Leven van Lutgart

(1899)–Anoniem Lutgart, Leven van– rechtenstatus


XIII. Van din dat so Yolenden bekirde ende van din dat sise te hare weder hit comen na hare doet. Ga naar margenoot+Monstris op SambereGa naar voetnoot1 es genamet 3770[regelnummer] En closter, din wel lof betamet, Van swarten nonnen, als ic wane. Dar droch die swarte cleder ane Ter vrowen tide in dat convent Een edele nonne, hit Yolent, 3775[regelnummer] Die was, alse ons met waren warden Die vite seget, van Lutgarden Geminnet sere ende utvercoren. Daeran en heft si nit verloren; Want sider, bi der vrowen rade, 3780[regelnummer] So hevet si wel grote schade Beschiwet an hars selves leven; Want, daer si wilen was begeven, Daer was so clene dat bedwanc Ende oc die ordine al so crane, 3785[regelnummer] Dat elc daer dede sinen wille Beide oppenbarlic ende stille, Gelic dat men noch elre sit In somen steden, daer men plit Der goeden seden al te maten. 3790[regelnummer] Dat men allene din prelaten, Die al te slap sijn ende trege Ten dogeden, ende uten wege Degene leiden, die si souden Met rechte in goeden wegen houden 3795[regelnummer] Daer hen gerivet in te gane, Met rechte witet, als ic wane. Ga naar margenoot+Daromme, dis die maget fijn, Lutgart, oc sach en lettelkijn Die nonne buten weges terden, 3800[regelnummer] Dis si daer mochte wel gewerden Omdat bedwanges hadde min Dan hem betam har domme sin, So hevet si daer na gestaen Dat si t Aiwires worde ontfaen, 3805[regelnummer] Daer si in dogdeliken dingen Becliven mochte, ende oc bedwingen Harselven, ende nemen ware
[pagina 41]
Ter silen, ende sijn vor hare. Mar doe die maget goedertiren 3810[regelnummer] Daertoe began har herte kiren, Wel saen der nonnen si gheriet Dat si din swarten cloester liet Ende es t Aiwires in gecregen Der ordenliker seden plegen, 3815[regelnummer] Die men aldaer noch houdet bat Daent elre doet in somer stat. Mar doe die nonne was gerakt Daer si dis levens heft gesmaekt Dis si tevoren noit eer 3820[regelnummer] Gepruft en hadde min no meer, Ende andre pointe, ende andre seden Daer vant, die waren bat besneden Dan die si daer van elre brachte, - Want die tevoren dikke sachte 3825[regelnummer] Plach beide op bedden ende op plumen Te liggene, ende bi costumen Ga naar margenoot+Te nuttene alrehande spise, Ende oc abijt van diren prise Te dragene, ende in allen stonden 3830[regelnummer] Te sine vri ende ongebonden Van ordenliken seden, nu Die cleeder moste dragen ru Met langen lokenGa naar voetnoot1, ende laten Genugen hare oc dat si aten 3835[regelnummer] Die andre nonnen, daer si mede Gesellet was in dire stede, Ende oc bedwanges meer verdragen Dan te Monstris die nonnen plagen, Dat hare was en groet torment; - 3840[regelnummer] Began donwillege Yolent Beclagen hare al overlut Dat si die swarte cleder ut Ende oc die grawe hadde angedaen. Lutgart, die hevet dit verstaen 3845[regelnummer] Ende hare was van herten hout, Wel menechwerf daeromme schont Ende oc kastijde die ijonfrowe In karitaten ende op trowe. Darto so bat omodelike 3850[regelnummer] Din coninc van din hemelrike Lutgart, die maget wel gedogen, Dat hi ne liete nit vertregen Der cranker Yolenden moet, Mar gave gracie ende spoet 3855[regelnummer] Dat si met goeder ufeningen Har leven moste also volbringen Ga naar margenoot+Dat si met