Het leven van de seer edele doorluchtighste en H. Begga, hertoginne van Brabant, stightersse der Beggynnen

(1712)–Anoniem Het leven van de seer edele doorluchtighste en H. Begga– rechtenstatus

Met een cort begryp van de levens der salige, godtvruchtige en lof-weerdige beggyntjes der vermaerde en hoogh-gepresen beggynhoven

Het groot Beggyn-hof van Mechelen Is begonst ontrent het jaer 1207. en was, eert verbrandt is geweest, soo, oft noch prachtiger als nu.

TEn tijde van mijn Heer Joannes de Landtmeter eenen heel geleerden ende verlichten Priester, Pastoor van dat weerdigh Beggyn-hof: waren in 't selve veele H. Beggyntjens, de welke (soo door sijne goede en publike vermaningen, die hy op den Stoel dede, van de welcke noch is te sien eenen Boek in quarto geschreven door een Beggyntjen genoemt Sr. Catharien vanden Blocke die hem altijdt gedient heeft tot sijnen sterfdagh toe, te weten den 23 van Junij des jaers 1441.) als door hunne ootmoedige simpelheyt, zijn gecomen tot groote volmaektheyt, van welke men daer alsdan seer clare Spiegels vondt, mits sy simpel in woorden, werken en in gelaet waren. Want smorgens komende uyt de Kerke sponnen in groot silentie al knielende soo lank als in de Kerke Missen gedaen wierden. Converserende daer naer als Engelen onder malkanderen, en hier door kregen sy groote familiariteyt met Godt ende met de HH. Engelen.

By overleveringh seghtmen noch hedensdaeghs dat Jesus op het oudt Beggyn-hof sienelijck heeft gewandelt als eenen Jongelinck, gelijk hy noch op den dagh van heden uyt geschildert hanckt in het Convent van Elisabeth van Neroms. Hy stont somtijdts aen de deur van seker huysen, en gaf de benedictie aen die eerst smorgens uyt de selve gon-

gen. De goede Zielen sloegen gade als sy hem over straet sagen wandelen, in wat huys dat Jesus soude gaen.

Daer was op dat oudt Beggyn-hof sulke stilswijgentheyt ende ingekeertheyt, dat, als het eten snoenens gereedt was in de Conventen, soo gonk dan de Maerte eens stillekens den polepel toonen op den gemeynen werk-vloer, sonder spreken, om datse malkanderen niet en souden verstroyen. De eenvoudigheyt, Christelijcke simpelheyt, ootmoedigheyt en gehoorsaemheyt saghmen alom uytsteken. Boven dien t' is de verklaringe van d'outste, dat aldaer veel loffelijke en deughdelijke Beggyntjens geleeft hebben, welkers aenschijn en leven soo van verdiensten was, datmen heeft de selve gesien biddende, den donkeren nacht verlichten.

De gravers hebben in voorgaende eeuwen gevonden onder d'ouwe fondamenten een gemets graf, in 't welk lagh een geheel Lichaem van eenen Priester met noch sijn al onbedorve Casuyfel, de welke soo de gravers onbehoorelijk opheften, en het Lichaem omkeerden, zijn de waters ingekomen van de welke tot alsdan (ongetwijffelt door Godts kracht) was bevrijdt en behouden geweest. Den naem oft den tijdt wanneer hy gestorven is en can men niet vinden: dan men houdt voor vast dat hy daer meer als twee hondert jaren gelegen hadde. 't Is te presumeren dat het oft den voornoemden Pastoor, oft eenen der Capelaenen is geweest van de welke wy lesen in de visioenen van Jouffrouw Margriet Verhulst, datse dikwils de Engelen heeft hun Missen sien dienen, en met hun in de gestoelte singen: en als 's ons Heer droegen oft naer de zieken, oft repositorie, de selve neffens hunne zyde gaen.

Den Eerweerdigen Antonius Vervoort, eertijdts Parochiaen van den Beggyn-hove te Mechelen, verhaelt in sijn boekxken van den regel des beginnen der Menschen fol. 65. dat seker Beggyntjen op eenen

tijdt der dry Koningen dagh, aldus van den Heere geleert wierdt, de welke groote begeerte hadde om Godt die hooghste gifte te offeren, die hem mocht behagen, ende sy hadde te geven: ende haer wordt geantwoordt, Gelijk ik my selven mynen Hemelschen Vader met mynen wille geoffert hebbe voor u sonden naekt ende bloot aen de galge des Cruys te hangen, ende daer te blyven in alle ellendigheyt tot den eynde des werelts, hadt mynen Hemelschen Vader belieft voor de Saligheyt aller Menschen: soo sult gy mede dalijkx u selven Godt offeren met innigheyt sonder verkiesen, besonderlik in de Misse met alle u krachten der ziele: dat is die bequaemste ende die grootste offerande die gy my doen mocht, die alle goet des werelts te boven gaet. Ende fol. 72. Als nu een Beggyntjen bevonden heeft in haer selven dat Godt alleen alle goet is, ende die fonteyn alles goets, waer uyt alle goet comt, die hem sijn begeerende ende soekende, soo sal sy haer wennen ende daer toe geven des daeghs, jae binnen eender ure dikmael, onder de gemeynte, op haer werk, onder haer bekommernisse, oft wat dat sy doet, om haer herte met een verlangen door vierige liefde tot Godt te stieren, ende is sy alleen, sal sy dit doen met diepe ceremonien, met suchten ende met vereeninge der handen: 't welk een Beggyntjen op dit Hof woonende dede vyf jaren langh, by dage ende nachte, ende daer sy 't een ure versuymde, daer verhaelde sy 't die andere; waerom sy van den Heere ook begaeft werdt met veel verscheyde gaven ende gratien der deughden.

Een ander fol. 89. in vyf jaeren noyt Mensche in het aenschijn en bekende, noch en wist niet oft haer huys met tichelen oft met stroey gedekt was: ende ydele woorden, en hoorde noyt Mensch uyt haren monde gaen, dan sy placht te seggen, Die wel waer innegekeert, ende veel sprekens met Godt hadde, hy soude lichtelijk blinde oogen dragen, ende alle ydele woorden vergeten.

Ende fol. 93. Dese herten lasen haer gebedekens, haer Getijden als Hemelsche geesten, met alle vierige neerstigheyt, diepe reverentie ende aendachtige indruckinge: Want dat den mondt spreekt, dat roept de Ziele met alle begeerte; waerom sy dikmael oock in den geest hier onder opgetogen worden, ende ontfangen veel wijsheyt van verholen dingen, ende revelatien uyt die goetheyt Godts, ende dat dikwilder ende meer d'ander dagen mogen komen in 't jaer: want soude men dese al schrijven ende onthouden, als my van veel verborgen devote Beggyntjens kennelijck is; ick meyne wel datmen huysen met de Boecken soude vol maken: maer mits wy die nu dit schrijven, noch naem oft preuve daer van en hebben oft vinden, want door de groote ruinen zijnder luttel memorialen van het oudt Beggyn-hof overgebleven: soo moeten wy die daer laten tot dat ons yemant gelieve de selve kenbaer te maken. Op d'Infirmereye van &c.

Hier volgen sommige van de welke men noch jaer noch dagh en weet, ende voor eerst van een Beggyntjen die de potagie schept.

OP het oudt Beggyn-hof van Mechelen is 't gebeurt datter een Beggyntjen van seker Convent op eenen feest-dagh naer het H. Evangelie der Hoogh-misse, 't huys gaende om het eten voor de gemeynte gereet te maken, just aen de deure van 't Convent een kint vondt, dat kout, vuyl en beslijkt was: 't welk opnemende set het by de vier, wascht het schoon, en hadde soo veel werck met dit kint gehadt, dat de tafel ongedekt bleef, noch de teyltjens gereet en waren om de potagie in te scheppen doen de gemeynte van de Kerk t'huys quamp. Welke goede ziele hoorende de Mede-susters, noch heel verslonden in Godt zijnde, uyt wiens liefde

sy al 't gene aen 't kint geschiet was, gedaen hadde: nam de potagie van 't vier, en schepte de selve op den water-steen. En Godt voeghd' het soo, dat 'er soo veel putten in dien quamen als 'er Menschen moesten eten: ende het kint verdween. De Meestersse van dit Convent siende alle dese puttekens, heeft de gemeynte teeken gegeven, dat elk sijne potagie eenvoudigh eten soude uyt yeder putteken, 't welk soo geschiede.

Desen water-steen is op het nieuw Beggyn-hof met veel andere groote steenen uyt het oudt gebrocht, en is van diversche Persoonen gesien geweest: ende sommige Beggyntjens als Suster Pieternelle de Vos, en Sr. Syntjen Verstappen Meestersse in 't Convent der Engelen, met noch andere hadden t'samen geresolveert desen water-steen op te nemen, die onder d'andere groesen lagh in de straet van den Crommeelbigen: maer snachts comende hebben bevonden dat hy wegh en van savonts in de fondamenten van dese nieuwe Kerke gesmeten was. Uyt de Missiven van Mechelen.

Daer was aldaer een van de groote Meesterssen, die een Beggyntjen hadde de welke haer voor meyssen diende, en was veel en lank inde Kerk, en evenwel was haer eten snoenens altijdt gereet.

De gemeynte hadde dikwils compassie met dees groote Meestersse, niet wetende wanneer sy mocht eten: d'een en d'ander vraeghden haer somtijdts oft haer eten op sijnen tijdt snoenens oock gereet was, overmits haer meyssen soo lank in de Kerk bleef. Immers Jouffrouw eens onder den Goddelijcken dienst naer huys gaende om te sien hoe alles gonk, soo sy in huys quam kreegh sy eenen schoonen Jongelink te gemoet, opgeschorst met een Vispaen in de handt, seggende

Minde en diende gy Jesus oprecht
Ick soude ook nu wesen uwen knecht.

Ende hier mede verdween desen, seker eenen En-

gel. Dan stopte dees groote Meestersse de monden van die soo veel geclapt hadden, en liet voorts aen haer meyssen Godt oprechtelijck dienen. Dit comt over een met Beatrix van Brussel fol. 87.

Van een Beggijntjen met Jesus gemeyn.

DEn Heere Jesus neemt dikwils aen de gedaente van een kleyn kindt, om te thoonen dat sijn wellusten is te zijn met de kinderen der Menschen: en dat noch meer te verwonderen is, met jonge Beggyntjens, van de welke een in 't selve Hof te Mechelen was, met de welke Jesus lange aensprake hadde, jae self met haer werkte.

'T is dan eens gebeurt dat sy tusschen het strijken en vouwen der doeken, sprekende met Jesus, heeft averechts werk gedaen: ende hier over vermaent zijnde, seyde de Meestersse daer by, gy sult wederom seggen dat gy met Jesuken hebt moeten spelen: 't welk hoorende ende merkende datse bevonden was, heeft dat geloochent: welke leugen sy met veel ootmoedige tranen heeft moeten uytwasschen, al eer wederom d'opperste Majesteyt als een kindt sich verthoonde. Hy is evenwel ten lesten noch als vooren gecomen, ende heeft haer geleert, hoe sy moest (om de leugen te schouwen) antwoorden: Als sy nu noch eens sullen vragen oft het soo niet en is; gy en hebt maer dan te seggen, dat weet den Heere oft het soo is. Uyt M.H. Ryckel Abt.

Van een Beggijntjen die haren vinger op-steekt.

DOor overleveringe soo hebben wy, als dat 'er op het oudt Beggyn-hof buyten Mechelen een Beggyntjen was, soo simpel, rechtsinnigh en een-

voudigh, dat sy haer sigh niet geleyden ende gouverneren van haer Overste als een kleyn kindt van sijn Moeder. Sy en hadde in haer manieren geen sinnelijkheyt, noch in haer dagelijkx gebruyk yet particuliers, sigh selven aen Godt in al haer laten en doen altoos overgevende, en voor getuygen nemende: sy leerde soo dat alle hare actien sekerder en vaster waren als den grootsten eedt die yemandt soude konnen doen.

Nu doodt, begraven ende op haer graf eenen swaren Zarck geleydt zijnde, heeft differente reysen haren Vinger door den selven dicken steen gesteken: 't welk van diversche Persoonen is gesien geweest, en ten lesten ook aen de ooren is gekomen van den Eerweerdigen Heer Pastoor ende Hof-Meesterssen, de welke naer de begraef-plaetse zijn gegaen, ende bevonden en sagen ook den Vinger door den Zark steken soo hun geseydt was. Doen heeft den Eerw. Heer Pastoor geseydt in den naem van het heel Meesterschap dese volgende woorden. Wy en hebben geen middelen om u te verheffen: Oversulkx is 't dat gy in u leven gehoorsaem hebt geweest, soo zijt ons nu noch gehoorsaem, ende trekt uwen Vinger in: het welk sy in hunne alle presentie, soo datelijk heeft gedaen: ende tot eeuwiger memorie van alsulke geschiedenisse, is 't gat in den Zark gebleven, 't welk sijn Hooghweerdigheyt den Artsbisschop van Mechelen heeft met een kopere plaetjen doen bedecken, gelijckmen kan lesen in den Boek des Leven van de H. Begga, gemaekt door den seer Eerw. ende Edelen Abt van S. Geertruy binnen Loven Myn Heer Gelaofus Josephus à Ryckel. Maer hebben nu dien steen met den anderen fol. 226. in de fondamenten geleydt, de welke sy ter eeuwige memorie ten thoone hadden moeten laten.

Van een onverstorven Beggijntjen.

DAer was ter contrarie ook aldaer een onverstorven Beggyntjen, de welke wonderlijk van Godt bewaert is geweest. Haer leven was sonder toom, s'en hoorde naer geen salige vermaningen, sy en wou niet gecommandeert oft berispt zijn, jae seyde stoutelijk, datse met de Oversten niet te doen en hadde, en datse wilde uyt het Hof gaen: 't welk aen haer Mede-susters eenen grooten hertsweer was, en grouwelijke beanxtheyt veroorsaekte. Ende om te thoonen dat sy dit niet alleenelijk met woorden en dreyghden, is sy inder daet op eenen avondt al willens, als al de Beggyntjens uyt de Kerk gegaen waren, heymelljk in de Kerk gebleven alleen, om alsoo aen haer Susters meerder suspicie te geven en grooter gevoelen aen te doen: maer 't is goedt dat de wakende Ooge altoos waekt, ende de roede der Goddelijke castydinge haer belet te vergaen: want in sijn quaede wegen geenen wederstant te vinden, is teeken van seker verworpentheyt.

Vernachtende dan in de Kerk, soo is den duyvel in de gedaente van eenen Predikant op den Preekstoel gegaen, en met vlammende oogen heeft hy tot haer sijnen vinger uytgesteken, ende geseydt, dit is het vonnis van Godt: waerom en vermaekt, ende en versaeyt gy u niet met dees dry beesten, te weten den nacht-uyl, draek, ende het gemeyn volk: 't welk hoorende is sy achterwaerts over in flauwte gevallen, en soo gebleven tot het kricken van den dagh, alswanneer tot haer selven komende heeft geseydt, In der waerheyt heb' ik bevonden, dat ik onwysselijk gequelt hebbe Godts verduldigheyt, my nu en alsdan verwachtende tot leetwesen, tot dat hy sijn bernende pylen my heeft getoont. Ik bedanke u mynen Heere mynen Godt, dat gy my en myn quade zeden tot noch toe hebt verduldighlijk

verdragen, ontfankt u dienaeresse in genade, dat die vergaen de welke naer een lank verwachten weygeren hun te bekeeren: Ende soo van die ure af veranderende haer leven, is in 't Beggyn-hof volherdelijk gebleven, en ten lesten soo vol van deughden als van jaren heylighlijk gestorven, achterlatende een schoon exempel haerder oprechte bekeeringe. Uyt Ryckel.

Van een traegh Beggijntjen.

'T WAs een loffelijke gewoonte op dat selven Hof, dat d'outste Beggyntjens van den eersten Sondagh van den Advent af, tot Kersmisse toe, de jonkste opwekten om vroegh naer de Kerk te gaen. Want den iever was soo groot doen ter tijdt in d'ouwerlingen tot den dienst Godts, datse hier door de jonkste verwekten, om in den selven altoos te volherden, belovende de kroone der neerstigheyt, de welke van Godt bewaert wordt voor die de welke den vroegen morgen-stondt hebben voorcomen: en gelijkmen selden een Schaeps koy vindt sonder een scheurft daer onder, soo was ook onder dese een jonge slaeperachtige, de welke haer oorkussen niet en conde verlaten, en bleef soo tot in den klaeren dagh liggen: sy en hoorde noch naer kloppen oft vermaninge, tot dat Godt selver haer crachtelijk op de volgende maniere heeft opgewekt.

Daer comt smorgens vroegh eenen man van extraordinarische grootte, geladen met een dobbel Matras op sijn hooft binnen het Hof, gevraeght zijnde waer hy inne wilde: ik gaen antwoorde hy tot u Suster, wiens Vader was den dagh-slaper, ende de Moeder de nacht-rust, om haer hier mede te decken. Den duyvel dan in huys gekomen zijnde, heeft myn heer den Camerlink begost te spelen, haer soo swaer deckende, datse was om te versmachten.

d'Andere Mede-susters daer en tusschen van de Kerk comende, hebben haer half doodt, ende bynaer buyten haer selven gevonden, de welke met veelderhande sterke waterkens lavende en strijkende, hebben die allencxkens tot haer selven doen comen, niet alleenelijk van den doodelijken slaep, maer heeft ook haer leven soo verandert, datse weerdigh is bevonden als een wakende Maeght met de brandende lamp haren Hemelschen Bruydegom te gemoet te gaen. Uyt Ryckel.

Van een ander Beggijntjen getemteert om uyt te gaen.

IN 't selve Hof was een ander Beggyntjen de welke den duyvel op alle manieren tempteerde en quelde om naer de werelt te keeren. Hy was geduerigh by haer, bevochtse, solliciteerdese soo ор gelege, als ongelege tijden, tot dat hyse ten lesten heeft overwonnen, ende sy voorgenomen hadde uyt te gaen. Sy hadde nu pak en sak gemaekt, ende speculerende uyt haer venster, de welke tegen over de brugge was, de passanten: soo sietse onsen Salighmaker gebenedijdt onder de beulen met sijn geladen Cruys, die over de selve met groote moeyte qualijk en conde gaen. Tot den welken sy terstonts met eenen grooten yever is geloopen, en heeft geseydt, O Heere! is 't u gelieft ik sal u seer geeren ontlasten en u Cruys selver dragen, tot de welke den Heer sigh keerende, Wat seghdy? gy myn swaer Cruys dragen op u schouderen? die uwen witten doek, soo een licht lynwaeten Cruys op u hooft niet en cond verdragen? Met welk woordt de tragedie verdwynende, is soo beweeght geworden, datse cloppende op haer borst door een groot leetwesen is naer huys gekeert, en heeft op het Hof tot het leste van haer leven cloekelijk volhert, en ook heylighlijk gestorven. Uyt Ryckel.

