Den Bybel met groter neersticheyt ghecorrigeert (Liesveltbijbel 1542)

[p. *]

[afbeelding]

Hier beghint dat boeck Hester.

¶ Assuerus maecte een groote maeltijt sinen heeren ende vorsten, Hi roept Vasthi sijn wijf tot hem ter maeltijt, maer si en coemt niet, ende daerom wort si vanden rijcke verstooten.

Dat eerste Capittel.

1

⁺INden tijden Ahasueros, dye daer regneerde van India tot Moren lant toe, ouer hondert ende .xxvij. landen. ⁺

+ A vers 1

+ ¶ Dit was .ccc ende .lxvi iaer voor cristus gheboorte als dye wereldt gestaen had .iiij.M. acht hondert ende xxiiij. iaer Aristoteles was in deser tijdt, dye namael Alexander magnus scoolmeester was. Alexander magnus wert geboren ontrent .xij. iaer hier na.

2

Ende doen hi op sinen coninclijcken stoel sadt inden slote te Susan,

3

inden derden iare sijns conincrijcx, maecte hy by hem een maeltijt allen sinen vorsten ende knechten, te weten den machtigen in Persen ende Meden, den prouoosten ende ouersten in sinen landen,

4

dat hi soude laten sien dat heerlijcke rijcdom zijns conincrijcx, ende die costelike pronckerie sijnder grootheit, veel dagen lanc, te weten hondert ende tachtentich dagen lanck.

5

⁺Ende doen die dagen wt waren, maecte die coninc een maeltijt alle den volcke die inden slote te Susan waren, beyde grote ende cleyne seuen daghen lanc inden voorsale des hoofs, aent huys des conincks,

+ B vers 5

6

Daer hinghen witte, roode, ende gheele doecken met lijnen ende schaerlaken coorden beuaen in silueren ringhen, op marmoren calomnen, die bancken waren gulden ende silueren, op plaueysel van groenen, witten, gheelen ende swerten marmoren gemaect.

7

Ende den dranc droechmen in gulden vaten, Ende altoos andere ende andere vaten, Ende coninclijcx wijns planteyt, soo die Coninck vermocht

8

Ende men en sette nyemant wat hy drincken soude, want die Coninc hadde allen voorstaenders in sinen huyse beuolen, dat elc soude doen alsoot hem belieft.

9

Ende die coninginne Vasthi maecte ooc een maeltijt voor die wijuen inden Coninclijcken huyse des Conincx Ahasueros,

10

⁺ende opten seuensten daghe, doen dye Coninck goets moedts was vanden wijne, hiet hy Mehumam, Bistha, Harbona, Bigtha, Abagtha Sethar, ende Charcas, die seuen camerlinghen, die voor

+ C vers 10

[p. *]

den Coninc Ahasueros dienden,

11

dat si die coninghinne Vasthi souden halen voor den Coninc, met der coninclijcker croonen, dat hy den volcken ende vorsten haer schoonheyt soude thoonen,

12

want si was fraey,

13

Maer die coninginne Vasthi en wilde niet comen, nae den woorde des conincx, door sine camerlinghen. Doen wert die coninck seer gram, ende sine verbolghentheit ontstack in hem.

14

⁺Ende die coninck sprack totten wijsen, dye hen opt lants seden verstonden, want des Conincx saken, ende sine hanteringe moesten geschien voor alle verstandige oprecht,

+ C vers 14

15

Die naest bi hem waren, Charsena, Setar, Admatha, Tharsis, Meres Marsena, ende Memucham die seuen vorsten der Persen ende Meden, die dat aensicht des Conincx sagen, ende saten bouen aen int conincrijck

16

wat recht datmen aen die coninghinne Vasthi doen soude, om dat si niet gedaen en hadde, nae den woorde des conincx, door sine camerlinghen.

17

Doen sprac Memucham voor den Coninc ende den vorsten.

⁺ Die coninginne Vasthi en heeft niet alleen aenden coninc qualic gedaen, mer ooc aen allen Vorsten, ende ooc aen allen volcken in allen landen des conincx Ahasueros,

+ D vers 17

18

Want sulcken stuck der coninghinnen, sal wtcomen voor allen wijuen, dat si haer mans sullen verachten voor hare ooghen, ende sullen seggen. Die coninc Ahasueros hiet der coninginnen Vasthi voor hem te comen, mer si en wilde niet.

19

So sullen nv die princerssen in Persen ende Meden ooc seggen, tot allen princen des conincx, als si dit stuc der coninginnen hooren, so salder verachtens ende toornicheyts ghenoech verheffen.

20

Behaget den coninc, so laetmen een coninclijc gebot van hem wtgaen, ende scrijuen na der Persen ende Meden wet. Het welcmen niet en derf ouer treden, dat Vasthi niet meer voor den coninc Ahasueros en come, ende die coninc gheue haer conincrijck haerder naester die beter is dan si.

