,
Ginc si Lutgarden cundech maken
Met groten vresen die niemare
Ende oc op trowe bidden hare
3915
Dor Gode van din paradise,
Die hare ontdekket hadde lise
| |
[p. 42] | |
+Die niemare ende weten lit,
Dat sise ne besweke nit
Nu terre wilen, mar ontfinge
3920
Die arme sile in har gedinge
Op welken tijt dat si verschide.
Des bat met harde groten niede
Lutgarden suster Yolent;
Want si ontsach dat swar torment,
3925
Din commer groet, die sware pine,
Daer allen silen in te sine
Staet sonder twivel, die in sonden
Na desen live werden vonden.
Mar doe die maget goedertiren,
3930
Lutgart, vernam in wat maniren
Began te taelne die ijonfrowe,
Gewan si schire groten rowe
Ende ongedout int herte binnen;
Want si met sonderlinger minnen
3935
Hadde Yolenden dartevoren
Geminnet lange ende utvercoren.
Dis heft die maget welgedaen
Int herte groten rowe ontfaen
Alse over waer si heft vernomen
3940
Dat scheeden swar, dat moste comen
Saen tuschen hare ende Yolenden,
Die Got soude emmer hare onssenden
In corten tiden; mar nochtan,
Dor al dat si dis seer gewan,
3945
So hevet si met suter spraken
Begonnen weder blide maken
+Der nonnen moet, die sere was
Verbloedet, eer si dis genas;
Si seide: ‘Suster Yolent,
3950
Die merket ende wel bekent
Wat an dit brosche lijf geleget
Dat ons so saen failliren pleget,
Es hi so vroet van sinne dan
Dat hi hem wel bedinken can
3955
Hoe menech commer ende leet
Te doegene allen menschen steet
Die hir ontfaen van moedre lijf,
Hoe ijammerech ende hoe katijf
Es die nature van ons allen,
3960
Hoe dikke ons oc hir moet mesfallen,
Ic seggu wel in rechten trowen
Dat hem en darf nit harde rowen
Dat henen scheeden, opdat hi
Also versi(e)n te voren si
3965
Ende oc bewart van sekerheiden,
Dat hi der doet wel moge ontbeiden;
Want over dit kaitive(ge) leven
So werdet hem darna gegeven
Dat lange lijf, dat sonder fijn
3970
Sal eewelic gedurech sijn.
Wis mogdi dan onttreden1 u,
Al es die tijt genaket nu,
Wel sute dochter, dat gi selt
Bekiren in die Gods gewelt?
3975
Mar sijt in hogen ende vro,
Want ic u weet bewestet so
Van allen dogdeliken saken,
+Dat gi wel gerne moget naken
Der doet, die u na dit saison
3980
Sal ewelike leven don.
Owi, mine utvercorne wert,
Hoe lange stonde hebbic begert
Dat scheeden oc van desen live!
Al mostic doegen doede vive,
3985
Nochtan wildiese gerne ontfaen
Indin dat mi Got wilde it saen
Des armes lives hir verlaten,
Dis mi verwasset utermaten.
Nochtan so hort wat ic u rade:
3990
Al es so groet die Gods genade
Dat alle menschen hars genieten,
Nochtan en laettu nit verdrieten
Tontcommerne u van allen dingen
Die u in doegen mochten bringen,
3995
Ochte in verdrit na dit verscheeden;
Mar gaet u, Yolent, gereeden,
Alst Got gebiedt, die doet tontfaene;
Pijnt u met biechten af te dwane
Volcomenlic alle uwe sonden,
4000
Daer gi met sider wordt gebonden
Dat gi uwes sinnes wordt so vroet
Dat gi wistt evel ende goet;
Want alse gi met bichten sijt
Van allen sonden wel gevrijt,
4005
So mogedi wel sekerlike
Der doet ontbeiden, die u rike
+Sal maken ende salech mede,
Dat nie in desen live en dede
No gout, no schat, noch goet, noch have,
4010
Noch amiral, noch palesgrave,
Noch andren man, wie dat hi si,
Noch wive almet, geloevets mi;
Want even lanc, dis sijt gewes,
Dat enech mensche levende es
4015
In desen live, och wijf och man,
So verre hi comen nit ne can
Dat hi versekert si van allen
Daer menschen pleget af mesfallen;
Want een, al es hi nu gesont,
4020
Hi werdet siec in corter stont;
Al es oc nu en ander blide,
Hi werdet droeve in corten tide;
Es oc en ander rike nu,
Hijs vollic arm, dat seggic u;
4025
Oc es een schire worden out;
En ander dogt grote ongedout
Van ongemake och van mesquamen;
En ander pleget hem dis schamen
Dat hi es leelic ochte ontwert;
| |
[p. 43] | |
4030
Selc ander es die meer begert
Des goedes dan hijs can gewinnen;
Dis draget hi int herte binnen
Afonst tengenen wert masschijn
Din Got bat heft daraf versin.