MARGARITA VERHULST heeft van jonghx af alle genoegelijk geselschap geschouwt, ende al haer sinnelijkheyt verstorven om haer 's Bruydegoms wille, ende om dat sy geduerigh overpeysde het Heyligh Leven ende bitter Lijden ons Liefs Heeren, heeft sy veele quaede en spottelijke woorden moeten hooren.

Doen sy vyfthien jaeren oudt was, haer Moeder ende Vrienden raedden haer datse sou trouwen 't gene sy niet en wilde doen, mits sy uyt de werelt vervremt van alle hare vrienden, ende met Jesus vereenight socht te blyven. Welken tegenstant sy heeft cloekmoedelijk geleden tot haer twintighste jaer, alswanneer sy Moeder ende alle Vrienden tegen hunnen dank en wille is ontgaen, ende te Mechelen gecomen op het oudt Beggyn-hof, alwaer sy niemant en kende; maer Jesus haren soeten Bruydegom besorghdese wel: want daer sy eerst om logist in 't Convent van Koekelenbergh badt, ontfongense die Jouffrouwen seer minnelijk: Hof ende huys wierdt haer vriendelijk gegeven, altoos goede Mede-susters krygende die haer seer gedienstigh waren: onder andere seker Susterken die menigh jaer in alle haere ziekten ende swaer lijden altoos nacht en dagh getrouwelijk is by gebleven: en dit Susterken was ook wonderlijk begaeft van onsen Lieven Heere met veel lijdens in de nature, 't gene sy seer lijdtsamelijk ende minnelijk lijdde om Jesus wille.

Suster Magriet heeft menigh jaer dry werven ter weke het H. Sacrament ontfangen, jae somwylen uyt de handen van Christus selfs: uyt welckers kracht sy dikwils gesien heeft dat de Zielen in het Vagevier verkoelt ende uyt het selve verlost, voerden op tot 'er eeuwiger glerie.

Sy ontfonk boven dien seer veele gratien en gaven: jae 't was wonder dat haer herte niet en brak, want het scheen allemael te versmilten in de Goddelijke minne, ende die krachten haer 's Lichaems

wierden haer dikwils berooft, ende wonderlijke dingen getoont niet in droomen oft slaperigh, oft in de sinnen, maer puer in den verlichten geest met Godt vereenight zijnde, hoe dat (alswanneer de H. Kerke eenige Feest houdt van de werken, oft van het Lijden haer 's Bruydegoms Jesu, oft van onse soete Lieve Vrouwe Maria de Moeder Godts, oft andere Heyligen) die ook in weerdiger gedenkenisse gedaen worden in der eeuwiger glorie, met nieuwen vrolijken love ende soete dankbaerheyt, met jubilerende vreughden van alle de inwoonders ende Borgeren der eeuwiger saligheyt.

Daerom bereyde sy haer herte tot allen Hooghtijden en principaelste Feest-dagen van het jaer, en vermaende andere menschen daer toe, op dat sy liefde mochten verkrijgen tot 'er Hemelsche Feesten. Maer ook wierdt sy dikwils van Godt beproeft door sijne Vaderlijke roede der tribulatien, soo in den geest als in de nature, in de welke sy veel leet, soo van het water, flerecyn als van sware steekselen in het hooft: en in den geest werdt sy berooft van alle die hooge eenigheyt sijnder weserlijker minnen, ende sy werdt alsoo verdonckert, vermiddelt, ende verborgen recht, recht oft sy van Godt noch van deughden noyt geweten en hadde: ende daer toe overvielen haer alsulke verveerlijke ancxten van binnen en van buyten, dat haer anders niet te moede en was, dan oft sy ten allen oogenblicke te niet vervaren ende verdorven te worden van de duyvelen.

Haer wierden ook benomen ende verstopt alle die inwendige wegen ende toegangen der gratien Godts, ende die behulpselen ons Liefs Heeren Jesu Christi vielen haer altemael af, jae daer by ook Hope, ook Betrouwen, Minne, Geloove ende dat toegaen tot ten H. Sacramente. Maer haren Biecht-vader dede haer ten H. Sacramente gaen in der gehoorsaemheyt, daer sy al te swaren lijden af leet: want haer en was anders niet te moede, dan dat sy tot

hare verdoemenisse gink, ende oft sy in den afgront van der hellen gegaen hadde, soo dat sy in den Choor komende om te ontfangen dat H. Sacrament docht haer dat sy van oogenblik tot oogenblik van alle de duyvelen vernielt soude hebben geweest: ende in dese weelijke persen gonk sy in der Gehoorsaemheyt haer 's Parochiaens, ende haer 's Biechtvaders ten H. Sacramente der thien maenden lank alle weken dry mael.

Geen tonge en soude konnen uytspreken wat ellenden sy binnen dien tijdt geleden heeft, anders geenen troost oft laeffenisse nacht ende dagh geduerende desen grooten ancxt, als heymelijk te roepen Heere Heere doet met my wat gy wilt, ende hoe gy wilt. Haer wierden ook voorgeworpen alle die sonden de welke sy noyt en dede, recht oft sy haer noyt vergeven en hadden geweest, ende vielen haer swaerder om dragen als veele meulesteenen op den hals. Haer werdt voor gehouden de strenge rechtveerdigheyt Godts sonder ontfermhertigheyt, ende viel bynaer in een grouwelijk mishopen dat haer dochte dat sy nimmermeer genade en soude connen verkrijgen, ende daer toe viel sy in een helsche engigheyt oft nauwigheyt, boven alle pynen diemen bewoorden magh.

Haer docht datse alle uren vergaen ende te niet verderven moeste, ende nochtans niet gesterven en konde; daer toe konde sy noch eten of drinken dan met grooter pynen, en dies seer luttel, daeromme en cost sy geen kracht hebben in der nature: haer zinnen hongen aen een hayrken, ende haer dochte dat syse van oogenblik tot oogenblik verliesen moeste. Doch in alle dit swaer lijden ende in desen grouwelijken helschen ancxt, engigheyt ende verveerelijke jacht der duyvelen, en wist geen ontvlieden noch behulp, als in het Cruyce en bloedige Wonden van Jesus Christus; roepende: Heer die betrouwt in u, en wordt niet beschaemt noch gelaten, geeft my kracht ende lijdtsaemheyt, dat ik tot uwer

eere magh lijden: En doen sy haer alsoo gelaten gaf onder den wille Godts, soo dede onsen Lieven Heere sijn groote berhertigheyt aen haer, van haer afnemende alle de duysternissen, allen den helschen ancxt, nauwigheyt ende verveerelijkheyt der duyvelen, ende gaf haer weder dat licht sijnder genaden, ende hy toonde sich haer als eenen soeten Bruydegom, ende hy opende haer sijn wegen der minnen daer hyse dikwils doorgeleydt hadde, ende gaf haer weder de eerste vryheyt door de welke sy dikwils met hem te vereenigen placht. Och! doen was den nacht verandert in den dagh, d'overvloedigheyt haer 's weenen in blijdtschap, haren ancxt in groot betrouwen, ende haer en was anders niet te moede, dan dat sy verlost was uyt den gronde der hellen ende uyt duyvels clauwen: ende van dier tijdt voorts soo bleef haer onsen Lieven Heere altijdt seer minnelijk in den geest; ende alhoewel haer naturelijke krachten seer waren gebroken, nochtans haer zinnen, ende haer verstandt en verloos sy noyt, ende al dit voorseydt swaer lijden quam sy door met de hulpe Godts met twee poincten, t'een was een simpel gelatentheyt haer 's wille, wat men haer hiet in deughden dat dede sy, ende en dorst haren eygen zin, oft goetdunken niet volbrengen: het ander poinct was, dat sy haren troost ende hulpe socht in den Heyligen Cruyce, t'welk sy omhelsde met 'er ermen haerder ziele, wanneerse de duyvelen vernielen wouden, van daer en conden sy haer niet trecken noch verjagen, min oft meer als eenen Hase in sijn hol loopt, ende schuylt tegen de jaght der honden.

De welke ten langen lesten, naer datse wel negen en twintigh jaren in de groote sware ziekten, ende vol lijdens der nature, gelijk voorseydt is, was geweest, is sy gestorven.

Alles getrocken uyt haer leven t'welk sy door gehoorsaemheyt van haren Biecht-vader heeft moeten schrijven: ende mits sy niet en cost schrijven,

soo heeftse genomen een stocxken en daer mede haer leven in den derden Persoon beschreven. Welken Boek ik in myn handen met groote verwonderinge hebbe gehadt.

CLARISSIE LENAERTS Vader gestorven zijnde, is haer Moeder hertrouwt, om welke voorvallen Clarissia langer heeft moeten blijven by haer Voester. Als sy begost schole te gaen, dede dit met sulk een verdriet en misnoegen, dat sy verlanghde naer de Sondagen en Heyligh dagen, om dat sy op de selve niet en moest schole gaen. Haer wierdt eens geseydt dat in den Hemel altijdt Sondagh en Heyligh dagh was, en dat men daer geduerigh speelde sonder ophouden. Sy begost dan op een kinderlijke maniere te denken lankx welken wegh sy in den Hemel soude connen komen: betrouwende dat sy allencxkens in den selven met leerderen soude geraken: maer als sy verstondt, dat men niet met leerderen, maer met wel te leeren goede zeden, met een Godtvruchtigh leven, en met vluchten van de sonde daer geraekte, heeft sy het selve naer haer jonk vermogen soodanigh gedrukt in haer gemoet, dat sy dit trachte in 't werk te leggen, om te komen tot die plaetse in de welke sy vry soude wesen van schole te gaen, jae berispte alhoewel maer een kindt, de dienstmaerte genegen tot dieverye, seggende dat die stelen in de helle gongen. Door dese kinderlijke beginselen, kreegh sy met de jaren een volmaekter en meerder begeerte om Godt te dienen, als tot de koopmanschap, handel van haer Ouders, en daerom heeft sy veel sture en straffe woorden van haer Moeder moeten verdragen, maer Clarissia siende haer Moeder soo verbittert op haer, keerde sigh tot haren Heer ende Schepper, soekende haren troost in haren Beminden.

Sy hadde in de Kerke van de Minderbroeders een heymelijke plaetse verkoren om te bidden, in welke sy haer somwylen soo getrocken vondt om be-

lofte te doen van eeuwige suyverheyt, dat, al is 't dat sy in 't beginsel trachte daer tegen te worstelen, seggende, Ik en ben noch maer een Dochterken van veerthien jaren, vervolgens ik en weet niet wat my noch can overcomen, evenwel heeft sy haer ten lesten aen Godt publikelijk verbonden met die belofte, welke uytgesproken zijnde, heeft aen haer sigh veropenbaert eenen Engel des Heeren, den welken nemende uyt haren mondt dese belofte, heeft de selve voor een offerande opgeoffert aen Godt Almachtigh.

Doch als sy naderhandt begost bevreest te zijn van de boosheyt des werelts, en eenen meerderen drift kreegh tot de volmaektheyt, was sy bykans haer altijdt besigh houdende met Godt en Goddelijke dingen, datse onbequaem scheen te zijn tot tijdelijke saken, en al dat sy bynaer conde doen was spinnen, en diergelijke dingen die geen groote tegenwoordigheyt des geests oft verstandts en versoeken, jae selfs als haer yemant aensprak, sy en verstondt niet wat men seyde, ten zy dat tot twee of dry mael toe het selve herhaelt wierdt, en qualijck en hadt 's het verstaen oft het viel noch eens uyt haer memorie. Haer Moeder dit merkende was ten uyttersten bedroeft, meynende dat haer Dochter van verstandt en memorie berooft was geworden, oft door scrupulen, oft door eene naturelijke krankheyt, de welke om tot dese quale eenige remedie te vinden, gonk met haer Dochter nu by eenen Biecht-vader, dan by eenen Medecyn, maer al te vergeefs, want sy den oorspronk niet en kende, te weten den geest Godts door den welken haer Dochter soo verslonden was, dat sy op geen aerdtsche dingen haer verstandt en conde laten spelen.

In dien tijdt sprak men van haer op verscheyde manieren: want sommige waren verwondert en als verstelt over de afgetrocken manieren van leven van dese jonge Maeght, dit toeschrijvende aen eenen besonderen trek van den H. Geest. Andere de-

den haer passeren voor een simplotte: ondertusschen Clarissia gevoelde noch eens eenen nieuwen trek om op het Beggyn-hof gaen te woonen, daer sy eerst schole hadde gegaen, het welke haer differente Persoonen trachteden uyt het hooft te steken, schrijven toe desen trek van den H. Geest, aen een kinderlijke begeerte: ende hare Moeder gaf aen Clarissia te kennen, dat sy met meerdere voldoeninge haer soude gesien hebben in een Clooster, als wel op het Beggyn-hof, meyndende, en zijnde van opinie, dat haere Dochter het Beggyntjens leven stelde voor een Cloosterlijk, om diswil dat het gemackelijker was: daerom de Moeder stelde haer voor oogen dat 'er veel van den Beggynelijken staet quamen af te wijcken, ende veel andere diergelijcke dingen, de welke dienden tot vercleyninge van den staet der Beggyntjens, het welk Clarissia aenhoorende wierdt beroert, vreesende dat yet sulkx haer misschien in den toecomenden tijdt soude overcomen: zijnde dan door alle dese redenen van haer Moeder gestelt in een Cruys-straet, niet wetende wat sy doen soude om den roep van Godt te volgen: heeft met seer vierige gebeden haeren toevlucht genomen tot de H. Moeder Godts, versoekende door haer te weten welken staet sy moest aenveerden, om tot de volmaekheyt te comen.

Sy is dan van de selve tot tweemael in haren slaep vermaent, en voor de derde reyse van eenen Man seer weerdigh van gelaet, dat sy soude gaen in 't Beggyn-hof van Mechelen, 't welk sy volbracht heeft: en al is 't dat sy van haer Moeder uyt het selve getrocken wierdt, is sy evenwel daer wederom gekeert. Sy en bleef maer een half jaer in d'eerste plaetse, en van daer gonk sy naer een ander Convent, alwaer sy haer voor goet begaf tot de oeffeninge van de Godtvruchtigheyt, en van alle deughden, veel openbaringen en hemelsche soetigheden in haer gebedt gevoelende, de welke Godt almachtigh haer heeft laten over comen, om

dese jonge en teere Maget af te trecken van alle liefde en affectie tot de creaturen, en om haer bereydt te maken tot eenen kloeken strijdt tegen de Werelt, Duyvel, en het Vleesch, den welken sy moest gaen onderstaen met groote dorrigheyt en verlatentheyt des geests.

Ten dien tijde dan dat sy was in haer 's Moeders huys, versocht haren Schoon vader van haer Moeder, dat sy Clarissia ten houwelijken soude geven aen sekeren Jonghman van sijn Maeghschap: de Moeder viel daer in, den selven voorstellende aen haer Dochter, het welke Clarissia weygerde te willen doen, alhoewel sy inwendigh tot den selven groote genegentheyt en affectie gevoelde, ende ter dien oorsake wierdt sy tot de onsuyverheyt soodanigh getemteert en aengelokt, dat sy noyt Mans persoon en cost besien, sonder te gevoelen onsuyvere beroerten.

Clarissia doen sigh in dese gesteltenisse vindende, te weten dat sy van den eenen cant sigh soo overvallen vondt, met alle soorten van onsuyvere gepeysen, ende van den anderen cant sigh wetende gebonden aen Christo haren Salighmaeker, met belofte van eeuwige Suyverheyt, vondt haer selven seer ontstelt, ende gelijk ontsteken met eenige beroerten van gramschap tegen haren Beminden, den welken sy op dese manier aensprak, O! Bruydegom mynder ziele, gy weet dat ik met u een geestelijck Houwelyck hebbe aengegaen, ende gy selver tot dese geestelijke Trouwe my eerst hebt versocht, jae is 't dat ik soo magh spreken, my tot de selve belofte hebt als gedwongen in dien tijdt, als ik my hier toe niet en cost resolveren: en siet als ik nu mijn liberteyt en vryheyt my hebben benomen van met een ander te mogen Trouwen, om soo aen u myn Lichaem en Ziel op te offeren, soo verlaet gy my nu, het welk is tegen de conditien van een oprechte Trouw. Hoe condt gy toelaten dat ick soo aengelokt worde van andere Minnaers, die my van uwe Liefde en Trouw willen aftrecken, daer gy het

selve condt beletten, jae dat meer is, het schynt dat gy de macht geeft aen den duyvel der hellen, om my door sijn tentatien en bekoringen te dwingen tot andere Minnaers, de welke ik in uwe plaetse soude Trouwen, 't welk ik geensins en sal doen, alwaer 't dat gy my meer als oyt te vooren met dese en diergelijke vuyle bekoringen liet overvallen? Maer en heb ik geen reden van my te beklagen, van uwe cleyne Liefde ende getrouwigheyt tot my? mits gy my soo luttel tijdts uwe jonsten en liefteckenen hebt gejont? ende my nu verlatende uwe liefde van my aftrekt? my dunckt dat ik nu soude mogen seggen, dat gy my eenighsints bedrogen hebt, want had' ik geweten en voorsien dat gy my soo luttel tijdts soudt hebben getrouw gebleven, ik en soude my noyt aen u verbonden hebben, en op die maniere soud' ik in myn vryheyt en liberteyt zijn, van my te begeven tot den Houwelijken staet. Met sulke en dusdanige woorden sprak sy als uytsinnigh, uyt een beroert en ontstelt gemoet tot Christus haren Salighmaker, swemmende in haer tranen, ende uyt een mistroostigheyt, vondt sigh genegen om tegen Godt met een grammoedigheyt op te staen, soo verre dat haer docht, waer het sake dat eenen Mensch haer de selve ongetrouwigheyt soude hebben gethoont, dat sy den selven soude vermaledijdt hebben! maer siet Christus gebenedijdt, die maer voor eenen tijdt de sijne schijnt te verlaten, siende Clarissia in dese beklagelijke mistroostigheyt, voorquam haer met eenen geestelijken en inwendigen troost, die 't exces van dese mistroostigheyt een weynigh dede verschuyven. Christus sprak haer aen in het binnenste van haer herte, op dese maniere: Wel Clarissia, en moet gy niet bekennen, dat ik uyt eene lautere goetheyt u hebbe gegunt, de inwendige devotie ende geestelijke soetigheyt? als ik u dese afneme, alsdan en beroove ik u maer van het gene myne is? oversulkx en hebdy geen reden van u te beklagen.