21

Ende op desen brief des conincx die ghemaect wert in sinen gheheelen rijcke (dat welc groot is) verbreyt worde, op dat alle wijuen haer mans in eeren houden, beyde onder groote ende cleyne.

22

Dat behaechde den coninc ende den vorsten, ende dye coninc dede na den woorden Memucham.

23

Doen werden die brieuen wtgesonden in allen landen des conincx, in elcken lande na sijnder scrift, ende tot elcken volcke na zijnder talen, op dat elck man die ouerheere in sinen huyse bleue, ende liet spreken na der talen zijns volcx.

¶ Men soect den Coninck schoone ioncfrouwen, Onder den welcken so coemt ooc Hester, welcke voor alle die andere den coninck behaecht, Mardocheus waerschout den coninck van verraderije.

Dat .ij. Capittel.

1

⁺NAe dese gheschiedenisse, doen dye verbolghentheyt des conincx Ahasueros vercoelt was, gedacht hi op Vasthi, wat si ghedaen hadde, ende wat ouer haer besloten ware.

+ A vers 1

2

Doen spraken dye knapen des Conincx die hem dienden, Men soecke den coninc ionghe schoone maechden,

3

ende die Coninck stelle toesienders in allen landen sijns conincrijcx, dat si alderhande ionghe schoone maechden te samen brenghen totten slote Susan in dat vrouwen huys, onder die handt Hegai, des conincx camerlinc, die de wijuen beware, ende geue hen haer cieragie,

4

Ende welcke deerne den coninc beualt, die werde coninginne in die plaetse Vasthi. Dat behaechde den coninc, ende hi dede also.

5

Daer was een Iootsch man tot den slote Susan, die hiet Mardachai, een sone Iair, des soons Semei des soons Kis, des soons Iemini,

6

die mede wech geuoert was van Ierusalem, doen Ieconia die coninc Iu-da wech gheuoert wert, den welcken NebucadNezar die Coninc tot Babel wech geuoert hadde,

7

Ende hi was een momboor, Hadassa die is Esther een dochter sijns vaders broeders, want si en hadde noch vader noch moeder, ende si was een schoone ende hupsche maget Ende doen haer vader ende moedere sterf, namse Mardachai tot eender dochter.

8

⁺Doen nv dat ghebot ende wet des Conincx vermaert wert, ende veel maechden te hoope gebracht werden, totten slote Susan, onder die hant Hegai, so wert Esther ooc ghenomen tot des Conincx huys, onder die hant Hegai des bewaerders der wijuen,

+ B vers 8

9

ende die maecht behaechde hem, ende si vant ontfermherticheit voor hem, Ende hi haeste met haerder verchieringhe, dat hi haer deel soude gheuen, ende seuen fijn maechden van des Conincx huys daer toe, Ende hy dedese met haren maechden in die beste plaetse, int vrouwen ghetimmer.

10

Ende Esther en gaf hem haer volc ende haer maechschap nyet te kennen, Want Mardachaia had haer gheboden dat zijt nyet te kennen en soude gheuen,

11

Ende Mardachaia wandelde alle daghe voor tvoorhuys, aent vrouwen huys, dat hi vernemen soude, oft Ester wel ghinghe, ende wat haer gheschieden soude.

12

⁺Als dan den ghesetten tijt elcker maecht quam, dat si totten coninck Ahasueros comen soude, nae dien si twaelf maenden int vrouwen te chieren gheweest was, (want haer vercieringhe moest so veel tijts hebben, te wetene ses maenden met balsem ende myrre, ende ses maenden met goeder specerie, so waren die wijuen dan verchiert)

+ C vers 12

13

als dan ghinc een maecht totten Coninck, ende het welck si wilde moestmen haer gheuen, die met haer vanden vrouwen ghetimmere tot des Conincx huys ghinc.

14

Ende als een tsauonts in quam, die ghinck des morgens van hem in dat ander vrouwen huys, onder die hant Saasgas des conincx camerlinc, der concubinen bewaerder, Ende si en mochte nyet weder totten Coninc comen, het en was dat het den Coninck luste, ende lietse met name roepen.

15

⁺Doen nv den tijt Ester aen quam, der dochter Abihail des ooms Mardachai (die hi tot eender dochter hadde opghenomen) dat si totten coninc comen soude, en begeerde si niet, dan wat Hegai des conincx camerlinc, der vrouwen bewaerder sprac. Ende Ester vant genade voor alle diese aensagen,

+ D vers 15

16

Ende Ester was ghecomen voor den Coninck Ahasueros, int Coninclijcke huys, inder thienster maendt, die daer hiet Tebeth, int seuenste iaer sijns conincrijcx,

17

Ende die coninc creech Esther lief bouen alle wijuen, ende si vant ghenade ende ontfermherticheyt voor hem, voor alle maechden, ende hi sette die Coninclijcke croone op haer hooft, ende maectese coninghinne in Vasthi stede.

18

Ende die coninc maecte een groote maeltijt allen sinen princen ende knechten, Dat was een maeltijt om Esther wille, Ende hi dede die landen rusten, ende gaf coninclijcke gheschincken wt.