4035
Dos volgt so menech accident
Din armen menschen, Yolent;
+Dis men ne can beschiwen nit
Dat elc, die hem bevroedet it,
Mach liever hebben dor die doet
4040
Te lidene ende ut alre noet
Verloesset emmermeer te sine,
Dan in die werellike pine
Te doegene ongelukke lanc.
Dis mogdi weten groten danc
4045
Gode, onsen eweliken vader,
Dat hi u schire dis algader
Verlaten welt ende ewelike
Doen spannen crone in hemelrike.
Daer seldi, schone dochter mijn,
4050
Gesalegt eewelike sijn;
Want daer en sal u nit genaken
Dat u sal mogen droeve maken,
Of cranc, of out, ochte ongedegen,
Of dat u iwent sal verwegen
4055
Of dat u sal mesvugen it;
Want daer en es des alles nit,
Noch ander ongemac negeen;
Mar Gode loven al ineen
Met uwen wille sonder vaer,
4060
Dat sal u ambacht wesen daer;
Dis seldi plegen wel gedichte,
Kare Yolent, wel sute nichte,
Daer emmermeer met allen din
Die oc aldaer dis selves plin,
4065
Dat sijn die ing(e)le altesamen
Ende oc die silen die daer quamen
Sent dat si van der werelt schiden,
Die hen dis selves daer genieden
+Ende ewelic genieden selen.
4070
Daer seldi lacchen ende spelen,
Baleren ende wesen blide
Voertane meer in allen tide;
Want u geluc ende u geval
Daer eewelic geduren sal.
4075
Nu latet dan u sorgen staen,
Sute Yolent, want, sonder waen,
So seggic u dat u mach wesen
Dat sterven liever dant genesen,
Of dan dat langer wesen hir.
4080
Mar dis gi so dat vegevir
Onttredet, dat die silen quellet
Die nit ne waren hir gestellet
So vaste in dogdeliken dingen
Dat si har leven mochten bringen
4085
Ten inde al sonder arge daet,
Diet fegevir daer ave dwaet,
So manic u bi trowen nu
Die lange tuschen mi ende u
Geweset hevet, Yolent,
4090
So wanneer gi u ingement
Ende uwe sententie hebt ontfaen
Van Gode, dat gi weder suen
Comt tote mi al sonder mide
Daer ic sal lesen mijn getide,
4095
Ochte clre daer ic wesen sal,
Ende oppenbare ontdekket al
Wat u gegeven sal te lone
De coninc hebben van den trone
+Vor uwen dinst, din gi hem doedt,
4100
Ende over dat gi hebt bestaedt
Wel uwen tijt in karitaten.
Oc seldi mi dan weten laten
Ochte u behort te dogene it
Der pinen, die gi so onssit;
4105
Want es dat sake dat in pine
Staet uwer silen daer te sine,
So sijt dis seker sonder waen
Dat ic u sal in staden staen
Getrowelic tote an der stont
4110
Dat mi sal wale wesen cont
Dat gi van pinen sijt ontladen
Ende oc ontfaen ter Gods genaden.
Mar wetti wat ic u bevele?