Clarissia hebbende rijpelijk overleydt, en geconsidereert dese inwendige stemme van haren Bemin-

den, en door de selve zijnde als ontwekt uyt eenen diepen slaep, ende getrocken uyt een dicke en donkere duysternisse, tot klare kennisse der faute diese hadde bedreven, met groote beschaemtheyt als overgoten zijnde, antwoorde O! mynen Heere en Bruydegom van myn ziele, wat heb' ik gedaen? ik verschroome als ik overpeyse de woorden de welke ik als uytsinnigh hebbe uytgesproken, vervolgens erroep' ik al dat ik geseydt hebbe. Ick versake en vermaledyde dese myne kleynmoedigheyt. Ik wille my in alles laten bestieren door uwe Goddelijke voorsichtigheyt, soo in dorrigheyt, als in soetigheyt des geests, soo in duysternisse, als wel in den geestelijken vrede, sal ik uwen Naem loven en gebenedijden.

Clarissia door dese soete en troostelijke stemme van haren Beminden versterkt zijnde, schijnde genoeghsamelijk gewapent tegen alle dorrigheden, maer sy en was soo stantvastigh niet alse wel en schijnde te zijn, uyt de goede propoosten en voornemens diese hadde gedaen: want den Beminden noch eens haer ontreckende sijn soete en aengename tegenwoordigheyt voor eenigen tijdt, ende latende toe aen den helschen vyandt, van Clarissia de gewoonelijke bekoringe te overvallen, en te bestormen, dat sy in desen ellendigen staet vervremt van het gebedt, devotie, jae van Godt, hare dagen passeerde in een onuytsprekelijke droefheyt en hertpersse.

Nu maektese een resolutie van den dienst Godts adieu te seggen voor altijdt, dan swemmende in haer tranen, wildese gelijk haer herte opheffen tot Godt, maer nievers en vondt sy soulagement, ende alsoo sy tot noch toe desen haren ellendigen staet aen Godt Almachtigh toegeschreven hadde, soo begonst sy nu te peysen, dat alle dese bekoringen voor een groot deel voorts quamen van de complexie en besondere gesteltenisse van haer Lichaem, en vervolgens trok dese redecavelinge by haer selven: ist dat ik nu sulk een groot gewelt moet doen

van my 't onthouden, wat sal het zijn, als ik gecomen sal zijn tot den ouderdom van achtien oft twintigh jaren! als het vier van de begeerlijkheyt meer en meer in my sal ontsteken? Alsdan sal ik seker comen te vallen, niet connende wederstaen aen den prickel des vleesch. Ik weet gevonden, eer dat ik kome te vallen, sal ik my selven het leven benemen, op dat ik soo onbesmet uyt het selve soude scheyden.

Desen raedt dan by haer selven besloten hebbende, is sy gegaen op den solder, daer koorden gespannen waren om wolle op te droogen, alwaer sy heeft gevonden een bank, op de welke sy gonk staen, om soo haer selven aen een van dese koorden op te hangen: maer gelijk sy nu gereedt stondt om dese schroomelijke sonde te bedrijven, en haer selven te verworgen, soo vondt sy haer seer ontstelt en beroert, ende in dese verbaestheyt hare handen te gader settende, sprak sy haer selven aen, gelijk om haer selven moedt te geven, om den tegenstant der nature t'overmeesteren: mits dat ick evenwel eens moet sterven, ende alsoo ik wanhope van myn belofte der suyverheyt te connen onderhouden, soo is 't beter dat ik sterve, eer dat ik dese belofte come te overtreden, ende op dese maniere en door desen middel, sal ik evenwel dit goet doen, oft quaedt beletten, dat ik onbesmet uyt de werelt en het leven gaen, en door een doodt, ontelbare dooden van sulcke geweldige bekoringen ontgaen: ende soo nemende de koorde in d'handt om haer selven te verhangen, soo wierdtse gewaer een inwendige stemme, die haer ingaf dese woorden van den Apostel: Godt is getrouw, den welken niemant en sal laten tenteren boven sijn macht, maer hy sal met die becoringe eenen voortgank doen, op dat gylieden soudt connen onderstaen.

Hebbende dan reflexie gedaen op dese woorden, de welke sy inwendelijck gehoort hadde, begost open te doen de oogen van haer verstandt, en ne-

dervallende op haer aensicht, en haer herte en gepeysen opheffende tot den Hemel, sprak dese woorden: O mynen Heer en mynen Godt! ik ben bereydt alles te onderstaen, dat uwe Goddelijke Majesteyt my sal laten over komen alle de dagen myns leven, jae ik offer my selven op, als een brandt Sacrificie tot alle lijden, ook tot den lesten dagh des Oordeels toe, is 't dat het u soo belieft.

Naer welk gebedt sy haer vry en los van alle becoringen des vleesch gevoelde, ende de afgekeertheyt van Godt veranderde in een toegekeertheyt tot den selven, krygende als vooren, inwendigen troost, ende een Hemelsche soetigheyt, de welke sy verdient hadde door het overwinnen van desen geweldigen strijdt, die den duyvel haer aengedaen hadde: opstaende wierdt sy met sulken schroom bevangen, al oft den solder vol duyvels hadde geweest, en afcomende, sagh sy erwaerts en derwaerts, oft sy niet en sagh dat de duyvels haer den neck souden hebben gecrokt: en uyt dese vreese wierp sy haer noch eens op haer knien, Godt Almachtigh biddende, hy haer geliefde te beschermen: ende soo terstondt opstaende, was sy van alle vreese ontslagen.

Nu afgecomen zijnde, dankte en loofde sy haren Verlosser, over het weldaet dat sy ontfangen hadde, te weten van haer getrocken te hebben uyt dit perijkel, van te verliesen, soo het tydelijk als het eeuwigh leven. Noch langen tijdt hier naer, als sy peysde op die plaetse van den solder, stonden de hayren haer te berge gelijk haer docht.

Dit is haer overcomen in den ouderdom van sesthien jaeren: en heeft naermaels inwendigh verstaen, dat het haren Engel Bewaerder was geweest, die haer dese goede insprake hadde gegeven, en in desen uytersten noodt te hulpe was gekomen.

Op S. Alexius dagh, zijnde in een Sermoon, hoorende het seldsaem Leven van den selven Heyligen uytleggen, quam haer in den zin dit gepeys,

te weten, dat haer docht, dat sy van Godt ontfangen hadde een besondere gratie, ende vervolgens, dat sy moest leyden een besonder Leven, om te beantwoorden aen de gratie die sy ontfangen hadde, soo dat haer docht, dat sy moest naervolgen het Leven van den H. Alexius, gaende haer vertrecken in een vremdt Landt, om alsoo in een volmaekte armoede, ende in een afgescheydentheyt van alle hare Vrienden ende kennisse, een verbogen leven in Christo te leyden.

Hier was Clarissia wederom in groote perplexiteyt, vreesende van den eenen cant, dat het een ingeven was van den Engel der duysternisse, die haer wilde troubleren en ontstellen, in de geestelijke maniere van leven die sy hadde aengenomen: op den anderen cant, docht het haer, dat het een ingeven was van den H. Geest, overmits dat het den gewoonelijken handel van den duyvel niet en is, van yemant aen te stouwen tot sulke volmaekte maniere van leven, als was van volgens den raedt van het Evangelie, alles om de Liefde Godts te verlaten: ende in tegendeel overdenkende haer jonkheyt als onbequaem, om sulke een resolutie te trecken, kreegh sy inwendigh voor antwoordt, dat Alexius dusdanige resolutie getrocken hadde, noch jonk van jaren zijnde.

De genegentheyt tot sulk een afgetrocken leven, groeyde dagelijkx meer ende meer, ende diesvolgens, groeyde de perplexiteyt in de welke sy haer vondt, niet wetende wat doen: was evenwel soo gestelt in alles den wille van Godt uyt te werken, seggende met den Apostel Paulus, O Heer wat wilt ghy dat ik doen, spreekt maer een woordt, uwe dienaeresse is gereet, en gonk soo naer de Kerk van het Hof, alwaer sigh worpende op haer knien, badt seer devotelijk als volght! O mynen Heer ende mynen Godt, ik ben bereydt in alles tot uwen wille, selver om de Reyse tot een vremdt en onbekent Landt aen te nemen, met het verlaten van myn Vrienden, en alles

daer ik affectie soude connen toe hebben, als ik maer en soude weten uwe Goddelijke Majesteyt hier door te behagen, maer ik vreese dat het een bedrogh van den duyvel is, die my door sijn listen en lagen soekt te trecken van myn Hof, om my te stellen in peryckel van myn Maeghdelijke suyverheyt te verliesen, en in andere occasien van sonden te brengen: al dit niet tegenstaende, als ik maer en soude weten dat het uwen Goddelijken wille waer, ik soude my begeven op de Reyse sonder uytstel, al waert dat ik wist dat ik soude qualijk varen, ende myn eere riskeren.

Ondertusschen verdobbelende haer gebeden; siet den Beminden, willende sijne Dienaeresse beproeven, liet toe dat sy gevoelde eenen voet van boven af comen tot op haer hooft, den welcken haer neder ter aerden wierp, soodanigh, dat sy daer af van haer selven lagh, buyten kennisse ende verstandt. Uyt welke geschiedenisse tot haer selven comende, oordeelde sy dat Godt haer dit hadde laten overcomen, om haer te kennen te geven, dat sy van hem verstooten was. Maer dat niet tegenstaende Clarissia en geeft den moedt niet verloren: want al docht haer datse van Godt verworpen was, bleef evenwel getrouw aen haren Beminden, met een vast voornemen van hare suyverheyt tot sijnder liefde te behouden.

Clarissia zijnde in dese dorrigheyt, en verlatentheyt des geests, hadde compassie met de Persoonen die den geestelijken staet aen nemen, peysende by haer selven, dat sy moeten onderstaen en lijden, alle oft diergelijke tentatien, becoringen, dorrigheden, verlatentheyt des geests, ende andere cruycen, gelijk sy nu soo lank onderstaen hadde, ende vervolgens trak by haer selve dese redecavelinge, dat sy wisten wat 'er in den geestelijken staet te lijden, ende uyt te staen is, sy en souden den selven noyt aenveerden.

Clarissia heeft in desen bedroefden en beclagelijken staet geweest den tijdt van seven jaren. Ter

welker gedueren het haer seer lastigh viel, yet geestelijkx, oft te hooren, oft te lesen: zijnde dan seer bedroeft, sloegh t'somtijdts haer oogen naer den Hemel, hakende en verlangende naer een druppelken van de Hemelsche soetigheyt, daerse van te vooren soo abundantelijk hadde mede begaeft geweest.

In dien tijdt als sy soo suchte, en verlanghde naer dien lank gewenschsten peys en vrede des herten, den welken mede brenght een Hemels contentement, soo is 't geschiet, dat den duyvel in haer uytwerkte een inwendigh, maer een bedriegelijk playsier, genoechte en soetigheyt des herten, maer gewaer wordende, dat den duyvel sigh diende van dese listen en lagen, om haer in dese verlatentheyt des geests gestelt zijnde, door de selve van Godt af te trecken, dede eenen cloeken wederstandt, keerende sigh naer het exempel van haren Beminden, hangende aen sijn gebenedijdt Cruys, tot den Hemelschen Vader met de selve woorden, O mijnen Heer ende Godt, waerom hebdy my verlaten. Sy werdt op den selven tijdt wederom soo schroomelijk en vreeselijk bestormt ende becoort, door alle soorten van onsuyvere gepeysen en imaginatien, dat 'er luttel oft niet te seggen en was, tusschen een vrywillige toestemminge, en haer inwendige dispositie, oft gesteltenisse des wils.

Maer den goeden Godt en heeft noyt toegelaten datse boven haer macht getenteert wierdt, en vervolgens, den wille is onbesmet gebleven. Niet te min naer sulke groote aenstooten, en tempeesten, vont sy haer selven seer beroert ende benouwt, en van droefheyt en mistroostigheyt overvallen, quam sy uyt te bersten in overvloedige tranen en suchten, van vreese oft sy eenigh consent misschien soude hebbeu gegeven, ende sigh ter aerde worpende aen de voeten van sijn Goddelijke Majesteyt, storte haer gebeden op dese maniere: O Schepper van Hemel en aerde, ik bekenne dat ik ben een groote son-

daeresse, ende een onsuyver vat, ende al is 't dat ik ook sulkx ben en myn krankheyt gevoele, evenwel en wil ik geen consent oft toestemminge geven aen de onsuyvere gepeysen, ende vervolgens soo veel te meer heb' ik eenen schroom en afkeer van yet sulkx te willen bedryven: Niet te min ik lijde geeren alle dese duyvelsche tempeesten tot uwer eere en liefde, ende ik wensch dat u hier over Loven en danken, alle Hemelsche en geluksalige Geesten: soo dan mynen Heer ende mynen Godt, maekt, want u belieft, my deelachtigh, en stort in myn herte den geest van u Heyligh Leven en suyvere conversatie, de welke gy gehadt hebt op der aerden, vereenight zijnde met onse Menschelijke nature. Ende hier naer opgeseydt hebbende den Vader onse, ter eeren van het Heyligh en suyver Leven Christi, is opgestaen versterkt zijnde in den geest.

Sy hernam dese geestelijke oeffeninge soo dikwils als sy haer overvallen vondt en bestormt, door dese helsche tempeesten. In welke oeffeninge sy in 't eerste groote moeyelijkheyt gevoelde, maer door lankheyt van tijdt, wierdt haer de selve lichter, vindende in de selve niet alleenelijk een Hemelsche soetigheyt, maer daer en boven, door dit profijtigh exercitie, verminderden allengxkens de voorgemelde tentatien, de welke al was 't datse haer niet teenemael en verlieten, evenwel en waren voorts aen niet meer soo groot noch geduerigh: want van te vooren wierdt sy overvallen soo in den dagh als snachts, soo smorgens als savonts, soo staende als sittende, soo werkende als biddende, en dat toen meer op een maendt, als nu op een jaer. Want keerende van tijdt tot tijdt haer herte tot Godt, hem gevende te kennen haren geestelijken noodt, versoekende sijne bermhertigheyt, bekennende dat sy was een arme sondaeresse, en lijdende met verduldigheyt alle becoringen, met volle overgevinge haer 's selfs, verloos den duyvel tot sijnder grooter schaemte voor een groot deel de macht van haer soo zwaerlijk te overvallen, ver-

volgens hoe sy meer haer selven verloochende, hoe sy meerderen vrede gevoelde.

Sy woonde in een selfste kamer met een Beggyntjen dat seer colerik van natuer, maer seer devoot was. En gelijk sy niet altijdt en conde verdragen het preutelen van dese Matrone, soo quam sy haer somtijdts op een stuer en bittere maniere te antwoorden, maer hier over bekennende haer schult, badt sy Godt vergiffenisse over de onstichtinge van de Godtvruchtige Persoonen met de welcke sy woonde.

Als den geest der hooveerdigheyt haer temteerde, badt haren Beminden, om deelachtigh te mogen wesen van sijnen geest der ootmoedigheyr: ende als sy somtijdt tentatien hadde tegen het geloof, soo was sy altijdt op haer selven lettende van niet te aenhooren eenige discoursen, oft te lesen Boecken die haer souden hebben connen eenige twijffelachtigheyt in het geloof veroorsaken.

En alswanneer de boose geesten de Maget overvielen, en quelden met inwendige en onsienelijke pynen en smerten, de welke somtijdts hun verspreyden geheel haer Lichaem door, en somwylen maer een lidmaet alleen, evenwel en deden haer geen hinder, ende en duerden maer den tijdt van eenen Pater noster.

Dese pynen en heeftse maer gevoelt, naer dat den boosen geest heeft opgehouden van haer met sienelijke monsters, en schroomelijke veropenbaringen te overvallen, de welke wy al willens hebben achtetgelaten.

In dien tijdt vaste sy seer weynigh, ten zy op de geboden vastendagen, om dat sy de Lichamelijke sterkte van doen hadde om alle die pynen, tormenten, ende schroomelijke aenstooten van den duyvel cloekmoedelijk uyt te staen.

Sy won haren cost met dagh en nacht te werken, houdende sigh content (ook als sy Meestersse was) met een sobere potie: ende al was haer gewin seer

cleyn, en maer en hadde een lijf-rente van een pont groot s'jaers, ende dat sy oversulkx seer soberlijk en armelijk moest leven (want het gelt dat sy naer haer Moeders doodt erfde, heeft sy om Godts wille gegeven) evenwel in dit sober huyshouwen vondt sy haer satisfactie en contentement.

T'is gebeurt doen haer Moeder noch leefde, de welke voor gewoonte hadde, in den Vasten te nooden eenige arme lieden tot haer tafel, dat sy met hun gonk eten, en dit noenmael smaekte haer soo, dat haer docht dat sy noyt smakelijker spyse geproeft en hadde, als in die sobere maeltijdt de welke haer tusschen die arme Menschen wierdt voorgestelt.

Naer dat sy nu 32. jaren in dit Convent hadde gewoont, is de Jouffrouw van het selve comen te sterven, aen de welke Clarissia succedearde. Als sy in haer Convent sagh yet dat niet wel en was, gaf sy een susterlijke vermaninge tot twee oft dry mael toe, soo nochtans dat sy altijdt acht nam van door dese vermaninge de liefde niet te breken, en als sy doen geen beternisse en cost winnen gaf sy dat op, en recommandeerde t'selve aen Godt. Boven al was sy altijdt in de weir van onnuttige conversatie, oft hanteringe van ongelijke persoonen te beletten, hebbende selve suspekt de visite van Heylige Persoonen: ende om dieswille dat in dit Convent wel acht genomen wierdt op alle sulke onnuttige en perijculeuse tijdtverdryvinge, dat heeft Clarssia aengelokt en verwekt, om daer soo lange jaren te blyven woonen, al was 't dat se daer al eenige incommoditeyt moest lijden tot het leste van haer leven, Alswanneer sy, gelijk wy Godtvruchtelijk gelooven haer Ziele opgenomen is tot den Hemel. Men seght dat sy gestorven is in de peste van een yeder verlaten zijnde. Boven dien dat Godt Almachtigh de verdiensten en glorie van Clarissia heeft willen kenbaer maeken door een claerblinkende licht, het welke in haer Camer ge-

sien is weest. Sy is gestorven ontrent het jaer 1460. Sommige houden hare gedachtenisse op den eersten dagh van Julius. Alles getrocken uyt haer schriften en andere Auteurs.