19

Ende doenmen anderwerf maechden vergaderde so sadt Mardachai in die poorte des Conincx,

20

Ende Esther en hadde noch niet te kennen ghegheuen haer maechscap noch haer volc, ghelijc haer Mardachai gheboden hadde, Want Esther dede na den woorde Mardachai, gelijc als doen hy haer momboor was.

21

Ter seluer tijt doen Mardachai inder poorten des conincx sadt, so worden twee camerlingen des conincx Bicthan ende Teres, die de dueren bewaerden gram, ende dachten haer handen aenden coninck Ahasueros te slaen,

22

dat wert Mardachai kenlijc, ende hi gaft der co-

[p. *]

ninghinnen Esther te kennen, Ende Esther seyt den Coninck in Mardachai name. Ende doemen dat ondersocht so wert dat beuonden, ende si worden beyde aen boomen ghehanghen, ende twerdt ghescreuen in dye Cronica voor den coninck.

¶ Haman wort verheuen byden coninck, Ende hatet Mardocheum om dat hi hem niet en wilde eere bewijsen, Hi gebiet daerom alle Ioden te dooden.

Dat .iij. Capittel.

1

⁺NAe deser ghesciedenisse maecte die Coninc Haman groot, die sone Medatha den Agagithe, ende verhoochde hem, ende sette sinen stoel bouen alle vorsten die bi hem waren

+ A vers 1

2

ende alle knechten des conincx, die in die poorte des conincx waren buychden die knien ende aenbaden Haman, Want dye coninck hadt also gheboden, Maer Mardachai en buygede die knien niet, ende en aenbadt hem niet.

3

Doen spraken des conincx knechten die inder poorten des conincx waren tot Mardachai, Waerom ouertreedt ghy des conincx gebot?

4

Ende doen si sulcke daghelicx tot hem spraken, ende hijse niet en hoorde, so gauen sijt Haman te kennen, dat si sien souden, oft die reden Mardachai volherden soude, want hy hadde hen gheseyt dat hi een Iode waer.

5

Ende doen Haman sach dat Mardachai hem die knyen niet en buychde, ⁺ noch hem en aenbade, wert hi vol gramscappen,

+ B vers 5

6

ende verdachtede, dat hi aen Mardachai alleene die hant soude slaen (want si hadden hem dat volc Mardachai te kennen gegeuen) mer hi leyde daer op toe dat volc Mardachai alle Ioden die int geheel conincrijck Ahasueros waren te vernielen,

7

Inder eerster maent, dat is die maent Nissan, int twaelfste iaer des conincks Ahasueros, wert dat lot geworpen voor Haman, vanden eenen dach totten anderen, ende vander eender maent tot op die twaelfste maent, dat is die eerste maent Adar.

8

⁺Ende Haman sprack totten Coninck Ahasueros Daer is een volck verstroyt, ende deelet hem onder alle volcken, in allen landen ws conincrijcx, ende haer wet is anders dan alle der volcken, ende en doen niet na des conincx wet, ende ten staet den coninc niet te lijden, dye alsoo te laten,

+ C vers 8

9

Behaget den Coninc, so scrijue hi, datmense verdoe, so wil ic thien duysent ponden siluers ouerweghen, onder die hant der arbeyders datment brenge in die camer des conincx.

10

Doen dede dye Coninc sinen rinc vander hant, ende gaf dien Haman den sone Medatha, den Agagite der Ioden viant.

11

Ende die coninck sprack tot Haman, Dat siluer si v gegeuen, daer toe dat volck, dat ghi daer mede doet dat v belieft.

12

Doen riepmen die scrijuers des conincx, inden derthiensten dach der eerster maent, ⁺ ende wert ghescreuen hoe Haman beual aen die princen des Conincx, ende totten prouoosten herwaerts ende derwaerts inden landen ende totten hooftlieden elcx volcx inden landen herwaerts, ende derwaerts, na der scrift elcx volcx, ende na haerder talen inden name des conincx Ahasueros, ende met des conincx segel besegelt.

+ D vers 12

13

Ende die brieuen worden ghesonden door die loopers, in allen landen des conincx, om te vernielen, te dooden ende te verdoen alle Ioden, beyde ionck ende out, kinderen ende wijuen op eenen dach, te weten opten derthiensten dach der twaelfster maent, dat is der maent Adar, ende haer goet te roouen.

14

Alsoo was dat inhoudt des ghescrifts, dat een ghebot ghegheuen waer in allen landen, allen volcken te openbaren, dat si opten seluen dach bereyt souden sijn.

15

Ende die loopers ghinghen haestelic wt na des conincx gebot, Ende inden slote te Susan werdt een ghebodt opgheslaghen, Ende die coninc ende Haman saten ende droncken, Maer die stadt Susan wert onrustich.