Die viant, die van quaden spele
4115
Es ende loes, hi brenget gerno
Met sinen dorpeliken scherne
Die fantasiën ons te voren
Daer hi ons pleget met becoren
Ende oc te ijonest bedriegen soude,
4120
Wart dat mens hem gehingen woude;
Darumme op welken tijt dat gi
Hir weder comet tote mi,
Eer gi begint met uwer spraken,
Hoet met u staet, mi cundech maken,
4125
So segget lude ende oppenbare
Met hoger stemmen ende clare
Ten irsten: benedicite;
Darna so leest dat sute Ave,
+Dat sute vers daer wilen mede
4130
Die vrowe, die noit sonde en dede,
Die ingel gruette Gabriël,
Die hofschelic dede ende wel
Ter maget edel sijn salut.
Oc seldi lesen mede al ut
4135
Din Pater Noster vore of na
Also dat ikken wel versta.
Dan salic weten wel dat gi
Van Godes halven tote mi
Sijt comen daer; want die viant,
4140
Al can hi maken din triwant
En dekken hem met valschen roeme,
Die bedingen, die ic u noeme,
En heft hi nit geleert alnoch;
Dos mach men kinnen sijn bedroch,
4145
Dos kennict oc op somen tijt.
| |
[p. 44] | |
Dos salic weten dat gi sijt
Die selve die gi wilen wart.
Sidi van pinen dan verswart,
Dat seldi mi aldaer ontbinden;
4150
Oc seldi dan wel ondervinden
Ochte ic u sal getrowe sijn.
Ja ic, mine utvercorne fijn,
Ic sal u helpen sonder wanc
So dat ghijs mi selt weten danc;
4155
Want over een, sijt seker des,
Dat mijn gebet, selc als het es,
Opdat gi pinen doget it,
En sal u dan failliren nit.
+Nochtan so hopic ende wane
4160
Dat u sal sijn gereet tontfane
Na desen live Got, die Here,
Daer gi van commere ende seere
Selt sijn ontladen ewelike.
Dis onne u Got van hemelrike.’
4165
Aldos so heft die maget vroet
Getrostet der ijonfrowen moet,
Ende oc so toegesproken hare
Dat si van sorgen ende vare
Ontladen bleef ende al verloestt,
4170
Ende oc int herte so getroestt
Dat si dis dankde sider lise
Din coninc van din paradise
Ende oc Lutgarden, sire brut,
Dis hare al dede comen ut.
4175
Mar doe die tijt genaket was
Daer ic hir vore u ave las,
Dat si dit leven soude laten,
Met blider herten utermaten
Ende oc met vrouden harde groet
4180
So es si comen toter doet;
Dat heft gedaen die Gods genade
Die hare gaf wille ende stade
Te beterne al dat si tevoren
Mesgrepen hadde ende oc verloren
4185
Hars tides wilen, eer si quam
T Aiwires, dar si weder nam
In dogdeliken dingen toe.
Mar hort, ic sal u seggen hoe
+Dat sent die saken sijn vergaen:
4190
Doe dat verscheeden was gedaen
Van Yolenden, daer ic u
En deel gesegt af hebbe nu,
So ginc Lutgart te goeder trowen
Der silen plegen van der vrowen
4195
Met starken beden, die si dede,
Met langen vastene ende mede
Met disciplinen vele swar.
Dit herdde si en stukke; mar
Nit lange en heft si dis geplegen;
4200
Want Yolent, die was gecregen
Tin schonen paradijse wert,
Daer si te wetene af begert
Hoe si van Gode was ontfaen,
Si es daer weder comen saen
4205
Ter vrowen lise op enen dach
Daer si in kniegebede lach
Ende over hare namelike
Te Gode van din hemelrike
Dede een gebet; ende alse daer
4210
Die sile quam, die was so claer
Dat si verlichtede al die stede
Daer har gebet die vrowe dede,
Began si spreken sonder beide
Met hoger stemmen ende seide
4215
Van verren: benedicite;
Mar eer die sile dat Ave
Begonste, anwerdde weder dus
Die maget edel: dominus.
+Doe las din Pater Noster na
4220
Ende oc din Ave Maria
Van din beginne al toten inde
Die sile, also dat wel bekinde
Lutgart, die vrowe, al oppenbare
Datt Yolenden sile ware,
4225
Dic stont bi hare also verclart.