HEYDEGILD Beggyntjen hadde den last van d'Infirmerye te Mechelen, en verkocht bier, coren en alle soorten van graen ten profijte van den Hove. Daer is gecomen een jaer van groote dierte: ende dese Godtvruchtige Maeght, wel wetende dat Godt, die de bermhertigheyt selver is, ook met die grootelijkx gedient is, heeft mildelijk ook onder den prys alle dingen verkocht en uytgereykt: 't welk soo de Opperste Meesterssen zijn gewaer geworden, vreesende dat sy ten lesten ook in noodt souden vallen, hebben dadelijk haer rekeninge gevraeght. Wat hier nu gedaen, sy en wist niet hoe beginnen, daerom stelde sy het uyt soo lank alse conde, seggende, Den Heere die het al geeft, sal daer genoeghsaem in versien: maer een yederen hoorde al naer sulken clap niet? Oversulkx d'Opperste Meestersse heeft met gewelt de sleutels haer afgerooft, en is met de selve naer den Graen solder gegaen, om te sien hoe het daer gestelt was.

Heydeken vreesende nu betrapt te worden, ende dat haer Godtytuch.ige dieverye soude uytkomen, heeft met haeste een beeldeken van onse Lieve Vrouwe dat in haer kamer geplakt was, afgetrocken, en aen haer borst gedouwen, seggende, Goedertiere Moeder hebb' ik u in uwe armen gevoeyt, weest mynder in dese ure gedachtigh, ende en beschaemt my niet van myn verwachten. Wonderlijke sake, soo de Jouffrouwe den Solder hadde open gedaen, vondt dien soo vol, dat het graen lankx de open deure af viel, noch sy de selve meer sluyten en conde, 't welk siende, hebben allegader den Heere in 't gemeen gelooft en gedankt. Uyt Ryckel.

PYCKARIA Beggyntjen van Mechelen, heeft een Heyligh en Godt aengenaem gevolgh van Leven gehadt, tot datse ziek in haer uytterste gecomen is: gelijck sy nu dan met de doodt op de lippen was, soo heeftmen voor de deure gesien een groote menichte van Engelen, die haer ziele verwachteden: en gelijk sy selver bekent hebben, om die met hun naer den Hemel te leyden: ook soo sy verschenen was, is door de gantsche kamer, sulk eenen soeten en aengenamen reuk geroken geweest, dat niemand en twijffelde van de tegenwoordigheyt der Engelsche scharen. Uyt Ryckel.

JENNEKEN saliger memorie, heeft langen tijdt Overste van het Beggyn-hof van Mechelen geweest, de welke onder andere des Heeren gaven, dese hadde, van te kennen ende te doorsien, de herten der Beggyntjens: 't welk genoeghsaem hier uyt blijkt: want als sy uyt den Biecht-stoel quamen, seyde sy hun, Dat en dat hebdy vergeten, gaet wederom: Somwylen, ghy hebt den ketel geschuert, en den moor gewasschen, ende hy en is niet klaer noch wit geworden, ghy en moet niet beschaemt zijn te biechten, aengesien gy niet en zijt beschaemt geweest te doen, dat moet gebiecht worden.

Uyt het gesicht alleen van haer ondersaten, sagh sy wat hun lette of schorte: en somwylen vermaende sy hun in de volle Kerke, seggende, wat vreesdy? waerom siedy soo bleek? Conragie couragie, alwaert dat millionen duyvels op u-lieden vielen, ende de vuylste inbeeldingen gaven, gylieden en soudt niet moeten vreesen, sy en konnen u-lieden geen leet doen, oft in het minste hinderen, soo lank gylieden hun geen accout en geeft, oft consenteert.

Sy wist ook hun seer wel t'huys te houden als 't van noode was. Daer quam eens een orlof vragen, om haer Vrienden die seer oudt waren voor 't leste te besoeken: Gaet seyde sy, aengesien gy wilt gaen,

maer dese wegh gaende, is Jenneken haer gevolght, ende gelijk sy nu aen de deure was om in seker huys te gaen, soo heeft sy getoont dat sy Overste en Meestersse was; seggende, Tot hier toe zijt gy gekomen, 't is genoegh en gaet niet binnen; maer keert met my den selfsten wegh die gy gekomen zijt, 't welk d'ander sonder eenigh tegenspreken heeft gedaen. Uyt Ryckel.

Daer was noch een ander Beggyntjen van den selven naem, heel arm en veracht, dienende met seer groote liefde de zieken in d'Infirmerye, maer al wat sy dede 't was te cort oft te lank, en leet veel versmaetheyt, geduerigh Godt lovende met blijdtschap. Sy Stierf datse maer 20. jaren oudt en was, en dede altijdt haer beste om haeren Beminden by te blyven, en alsmen haer smadigh oft spytigh toesprak, seyde sy, O myn lief dat schenk' ik u, ik ben arm, ende en hebbe u anders niet te geven: Sy werdt daer door soo familiaer met haer Lief, dat hy wel twintigh mael haer sondt sijn H. Sacrament met haren H. Engel.

Sy hadde seker cleyn gebrek dat Godt in haer liet, tot hare verootmoedinge, waer door sy van alle Menschen luttel geacht wierdt. 't Is naer haer doodt geschiedt, dat 'er een van haer Mede-susters de welke een kleyn houte kruysken van haer hadde, groote pyn in haer hooft hebbende, by haer selven peysde, ons Suster Jenneken heeft soo veracht geweest van de Menschen, sy magh nu groot wesen by Godt, och oft sy my cost helpen! ende kussende het kruysken, was terstondt genesen: daer naer schrabbende wat van dit kruysken, gaven 't selve in aen een Dochter die seven jaren dul geboeyt hadde gelegen, de welke ook terstont wierdt genesen: men seyde het selve aen den Heer Pastoor, die dit niet wel en conde gelooven, nochtans denkende op een Beggyntjen dat vyf jaren gightigh hadde gelegen, seyde by sy selven, dat dien Mensch

genas, ik soudt immers moeten gelooven: en gaende naer 't huys van de zieke, quam sy den Pastoor gesondt tegen. Diergelijke genesingen hebbender veel geweest. Getrocken uyt den geschreven Boek van myn Heer Joannes de Landtmeter.

Van een Overste, ende van Anna van den Dael.

TEn tijde der troubelen, soo is het Begyn-hof van Mechelen ook ten onder boven gekeert, en de Beggyntjens hier en daer verstroeyt geweest. Onder andere sekere Jouffrouw, Overste, hadde onder haer een Beggyntjen, met name Anna van den Dael, de welke om des vyandts noodt, was naer huys by haer Ouders gekeert, tot alder tijdt dat de troubelen souden ophouden, wantse ophielden: maer gelijk sy daer langer bleef als den noodt vereyschte, soo hadde dese goede Moeder, Overste, (alhoewel de werelt gepasseert) noch sorge voor haer lief kindt en ondersaet, ende is aen haer by nachte veropenbaert, seggende, Wel hoe lank suldy hier noch by u Vrienden blyven? waerom en keerde tot u vergaderde Mede-susters niet? Anne heeft hier op geantwoordt datse niet wel en conde over een comen met seker Beggyntjen, anders van humeur en gesintheyt, als sy: Gaet seydt wederom de Meestersse, Godt sal daer in versien: sy wederom daer tegen, Ik en can niet, 'k hebbe pyn in myn voeten: dat en excuseert u niet, seght d'ander daer op, gaet evenwel, en morgen sal u Saligheyt geschieden. 't Welk al vervolgens gelijk verhaelt is, ook is gebeurt. Want den dagh daer naer zijn haer beenen genesen geweest, en d'ander, met de welke sy seyde niet te konnen accorderen, is uyt het Beggyn-hof gegaen, en heeft het selve voor altoos verlaten. Uyt Ryckel.

Van een Beggijntjen die den brandt belet.

ALs Merten van Rossen hier in 't landt was, seker Priester belesende en besweerende een besetene, hem te seggen, wie des voornoemdens Veldt-Heers soldaten belet hadde het Beggyn-hof van Mechelen in 't brandt te steken, een snotmouwe, gaf hy voor antwoordt, soo noemde hy het Beggyntjen, dat weerdigh was met de brandende lamp der deughden haeren Bruydegom te gemoet te gaen: ende inder waerheyt, men moet voor yet extraordinaris houden, dat soo een teer Maeghdeken voor den Autaer Godts biddende, alle gewelt van den vyandt heeft weten af te keeren: want het is geloofbaer, dat waer 't saken, hy, die soo naer by was, hadt voorts gegaen, dat hy niet alleenelijk het Beggyn-hof, maer ook de gantsche stadt in vier en vlam soude gestelt hebben. Uyt Ryckel.

Wat voor een Man geweest is den Eerweerdigen Heer Antonius Vervoort.

DEsen is gestorven in 't jaer 1547. Eertijdts Parochiaen van het groot Beggyn-hof tot Mechelen, Licentiaet in der Heyliger Schrifturen, gelijkmen genoeghsaem can bespeuren, uyt de geestelijke en Godtvruchtige Boekxkens, die hy heeft doen drucken: Uyt de welke wy hebben getrocken dese Regels, als dienende t'onsen proposte, te weten, hoe den beginnenden goeden Mensch, oft Beggyntjen, sal comen tot 'er volmaektheyt der deughden, en tot der heyligheyt ende puerheyt des herten.

I.

WAnneer gy gaet tot den dienst Godts, myn lieve Kinderen, alderliefste reyn herten, ende Maeghdekens in Christo Jesu: Peyst dat het niet

genoegh en is eenen goeden wil te hebben, want gy mocht daer weder uyt vallen, tensy u beste doet, den wille te voeden, te helpen, te sterken, ende te werk te stellen met Heylige Oeffeningen, anders sal Godt u sijn gratie ontrecken: welke gratie is 't licht des goeden wille; want S. Augustinus seydt, Godt en verlicht niemant dan die verlicht worden, dat is, dan die sijn gratie waer nemende zijn.

Die nu sijnen goeden wille begeert te sterken, ende te voeden tot den dienst Godts, soo sal hy snel, vlytigh ende neerstigh wesen om een goed werk te beginnen ende te doen sonder uytstellen, dat hem door die Goddelijke insprake, oft van andere goede Menschen geleert, oft vermaent wordt te doen, oft te laten.

II.

GY sult in alle uytwendige ende inwendige werken gebruyken, Godts tegenwoordigheyt: dat is, gy sult u hebben soo eersamelijk, soo schamelijk, soo ootmoedelijk, soo ancxtelijk in eten, drinken, gaen, staen, slapen, waken, in liggen, sitten ende in alle wandelingen ende geselschap, met yemant oft in eenigheyt in u gebedt, ende gedachten, recht oft gy Godt aensicht aen aensicht saeght: want Godt u alsoo tegenwoordigh is, oft gy in den troon des Hemels waert.

Boven dien in alle deughden te werken, Christus sal uwen leydtsman zijn, volght hem in sachtmoedigheyt ende in ootmoedigheyt. Siet alle dingen met goede oogen aen, ende dankt Godt dat hy u die begeerte tot het inwendigh leven heeft gegeven, voor soo menigh duysent Menschen, die des niet en bekennen. Het is seer te beclagen, dat wy die eenen geestelijken schijn dragen, geen geestelijk leven en kennen.

III.

ALle Menschen suldy in u herte eeren ende weerdigheyt bewysen, ende dencken dat het throonen zijn der Heyliger Dryvuldigheyt, en tempelen des Alder oppersten, die Godt gebeeldt heeft na dat beeldt der H. Dryuldigheyt: ende denkt hoe Godt een yegelijk van hun bemindt boven al der Menschen verstandt. Hierom suldy u pynen te wesen goedertieren, ontfermhertigh en toesprekelijk een yegelijk die uwes behoeft.

Gy en sult niemant haten oft benijden, versmaden noch verdrucken met woorden, oft met sturen gelate. Ook en suldy niemant bespotten oft eenige onweerdigheyt bieden in geenderley wyse.

En oordeelt niemant lichtelijk: en argumenteert oft kijft tegen niemant om uwen opinie te houden staen, oft om u wysheyt te openbaren, maer ter contrarie sult arbeyden als een kindt Godts, vrede te hebben met alle Menschen: want als gy yemant t' onvreden set met woorden oft eygen soekinge uws selfs, soo verdrijfde Godt uyt den tempel uws herten. Hebt sonderlijk in weerde u huysgenoten daer gy mede converseert en dagelijkx omgaet, denkende dat Godt die heeft uyt 'er werelt gelesen ende verkoren tot sijn toecomende peerlen Haerder alder vrede, voortgank ende inwendige schoonheyt suldy soo seer begeeren als uws selfs: want Godts eere is soo wel gelegen in eens anders voortgank ende saligheyt, als in de uwe. Houdt voorseker dat gy Godt dankelijcker doet dat gy hem trouwelijk ende vierighlijk dient in sijn Ledekens die noodtdruftig zijn, dan oft gy hem diende in sijn eygen Lichaem.

IV.

Veel uytloopens suldy vlieden, en haten dikmael gesien te zijn van de Menschen op de straten: maer blyven woonen met de tortelduyven

in de mogier gaten der Wonden Jesu, onbekent den mensche met Christo in Godt begraven: want die geestelijk ende innigh van herten uytgaet, comt dikmaels werelts ende verstroyt t'huys: ende dat goet dat sy met arbeydt in haerder ziele hadde vergadert over veele jaren en dagen, dat magh sy verliesen op een ure tijdts, onder die werelijke Menschen.

V.

EEn Beggyntjen sal in alle dingen, in kleeren, geldt, spyse, huysraet, costelijkheyt &c, soo spaerelijk zijn als 't mogelijk is naer noodt, maer haer betaemt taelweerdigheyt, ende reynigheyt van buyten en van binnen: want hoe een Mensch hier armer is naer begeerten, ende alle besittinge en hebbinge, hoe hy meer verbreydt sal worden in alle de Hemelsche dingen.

VI.

GAet tot 'er maeltijdt, als tot der Medecyne, ende eer gy spyse wilt nutten, soo vereenight uwen geest soo sterk met Godt, dat den smaek van spyse u aen Godt niet en belette, nochte die veelheyt der gerichten, u tot de wellustigheyt niet en trecken. Nochtans raede ick, liever eenen bete meer te nemen, ende een ure langer te slapen, dan te luttel, op dat die nature met vlytigheyt Godt onderdanigh magh wesen. Maer nimmermeer en wille ik myn selven wetens, alsoo met spysen oft drank overladen, dat ik daer door onbequaem soude zijn Godt te loven, oft eenigh ander goet werk te doen.

VII.

U Woorden sullen ook traegh zijn, secreet, alle herten niet betrouwende, voorsichtigh ende cort: ende dat zedigh ende manierelijk, sonder roepen, andere ledekens te gebruyken, als het hooft te schudden, die handen te vagen &c. Daer S. Ja-

cob aldus af leert, Is 't saken dat een Mensche meyndt dat hy geestelijk oft Heyligh is, ende sijn tonge niet en bedwinght, alle sijn geestelijkheyt is ydel. Daerom badt den Propheet David, seggende, O Heere sedt een bewaringe voor mynen mondt, ende een deur der omstandigheyt voor myn lippen: Want hoe wy meer spreken met de Menschen, hoe luttelder ende min wy spreken met Godt.

VIII.

GEschikt in alle uwe manieren, rypigh in opsien, ende in allen u doen, niet lichtveerdigh, nu loopende, nu traegh, nu driftigh, ende op een ander tijdt heel onwilligh: maer in alle manierelijkheyt geset, stichtigh en geordineert: want lichtveerdigheyt doot de devotie. Noch en wilt niemant quaedt willen oft gunnen: want die eenen anderen quaede gunt, die doot sijn ziele. Daerom suldy in alle woorden, werken ende alle conversatie ootmoedigheyt thoonen, vriendelijkheyt in 't spreken, soetigheyt in 't aensicht, verdragen sonder vreetheyt oft eenige bitterheyt, een sterker oore hebbende om te verdragen, dan een anders tonge is om te turberen: want S. Gregorius seydt, soo lange en zijt gy niet goet, als gy niet en condt verdragen die moeyelijkheyt der quaden.

IX.

EEn Beggyntjen sal neerstigh zijn om uyt haer herte te sluyten, niet alleen quade, maar ook ydele en onnuttige gedachten: want die sijn herte voedt in ydele gedachten, die sterkt den vyandt tegen hem, in quaedt: noch en magh de dagelijkxsche gebreken niet cleyn achten: want al en zijn 't maer dagelijkxsche sonden, sy mishagen Godt dikmael meer in geestelijke Persoonen, dan andere sware sonden in onbekende verblinde herten, en al zijn sy cleyn, die gratie is groot die daer door verloren wordt. Daerom geen soo cleyn gebrek, passie oft eenige verbeeldinge in u, suldy altijdt be-

rispen, sprekende, Heere het is my leet, dat ik u onteert hebbe, ende uwer vergeten: en al en konnen wy die dagelijkxsche sonden niet al schouwen, wy en mogen nochtans die niet cleyn achten; want die het cleyn versmaet, allenghskens sal hy tot het groot comen.

X.

BEkent myn lief kint, ende uytverkoren herte, dat die bloote tentatie geen sonden en can maken, daer moet een vry believen, behagen, wille, consent met beraeder redene toecomen, al waren 't ook blasphemien ende onreyn invallen, die in u herte quamen: daerom al schijnt gy heel van deser bekoringe verdronken te zijn, soo lange als uwe redene hier tegen seydt, ende dat het u bitter, swaer ende tegen is, soo en verliest gy die liefde Godts niet, noch den Heyligen Geest en sal u niet verlaten, maer alle gratie wordt in u vermenighvuldight: daerom en laet niet te doen goede werken, maer geeft u dies te vieriger tot bidden, vasten ende ten Heyligen Sacramente te gaen. Hoe die tentatie u meer is overvallende, soo veel te meer neemt u ruste ende toeloop in die Wonden Jesu Christi, daer u geen vyandt en magh letten, ende daer gy troost t'allen tijden sult vinden. Godt en sal u niet oordeelen naer de bekoringe uwer geestelijker nature, maer naer dat consent ende redene uwer ziele. Ook een goet werk gedaen in dorheyt ende tentatie, is Godt besonder behagende, meer dan oft wy groote gevoelijke devotie hadden.

Daerom strijdt vromelijk als een Ridder Godts, want dat vleesch begeert altijdt tegen den geest, ende aen den verwinder wordt van Godt belooft de Croone des levens: want hoe gy meer getemteert wordt, ende die sonden wellustiger zijn, soo veel te meer ende te hooger sult gy van Godt gecroont worden. Jesus wilt u altijdt victorie geven, Amen.