¶ Daer coemt een groote droefheyt ende clage onder den Ioden, maer Mardocheus beschict door Hester dye coninghinne, dat die sake verandert wort

Dat .iiij. Capittel.

1

⁺DOen Mardachai vernam al watter gheschiet was, so schoorde hi sine cleederen, ende dede eenen sack aen, ende asschen, ende ginc wt midden in die stadt, ende riep luyde ende claechlic,

+ A vers 1

2

ende quam voor die poorte des conincx, Want niemant en mocht tot des conincx poorte ingaen, die eenen sack aen hadde,

3

Ende in allen landen tot welcker plaetsen des conincx woort ende gebot quam, was een groot clagen onder den Ioden, ende veel vasten, weenden, droegen rouwe, ende laghen in sacken, ende in dye asschen.

4

Doen quamen die maechden Esther ende hare camerlinghen ende gauent haer te kennen. Doen verscricte die Coninghinne seer, Ende si sandt cleeder datse Mardachai aen doen soude, ende den sack van hem legghen, maer hi en namse niet.

5

⁺Doen riep Hesther Hathach onder des conincx camerlingen die voor haer stont, ende beual hem aen Mardachai, dat hi vernemen soude wat dat ware, ende waerom hi so dede.

+ B vers 5

6

Doen ginc Hathach wt tot Mardachai aen die strate, in die stadt die voor die poorte des conincx was.

7

Ende Mardachai seyt hem allet wat hem ontmoet ware, ende die somme des siluers, dat Haman gesproken hadde in des conincx camer ouer te wegen, om die Ioden te vernielen,

8

ende gaf hem dat wtscrift des ghebots, dat te Susan opgeslagen was haer te vernielen, dat hijt Esther soude thoonen, ende haer te kennen gheuen, ende hy seyde ende geboot haer dat si totten coninc in soude gaen, ende doen een bede aen hem, ende vragen van hem, na haer volc.

9

Ende doen Hathach in quam ende seyde Esther die woorden Mardachai,

10

so sprac Hesther tot Hathach, ende gheboot hem aen Mardachai.

11

⁺Alle die knechten des conincx ende dat volc inden lande des conincx weten, dat so wie totten coninc ingaet, binnen inden hof, hi si man oft wijf, die niet geroepen en is, die sal starcx gebots steruen, ten sy dat die coninc dat gulden scepter te hemwaerts reycke, daer mede hi leuende blijue, Maer ick en ben nv in .xxx. dagen niet gheroepen totten coninck in te comen.

+ C vers 11

12

⁺Ende doen die woorden Esther Mardachai worden gebootscapt,

+ D vers 12

13

hiet Mardachai Esther weder segghen En denct niet dat ghi v leuen behoudt oft verlost, want ghi int huys des conincx sijt voor allen Ioden

14

want ist dat ghi te deser tijt swijget, so sal den Ioden wt een ander plaetse hulp ende verlossinge opstaen, ende ghy ende ws vaders huys sult vergaen, wie weet oft ghi om deser tijt wille, totten conincrijcke genomen sijt? Esther hiet Mardachai antwoorden,

15

So gaet henen ende vergadert alle die Ioden die tot Susan voor handen sijn, ende vast voor mi, dat ghi niet en etet noch en drincket in drye dagen, noch dach noch nacht, Ic ende mijne maechden willen ooc also vasten, ende also wil ic totten coninc ingaen teghen dat gebot, vergae ick, so vergae ick.

16

Mardachai ginc ende dede allet wat hem Esther geboden hadde

¶ Hester coemt voor den Coninck, Si noodet den Coninck ende Aman te gaste, Aman gheeft te kennen sinen nijt teghen Mardocheum, Ende hi beroemt hem seer houaerdelijc voor sine vrienden, Ende wt ingheuen sijnder huysurouwen doet hi een galghe maken om Mardocheum te hanghen.

Dat .v. Capittel

1

⁺ENde opten derden dach cleede haer Esther coninclijc, ende ghinc inden hof aent huys des conincx, binnen tegen dat huys des Conincx, Ende die Coninc sadt op sinen coninclijcken stoel, int Coninclike huys, teghen die duere des huys.

+ A vers 1

2

Ende doen die coninc Esther die coninghinne sach staen inden hof, vandtse ghenade voor sinen ooghen. Ende die coninck recte den

[p. *]

gulden scepter in sijn hant te Esther waert. Doen ginc Esther toe, ende taste tsoppe des scepters aen,

3

Doen sprac die Coninc tot haer, Wat is v Esther coninginne? ende wat eyscht ghi? ooc dye helft des conincrijcx sal v gegeuen werden.

4

Esther sprac, Behaget den coninck, so come dye coninc ende Haman heden totter maeltijt, die ic v bereyt hebbe.

5

Die Coninc sprac, Haestet, dat Haman doe, wat Esther ghesproken heeft.

6

⁺Doen nv die Coninck ende Haman totter maeltijt quamen, die Esther bereyt hadde, sprack die Coninck tot Esther doen hi wijn ghedroncken hadde, wat bidt ghy Esther, het sal v gegeuen werden? ende wat eyscht ghi, ooc die helft des conincrijcx, Het sal gheschieden.