eeren ende vromen Te goeden inde moste comen. Al dat Lutgart, die maget fijn, 3860[regelnummer] Te Goede bat, dat moste sijn, Want hijs onseggen nit ne conde. Dat wart gepruft in corden stonde An Yolenden; want si saen Van Gode gracie heft ontfaen 3865[regelnummer] So groet, dat si al oppenbare Vertoget hevet dat si ware Ter minnen Godes utvercoren; Want die so trege was tevoren Dat si ne conde en orison 3870[regelnummer] Met vriër herten nit gedon, Si wart so sere ontfunket al Van minnen, dat sire ave qual Ende alle dage ilanc so mere Har herte vugde an onsen Here 3875[regelnummer] Met starken beden ende lanc, Ende oc harselven so bedwanc Met ordenliker disciplinen, Dat si har leven dede schinen Al oppenbare, ende oc daraf 3880[regelnummer] Din andren goet exempel gaf. So lange dos heft toegenomen Die nonne in dogdeliker vromen, In minnen ende in karitaten, Ende alre vromeliker baten, 3885[regelnummer] Dat Got, die coninc van den trone, Die wel te geldene es gewoene Ga naar margenoot+Dis men verdint in desen live Ende es van sinen ghichten rive Waer dat si wel bestadet sijn, 3890[regelnummer] Wel hevet sent gedaen in schijn, Dat hem bequam terechte wale Der nonnen wesen altemale. Want sider over lange stonde Alse Yolent, die wale conde 3895[regelnummer] Hars selves wesen so begaden Dat si daermede stont in staden Ende oc exempel gaf van din Hen allen, die se mochte sien, Got, die die werelt al geboet 3900[regelnummer] Dor sine ontfarmechheide groet, Gaf hare in ghichten, omme dat Dat si der silen dis te bat Volplegen sonde ende oc bewaren Van harre silen thenen varen, 3905[regelnummer] Dat si din nameliken dach Int herte binnen wel versach Op welken dat si henen soude Bekiren in der Gods gewoude. Ende alse doe die nonne goet 3910[regelnummer] Van Godes halven dat verstoet Dat si der doet begonste naken, Ginc si Lutgarden cundech maken Met groten vresen die niemare Ende oc op trowe bidden hare 3915[regelnummer] Dor Gode van din paradise, Die hare ontdekket hadde lise
[pagina 42]
Ga naar margenoot+Die niemare ende weten lit, Dat sise ne besweke nit Nu terre wilen, mar ontfinge 3920[regelnummer] Die arme sile in har gedinge Op welken tijt dat si verschide. Des bat met harde groten niede Lutgarden suster Yolent; Want si ontsach dat swar torment, 3925[regelnummer] Din commer groet, die sware pine, Daer allen silen in te sine Staet sonder twivel, die in sonden Na desen live werden vonden. Mar doe die maget goedertiren, 3930[regelnummer] Lutgart, vernam in wat maniren Began te taelne die ijonfrowe, Gewan si schire groten rowe Ende ongedout int herte binnen; Want si met sonderlinger minnen 3935[regelnummer] Hadde Yolenden dartevoren Geminnet lange ende utvercoren. Dis heft die maget welgedaen Int herte groten rowe ontfaen Alse over waer si heft vernomen 3940[regelnummer] Dat scheeden swar, dat moste comen Saen tuschen hare ende Yolenden, Die Got soude emmer hare onssenden In corten tiden; mar nochtan, Dor al dat si dis seer gewan, 3945[regelnummer] So hevet si met suter spraken Begonnen weder blide maken Ga naar margenoot+Der nonnen moet, die sere was Verbloedet, eer si dis genas; Si seide: ‘Suster Yolent, 3950[regelnummer] Die merket ende wel bekent Wat an dit brosche lijf geleget Dat ons so saen failliren pleget, Es hi so vroet van sinne dan