GEERTRUY Beggyntjen van Mechelen, heeft in d'ootmoedigheyt haer 's selfs versmaetheyt, ende in t'ontrecken der eeren en wellusten, sulk eenen voortgank gedaen, datse dikwils buyten haer selven vande aerde tot in de locht opgenomen wierdt, sonderlijk als sy overpeysde de Mysterien des bitter Lijden Jesu Christi. Sy is gestorven in 't jaer 1566. Uyt Ryckel.

In de Kerke van onse Lieve Vrouwe van Hanswijk binnen Mechelen, hanght een Schilderijken, verbeeldende een knielende Beggyntjen, onder het welk geschreven staet het naervolgende, Ik CATHARINA HOOTS Beggyntjen te Mechelen, geboren Wettige Dochter Heer Jan Hoots, in sijn leven Borgemeester der stadt van Mechelen, daer Moeder af was Jouffr. Anna van Halle: hebbe 14. Maenden ziek te bedde kreupel gelegen, soo dat ik niet en heb connen sitten oft staen, noch gaen. En heb raedt en hulp versocht aen verscheyde Medecyn-meesters te Mechelen, Loven, t' Antwerpen ende elders, maer niemant heeft my geholpen: dus heb ik ten lesten myn hope en troost geset op Godt den Heer, ende sijn Moeder Maria; door wiens gebedt veel Mirakelen tot Hanswijk geschieden. Ende want ik daer selve niet koste comen, om myn creupelheyt: soo heb ik 'er een Beggyntjen gesonden, dat sy de Moeder Godts sou voor my bidden, waer 't saligh dat ik mocht genesen, soo veel dat ik derwaerts sou mogen gevoert worden, 't Is geschiet dien selven dag, dat ik ben sittende geworden, waer af den Heer sy lof en Maria. Hier door versterkt, ende groote hope hebbende, heb ik my op eenen wagen laten dragen, ende tot Hanswijk voeren. Van den wagen ben ik gedragen voor het beelt by den Autaer, en heb daer een Misse vande Ontfangenisse ons Heere Jesu laten celebreren, een yegelijk biddende om troost te ontfangen: ende in den selven

stonde ben ik genesen en op gestaen, en voor den Autaer knielende met blijder herten, myn gebedt gesproken, en wel te passe zijnde, drymael om den Autaer gegaen: van daer gegaen naer huys, sonder yemants behelp, tot op het groot Beggyn-hof daer ik woonachtigh ben. Hier af danke ik onsen lieven Heere, en Maria sijn lieve Moeder.

Saterdaghs daer naer den 20. Februarij te voet gaende, ben wederom gecomen met myn Vrienden: daer tot dankbaerheyt een Solemnele Misse wierdt gedaen en gesongen van de lucarnatie ons Salighmakers. Ik hope dat ik sal dankbaer zijn, al de dagen myns levens van dese groote weldaet. Dit Mirakel is geschiedt in 't jaer 1563. den 12. Februarij.

 
GRoote Maget, die voor desen,
 
Door uw' voorspraek hebt genesen
 
Een, die veerthien Maenden lank
 
Hadt gelegen ziek en mank.
 
Helpt ook onse lamme leden,
 
Die wy veel te traegh besteden
 
In der deughden arebeyt
 
Tot ons ziele saligheyt.
 
Werkt ons op, met hert en zinnen,
 
Dan wy vlytiger beginnen:
 
Want ik vrees, het hapert meest
 
Aen de lafheyt van den geest.
 
Dat wy wilden, 't sou wel wesen:
 
Komt dan onsen wil genesen,
 
Keert ons koude Creupelheyt
 
In ontsteken vierigheyt.

Uyt d'Historie van onse Lieve Vrouwe van Hanswijk.

BARBARA VAN GYSELE, geboren van Wavere, eertijdts Beggyntjen van den Beggyn-hove van Mechelen, maer daer af verjaeght, door die op geresen Oorlogen, ende afworpinge vanden voornoemden Hove, 't Antwerpen gevlucht, ende haer daer houdende, is 25. jaren ziek ende ontsterkt van

Lichaem geweest, maer sonderlinge overvallen door ziekte van 1590 af, alsoo dat sy niet gaen en coste, noch ook bequamelijk sitten: maer hoorende ende bedenkende die groote Mirakelen, die Godt den Heere door de intercessie van Maria sijn Heylige Moeder placht te doen, te Mechelen tot Hanswijk, heeft in 't jaer 1592. Godt belooft haer Pelgrimagie te doen: om te aenroepen die selve H. Moeder ende Maget tot Hanswijk.

En corts daer naer verkregen hebbende soo veel sterkheyt, als dat sy in eenen stoel gedragen wierdt in 't schip van Mechelen, daer uyt in 't Godts-huys van de kranke Beggyntjens te Mechelen: alwaer sy eenigen tijdt te bedde liggende, ten lesten op den 15. September des jaers 1592. heeft haer doen dragen tot Hanswijk, onder wegen soo krank zijnde, datmen dochte, dat sy tot Hanswijk niet en soude geraken. Sulkx dat sy, ook alsmen de Misse voor haer doende tot het H. Evangelie gecomen was, neder uyt den stoel gesonken is, maer die selve Misse gedaen zijnde, heeft door die grootdadigheyt Godts, terstont gevoelt Mirakuleuselijke gesontheyt ende sterkheyt. Soo dat sy dankbaerlijk opstaende, alleen sonder leyden, den Autaer drymael omgegaen, ende hare devotie in eenige dankbaerheyt bewesen hebhende, is alleen wederom op 't voorseyde Beggyn-hof gecomen. Van alle het welke, by authoriteyt vanden Artsbisschop van Mechelen gedaen is wettigh ondersoek, ende verleent zijn desen Clooster van Hanswijk besegelde ende wettige brieven van Attestatie en Certificatie, in date van den 4. Februarij in 't jaer 1595.

 
GOede Moeder, die van al
 
In dit droevigh tranen dal
 
Zyt den troost en toeverlaet,
 
Als 'er yet niet wel en gaet.
 
'k Hoor' gy hebt noch een verlost
 
Die tot u niet gaen en kost.

 
Maer die door een vremde macht
 
Voor uw' voeten is gebracht,
 
Als sy hadt gelegen krank
 
Vyf en twintigh jaren lank
 
Siet, wy hebben naer den geest
 
'g Heel ons leven krank geweest:
 
Ja soo machteloos, dat wy
 
Niet en konnen doen, ten zy
 
Dat Godt onse slappigheyt
 
Sterkt door sijn Almogentheyt.
 
Geen van al en heeft de kracht
 
Dat hy 't minste goet gedacht
 
Uyt sijn eygen selven heeft,
 
Soo 't hem Godt niet in en geeft.
 
Helpt ons dan getrouwe Maeght,
 
Maekt dat uwen Soon ons draeght:
 
Sorght dat hy in ons gemoet
 
Goey gepeysen groyen doet,
 
En die voort soo sterk wil voên
 
Dat wy ook goey werken doen.

Uyt d'Historie van onse Lieve Vrouwe van Hanswijk.

MARIA LEMMENS is tot Mechelen van seer eerelijke Familie geboren: haren Vader was eenen Wyn-kuyper van sijnen stiel, ende wierdt genoemt den goeden Lemmen. Sy heeft haer begeven om Godt Almachtigh te dienen, op het groot Beggyn-hof der selver stadt, ende heeft haer Novitiaet volbrocht in het Convent der Engelen, ende aldaer hare Professie gedaen den 6. van November 1634. en gonk geduerigh voorts van de eene deught, in d'andere, tot eenen spiegel van een yeder die met haer woonden.

Voor eerst stak sy uyt in eene pointuele onderhoudinge van de geboden Godts, der H. Kerke, ende van hare statuten oft ordonnantien, in den hooghsten graet tot het minste point. De deught der ootmoedigheyt was in haer als het heel fondament van haren geestelijken bouw. Sy thoonde een

besondere vreught alsmen haer yet opleyde dat niet wel en was, jae daer sy onnoosel in was, sprak sy terstonts haer schult, seggende, Jae ik ben sulk een botte kal, ik heet Lemmeke, maer ben eenen Wolf. Sy bedroefde haer seer, als yemant van haer eenigh gebedt versocht, vreesende dat de Menschen eenige goede opinie van haer hadden: ende daerom als de Meestersse Sr. Syntjen Verstappen geeren soude gehadt hebben, dat sy voor eenige saken soude bidden, recommandeerde dese in de volle gemeynte, ende om dat sy niet en soude missen haer gebedt, seyde dan Suster Maeyken Lemmens hoort gy dit wel, en sy antwoorde dikwils met een droeve stemme, Och Suster myn gebedt en deught niet; nochtans is het seer dikwils gebeurt, dat de Menschen hun quamen bedanken, over den goeden uytval van eenige sake oft merkelijke affaire. Syn Hooghweerdigheyt Boonen Artsbisschop van Mechelen Saliger memorie, hadde verstaen door sijnen Secretaris myn Heer Heregaudis, die den Neef was van Sr. Maeyken Lemmens ons Beggyntje: hoe dat hare Meestersse voornoemt, hem verhaelt hadde de groote deughden van sijn Nichte, ende hoe dat sy haer niet en dorst in de stadt laten gaen verdienen eenige Aflaten, ter oorsake van hare menighvuldige ontgeestinge, ende opgetogentheden &c. Soo heeft sijn Hooghweerdigheyt haer gesonden een pampieren beelt, representerende den gekruysten Christus heel bebloeyt, met 40. dagen Aflaet, met versoek dat sy voor hem soude bidden, want hy seer miserabel was van den steen: ende heeft beleden, dat hy sedert toen, somtijdts sonder pyn was, en seyde dat hy 't haer gebedt toeschreef.

Sy stondt ordinairelijkx snachts op om te bidden, hoe kout dat het was, soo dat sy somtiidts heel styf was, ende haer Mede suster die op de kamer sliep, somtijdts wacker wordende, vermaende om in haer beddeken te gaen, 't welk sy in de H. Gehoorsaemheyt dede.

Sy gonk menige keeren snachts ende smorgens heel vroegh, de wegen lankx het Beggyn-hof omm' der bittere Passie van Christus, ende van de seven Weën des H. Moeder Godts Maria, soo dat de Menschen al meynden dat 'er snachts op het Kerkhof eenen geest sat, ende de Meestersse dit verstaende, verbode haer van soo vroegh niet meer uyt te gaen, maer datse wachten soude tot dat sy uytgonk, 't welk ordinairelijk was ten half-ure-vyf, alswanneer onse Kerke open gaet ende op-clept.

Sy soude wel alle Menschen tot Godt willen brengen hebben: ende als de Predicanten somtijds van diergelijke materien in hunne Sermoonen handelden, ontstak haren yever noch veel meer, soo dat sy haer selven somtijdts qualijk kost bedwingen.

Het is eens in den tijdt van den Vasten avondt geschiedt, alswanneer de Predikanten gemeynelijk veel op de sonden van de werelt predicken, waer door haren yever nu als in vollen brandt was: soo dat dese ziele wederom eens vroegh opstondt, ende smorgens voor den vyf uren knielende voor het beelt van onse Lieve Vrouwe van Scherpen-heuvel in onse Kerke, in een vierigh gebedt als heel verslonden, begost yeverigh te roepen, allenxkens hooger en hooger, dat Maria haer Lief Moeyerken dogh soude willen bidden voor de sondaers van de werelt; ende dit bidden gonk soo luy, dat het de Heeren Capelaenen hoorden, en over den Choor sagen. Dan quamp Jouffrouw Catharina van Gestel groote Meestersse my seggen, dat ik haer t'huys soude leyden. Sy was in sulk eenen drift van bidden, dat hare lakene faillie afgeresen was, maer sy dat niet aentreckende, leyd' ick haer t'huys, maer moest onder wegen gaen rusten, op den dorpel van het huys genaemt den Vogelen-sank. Sy socht alle middelen die haer mogelijk waren, om de gratien ende de deughden die den goeden Godt haer jonde te verbergen, dogh al te vergeefs, want hoe seer

sy haer socht te vernederen, oft die gaven Godts te verborgen, hoe meer dat haer Godt in 't licht scheen te willen brengen: ende hoe sy opgetogen was, als wanneer haer den Biecht-vader oft de Meestersse yet commandeerde, volbrocht sy 't selve soo datelijk, als sy-lieden maer het woordt van gehoorsaemheyt en noemden. Jae aen hare Mede-susters onderwierp sy haer als de minste, heel simpel en eenvoudigh. In alle slechte ende vuyle werken was sy de eerste: vont sy yevers eenen vuylen pot staen, die kuyste sy heymelijk voor haer Mede-susters, ende sette de selve stillekens wegh op hun plaets, als sy schoon waren.

Sy was soo vervremt van al dat de werelt aengonk, dat sy hare Vrienden, jae haer eygen Suster niet aen en droegh, al quam die haer somtijts besoeken, liet syse gaen sonder haer aen te spreken, soo dat hare Mede-susters dit wat gevoelden, 't welk sy haer niet aen en droegh.

Sy hadde eenen Broeder Recolect, een seer treffelijk Man, die in groote opinie gestorven is: hy heeft lange jaren Missionaris in Hollandt geweest, ende heeft groote tormenten om het geloof dikwils onderstaen, maer niet onder de selve gestorven: en op den dagh van sijne doodt, hadd' hy noch dry Sermoonen gedaen binnen de stadt van Amsterdam, soo datmen wilt gelooven dat hy van vermoeytheyt gestorven is, geluckige Ziele! die in den dienst Godts is besweken.

Als dien dan somtijdes eens over quam, droegh den selven noch een weynigh aen, maer anders was sy als doodt voor de werelt, en de werelt was haer een Cruys. Rakende de over eenkominge van haren wille in den wille van Godt, daer stondt sy als onberoerelijk, want al kreegh sy lijden van haer Vrienden, dat al wat merkelijk groot was, oft al kreegh sy een bankeroet, daer haren Al meest aen honk, sy bleef nochtans altoos in een wesen, ende heel geresigneert in den wille van Godt.

Ik hebbe met haer in 't Convent der Engelen wel gewoont ontrent de 9. à 10. jaren, ende en hebbe haer noyt beweeght gesien tot corselheyt, maer altoos seer soet en vriendelijk in een wesen, behalvens eenen keer, om dat 'er eenen geus op onsen werkvloer yet seyde, dat strede tegen ons H. Rooms Catholijk Geloof, doen stondt sy op met een furie, ende wilde hem seffens wegh hebben, maer de Meestersse stelde haer te neder, ende gonk met den geus deur.

Sy was seer liberael, milt ende goethertigh tot den armen, in sulker voegen, dat de Meestersse haer de sleutels van alle haer dingen afnam, gevende aen haer 't gene noodigh was, oft anders soude sy het altemael wegh gegeven hebben: waer op de arme Menschen wisten te loopen. Ook alswanneer sy sagh dat daer yemant van haer Mede-susters wat geperst, gequelt oft in eenige benouwtheyt des geests waren, socht sy die te troosten, seggende seer dikwils, Och Susterken, Jesus is soet, betrouwt toch, hy staet altoos met sijne armkens open: Dese en diergelijke woorden sprak sy menighvuldelijk.

Sy hadde altoos goede opinie van haren evennaesten: want, al sagh sy fauten, sy schorste haer verstandt op, als eens onder andere gebleken heeft: op sekeren tijdt de dieven in klaren dagh, comende het meel stelen, 't welk ordinairelijk stondt boven het wasch-huys, vraeghde sy, doen sy hun daer mede sagh deur gaen, oft sy diefkens waren: diesvolgens trachte sy de gebreken van een ander t'excuseren, jae nam die liever op haer selven.

Sy brande soo in Godts Liefde, dat sy meer in den Hemel by die sy minde was, als hier op der aerde daer sy scheen te leven. Sy was somtijdts al oft sy dronken hadde geweest. Seer dikwils is 't gebeurt dat 's op den werk-vloer en elders sittende, oft knielende, heel styf onberoerelijk in Godt en Hemelsche saken verslonden was: somtijdts ook in sulke verheuginge des geests, dat sy opspringende,

danste oft sy geen aerde en hadde geraekt: besonderlijk op den Feest dagh van alle Godts lieve Heyligen doen wy te samen baden in de keuken (volgens onse oude maniere) voor de Zieltjens in 't Vagevier: ende sprekende van de groote glorie der Heyligen, soo begost dees goede ziele op te springen, ende soo aerdigh en lichtelijk te dansen, al oft sy op eenen pampieren solder hadde gewandelt, 't welk wy altemael met verwonderinge aensagen: ende alswanneer sy tot haer selven naer diergelijke voorvallen quam, schreeft sy 't eenige naturelijke qualen toe, maer van hare Biechtvaders oft Meestersse gepraemt zijnde om te seggen hare inwendige gesteltenisse, seyde dat haer als doen dochte, datse in den Hemel onder de blijdtschap der Heyligen was.

Als het haren keer was op den vloer het dagelijkx gelees voor te lesen, en sy de Litanie van onse Lieve Vrouwe soude gaen lesen naer 't gelees van obligatie (want dese Litanie geen obligatie, maer devotie is) begost die seer zoet en stillekens, maer soo haer hert ontsteken wierdt in de Liefde Godts, ende der minnelijcke Moeders Maria, 't welk seer dikwils gebeurde, verhefte sy soo haer stemme, dat sy ten lesten luy uyt songh, jae dikwils haer kussen weghworpende, gonk dansen. Somtijdts namen de Mede-susters haer vast en leydense neder op kussens, tot dat sy tot haer selven quam, alswanneer sy veel excusien dee, en haer selven drolige namen gaf om alle die particuliere Godts gaven soo te verborgen. Haer devotie ende begeerte tot de H. Communie, was extraordinaris. Den dagh te vooren eer sy tot de H. Communie gonk, waren hare woorden ende manieren als vierige schichten, om de herten van haer Mede-susters te ontsteken ende te verwecken tot het ontfangen van dese Goddelijke Spijse. Haer verlangen was dikwils soo groot dat sy haer begeerte niet en conde verborgen. Eens op den Feest dagh van

onse Heylige Patronersse en Martelaeresse Catharina, naer dat sy den nacht te vooren veel van den duyvel geleden hadde, die sy gemeenelijk apelsot noemde, smorgens voor den vyf uren in de Kerk zijnde, wierdt soo ontsteken met dien geestelijken honger om te nutten het Broodt der Engelen, dat sy luy uyt riep meer als eens, Geeft my de H. Communie, geeft my de H. Communie.

Alswanneer ik haer uyt de Kerke naer huys leyde, en bleef daer tot dat dien drift wat gestilt was, dan gonķ sy met haer Meestersse naer de Kerke, ende ontfonk op sijnen tijdt haren Goddelijken Minnaer: en heeft beleden, naer dat sy tot haer selven gecomen was, waer 't saken sy in dien drift de H. Communie ontfangen hadde, datse soude gestorven hebben.