+ B vers 6

7

Doen antwoorde Esther ende sprac, Mijn bede ende begeerte is,

8

hebbe ic genade geuonden voor den coninck, ende ist dat den coninc behaget mi te gheuen mijne bede, ende mijn begeerte te doen, so come die Coninck ende Haman totter maeltijt dye ic voor hen bereyden wil, soo wil ic morgen doen dat dye Coninc geseyt heeft.

9

Doen ginc Haman in dien dage wt vrolijc ende goets moets ⁺ Ende doen hi sach Mardachai inder poorten des conincx dat hy niet op en stont, noch hem voor hem en beweechde, so wert hi vol gramscappen ouer Mardachai,

+ C vers 9

10

mer hi onthielt hem, ende doen hi thuys quam, sandt hy ende liet sine vrienden halen, ende zijn wijf Seres,

11

ende vertelde hen die heerlicheyt zijns rijckdoms, ende die menichte zijnder kinderen, ende al hoe hem die coninc so groot gemaect hadde, ende dat hi bouen dye princen ende knechten des conincx verheuen ware.

12

Ooc sprac Haman, Ende dye coninghinne Esther, en heeft nyemant metten coninck totter maeltijt die si bereyt hadde, laten comen, dan mi, Ende morgen ben ic ooc tot haer ghenoot metten Coninck,

13

Mer in allen desen en hebbe ic gheen ghenoechte, also langhe als ick sie den Iode Mardachai in sconincx poorte sitten.

14

Doen sprac zijn wijf Seres, ende alle sine vrienden tot hem, Men make eenen boom vijftich ellen hooch ende segt morghen den Coninck datmen Mardachai daer aen hanghe, so coemt ghi metten Coninck vrolijc totter maeltijt, Dat beuiel Haman wel, ende liet eenen boom bereyden.

¶ Die Coninck beueelt Aman dat hi Mardocheo een grote eere bewijse, om te loonen die vrientschap die hi den coninck bewesen heeft.

Dat .vi. Capittel.

1

⁺INder seluer nacht en conste dye Coninc niet gheslapen, ende hiet die Cronijcken ende dye historien brenghen. Doen dye voor den Coninc worden ghelesen,

+ A vers 1

2

so quamt tot dyer plaetsen daer ghescreuen was, hoe Mardachai hadde aenghebracht dat die twee camerlinghen des Conincx Bigthana ende Theres die aenden dorpel bewaerden, toe gheleget hadden die hant aenden Coninck Ahasueros te slaen.

3

Ende die Coninck sprack, Wat hebben wi Mardachai eere ende goets daer voor ghedaen? Daer spraken dye knapen des Conincx die hem dienden, Hem en is nyet gheschiet.

4

Ende die Coninck sprac, wie is inden hof? (want Haman was inden hof gegaen daer buyten voor des Conincks huys, dat hi den Coninck soude segghen, Mardachai te hanghen aenden boome dye hi hem toebereyt hadde)

5

Ende des Conincx knapen spraken tot hem, Siet, Haman staet inden hof, Die Coninc sprac Laet hem in comen.

6

⁺Ende doen Haman in quam sprac die Coninc tot hem, Wat salmen dien man doen, dien die Coninc gheerne wilde eeren? Haman dachte in sijn herte, Wien soude dye Coninc anders gheerne eere willen doen dan my?

+ B vers 6

7

Ende Haman sprac totten coninck, Dien man, dien die Coninck gheerne wilde eeren,

8

salmen brengen datmen hem coninclijcke cleederen aen doe, die die Coninck plach te dragen, ende dat paert daer dye Coninc op rijdet, ende datmen die Coninclijcke croone op sijn hooft sette,

9

Ende men sal sulc cleet ende paert gheuen in die hant eens Vorsten des Conincx, dat die selue dien man cleede, dien die Coninc gheerne eeren wilde ende voere op dat peert in die straten der stadt, ende late voor hem roepen, So salmen doen dien man, dien die Coninc gheerne eeren wilde.

10

Dye Coninc sprac, Haest v ende neemt dat cleedt ende peert, so ghi gheseyt hebt, ende doet also met Mardachai den Iode, ⁺ die voor die poorte des Conincx sidt, ende en laet niet achter, aen allen dien dat ghi ghesproken hebt.

+ C vers 10

11

Doen nam Haman dat cleet ende peert ende cleedede Mardachai, ende leyde hem op der stadt straten ende riep voor hem, Also salmen den man doen, den welcken dye Coninck gheerne eeren wilde.

12

Ende Mardachai quam weder aen die poorte des Conincx, Mer Haman haeste hem thuyswaerts, hi droech rouwe met bedecten hoofde,

13

ende vertelde sinen wijue Seres, ende allen sinen vrienden, al wat hem ontmoet was. Doen spraken tot hem sine wijsen, ende sijn wijf Seres, Is Mardachai vanden zaet der Ioden, voor dien ghi hebt begonst te vallen, so en vermuecht ghi niet aen hem, maer ghy sult voor hem vallen.