Dat hi hem wel bedinken can 3955[regelnummer] Hoe menech commer ende leet Te doegene allen menschen steet Die hir ontfaen van moedre lijf, Hoe ijammerech ende hoe katijf Es die nature van ons allen, 3960[regelnummer] Hoe dikke ons oc hir moet mesfallen, Ic seggu wel in rechten trowen Dat hem en darf nit harde rowen Dat henen scheeden, opdat hi Also versi(e)n te voren si 3965[regelnummer] Ende oc bewart van sekerheiden, Dat hi der doet wel moge ontbeiden; Want over dit kaitive(ge) leven So werdet hem darna gegeven Dat lange lijf, dat sonder fijn 3970[regelnummer] Sal eewelic gedurech sijn. Wis mogdi dan onttredenGa naar voetnoot1 u, Al es die tijt genaket nu, Wel sute dochter, dat gi selt Bekiren in die Gods gewelt? 3975[regelnummer] Mar sijt in hogen ende vro, Want ic u weet bewestet so Van allen dogdeliken saken, Ga naar margenoot+Dat gi wel gerne moget naken Der doet, die u na dit saison 3980[regelnummer] Sal ewelike leven don. Owi, mine utvercorne wert, Hoe lange stonde hebbic begert Dat scheeden oc van desen live! Al mostic doegen doede vive, 3985[regelnummer] Nochtan wildiese gerne ontfaen Indin dat mi Got wilde it saen Des armes lives hir verlaten, Dis mi verwasset utermaten. Nochtan so hort wat ic u rade: 3990[regelnummer] Al es so groet die Gods genade Dat alle menschen hars genieten, Nochtan en laettu nit verdrieten Tontcommerne u van allen dingen Die u in doegen mochten bringen, 3995[regelnummer] Ochte in verdrit na dit verscheeden; Mar gaet u, Yolent, gereeden, Alst Got gebiedt, die doet tontfaene; Pijnt u met biechten af te dwane Volcomenlic alle uwe sonden, 4000[regelnummer] Daer gi met sider wordt gebonden Dat gi uwes sinnes wordt so vroet Dat gi wistt evel ende goet; Want alse gi met bichten sijt Van allen sonden wel gevrijt, 4005[regelnummer] So mogedi wel sekerlike Der doet ontbeiden, die u rike Ga naar margenoot+Sal maken ende salech mede, Dat nie in desen live en dede No gout, no schat, noch goet, noch have, 4010[regelnummer] Noch amiral, noch palesgrave, Noch andren man, wie dat hi si, Noch wive almet, geloevets mi; Want even lanc, dis sijt gewes, Dat enech mensche levende es 4015[regelnummer] In desen live, och wijf och man, So verre hi comen nit ne can Dat hi versekert si van allen Daer menschen pleget af mesfallen; Want een, al es hi nu gesont, 4020[regelnummer] Hi werdet siec in corter stont; Al es oc nu en ander blide, Hi werdet droeve in corten tide; Es oc en ander rike nu, Hijs vollic arm, dat seggic u; 4025[regelnummer] Oc es een schire worden out; En ander dogt grote ongedout Van ongemake och van mesquamen; En ander pleget hem dis schamen Dat hi es leelic ochte ontwert;
[pagina 43]
4030[regelnummer] Selc ander es die meer begert Des goedes dan hijs can gewinnen; Dis draget hi int herte binnen Afonst tengenen wert masschijn Din Got bat heft daraf versin. 