Rakende de Liefde en devotie die sy tot Maria de H. Moeder Godts hadde, eenen heelen Boek waer te cleyn om die te begrijpen. Alwaer sy cost, plakte sy beldekens van Maria: en vermeerderde in groot en cleyn, arm en rijk de devotie tot dese soo minnelijke Moeder. Als sy eenige teekenen achter huys oft elders vont, vergaderde de selve om Cranskens te maken ter eeren der twelf sterren daer die goedertiere Moeder mede gecroont is in den Hemel, en reykte dese uyt aen een yegelijk, leerende hun de maniere om het selve Godtvruchtelijk te gebruyken. Immers sy socht dese devotie een yegelijk in te drucken, jae veel treffelijke Persoonen hebben beleden, dat sy door haer instructie alle hun leven dese H. devotie hebben onderhouden. Welke devotie consisteerde in 12 Sterren oft Ave Maria, de welke gesnoert en onderbroken alleen met dry Pater nosters, wy aen Maria dit Cransken schencken, en maken een Croone om op haer weerdigh hooft te stellen. Siet hier de maniere ende de 12. voordeelen van Maria.

In den eersten Pater noster

Bedancken wy Godt den Vader van vier groote voordeelen ende gratien die hy sijn alderliefste Dochter Maria gedaen heeft.

1.	Van sijn eeuwige voorbestellinge, hebbende haer gekosen tot een Moeder van sijnen Lieven Sone naer de Menschelijke nature. Ave Maria.
2.	Van haer onbevleckte Ontfangenisse, haer voor bewarende van de erf-sonde. Ave Maria.
3.	Van haer Salige geboorte, comende ter werelt met alle deughden begaeft. Ave Maria.
4.	Van de Boodtschap der Menschwoordinge, sendende haer eenen Aerts-Engel, ende daer naer sijnen eenigh geboren alderliefste Sone. Ave Maria.

In den tweeden Pater noster

Bedanken wy Godt den Sone, van ander vier sonderlinge gratien, die hy sijne Lieve Moeder gedaen heeft.

5.	Dat hy negen Maenden in haer Lichaem heeft willen besloten zijn. Ave Maria.
6.	Dat hy haer Heylige Borsten heeft willen zuygen, ende sijn voetsel daer uyt nemen. Ave Maria.
7.	Dat hy in sijn kintsheyt ende jonkheyt van haer heeft willen geregeert zijn. Ave Maria.
8.	Dat hy haer van allen den arbeydt sijns Levens en doodts, als ook van sijn blijdtschap deelachtigh heeft willen maken. Ave Maria.

In den derden Pater noster

Bedanken wy Godt den Heyligen Geest, van vier andere voordeelen aen Maria gedaen.

9.	Dat hy haer heeft gemaekt sijne Lieve Bruydt. Ave Maria.
10.	Dat hy met sijn gaven haer geheel vervult, ende in haer als in eenen alderheylighsten Tempel gewoont heeft. Ave Maria.

11.	Dat hy haer heeft gemaekt een Coninginne der Menschen. Ave Maria.
12.	Dat hy haer heeft gestelt een Coninginne der Engelen. Ave Maria.

Boven dese devotie was Jouffr. Lemmens veel besigh met de beeldekens van de H. Moeder Godts te vercieren, soo met Blommekens als met eenigh groen, voor welke beeldekens sy seer dikwils in haer devotie onberoerelijk sat. Het is gebeurt dat Meester Peeter Langelle eene ervaren Chirugyn, in het Convent der Engelen quam, ende haer niet siende, vraeghde waer Maeyken Lemmens was, want hy haer om haer groote deughden seer extimeerde, ende alsoo niemant en wiste waer sy was, ben ik haer gaen soeken, en gevonden in de gemeyn plaets op haer kniekens voor een beeldeken van onse Lieve Vrouwe, dat aldaer geplakt was in een mosier gat, en hoe dat ick haer aensprak of riep, bleef sy onberoerelijk heel styf met de oogen open gespert, oft sterrelinkx aensiende haer Lief Moeyerken met haer handen te samen: en soo ik haer niet en cost tot haer selven doen comen, gonk ick in huys dit seggen, ende Meestersse met den voorgenoemden Chirugyn gongen dit sien, ende bevonden alles soo ik hun hadde geseydt. Doen seyde Mr. Peeter, neemt haer op, en leghtse op haer bedde, dat sy in een Clooster waer, haer Leven wierdt al beschreven: ende naer dat wijse daer gedragen hadden, heeft wel 14. à 15. dagen buyten haer selven geweest, dogh tusschen beyde comende tot spraek, men hoorde anders niet, dan dat Hemels en Goddelijk was: en geduerende dien tijdt en heeftse noch g'eten noch gedroncken ten zy uyt gehoorsaemheyt. Wy hebbense alsdoen differente nachten gewaekt tot ons groot contentement, want wy hebben haer menige keeren hooren roepen, Och soeten Jesus ick wilde wel, ick wilde wel datge in myn herteken geprint waert: Ick wilde wel, ick wilde wel

O Jesus &c. ende dit duerde soo nacht en dagh. Haren Biechtvader den Eerweerdigen Heer Bartholomeus de Backer ende den Heer Doctoor Servaes, wierdt daer by ontboden, meynende haer de Heylige Olie te geven, maer en vonden geen ziekte. Doen sy naer die 14. à 15. dagen tot haer selven quam ende ondersocht wierdt, heeft beleden dat sy in den Hemel hadde geweest. Haere ontgeestingen en opgetogentheden hebben soo veel ende menighvuldigh geweest, dat het te lank soude wesen om al die te beschrijven. Sy heeft somtijdts wel ontrent de ses weken buyten haer selven geweest, heel verslonden in Godt haer eenigh ende opperste goet, ende somtijds ook minder, maer quam ordinairelijk tot haer selven op eenige besondere Feest-dagen, als Sinxen en andere.

Haer devotie tot de H. bittere Passie Jesu Christus, was als de Schole van alle de deughden die sy dagelijkx oeffende. Daer honk een schilderye op den werkvloer van Jesus, hoe hy gebonden ende gekoordt geleydt wierdt van den eenen Rechter tot den anderen, op de welke sy seer dikwils door den dagh haer oogen sloegh, jae verwekte haer Mede-susters om dese schilderye te besien, by brengende eenige goede woorden van de H. Passie Christi; in welke Schole sy leerde particulierelijk de deught van de Heylige verachtinge haer selfs, ende was ten hooghsten verblijdt, als sy veracht en cleyn geestimeert wierdt. Sy en droegh haer, van al dat op de werelt was niet meer aen, dan oft sy op de werelt niet en hadde geweest. Uyt haren mondt en wierdt niet gehoort dan 't gene geestelijk was: maer soo daer yemant begost te spreken van eenige tijdelijke saken, soo viel haren mondt in 't slot, noch niemant en hoorde Lemmeken spreken: dan soo men van de Sermoonen oft geestelijke Boecken yet voortsbrocht, soo gonk dien mondt wederom open, en dat somwijlen met sulk eenen yever dat de vlammen der liefde, die in haer herte

besloten was, ons herte ook quam te ontsteken in de Goddelijke liefde ende devotie soo tot de bittere Passie Jesu Christi, als tot de overgebenedijde Moeder Maria. Sy seyde ook somtijdts dat den duyvel seer noode genoemt wordt Duval, dat is te seggen, die gevallen is van het hooghste des Hemels tot het diepste der hellen.

Het is my onmogelijk al te verhalen de deughden die ik in haer gesien hebbe, op die negen à thien jaren de welke ik by haer gewoont hebbe. Eer sy naer de Infirmerye gonk woonen den 25. Februarij 1652. alwaer wy haer niet en souden hebben laten gaen, ten waer dat sy soo veel werk aengehadt hadde: want alsoo sy seer dikwils en lank in ontgeestingen en opgetogentheden was, soo moest sy gade geslagen worden, en soo sy de weynige middelen die sy van haer Ouders ge-erft hadde, al verteert hadde, ende luttel cost winnen met haer handtwerk, soo deden haer de Oversten naer de Infirmerye, het welk sy terstont met vlytige ootmoedigheyt, lacchende, soet en vriendelijk siende als eenen Engel volbrocht: want sy hadde als hare nature uytgeschut, jae sy soude een kint gehoorsaem geweest hebben, al hadde haer het kint in een kot doen cruypen.

Eenige jaeren voor haer doodt vereerde, oft sondt haer Godt dat costelijk Cruys oft bagge datse haer gesicht verloos, waer in sy seer patientelijk jae blygeestigh was: want door dese Lichamelijke blindtheyt, wierdt sy claerder siende naer den geest in 't gene dat Goddelijk en Hemels was, mits sy tot sulk een familiariteyt met haren Goddelijken Minnaer quam, dat sy den dagh en ure van haer doodt heeft geweten, gelijkmen uyt haer woorden genoeghsaem heeft verstaen: want soo sy s'maendaghs van den Vasten avondt aen de tafel sat wesende den 27. Februarij 1656. alswanneer de gemeynte, die dan niet uyt eten en gaet, ordinairelijk yet particuliers krygen, seyde sy te weten Su-

ster Maeyken Lemmens, dese, volgende woorden: Susterkens nu souden wy hier Vasten avondt, en morgen sal ik by Jesus gaen Vasten avondt houden. De gemeynte lieten dit stillekens henen gaen, niet wetende wat sy daer mede wilde seggen: want sy sonder ophouden van Jesus ende sijn lief Moeyerken sprak: maer s'anderdaghs hebben sy gesien volbrocht haere voorsegginge. Sy gaf ook te kennen dat sy geeren haeren Aflaet soude gaen verdient hebben, ende alsoo sy blindt was, soo moest sy yemant hebben die haer leyde, t'welk Suster Marie Looft haer presenteerde, ende sy nam het selve seer danckelijk aen, en gongen t'samen naer den noen (wesende den selven maendagh) naer de Kerke van de Eerw. Paters Carmeliten Discalsen, die dan noch woonden op de corte Heberecht achter de Carmeliterssen, alwaer alsdoen niet veel volckx en was. Sy viel voor het Venerabel op haer kniekens, in soo een vierigh gebedt en soo gestichtigh, dat de Menschen in meerder devotie ontstaken die het sagen, en besonderlijk hun gemerk op namen. Immers dit gebedt duerde soo lank, dat Suster Marie Loofs seer moede wierdt, en gonk wat sitten rusten op een bank, en wachte tot dat sy van selfs, naer myn best onthouwen opstont, ende t'huys komende seyde veele woorden van dankbaerheyt aen Suster Marie Loofs, en gaende naer haer Celle sloot haer selven daer in. Men heeftse sedert niet meer levendigh gesien: 't is te gelooven dat sy van doen af tot hare doodt toe meest den tijdt in 't gebedt heeft over gebracht, jae al biddende is gestorven op haer knien: want s'anderdaeghs wesende den 28. Februarij en Vasten avondt dagh snoenens doen de gemeynte aen de tafel was, ende Suster Maeyken Lemmens niet en compareerde, d'een en d'ander vraeghden naer haer, maer niemant en wist van haer te spreken, soo stille ende eensaem hadde sy haer gehouden, ongetwijffelt in eene hooghste vereeninge met haer eenigh ende Opperste goet: Im-

mers Jouffrouw Elisabeth de Meyer der kranke Meestersse met de maerte gongen naer haer Celle om haer te soeken, maer vonden de Celle in 't slot, ende halende den sleutel, deden de deure open en vonden haer op haer kniekens met de handen te gader voor het pampieren beeldt, representerende den gecruysten Christus: welk beeldt sijn Hooghweerdigheyt Jacobus Boonen, gestorven den 30. Julij 1655. Saliger memorie haer gesonden hadde, gelijk voorseydt is, doen sy noch in het Convent der Engelen woonde, ende welk voorschreven beeldt noch op den dagh van heden hanght in de selve Infirmerye, in de keuken der Jouffrouwen neffens de rechte venster. Welk beeldt was hangende in haer Celle achter de deure, ende soo de deure open gedouwen wierdt soo rees het Lichaem tegen de koetse, want hare Ziele was verhuyst uyt dit ellendigh dal der tranen tot die Hemelsche maeltijdt die Godt van der eeuwigheyt bereydt heeft voor al die hem oprechtelijk dienen ende lief hebben, soo wy immers Godtvruchtelijk mogen gelooven. Doen gongen alle de verstanden ende monden open van haer Mede-susters verhalende 't gene sy den dagh te voren al voorseydt hadde, daer sy anders gewoon was alle de Goddelijke jonsten ende lichten secreet te houden, als haer de Heylige gehoorsaemheyt tot geene uytsprake en praemde. Dogh wy moeten Godtvruchtelijk dat betrouwen hebben, dat de Goddelijke goetheyt haer tot dese uytsprake inwendigh soetjens gepraemt heeft, tot onse stichtinge ende onderrechtinge, niet willende dat desen schat soo seffens in de aerde soude begraven worden, sonder ons een cleyn staeltjen te laten sien van sijne oneyndelijcke liefde tot sijne Bruydt, die haer selven ook niet gespaert en hadde om te lijden ende te arbeyden tot, en om sijne Liefde. Sy is begraven op het Kerk-hof den 30. Julij 1655.

Dit verclare ik al dat voorschreven is waerachtigh te zijn, desen 30. Mey 1692. Tot een teeken

der Waerheyt hebbe ik dit onderteekent, ende bekenne noch dat sy my differente keeren eenige dingen voorseydt heeft, die daer naer soo geschiedt zijn, principalijk twee à dry merkelijke saken. Actum als boven.

Maria du Pré.

Jouffrouw SARA JANSSENS t' Antwerpen geboren, is op het groot Beggyn-hof binnen Mechelen geprofest den 17. van October 1617. Sy was een Beggyntjen die Godt heel purelijk socht in alle haer wercken, gelijkmen can merken uyt het gene dat volght, want doen haer Vrienden haer besochten, al warense van andere steden, als die noch aen tafel saten, en datmen de Vesperen luyde, seyde sy Vrienden zijt vrolijk, ik moet naer de Vesperen gaen, ende nam soo haer af scheydt, sonder dat haer eenigh menschelijk opsicht oft respect coste wederhouden: men seght ook dat doen een Crucifix haer soude aengesproken hebben.

Nu 26. jaren oudt zijnde, is sy Capucinersse geworden in het Convent van Bourbourgh een cleyn stedeken in Vlaenderen gelegen, een uur van Grevelinge, den 25. Mey in 't jaer 1621. is sy in 't voorseydt Convent gecomen, en heeft het H. Habijt van de Religie ontfangen, met den naem van Maria van Antwerpen den 8. Junij, ende haere Professie gedaen den 12. van de voorschreven maendt 1622. Sy was met veele schoone deughden verciert, boven al met een diepe ootmoedigheyt, cleynachtinge haer 's selfs, ende naer het exempel van haren H. Vader Franciscus groote liefhebster van de H. Armoede. Sy verheughde haer, als haer yet ontbrak, en hadde daer sulk een genoegen in, dat sy daer een geestelijk Liedeken op maekte, tot lof van de H. Armoede. Uyt de liefde die sy tot dese hadde, spruytte een vast betrouwen op Godt in alle difficulteyten die daer over comen in 't beginsel eender fondatie, soo dat haren geest ende gemoet al-

tijdt gerust en geset was. Sy wierdt ook van den Heer met veele inwendige gratien voorcomen, ende heeft aen verscheyde Religieusen geseydt, dat sy met Jacob wel mocht seggen, dat sy Godt gesien hadde.

Sy heeft seer wijselijk ende Godtvruchtelijk gegouverneert den tijdt van 16. jaren oft luttel min: van de welke sy ses jaren Overste is geweest in 't voorseydt Convent van Bourbourgh, ende de leste tot Antwerpen, alwaer sy door den Franschen Oorloge gedwongen is geweest te comen refugieren met acht Religieusen, door dien dat sy daer alle niet meer en costen leven, om dat het landt daer teenemael verwoest was.

Sy heeft ontrent vyf jaeren voor haer doodt een geraektheyt gekregen, de welke haer een half zyde lam maekte, 't gene sy met een seer groote resignatie van de handt Godts ontfangen, ende patientelijk verdragen heeft, sonder haer ten minsten te bedroeven, maer bleef altijdt even bly-geestigh in alsulke langhduerige ziekte. Haer devotie tot de H. Communie was soo groot, dat sy dagelijkx, hoe qualijk of debiel zijnde, evenwel naer den Choor gink om de selve te nutten, en doen sy niet meer en conde gaen, dede sigh dragen, noch en sagh geen ongemak aen hoe flauw sy ook was, en heeft dit gecontinueert tot vier oft vyf dagen voor haer doodt: wanneer d'Eerweerdige Moeder Ancilla seyde datmen haer de H. Communie in d'Infermerye soude brengen, te qualijk sigh gevoelende om soo verre gedragen te worden.

Sy is ook altoos een besonder liefhebster van het inwendigh gebedt geweest, tot dat sy ten lesten dry dagen voor haer doodt in de letargie gevallen, soo heeft gebleven en haren geest gegeven, onder de gebeden van de H. gemeynte den 9. Junij in 't jaer ons Heeren 1657. smorgens ten dry uren, oudt zijnde 62. jaer. Siet voorders in 't leven van Maria Schoeff. fol. 383.

JOANNA DE MANT van Mechelen van geboorte, is Beggyntjen geworden op het groot Beggyn-hof der selve stadt den 10. Mey 1622. was seer ootmoedigh gehoorsaem en wonderlijk begaeft met den geest van het inwendigh gebedt, geduerende 't welke sy dikwils in haer Camer doende was opgetogen: en doen den Eerw. P. Lucas Capucien haer somtijdts als haren Directeur quam besoeken, en haer vindende als onberoerelijk in Godt, gonk stillekens deur.