14

Doen si noch met hem spraken so quamen des Conincx camerlinghen daer bi, ende dreuen Haman totter maeltijt te comen, die Esther bereyt hadde.

¶ Die Coninc ende Haman eten byder coninghinnen Hester, die welcke den Coninck bidt voor haer volc, ende Aman vyant van Mardocheo wort aender galghen ghehanghen, welcke hi Mardocheo eerst bereyt hadde.

Dat .vij. Capittel.

1

⁺ENde doen die Coninck met Haman quam totter maeltijt dye dye Coninghinne Esther bereyt hadde,

+ A vers 1

2

soo sprac die Coninck tot Esther des anderen daechs, doen hi wijn ghedroncken hadde, Wat bidt ghi Coninghinne Esther? datment v gheue, ende wat eyscht ghi? ooc dat halue Conincrijc, het sal gheschieden?

3

Esther die Coninghinne antwoorde, ende sprac, Heb ic ghenade voor v gheuonden O Coninck ende behaget den Coninc, so gheue hi mi mijn leuen om mijnder beden wille, ende mijn volc om mijns begeerens wille,

4

Want wi sijn vercocht, dat wi wtghedaen, ghedoodet, ende vernielt souden werden, Ende oft God wilde dat wi doch tot knechten ende maerten worden vercocht, so wilde ick swijghen, ⁺ so en soude die vyant den Coninc doch niet schaden.

+ B vers 4

5

Die coninck Ahasueros sprack ende seyde totter Coninghinnen Esther, Wie is die, oft waer is dye, die sulcx in sinen sinne nemen derre also te doen.

6

Ester sprac, die vyant ende wederpartijder, is dese boose Haman Haman versloech hem voor den Coninck ende voor die Coninghinne.

7

Ende die Coninck stont op vander maeltijt ende vanden wijn, in sijnder verbolgentheyt, ende ghinck inden hof aen dat huys, Ende Haman stont op, ende badt dye Coninghnne Esther om sijn leuen, Want hi sach, dat hem nv al een ongeluc vanden Coninck bereyt was.

8

⁺Ende doen die coninc weder wt den hof aent huys inden sael daermen gegeten hadde quam, lach Haman aen dat sittene daer Esther op sadt. Doen sprack die Coninc, wil hi ooc die Coninginne verworghen by mi in huys? Doen dat woort wt des Conincks monde ghinc bedecten si Haman dat aensicht,

+ C vers 8

9

ende Harbo-

[p. *]

na een vanden camerlinghen voor den Coninc sprack, Syet, daer staet eenen boom inden huyse Haman vijftich ellen hooch, dien hi Mardachai gemaect hadde, die goet voorden Coninc ghesproken heeft, Dye coninc sprac, Laet hem daer aen hanghen,

10

Also hincmen Haman aen den boom dyen hi Mardachai ghemaect hadde. Doen lach des conincx gramschap.

¶ Die Coninck gheeft der coninghinnen Amans huys, Ende tot haerder bede so ghebiet hi datmen in allen landen scrijue, om Amans ghebot te wederroepen.

Dat .viij. Capittel.

1

⁺OP dien dach gaf dye Coninck Ahasueros der coninghinnen Esther dat huys Hamans, der Ioden vyants. Ende Mardachai quam voor den coninck, Want Esther ghaf te kennen hoe hy haer bestont,

+ A vers 1

2

Ende die Coninc dede af sinen vingerlinc, dien hi van Haman ghenomen hadde, ende gaf dien Mardachai, Ende Ester sette Mardachai ouer dat huys Haman.

3

Ende Esther sprac voort voor den Coninc ende viel hem te voete, ende smeecte hem dat hy wech soude doen die boosheyt Hamans des Agagiten, ende sijn schalc voornemen, dat hy tegen dye Ioden verdacht hadde.

4

Ende die coninc recte dat gulden scepter tot Esther,

5

Doen stont Esther op ende terde voor den coninc ende sprac, Behaget den Coninck, ende hebbe ic ghenade gheuonden voor hem, ende ist den Coninc also ghelegen, ⁺ ende ic hem behage, so scrijuemen, dat dye brieuen des voornemens Hamans des soons Medatha des Agagiten, wederroepen worden die hi ghescreuen heeft, om die Ioden te verdoen in allen landen des conincx,

+ B vers 5

6

want can ic dat quaet aenghesien, dat mijnen volcke ouercomen soude, ende hoe can ic aengesien dat mijn gheslachte vergae.

7

Doen sprac die Coninc Ahasueros totter coninghinnen Esther, ende tot Mardachai den Iode, Siet, ic hebbe Esther dat huys Haman gegeuen, ende men heeft hem aen eenen boom gehangen, ⁺ om dat hy sine hant aen die Ioden heeft geslagen.