4035[regelnummer] Dos volgt so menech accident Din armen menschen, Yolent; Ga naar margenoot+Dis men ne can beschiwen nit Dat elc, die hem bevroedet it, Mach liever hebben dor die doet 4040[regelnummer] Te lidene ende ut alre noet Verloesset emmermeer te sine, Dan in die werellike pine Te doegene ongelukke lanc. Dis mogdi weten groten danc 4045[regelnummer] Gode, onsen eweliken vader, Dat hi u schire dis algader Verlaten welt ende ewelike Doen spannen crone in hemelrike. Daer seldi, schone dochter mijn, 4050[regelnummer] Gesalegt eewelike sijn; Want daer en sal u nit genaken Dat u sal mogen droeve maken, Of cranc, of out, ochte ongedegen, Of dat u iwent sal verwegen 4055[regelnummer] Of dat u sal mesvugen it; Want daer en es des alles nit, Noch ander ongemac negeen; Mar Gode loven al ineen Met uwen wille sonder vaer, 4060[regelnummer] Dat sal u ambacht wesen daer; Dis seldi plegen wel gedichte, Kare Yolent, wel sute nichte, Daer emmermeer met allen din Die oc aldaer dis selves plin, 4065[regelnummer] Dat sijn die ing(e)le altesamen Ende oc die silen die daer quamen Sent dat si van der werelt schiden, Die hen dis selves daer genieden Ga naar margenoot+Ende ewelic genieden selen. 4070[regelnummer] Daer seldi lacchen ende spelen, Baleren ende wesen blide Voertane meer in allen tide; Want u geluc ende u geval Daer eewelic geduren sal. 4075[regelnummer] Nu latet dan u sorgen staen, Sute Yolent, want, sonder waen, So seggic u dat u mach wesen Dat sterven liever dant genesen, Of dan dat langer wesen hir. 4080[regelnummer] Mar dis gi so dat vegevir Onttredet, dat die silen quellet Die nit ne waren hir gestellet So vaste in dogdeliken dingen Dat si har leven mochten bringen 4085[regelnummer] Ten inde al sonder arge daet, Diet fegevir daer ave dwaet, So manic u bi trowen nu Die lange tuschen mi ende u Geweset hevet, Yolent, 4090[regelnummer] So wanneer gi u ingement Ende uwe sententie hebt ontfaen Van Gode, dat gi weder suen Comt tote mi al sonder mide Daer ic sal lesen mijn getide, 4095[regelnummer] Ochte clre daer ic wesen sal, Ende oppenbare ontdekket al Wat u gegeven sal te lone De coninc hebben van den trone Ga naar margenoot+Vor uwen dinst, din gi hem doedt, 4100[regelnummer] Ende over dat gi hebt bestaedt Wel uwen tijt in karitaten. Oc seldi mi dan weten laten Ochte u behort te dogene it Der pinen, die gi so onssit; 4105[regelnummer] Want es dat sake dat in pine Staet uwer silen daer te sine, So sijt dis seker sonder waen Dat ic u sal in staden staen Getrowelic tote an der stont 4110[regelnummer] Dat mi sal wale wesen cont Dat gi van pinen sijt ontladen Ende oc ontfaen ter Gods genaden. Mar wetti wat ic u bevele? Die viant, die van quaden spele 4115[regelnummer] Es ende loes, hi brenget gerno Met sinen dorpeliken scherne Die fantasiën ons te voren Daer hi ons pleget met becoren Ende oc te ijonest bedriegen soude, 4120[regelnummer] Wart dat mens hem gehingen woude; Darumme op welken tijt dat gi Hir weder comet tote mi, Eer gi begint met uwer spraken, Hoet met u staet, mi cundech maken, 4125[regelnummer] So segget lude ende oppenbare Met hoger stemmen ende clare Ten irsten: benedicite; Darna so leest dat sute Ave, Ga naar margenoot+Dat sute vers daer wilen mede 4130[regelnummer] Die vrowe, die noit sonde en dede, Die ingel gruette Gabriël, Die hofschelic dede ende wel Ter maget edel sijn salut. Oc seldi lesen mede al ut 4135[regelnummer] Din Pater Noster vore of na Also dat ikken wel versta. Dan salic weten wel dat gi Van Godes halven tote mi Sijt comen daer; want die viant, 4140[regelnummer] Al can hi maken din triwant En dekken hem met valschen roeme, Die bedingen, die ic u noeme, En heft hi nit geleert alnoch; Dos mach men kinnen sijn bedroch, 4145[regelnummer] Dos kennict oc op somen tijt.