Desen P. Lucas heeft veel om haren 't wille geleden van sijn eygen Broeders, en Godt liet dit soo verre komen, dat hy de resolutie nam van haer te laten, ende alsoo sy een seer week Lichaem hadde, ende vervolgens niet verre en cost gaen om by hem te komen, soo schreef hy haer eenen brief, door den welken hy haer liet weten, dat hy haer abandonneerde. Sy ontfonk desen brief in de presentie van twee à dry andere Beggyntjens, van de welke eene was Suster Peeternelle de Vos, ook een seer begeerige ziele tot de deught. Immers Suster de Mant las stillekens desen brief sonder dat 'er yemant in haer eenige veranderinge oft commotie cost gemerken, en voudende desen wederom toe, seyde met een soete stemme, Het is al even veel waer mede een Vogeltjen vast is 't sy met een coordeken oft met een hayr als het evenwel belet wordt te vliegen, soo gevredigh bleef sy. Desen Pater daer naer vernemende hoe sy haer gehadt hadde in 't lesen van desen brief, ende alles verstaende, was seer gesticht. Haren geest was soo vierigh dat hare Lichamelijke crachten te cort vielen: sy is uytgeteert. Men can den dagh en jaer van haer doodt niet achterhalen, door dien dat 'er eenen boek geruineert en gescheurt is van de beesten. Een yeder wist by naer te spreken van dees Godtminnende ziel, als ook van haer Suster Anna de Mant, die Beggyntjen geworden is den 16. Mey 1611. de welke geleydt is geweest van Godt door den wegh van groot lijden, van veel

perssingen en quellingen, inwendigh en uytwendigh, door een siekelijk Lichaem, waer in sy seer verduldigh is geweest. Sy is overleden den 6. Augusti 1657.

Van Jouffr. Maria Schoeff.

DE Eerweerdige Moeder Vicarisse van Bourbourgh Suster Charlotte van Antwerpen, voormaels genoemt Jouffr. Maria Schoeff, is in 't Convent gekomen den 25. Mey, oudt zijnde 21. jaer, en heeft haere Professie gedaen den 12. Junij in 't jaer 1622. Sy hadde ontrent dry jaeren Beggyntjen geweest op het groot Beggyn-hof van Mechelen, en is daer af gegaen ontrent, oft op het jaer 1621. op de maniere als volght.

Dese Religieuse is door eenen besonderen trek van de bermhertigheyt Godts tot onse Religie geroepen geweest. Want noch een kindt zijnde volghde de Susterkens van de Clarissen die om aelmoessen gaen van straet tot straet, om dat sy meynde dat het by die was, dat sy Religieuse moest worden, door dien dat sy noyt van Capucinerssen en hadde hooren spreken.

Nu tot de achtien jaren haers ouderdoms gecomen zijnde, siende dat hare Moeder niet verstaen en wilde van haer een dote te geven om Religieuse te worden, om dat sy de middelen niet en hadde, oft om dat sy niet en begeerde dat sy Religieuse soude worden, soo resolveerde sy haer om Beggyntjen te worden, endedan neerstelijk te werken om den prys daer van tot een dote te vergaderen. Hier toe heeft den goeden Godt d'occasie verleent van de voorschreven Jouffr. Sara Jansens haer gebuerinne die ontrent twee jaren te vooren Beggyntjen was geworden op het groot Beggyn-hof van Mechelen, ende haer seer wel kende: de welke verstaende de goede begeerte die sy hadde om Beg-

gyntjen te worden, was blijde haer daer toe te vervoorderen, daerom wel kennende haer goet natureel en bequamigheyt, leydese mede, ende lietse by haer woonen: waer sy haer Professie heeft gedaen den 25. Augusti 1620. Hier en tusschen heeft het Godt belieft Jouffrouw Sara Jansens voorts tot een meerder volmaektheyt te roepen, haer ingevende de begeerte om Capuciners te worden, het welcke sy soo secretelijk vervolghde, dat niemant daer yet van wist, als eenen Eerweerdigen Pater Capucien, genoemt Pater Andries van Antwerpen, den welken voor haer de plaets versocht van onse Eerw. Moeder Fundatrice.

Soo dan de selve eens hadde den voorseyden Pater geweest spreken, die nu antwoordt ontfangen hadde van Sint Omer; ende sy weder t'huys quam, sat Jouffr. Schoeff in den vloer en werkte, ende haer docht datmen haer inwendigh seyde dat Jouffr. Jansens gink Religieuse worden: Van waer comt gy? seyde sy, en stondt met een vlucht op, waer op d'ander antwoorde, dat sy van Hanswyk quam, Neen soo niet: Maer gy gaet Religieuse worden; Waer op d'ander antwoorde, wat sottigheyt, gy gaet Religieuse worden; wat is dat te seggen? en Jouffr. Schoeff antwoorde, jae! ik weet het seker, de ander bleef het loochenen, oft ten minsten bedecken, maer ten lesten verwonnen, moest het belijden: doen seyde Jouffrouw Schoeff, daer moet ik ook zijn daer gy gaet: waer op d'ander antwoorde, kinderwerk, daer moet ik ook zijn, al oft gy al moest zijn daer ik sal zijn, voorts seyde al dat sy coste, om het haer uyt haer hooft te steken, maer al te vergeefs, soo dat Jouffrouw Jansens het soo geloofde dat den wille Godts was, en versocht van den Eerw. P. Andries dat hy de plaetse voor haer ook soude vragen: maer hy seyde dat sy hem eerst soude komen spreken.

Vindende haer dan bereet om de de strengigheyt en verstervinge te aenveerden, schreef ook om haer

plaets: maer soo sy geen middelen en hadde, ende de Religie noch in haer beginsel was, moest te vreden zijn voor Leeke-suster te dienen. Sy quamen dan te samen naer Antwerpen, om hun vrienden adieu te seggen, ende met eenen van daer de reyse aen te nemen: waer haer Moeder als sy de schey-maeltijdt aten, van haer selven viel door groote droefheyt, om dat de Religie haer te strenge docht. De Vrienden deden al dat sy costen om haer van haer voornemen te trecken, maer al te vergeefs, sy bleef stantvastigh gelijk eenen Pilaer.

Als sy dan tot Sint Omer quamen daer de Eerweerdige Fondatrice doen was, wierden sy om eenige reden (hoewel door de schickinge Godts) naer het Convent van Bourbourgh gesonden, daer de Oudtste dochter van onse Fondatrice Suster Agnes van Bourbourgh alsdoen Overste was: als sy in den Choor quamen om het Alderheylighste Sacrament te aenbidden, en hun selven Godt op te offeren (gelijk de gewoonte is in de Religie) soo verschrikten sy in hun selven, siende de plaetse die sy over soo veel jaren in den geest gesien hadden, als ook het hulsel van de Religieusen.

Sy ontfingen beyde het H. Habijdt den 8. Junij (gelijk te vooren geseydt is) seer devotelijk: ende hoe deughdelijk sy haer proef-jaer gedaen heeft, blijkt uyt het gene dat volght. Soo men haer eens yet fraeyts hadde doen maken, daer valsche peirlen in gevlochten wierden, brak sy door ongeluk een die het noodighste was, gink haer schult daer van aen haer Meestersse seggen, de welke seyde dat sy die weder maken soude: sy leyde de stucken op een tafelken daer haer werk op lagh, ende knielende daer voor seyde, Heere myn Meestersse gebiedt my dese peirle te maken, ik en cans niet doen, wilt hier in door u goetheyt werken: 't welk geseydt hebbende, sagh de stucken sig selven by een voegen, ende brocht soo weder de peirle aen haer Meestersse, de welke noch in het Convent van Bourbourgh bewaert wordt.

Sy wierden beyde tot de Professie ontfangen: ende alhoewel Suster Charlotte het proef jaer (als geseydt is) heel deughdelijk ende met groot contentement gedaen had, nochtans voelde sy een geduerige ongerustigheyt, om dat haer docht dat haren roep niet en was Leeke-susterken te zijn, even wel was sy ten lesten daer soo wel toe geresigneert ende geresolveert, gelijk het hier naer gebleken heeft. Want soo Suster Marie van Antwerpen, eenigh goet te disponeren hadde, ende dat geresolveert was voor de dote van Suster Charlotte te laten, op dat sy Choor-suster mocht zijn, hadde sy doen liever Leeke-suster gebleven. Maer soo d'Oversten considereerden het groot verstandt ende capaciteyt, daer Godt haer mede begaeft hadde, ende ter ander zijde de slappigheyt van haer Lichaemelijke gesteltenisse, haer bequamer vonden tot Choor-suster, soo was sy in alles gehoorsaem, in alles te vreden, en bereyde haer seer devotelijk tot de H. Professie, die sy t'samen deden op den dagh, maendt, en jaer voorschreven. En gelijk sy een Vriendinne van den Bruydegom was, quam den selven haer haest met siekten ende infirmiteyten besoeken, daer haer leven vol van is geweest.

Sy hadde een fraey houten Cruys gemaekt, het welke soo sy Moeder Ancilla liet sien, dede het haer in 't vier worpen, om haer te exerceren, seggende dat sy dat sonder oorlof gemaekt hadde: sy ded' het vlijtelijk sonder haer te ontstellen, ende maekte promptelijk weder een ander, dat d'Overste haer dede maken. Sy heeft verscheyde officien seer deughdelijk ende wijsselijk bedient, als Vicarisse, Meestersse der Novitien, en Overste. Sy is gestorven den 9. van October 1662. Uyt de Missiven van de Eerw. Moeder Ancilla der Capucinerssen binnen Antwerpen, die ook veele jaren te vooren Beggyntjen is geweest op het groot Beggyn-hof van Mechelen, met name Suster Clara van Puers.

ANNA GORIS is op het groot Beggyn-hof binnen Mechelen Beggyntjen geworden den 13. van October 1637. En heeft geleeft een strengh, oodtmoedigh, ongeacht en gehoorsaem leven. Sy en heeft in veele jaren niet geten dat leven ontfangen hadde, en veele Vastens en Adventen zuyvel gederft. Sy droegh t'zayen hemden, tusschen wolle slaep-lakens, op wat stroey sliep sy: gonk somtijdts met een aerde potteken in d'een en d'ander huys om Godts wil. De disciplinen waren veel, lank en straf die sy nam: en alsoo sy veel jaren in een Convent heeft gewoont, te weten in 't Bockx Convent, soo en hadde sy savonts oft snachts geen vryheyt om de disciplinen te nemen, maer sy wist haer in den dagh seer dikwils behendelijk te vertrecken om die te nemen, en andere mortificatien te doen: maer en dede niet sonder gehoorsaemheyt van haeren Biechtvader, en gonk by naer alle dagen ter Heylige Communie, brocht dagelijkx veel uren over in 't gebedt, en sprak seer weynigh. Sy is overleden den 21. Julij 1668. en op het Kerk-hof begraven.

JOANNA DE HONT is te Mechelen van seer treffelijke Borgers uyt den Ham geboren, ende aldaer Beggyntjen geworden op het groot Beggyn-hof den 21. van November 1623. Sy was seer ootmoedigh ende eenvoudigh, en hadde besondere affectie naest Godt ende Maria, tot onse H. Moeder Begga, en met consent der Oversten, heeft sy gefondeert van in haer leven ten jare 1637. (maer bleef in 't besit tot naer haer doodt) haer huys tot een Convent ter eeren de H. Begga: dogh alle die by haer woonden, tracteerde sy op dien dagh, als ook op den dagh van de overvoeringe van de Heylige Begga, die geviert wordt den 7. van Julij, ende betaelde op die twee feestdagen ook de Kerkelijke diensten, het welk noch op den dagh van heden, uyt het incomen van hare fondatie betaelt

wordt: ende op den dagh vande Translatie, wordt alle jaren naer de gesonge Misse den Te Deum Loudamus gesongen, tot dankbaerheyt dat de stadt Loven dien dagh ten jare 1635. verlost is van de geusen. Sy dede alle mogelijke devoiren om den glorieusen feestdagh van de H. Begga, die den 17. van December valt, op het alderprachtighste te doen celebreren: maer den Eerw. Heer Carolus Servranckx onsen Pastoor en haren Biechtvader, die beproefde en mortificeerde haer seer, want bynaer altoos liet hy yet gebreken, als het beste Autaer kleedt, oft yet sulkx, tot 'er tijdt dat alhier gevierdt wierdt het duysenste jaerigh Jubile van de H. Begga, als wanneer de H. Begga doen ook op den Preckstoel getituleert wierdt Fondatersse der Beggyn hoven.

Het waer te lank om te beschrijven, de vreughden, Vieringen en kosten, die hier dry dagen vervolgens gedaen wierden met Vollen Aflaet in de Kerk, het welk sy besorght en bekostight heeft, met alle dagen differente Predikanten. Welken Vollen Aflaet van 't Convent nu noch besocht wordt.

Men can niet beschrijven de liefde die sy hadde tot hare H. Moeder Begga, en seyde somtijdts, Dat ik soo veel moet lijden om een die ik bemin. Sy heeft gereyst naer Aindain en andere plaetsen, om alles te ondersoeken ende te besichtigen 't gene de H. Begga soude mogen raeken, ende om te bekomen eenige van hare H. Reliquien, de welke gekregen hebbende, heeft de selve doen approberen van sijn Hooghweerdigheyt Jacobus Boonen Artsbisschop van Mechelen, en zijn gestelt in een silvere Casken met een torrentjen op, en rusten boven in den Autaer, gefondeert door Jouffr. Elisabeth van Nerom: ende alsoo dese goede ziele seer Godtvruchtigh was, soo vaste sy alle jaren van S. Beggas dagh tot Kersmis toe, wesende negen dagen sonder vlees te eten.

Sy heeft in dese Kerke ook gegeven de vyf schilderijen, representerende het Leven van de H. Begga: en aen alle de dochterkens die sy over de vunte

hief, gaf sy den naem van Begga. Immers wy betrouwen door de bermhertigheyt van Godt dat sy met de H. Begga Godt aenschouwt. Sy is overleden den 20. Augusti 1669. En leydt begraven voor de schilderyen van de H. Begga.

LAURYNTJEN BRUYGARTSOMS is Beggyntjen geworden op het groot Beggyn-hof binnen Mechelen den 29. Mey 1607. En heeft veele jaren in de Infirmerye vande gemeynte gewoont, gevende daer schoone exempelen der deughden.

Sy was seer eensamigh en afgescheyden van de Menschen, haer selven occuperende in ootmoedige en ongeachte werken, helpende meest den hof wiën ende kuysschen. Sy hadde geduerigh de tegenwoordigheyt Godts in haer gedachten, en was seer neerstigh tot den Goddelijken dienst, en al was 't werken-dagh men sagh haer by na altoos in de Vesperen ende andere diensten der H. Kerke, in een inwendigh gebedt. Yeder sagh in haer d'ootmoedigheyt en eenvoudigheyt uytsteken en wierdt gehouden als een schatkamer vol deughden: maer sy hiel haer seer ingetrocken, kleyn en ongeacht in haer eygen oogen.

Het is somtijdts gebeurt, dat yemant van de Beggyntjens inwendigh geperst oft gequelt zijnde, by haer meynde te gaen om raedt, 't welk niemant en wist als Godt alleen, dat Suster Lauryntjen op stondt van 't werk daer sy mede besigh was, en gonk haer Mede suster te gemoet, seggende, Suster ghy comt om my te spreken, en ik ben plomp en onwetende, want ik en can noch lesen noch schryven, maer oeffent u in de tegenwoordigheyt van Godt met ootmoedigheyt, en zijt devoot tot de zieltjens in het Vagevier: en gaf soo de Menschen moet en couragie, die getroost door gongen. Sy is in den Cranken gestorven den 8. Julij 1670. en op het Kerk-hof begraven.

ANNA VANDER VECKEN, geboren van Antwerpen, is op het groot Beggyn-hof binnen Mechelen Beggyntjen geworden den 12. van October 1627. en heeft seer ootmoedigh en eenvoudigh geleeft : sy was somtijdts al wat korsel, maer daer naer soo vreedsamigh en ootmoedigh, dat het diende tot stichtinge van een yeder, want sy croop op haer knien dikwils de Menschen naer, om vergiffenisse, tegen de welke sy een haestigh woordt hadde gesproken, al waren 't ook seer jonge Beggyntjens. Sy was seer vierigh in 't gebedt met groot betrouwen, als gebleken heeft in veel occasien: onder andere Monsieur Peeter van Emmeren Borger van Mechelen, hadde van Sr. Anna vander Vecken ses hondert guldens op rent, ende op het eynde van 't jaer seyd' hy tegen sijn Suster Marie van Emmeren ook Beggyntjen op 't selven Hof, die noch in 't leven zijn, als dat hy dese ses hondert guldens soude af leggen: het welck Suster van Emmeren aen Suster vander Vecken gong seggen: waer op Suster Anna antwoorde; och Suster seght aen uwen Broeder dat hy dat gelt noch houdt: ik sal Godt bidden dat hy een kindt magh krijgen, waer naer hy seer verlangde, want hy was wel ses jaren getrouwt ende hy en hadde noch geen: ende siet eenen weynigen tijdt hier naer wierdt de Huysvrouwe bevrucht, en baerde op sijnen tijdt eene jonge dochter die genoemt wierdt Marie Catherien, noch tegenwoordig in 't leven, en is geestelijcke Dochter van den derden Regel van de Eerw. PP. Minderbroeders, seer stigbaer en devoot.

Suster Anna somwylen met d'een oft d'ander sprekende van de doodt, soo en thoonde sy daer geenen schroom van te hebben: ende d'andere hier van de reden ondersoekende, merkten in haer een groot betrouwen op de goetheyt van Godt, en seyde Den Heere sal sijn gereetschap mede brengen, als hy my sal comen halen.

Nu ziek wordende door felle cortsen, heeft wel dry à vier dagen in haer uytterste gelegen. Den Eerw Heer Pastoor Servranckx, ende alle de Heeren Capelanen, ook veel andere Persoonen quamen als verwondert sien dat eenen Mensch soo lank in sijn uytterste bleef liggen. Immers wy betrouwen datse haer Vagevier hier voldaen heeft, want doen sy stief, dry oft vier Pater nosters al eer de Ziele verscheyde uyt het Lichaem, soo quamper een schoon claer licht, gelijk als die Sonne savonts wat bleek onder gaet, ende dit vervulde de heele koetse, en ook omcingelde haer aenschijn, 't welk soo schoon wierdt dat alle de Persoonen al veel in 't getal, die daer by waren, begonsten te seggen, siet, wat is dat, maer den Eerw. Heer Petrus Hermans dee teeken met den Vinger voor sijnen mondt datse swijgen souden, want het licht was soo groot en claer, dat het licht van de wasse keirse die de kranke in de handt hadde, ook van die op de tafel stondt, verduystert wierdt: en soo dese Ziele verscheyde van het Lichaem, soo trok die schoone claerheyt weg: ende den voorschreven Heer haren Biecht vader seyde, ik en hebbe myn leven sulke dingen niet gesien, naer een gemeyn leven een saligh sterven. Sy is overleden den 27. van November. 1672. Uyt de Missiven van Mechelen.