+ C vers 7

8

So scrijft nv voor die Ioden so het v behaecht, in des Conincx name, ende besegelt dat met des conincx rinck, Want die scriften die in sconincx name ghescreuen, ende met des conincx rinc besloten worden, en mocht nyemant wederroepen.

9

Doen worden des conincx scrijuers geroepen, in dier tijt, inder derder maent, dat is dye maent Siuan, inden .xxiij. dage, ende worden ghescreuen so Mardachai geboot, totten Ioden ende tot den princen, lantgrauen, ende hooftlieden inden landen, van Iuda aen tot Moren lant toe, te weten, hondert ende .xxvij. landen, elcken lande na sine scrifte, elcken volcke na sijnre talen, ende den Ioden na haer scrift ende tale.

10

Ende het wert in des Conincks Ahasueros naem gescreuen, ende met sinen ringe besegelt, Ende hi sandt dye brieuen door rijdende posten, ⁺ ende op iongen muylen,

+ D vers 10

11

daer inne dat die Coninc den Ioden gaf, so waer dat si in steden waren, hen te vergaderen, ende te staen voor haer leuen, ende te vernielen, te dooden, ende te verdoene alle macht des volcx ende lants, der gheenre diese benauden met den kinderen ende wijuen, ende haer goet te roouen,

12

op eenen dach in allen landen des Conincx Ahasueros, te weten, inden veerthiensten dage der twaelfster maent, dat is die maent Adar. Dat inhout des scrifts was,

13

dat een gebot gegeuen ware in allen landen te vercondighen allen volcken, dat dye Ioden op dyen dach bereet souden sijn, hen seluen te wreken aen haer vyanden,

14

Ende dye rijdende boden op die muylen, reden snellijc ende haestelijc wt, na den woorde des Conincx, ende dat gebot wert inden slote Suzan opghesleghen.

15

Ende Mardachai ghinc wt vanden Coninck in Co-ninclijcke cleederen gheele, ende witte, ende met eender grooter gouden croone, gecleet met lijnen ende purpuren mantel. Ende die stadt Suzan iuychte ende was vrolijc,

16

Mer den Ioden was een licht ende blijschap ende iolijt ende eere gecomen,

17

Ende in allen landen ende steden in welcke plaetse des conincx woort ende gheboden quamen, daer was blijscap ende iolijt onder die Ioden, weerscappen ende goede dagen, Also dat vele der volcken int lant Ioden werden, Wandt dye vreese der Ioden quam ouer hen.

¶ Die Ioden wreken haer aen haer vianden, Hamans sonen die worden ooc gehanghen, ende vele vander Ioden vianden gedoot, Ende die Ioden houden groote feeste ende blijscap.

Dat .ix. Capittel

1

⁺INder tweelfster maent, dat is die maent Adar, inden derthiensten dage, dies des conincx woort ende gebot gestelt hadde, datment doen soude iuyst op den seluen dach, doen die vyanden die Ioden ghedoodet souden hebben, om ons te verweldighen, keerde dat omme, dat die Ioden hare vianden verweldighen souden.

+ A vers 1

2

Doen vergaderden hen die Ioden in haren steden, in allen landen des Conincx Ahasueros, dat si die handen souden slaen aen dye ghene die hen quaet wilden, ende nyemant en conste hen wederstaen, Want haer vreese was ouer allen volcken gecomen,

3

Ooc alle ouerste inden landen, ende princen ende prouoosten, ende officiers des conincx verhieuen die Ioden, Want dye vreese Mardachai quam onder haer,

4

want Mardachai was groot inden huyse des conincx, ende sine gheruchte ghinc wt in allen landen, hoe hi toe nam ende groot wert.

5

Also sloeghen die Ioden aen allen haren vianden met des sweerts slach, ende doodense ende vernieldense, ende deden na haren wille aen die gene, die haer vianden waren.

6

⁺Ende inden slote Suzan, dooden ende verdeden die Ioden .v. hondert mannen,

+ B vers 6

7

daer toe dooden si Parsandatha, Dalphon, Aspatha,

8

Porata, Adalia, Aridatha, Parmasta, Arizai,

9

Aridai, Vaiesatha, die thien sonen Haman, des soons Madatha der Ioden vyant, Mer aen sine goeden en sloeghen si die handen niet,

10

Ter seluer tijt quam dat getal der gedooder totten slote Suzan voor den Coninc.

11

Ende die coninck sprac totter Coninghinnen Esther. Die Ioden hebben totten slote Suzan vijfhondert mannen ghedoodet ende verdaen, ende ooc die thien sonen Haman, Wat sullen si doen inden anderen landen des conincx, Wat bidt ghi datmen v gheue, ende wat eyscht ghi, meer datmen di doet?

12

⁺Esther sprac, Behaget den coninck, so laet hi die Ioden morgen tot Suzan ooc doen na dat gebot van heden dat si die thien sonen Haman doen aen boomen hanghen.