[pagina 44]
Dos salic weten dat gi sijt Die selve die gi wilen wart. Sidi van pinen dan verswart, Dat seldi mi aldaer ontbinden; 4150[regelnummer] Oc seldi dan wel ondervinden Ochte ic u sal getrowe sijn. Ja ic, mine utvercorne fijn, Ic sal u helpen sonder wanc So dat ghijs mi selt weten danc; 4155[regelnummer] Want over een, sijt seker des, Dat mijn gebet, selc als het es, Opdat gi pinen doget it, En sal u dan failliren nit. Ga naar margenoot+Nochtan so hopic ende wane 4160[regelnummer] Dat u sal sijn gereet tontfane Na desen live Got, die Here, Daer gi van commere ende seere Selt sijn ontladen ewelike. Dis onne u Got van hemelrike.’ 4165[regelnummer] Aldos so heft die maget vroet Getrostet der ijonfrowen moet, Ende oc so toegesproken hare Dat si van sorgen ende vare Ontladen bleef ende al verloestt, 4170[regelnummer] Ende oc int herte so getroestt Dat si dis dankde sider lise Din coninc van din paradise Ende oc Lutgarden, sire brut, Dis hare al dede comen ut. 4175[regelnummer] Mar doe die tijt genaket was Daer ic hir vore u ave las, Dat si dit leven soude laten, Met blider herten utermaten Ende oc met vrouden harde groet 4180[regelnummer] So es si comen toter doet; Dat heft gedaen die Gods genade Die hare gaf wille ende stade Te beterne al dat si tevoren Mesgrepen hadde ende oc verloren 4185[regelnummer] Hars tides wilen, eer si quam T Aiwires, dar si weder nam In dogdeliken dingen toe. Mar hort, ic sal u seggen hoe Ga naar margenoot+Dat sent die saken sijn vergaen: 4190[regelnummer] Doe dat verscheeden was gedaen Van Yolenden, daer ic u En deel gesegt af hebbe nu, So ginc Lutgart te goeder trowen Der silen plegen van der vrowen 4195[regelnummer] Met starken beden, die si dede, Met langen vastene ende mede Met disciplinen vele swar. Dit herdde si en stukke; mar Nit lange en heft si dis geplegen; 4200[regelnummer] Want Yolent, die was gecregen Tin schonen paradijse wert, Daer si te wetene af begert Hoe si van Gode was ontfaen, Si es daer weder comen saen 4205[regelnummer] Ter vrowen lise op enen dach Daer si in kniegebede lach Ende over hare namelike Te Gode van din hemelrike Dede een gebet; ende alse daer 4210[regelnummer] Die sile quam, die was so claer Dat si verlichtede al die stede Daer har gebet die vrowe dede, Began si spreken sonder beide Met hoger stemmen ende seide 4215[regelnummer] Van verren: benedicite; Mar eer die sile dat Ave Begonste, anwerdde weder dus Die maget edel: dominus. Ga naar margenoot+Doe las din Pater Noster na 4220[regelnummer] Ende oc din Ave Maria Van din beginne al toten inde Die sile, also dat wel bekinde Lutgart, die vrowe, al oppenbare Datt Yolenden sile ware, 4225[regelnummer] Dic stont bi hare also verclart. Daromme sprac hare ane Lutgart In derre wise: ‘Kare mijn, Hir motti willecome sijn! Nu segget mi, sute Yolent, 4230[regelnummer] Hoe hebbedi gevaren sent Dat gi van derre werelt schidt? Die pine, die gi so onttridt, Heft si u noesen it gedaen? Wat iugemente hebdi ontfaen? 4235[regelnummer] Wat vonnessen es u gegeven? Segt mi, sidi met Gode bleven? Ende of gi sijt van pinen vri, Dat willie weten, segget mi.’ - Antwerde gaf met suten warden 4240[regelnummer] Der welgerakder magt Lutgarden Der nonnen sile aldaer si stoet; ‘Vrie edele maget, vrowe goet, Ic hen hir weder comen nu, Gelijc dat ic gelovede u 4245[regelnummer] Eer ic van desen live schit; Mar Got, die alle dinc versit, Hi sijs gedanket emmermeer Dat ic u, vrowe, wilen eer Ga naar margenoot+Bekinde; want bi uwen rade 4250[regelnummer] Hebbic beschiwet grote schade, Daer ic mi selven hadde in brachtt En haddic mi nit bat bedachtt; Want daer ic wilen was begeven, Daer leiddic lange stonde en leven 4255[regelnummer] Wel roekeloes, ende achtte min, Dat wetti wel, op mijn gewin Dan orborlic mi selven was; Mar dat ic sider dis genas,