Daromme sprac hare ane Lutgart
In derre wise: ‘Kare mijn,
Hir motti willecome sijn!
Nu segget mi, sute Yolent,
4230
Hoe hebbedi gevaren sent
Dat gi van derre werelt schidt?
Die pine, die gi so onttridt,
Heft si u noesen it gedaen?
Wat iugemente hebdi ontfaen?
4235
Wat vonnessen es u gegeven?
Segt mi, sidi met Gode bleven?
Ende of gi sijt van pinen vri,
Dat willie weten, segget mi.’ -
Antwerde gaf met suten warden
4240
Der welgerakder magt Lutgarden
Der nonnen sile aldaer si stoet;
‘Vrie edele maget, vrowe goet,
Ic hen hir weder comen nu,
Gelijc dat ic gelovede u
4245
Eer ic van desen live schit;
Mar Got, die alle dinc versit,
Hi sijs gedanket emmermeer
Dat ic u, vrowe, wilen eer
+Bekinde; want bi uwen rade
4250
Hebbic beschiwet grote schade,
Daer ic mi selven hadde in brachtt
En haddic mi nit bat bedachtt;
Want daer ic wilen was begeven,
Daer leiddic lange stonde en leven
4255
Wel roekeloes, ende achtte min,
Dat wetti wel, op mijn gewin
Dan orborlic mi selven was;
Mar dat ic sider dis genas,
| |
[p. 45] | |
Dis dankic u, wel sute vrowe;
4260
Want gi mi toeget selke trowe
Dat het mi noch in staden staet;
Want gi mi gaeft den irsten raet
Dat ic t Aiwires sider quam,
Daer ic so weder toegenam,
4265
Dat Got, die ewelike vader,
Vergaf mi sider allegader
Die commerlike sonden mijn,
(Gebenedijt so mote hi sijn!)
Ende oc verleende sine minne,
4270
Die ic so ufende in gewinne
Datt Got, die here es over al,
Mi ewelike lonen sal
In sinen rike ginder boven,
Daer ikken sal alteenen loven
4275
Voertane meer in allen tide.
Nu sijt in hogen ende blide;
Mijn purgatorie es gedaen
Ende ic van Gode ben ontfaen
+Met hem te wesene ewelike
4280
Daerboven in sijn hemelrike.
Daer salic uwes, vrowe, ontbeiden.’ -
‘Got motu, Yolent, geleiden,
Sprac weder altehant Lutgart;
Die selve Gut, die dese vart.
4285
Beschikket hevet, hi motu,
Kare Yolent, geleiden nu!
Oc dankic ende love sere
Den hogsten coninc, onsen Here,
Dis hi u gracie heft gegeven
4290
Warbi gi sijt behouden bleven.
Nu biddic u, sute Yolent,
Dat gi die grote noet bekent
Daer ic noch ben verladen mede,
Ende uwe sonderlinge bede
4295
Te Gode vuret over mi!’ -
‘Dat do ic gerne, maget vri;
Got selve, hi motu achterwaren!’
Sprac si ende es enwech gevaren.
Doe bleef Lutgart, die maget reene,
4300
Daer liggende op die stede allene,
Daer Yolent te hare quam,
Blide ende vro; want si vernam
Dat Got die sile salechlike
Ontfangen hadde, alse ewelike
4305
Met hem te wesene ende schone
Te lovene in sinen trone.
Dis was so vro Lutgarden moet,
Der maget edel ende goet,
+Dat si dis dankede onsen Here
4310
Met blider herten vele sere
Eer si van daer es opgestaen.
Dos sijn die saken daer vergaen.
Mar Got, die here es over al,
Hi motons geven selc geval,
4315
Dat ons dat ewelike leven,
Dat Yolenden wart gegeven
Doe si van derre werelt schit,
Begeven dan ne mote nit,
Alse ons dit leven sal failliren!
4320
Dis si die maget goedertiren
Gehelpech ons, Lutgart, die fine,
Gelic dat si bestont te sine
Dergerre, daer ic hebbe nu
Dit bispel af getellet u.
|
|