+ C vers 12

13

Ende die Coninc hiet also doen, ende dat gebot wert tot Suzan opgeslaghen, ende die thien sonen Haman werden ghehanghen,

14

Ende dye Ioden vergaderden hen tot Suzan opten veerthiensten dach, der maent Adar, ende verdeden op eenen dach tot Suzan drie hondert mannen, mer aen hare goeden en sloegen si hare handen niet,

15

Mer die ander Ioden inden landen des conincx quamen te samen, ende stonden voor haer leuen, dat si ruste souden maken voor hare vianden, ende dooden van haren vianden vijuentseuentich duisent, maer aen hare goeden en sloegen si die hant niet.

16

Dat geschiede opten derthiensten dach der maent Adar, ⁺ ende si rusten opten veerthiensten dach der seluer maent, dien maectemen tot eenen dach des welleuens ende der blijschappen.

+ D vers 16

17

Maer die Ioden tot Susan waren te samen ghecomen, beyde op den derthiensten ende veerthiensten dage, ende rusten op den vijfthiensten dach, ende dien dach maectemen tot eenen dach des welleuens, ende

[p. *]

der blijscappen,

18

daerom maecten die Ioden dye opten dorpen ende onbemuerden stedekens woonden, den veerthiensten dach der maent Adar, tot eenen daghe des welleuens ende der blijschappen, ende deen seynde den anderen ghiften.

19

⁺Ende Mardachai bescreef dese gheschiedenisse, ende seynde die brieuen tot allen Ioden, die in alle den landen des conincx Ahasueros waren, beyde die na ende verde waren,

+ D vers 19

20

dat si den veerthiensten ende vijfthyensten dach der maent Adar souden ontfaen ende houden, iaerlijcken

21

na den dagen, inden welcken die Ioden tot ruste ghecomen waren van haren vianden, ende na den maenden inden welcken haer smerte in blijscap, ende haer leedt in goede daghen verkeert was, dat si die selue souden houden voor dagen des welleuens, oft der weerscappen, ende der blijschappen, ende dat deen den anderen ghiften souder seynden, ende den armen mede deylen.

22

⁺Ende dye Ioden ontfingent, dat si hadden begonst te doen ende dat Mardachai tot hen schreef,

+ E vers 22

23

Hoe Haman die sone Medatha, die Agagite, alre Ioden viant gedacht hadde, alle Ioden te vernielen, Ende dat lot laten werpen om hen te veruaren, ende oock te vernielen,

24

Ende hoe Esther totten coninc gegaen was ende ghesproken, dat door brieuen sine schalcke ghepeysen, dye hi tegen dye Ioden ghedachte op zijn hooft gekeert souden werden. Ende hoemen hem ende sine sonen aen boomen ghehangen hadde,

25

Daer af si die dagen Purim noemden, na den name des lodts, na allen den woorden des briefs, ende wat si selue ghesien hadden, ende wat hen ouercomen was.

26

Ende die Ioden rechtent op, ende nament op hen, ende op hare zaet, ⁺ ende op alle dye hen tot hen deden dat si niet voorby en wilden gaen, iaerlicx dese twee dagen te houden, gelijc si bescreuen ende gestelt werden, Dat dese daghen niet te vergheten, mer te houden sijn, bi kints kinderen, bi allen geslachten, in allen landen ende steden,

+ F vers 26

27

Het sijn die daghen Purim, dye welcke niet voorby gegaen en sullen worden, vanden Ioden, ende haer ghedachtenisse niet vergaen bi haren zade.

28

Ende die coninghinne Esther dye dochter Abihail ende Mardachai dye Iode, screuen met geheelder macht te confirmeren desen anderen brief van Purim,

29

⁺ende seynden die brieuen tot allen Ioden inden hondert ende tweentseuentich landen des Conincrijcx Ahasueros, met vriendelijcken ende ghetrouwen woorden

+ G vers 29

30

dat si dese daghen Purim souden confirmeren op haren ghesetten tijt, so Mardachai die Iode ouer hen beuestiget hadde, ende die coninghinne Esther, Also sise op haer sielen ende haer zaet beuestiget hadden die gheschiedenisse der vasten ende haers roepens.

31

Ende Esther beual dese gheschiedenissen deser Purim te beuestighen, ende in een boeck te scrijuen.

¶ Vander macht ende ghewalt Assueri ende Mardochai.

Dat .x. Capittel.

1

⁺ENde die coninc Ahasueros leyde cijns opt lant, ende op die eylanden in dye zee,

+ A vers 1

2

Maer allet werck sijnder gewelt ende macht ende die groote heerlicheyt Mardachai dye hem die coninc ghaf, siet dat is ghescreuen in dye Cronica der coninghen in Meden ende Persen,

3

Want Mardachai die Iode was dye anderde na den coninck Ahasueros, ende groot onder dye Ioden, ende aenghenaem onder der menichte sijnder broederen, dye voor sijn volck goet sochte, ende sprack dat beste voor alle sinen zade.