[pagina 45]
Dis dankic u, wel sute vrowe; 4260[regelnummer] Want gi mi toeget selke trowe Dat het mi noch in staden staet; Want gi mi gaeft den irsten raet Dat ic t Aiwires sider quam, Daer ic so weder toegenam, 4265[regelnummer] Dat Got, die ewelike vader, Vergaf mi sider allegader Die commerlike sonden mijn, (Gebenedijt so mote hi sijn!) Ende oc verleende sine minne, 4270[regelnummer] Die ic so ufende in gewinne Datt Got, die here es over al, Mi ewelike lonen sal In sinen rike ginder boven, Daer ikken sal alteenen loven 4275[regelnummer] Voertane meer in allen tide. Nu sijt in hogen ende blide; Mijn purgatorie es gedaen Ende ic van Gode ben ontfaen Ga naar margenoot+Met hem te wesene ewelike 4280[regelnummer] Daerboven in sijn hemelrike. Daer salic uwes, vrowe, ontbeiden.’ - ‘Got motu, Yolent, geleiden, Sprac weder altehant Lutgart; Die selve Gut, die dese vart. 4285[regelnummer] Beschikket hevet, hi motu, Kare Yolent, geleiden nu! Oc dankic ende love sere Den hogsten coninc, onsen Here, Dis hi u gracie heft gegeven 4290[regelnummer] Warbi gi sijt behouden bleven. Nu biddic u, sute Yolent, Dat gi die grote noet bekent Daer ic noch ben verladen mede, Ende uwe sonderlinge bede 4295[regelnummer] Te Gode vuret over mi!’ - ‘Dat do ic gerne, maget vri; Got selve, hi motu achterwaren!’ Sprac si ende es enwech gevaren. Doe bleef Lutgart, die maget reene, 4300[regelnummer] Daer liggende op die stede allene, Daer Yolent te hare quam, Blide ende vro; want si vernam Dat Got die sile salechlike Ontfangen hadde, alse ewelike 4305[regelnummer] Met hem te wesene ende schone Te lovene in sinen trone. Dis was so vro Lutgarden moet, Der maget edel ende goet, Ga naar margenoot+Dat si dis dankede onsen Here 4310[regelnummer] Met blider herten vele sere Eer si van daer es opgestaen. Dos sijn die saken daer vergaen. Mar Got, die here es over al, Hi motons geven selc geval, 4315[regelnummer] Dat ons dat ewelike leven, Dat Yolenden wart gegeven Doe si van derre werelt schit, Begeven dan ne mote nit, Alse ons dit leven sal failliren! 4320[regelnummer] Dis si die maget goedertiren Gehelpech ons, Lutgart, die fine, Gelic dat si bestont te sine Dergerre, daer ic hebbe nu Dit bispel af getellet u.	margenoot+ f.70r^o. voetnoot1 Thans Moustier-sur-Sambre, gemeente in de Belgische provincie Namen, 14½ k. ten westen der stad Namen gelegen. Het klooster dat er sedert het midden der zevende eeuw bestond, werd op het einde der vorige, tijdens den inval der Franschen, verwoest. Eerst verbleven er Benedictijnernonnen en na 1259 (?), seculaire kanonnikessen. Zie Dom Ursmer Berlière: Monasticon Belge, I, pp. 63-64. J. Daris: Histoire du Diocèse et de la Principauté de Liège pendant le XIIIe et le XIVe siècle, p. 289 et passim. margenoot+ f.70v^o. [tekstkritische noot]3862 l. corten. margenoot+ f.71r^o. voetnoot1 Welke de bet. van loke hier is, is niet zeker. Er is geene enkele in het Mul. Wdb. vermeld, die bijzonder goed past. Het waarschijnlijkst is de bet. haar, ndl. lok. margenoot+ f.71v^o. margenoot+ f.72r^o. margenoot+ f.72v^o. margenoot+ f.73r^o. voetnoot1 d. i. ontraden (voor ondraden), vreezen; eng. dread; ook 4081; 4232; enz. margenoot+ f.73v^o. margenoot+ f.74r^o. margenoot+ f.74v^o. margenoot+ f.75r^o. margenoot+ f.75v^o. margenoot+ f.76r^o. [tekstkritische noot]4217 l. antwerdde. 4226 l. an. margenoot+ f.76v^o. margenoot+ f.77r^o. margenoot+ f.77v^o. margenoot+ f.78r^o. margenoot+ f.78v^o. margenoot+ f.79r^o.

Vorige Volgende

XIII. Van din dat so Yolenden bekirde ende van din dat sise te hare weder hit comen na hare doet.