Jouffrouw ELISABETH VANDEN BOSCHE is op het groot Beggyn-hof binnen Mechelen geprofessit den 21. Mey 1613. Van daer is sy arme Clarisse geworden ook binnen Mechelen, en gekleedt in April 1619. oudt zijnde 23. jaer, was seer exemplair van leven, ootmoedig en vierig van geest: heeft tot den uyttersten ouderdom de H. gemeynte nacht en dag gevolght en vreedsamelijk geregeert, als Vicarisse 8. jaren, en 27. als Moeder Abdisse. Sy is gestorven in 't jaer 1674. oudt zijnde 77. jaren. Uyt de Missiven van d'Eerw. Moeder der arme Clarissen Dieas genoemt.

Jouffrouw MARTINA POMPERS is op het voorschreven Beggyn-hof geprofessit den 17 van October 1617. En is by de Clarissen gekleedt in Mey 1622. oudt zijnde 25. jaren: sy heeft met grooten yever de jonge Religieusen bestiert, en in lankduerige ziekten seer patientigh geweest. Sy heeft 6. jaren Vicarisse geweest, en is gestorven den 12. van November 1674. oudt zijnde 77. jaren, ons achter latende veel goede exempelen. Dias.

CATHARINA ROECHAUT een Procureurs dochter van Loven, naer dat sy haer Ouders noch jonk zijnde verloren hadde, is sy te Mechelen gaen woonen by den Weerdt in Sint Jacob, Peeter Roechaut haren Oom ende Mombaer, een seer eerlijk en Godtvreesende Man.

Nu opgewassen en gecomen tot hare jaren, soude sy geeren arme Clarisse geworden hebben, en heeft somwylen heele Vastens en Adventen overgebrocht sonder Vleesch oft zuyvel te proeven, in alle die occasien van wel te connen en mogen eten, gelijk als 't in de groote Uytspanningen gaet, noch en dronk ook geen goet bier oft wyn, om haer selven te beproeven. Maer naer een doodelijke ziekte, soo jugeerden de Doctoors dat sy niet sterk genoeg en was om Religieuse te worden by de arme Clarissen, noch 't haren Oom en Mombaer en begeerde 't selve ook niet: soo dat sy de resolutie heeft genomen Beggyntjen te worden, op het groot Beggyn-hof binnen Mechelen, in 't welk sy geprofessit is den 12. van October 1648. in het Convent van Binnen, ende heeft in veele deughden uytgeschenen, principalijk in de liefde tot Godt, ende de eenvoudige gehoorsaemheyt.

Sy wierdt van de Oversten Priorinne in het Convent van Sint Anthonis gestelt, ende daer naer Meestersse in het Convent der acht Saligheden, regeerende over al met groote liefde en profijt in jonk

en oudt, soo dat men sagh de mortificatie oft verstervinge met den yever tot den Goddelijken dienst floreren: want sy was hart en straf over haer selven, maer seer compassieus en soet over een ander.

Sy oeffende sigh selven in veel en groote penitentien, droegh lank eenen yseren Riem wel van twee vingeren breedt, met pinnen om en op haer bloot Lichaem. Stondt snachts op en disciplineerde haer dikwils soo grouwelijk, dat sy s'anderdaghs menigmael qualijk gaen en cost, want sy namp die meest beneden, om dat het op den rugge seer quaedt is voor het gesicht. Sy sliep seer weynig, en dat op eenen stroey-sak: droeg zaye hemden, en vaste bynaer geduerig: soo dat sy op den tijdt van twintig jaren oft noch meer, luttel vlees heeft geten; want sy wist (gelijkmen segt) seer behendelijk den vos te houden: dog het wierdt ten lesten van sommige gemerkt: sy en dronk bynaer noyt anders als kleyn bier, bleef tusschen nacht en dag veel uren in 't gebedt: men sag haer noyt in de Kerke sitten, ten waer onder het Sermoon.

Als men haer in confidentie vraegde, waerom sy geduerende haer gebedt, soo seer kreet? antwoorde sy eenvoudig, om dat ik Jesus sou hebbe vergramt.

Ontrent de sesthien jaren voor haer doodt kocht sy een kleyn huyseken, in het welke sy in stille eensaemheyt en afgescheydentheyt der Menschen heeft geleeft, en van Godt veel jonsten (gelijk te presumeren is) heeft genoten: want sy gonk geduerig voorts van d'eene deugt in d'andere. Met raedt van de H. Gehoorsaemheyt, gonk sy bynaer allen dagen ter H. Communie: haer affectie en yever was extraordinaris tot dit Alderheylighste Sacrament, wenschende deelachtig te mogen, en connen zijn, van alle de H. Benedictien die de gantsche werelt door gegeven worden met dit H. Sacrament, pricipalijk geduerende de Octave van het selve Hoogweerdig: trachtende boven dien alle Menschen tot

dese devotie te verwecken, seggende seer dikwils dat als dan de sluysen van den Hemel open waren gelaten

Sy gebruykte ordinaris houte taillioren en teylen om op te eten, jae ook soutvat en lepels, om alsoo de H. Armoede ende simpelheyt te beoeffenen, naer het exempel van veel goede Beggyntjens, soo wel van dit nieuw als het oudt Beggyn-hof.

Daer was met Catherien uyt het Convent der acht Saligheden comen woonen in haer huysken, een Beggyntjen die wel ontrent de twintig jaren jonger was als sy, die tegenwoordigh noch in 't leven is, de welke gemerk nemende op haere soo strenge maniere van leven, heeft den Eerw. Heer Carolus Servranckx hier over gesproken, want het was hunnen Pastoor ende Biecht-vader, den welken alles wel overseydt hebbende, heeft aen Roechaut bevolen gehoorsaem te zijn aen dit jonk Beggyntjen, over de welke sy te vooren Meestersse was geweest, het welke sy seer eenvoudig dee, maer seyde somtijdts tegen dit jonk Beggyntjen; Suster ik vreese dat gy hier naemaels noch sult moeten lijden om mijnen 't wille: Waer op het jonk Beggyntjen antwoorde, Suster ik geloof dat ik oorsaek sal zijn dat gy in den Hemel wel soo veel hooger sult zijn als den Hemel van de aerde is. Want om haer slap en week Lichaem wat te soulageren, dede sy haer somtijdts wat vlees eten en een glas goet bier drinken, en in de Kerke tusschen beyden sitten, aen de welke sy gehoorsaemde als een kint, ende al was sy in een innig gebedt, als den tijdt daer was om t'huys te comen, oft om te sitten, volbrocht 't selve ter sondt, 't welk dit jonk Beggyntjen dikmaels heeft gemerkt.

Sy hadde van Godt ontfangen een goet naturelijk verstandt, maer Godt gaf haer ook een begeerte om dit verstandt te versimpelen, om soo te comen tot de eenvoudigheyt: ende te samen eens van dese deugt sprekende, gas sy te kennen, dat sy

vreesde, dat sy dese deugt van eenvoudigheyt noyt en soude becomen: waer op het jonk Beggyntjen antwoorde, dat haer docht dat sy met de hulpe van Godt, tot dese noch soude geraken; het welke aen dese Godtsoekende ziele seer groote couragie gaf, want 't sedert wierdt men gewaer eenen besonderen yever tot dese deugt, en hiel haer uytwendig dikwils als een kint, en gonk wel somtijdts met de kinderen spelen seer onnoosel en eenvoudig.

Sy heeft groote en lankduerige ziekten uytgestaen, alswanneer sy door de H. Gehoorsaemheyt heeft veel penitentien moeten achterlaten. Tusschen de quellingen der duyvelen, opsprake en achterclap der wereltsche Menschen, was sy seer patientigh geresigneert en verduldig: de deugt der Gehoorsaemheyt soo ten regarde van haren Biecht-vader, als van haer Mede-suster, heeft sy geoeffent tot 'er doodt toe, 't welk wel heeft gebleken een weynig voor haer verscheyden, want gelijk sy seer dikwils prononceerde den naem van haer Mede-suster, als hulp versoekende, soo verbodt het Beggyntjen haer dit, seggende, segt Jesus in plaets van mijnen naem: soo dat sy daer naer geenen anderen naem by naer en noemde, als Jesus. Sy is overleden den 29. van November 1676. en begraven in de Kerk.

MARIA SMEDTS, Beggyntjen van Mechelen, gemeynelijk genoemt Mayken soete Lieveken, is in de selve stadt geboren. Haren Vader was genoemt Jan Smedts, ende haer Moeder Maeyken Peeters, ook alle beyde van Mechelen, ende waren Godtvruchtig van leven. Den Vader was eenen Ketelaer van sijn ambacht sonder tijdelijke middelen, maer deden hun beste om in rechtveerdigheyt den cost te winnen, ende hunne kinderen op te brengen in de vreese Godts, ende Godt gaf hun de Benedictie des Houwelijkx, want sy kregen acht kinderen vyf sonen en dry dochters, waer van de tweede doch-

ter was genoemt Maria naer haer Moeder, van de welke wy gaen handelen, de welke soo sy was gekomen tot de jaren van verstandt, hebben haer de Ouders laten woonen by haer Moeyken, Beggyntjen van den Hove, met name Joanna Peeters, eygen Suster van haer Moeder, ende dit waerschijnelijk om twee redenen: d'eerste om voorder de Godtvruchtigheyt en de modestie haer in te drucken, want sy was seer wilt van natuer. Het can wel gebeuren dat soo lank sy in 't gesicht van haer Moeyken was, oft in 't Beggyn-hof woonde, sigh stil hiel, maer naerderhandt t'huys wederom gekeert zijnde, thoonde wel dat, hoe sy aen nam in jaren, ook meerder haer wilde natuer involgde. Ten tweeden om dat sy aldaer een handtwerk soude leeren om haren cost te winnen. Welke twee poincten zijn, daer de Beggyntjens naer trachten, om de jonge kinderkens die by hun woonen in te planten, tot deugt van Ziel en Lichaem.

In 't leeren van haer handtwerk heeft sy seer wel aengenomen, te weten Mechelsche kanten met de naelde, daer wy voorders sullen van schrijven op sijnen tijdt.

Als sy nu eenigen tijdt was t'huys gekeert, ende in de Lente jaren gecomen zijnde, wesende in den Vasten, voelde sig beweegt om ter liefde van Christus wat besonders te lijden, mogelijk verwekt van te hooren prediken van de bittere Passie: want wesende Goeden Vrydag, soo wenschste sy gelijk Jesus ter liefde van ons geleden heeft, ook te mogen geslagen worden op dien dag, ende als sy was speculerende door wat middel sy dit mocht becomen, heeft desen kinderlijken vondt gebruykt. De Moeder had' haer tegen den feestdag van Paesschen een nieuwe huyk gekocht, gelijk het als dan de dragt was voor Borgers lieden, gelijk gelijk sy waren: het regende seer, sy dede de nieuwe huyk stil aen, en gonk alsoo den weg van de Passie rondtom lankx de Vesten van de Stadt, genoemt den Bartelschen

weg, sulkx dat de huyk heel nat was, ende t'huys comende, stelde sy sigh selven expres in 't gesicht van haer Moeder, de welke siende de nieuwe huyk soo gestelt, keef dapperlijk en gaf haer slagen, die sy stillekens met inwendige vreugt was lijdende, want het geschiede daer sy soo was naer trachtende.

In het aen groeyen van de jaren, begonst allenxkens haer wilde natuer al wat toe te geven, jae soo verre dat sy als onversaeft niet en merkte, dat sy soude uytgelacchen worden door haer wilde actien: onder andere die sy uytwerkte was dese een: het was in den winter, wesende seer gevrosen, sy passeerde over de merkt, alwaer sy sag de jongers op het ys spelen, sy smeet haer huyk af op een bank, en seyde tot de jongers, Ha dat gaet u voor, ende reedt de baen uyt: terwylent sy haer in dit spel was vermakende, passeerde just haren Biecht-vader voorby, ende sag sijn penitente die fraeye actie uyt-rechten, gonk stil weg, maer als sy te biechten quam gaf hy haer een dapper correctie: dog sy was soo dom, dat sy haer dat niet veel aen en trok, want op andere tijden danste sy wel met de soldaten op de groote merkt met de huyk aen, selfs noch alswanneer sy de plaets op het groot Beggyn-hof was vervolgende: het selve uyt ootmoedigheyt naderhandt dikmaels verhalende, principalijk als sy by yemandt was, die haer docht dat goede opinie van haer hadde.

Sy groeyde op in eene fraeye gesteltenisse des Lichaems, was seer net ende curieus, soo in lijnwaet als kleederen, welke naturelijke gaven waren dienende voor lock-aes, om de jongmans d'oog op haer te doen slaen: oversulkx kreeg veel aenspraek, soo van fraey borgers, als ook van soldaten, sy gaf aen al gehoor, maer dit niet tegenstaende was seer eerbaer.

Sy hadde eene Suster ouder van jaren als sy, met name Barbara, de welke seer Godtvruchtig was

van leven, ende is geestelijke Dochter gestorven: dese Suster vermaende dikwils Maria tot de deugt, vreesende dat sy wel in de werelt soude versmacht hebben, als sy den handel ende manieren van de selve insag, ende niet sonder reden; want gelijck het spreekwoordt luydt, die het perijkel bemindt, die salder in vergaen: maer den goedertieren Godt heeft een altijdt wakende oog, besonderlijk op sijn uytvercoren zielen, om de selve te behouden ende te beschermen voor den val.

Als Maria nu was gecomen ontrent het twintigste jaer haers ouderdoms, zijn de verborgen vlammen wat beginnen uyt te bortelen: want alsoo sy volgens haer gewoonte in de Kerk van de Eerw. Paters onse Lieve Vrouwe Broeders haer devotie was houdende, gevoelde sy eene besondere affectie tot de H. Moeder Godts, wiens devoot beeldt aldaer is rustende, onder den tijtel van onse Lieve Vrouw van den Scapulier, ende met eenen grooten drift, maer in een aldermeeste eenvoudigheyt sprak sy tot de Heylige Maget in deser voegen. Heylige Moeder Godts verkrijght my de gratie van uwen lieven Soon, dat ik magh zin krijgen om geestelijk te worden, en soo ghy dat voor my verkrijght, ik sal u mijnen gouden Rink schencken. Dit eenvoudigh gebedt wierdt bethoont te behagen aen die goede bermhertige Moeder, want siet corten tijdt hier naer gevoelde sy de begeerte om arme Clarisse te worden, dog considererende by haer selven haer ongetemde natuer, en derfde sig niet presenteren tot soo een streng Order. Uyt ootmoedigheyt dan wederhiel sy desen zin, met voornemen van haer te begeven op het Beggyn-hof, tot alderstondt dat sy soude merken dat haer wildigheyt soude getemt zijn: want sy wist wel dat het liberlijk mag geschieden, datmen Beggyntjen wesende, sig mag begeven tot eenig Clooster: maer sonder twijffel dat dit geschiet is door een besondere schickinge van Godt, wiens Goddelijke voorsichtigheden ongrondelijk zijn.

Maria nu dan vastelijk besloten hebbende sigh te begeven tot het Beggynelijk leven, op de conditie voorseydt, heeft comen de plaets vervolgen, de welke sy heeft becomen, oudt wesende eenentwintig jaren, doende den doek aen ontrent den grooten Feest-dag van Paesschen in 't jaer 1628. Die groote vreugt die Maria in haer ziele was gevoelende in het aen nemen van het geestelijk habijdt, can achterhaelt worden ten deele door eygen ondervindentheyt van de gene die ook door besondere liefde van den Beminden begeert ende verkosen zijn, tot sijnen besonderen dienst, om te strijden tegen de natuer, tegen den duyvel, ende tegen de werelt. Want die sigh begeeft tot het geestelijk leven sal beproeft worden door tentatien, ende hoe de selve geweldiger zijn, hoe de victorie eerelijcker is.

De Oversten hebben haer geordonneert het Convent der Engelen, om haer Novitiaet te passeren, welk Convent heeft sommige Camers daer de vensters aen de stadt uytcomen, tegen over het Clooster van Blyenberg, aen de welke seer dikwils des nachts haer voorgaende Lief-hebbers haer noch quamen groeten, 't zy met liedekens, fluytjens ende violoncen &c. allen 't welk soo grooten strijdt was veroorsakende, dat sy wenschte de ysere geerden te connen doorbijten, met de tanden had het mogelijk geweest om by het geselschap te zijn, soo sy selfs heeft beleden. Maer Jesus den Lief hebber van haer Ziele, behiel de overhandt, en quam haer inwendig soo te versterken, dat sy haer heel stil hiel, ende alsoo hebben sy haer met 'er tijdt verlalen. Sy hadde de natuer wel soo wederspannende, dat als sy in eenige fauten was gevallen, daerse haer schult moest over spreken, volgens de gewoonte van het Beggyn-hof, dat door 't gewelt dat sy haer selven aen dede, het bloedt uyt den neuse sprong tot op den muer daer sy ontrent was knielende.

Den boosen geest benijdende seer den grooten

yever met den welken dese goede Ziele haer selven trachtede t'overwinnen, heeft eenen vont gebruykt, als hopende dat sy door desen middel de plaets soude genootsaekt zijn te verlaten, en t'samen de gelegentheyt van soodanige goede oeffeningen te plegen. Hy dan heeft verwekt eenige seer valsche tongen, de welke haer hebben beschuldigt by den Eerweerden Heer Hellewijt alsdan Pastoor van desen Hove, de welke tot hem seyden, dat sy haer oneerlijk droeg; den welken haer tot sijnen huyse heeft ontboden, ende dese soo gewichte sake naer behooren wel ondersoekende, en gebruykte sy voor sluyt-reden geen ander verontschuldinge, als dese woorden met een rechtsinnig ende ootmoedig gemoet: Myn Heer Pastoor u Eerweerdigheyt twijffelt, set my vast soo lank het u Eerw. belieft. Dese onderworpentheyt met een soo sincere gelaet, diende voor een genoeghsame getuygenisse van haer onnooselheyt, diesvolgens, en wiert 'er geene voordere preuve af genomen, gelijk het ook niet noodig en was. Aengaende haer handtwerk daer had sy de benedictie van Godt, jae sy won dagelijkx sonder merkelijk belet hebbende seven en veertig stuyvers oft daer ontrent, in Mechelsche kanten te naeyen. Het is te gelooven dat sy niet en trachte tot den Patacon te komen, om daer geen behagen in te hebben, oft lof van de Menschen: selfs ten tijde dat sy haer Moyken was dienende, daer wy in het vervolg breeder sullen van handelen, won sy noch twee gulden dagelijkx.

Maer luttel jaren naer de doodt van haer Moye, is dien naet in de nederlage gecomen ende heel afgevallen, daer menig Mensch mede gedrukt was. Sy en heeft dese benedictie ook niet misbruykt, maer behalven dat sy haer selven van hare winste was tamelijk onderhoudende, deylde geeren den armen mede, gelijk wy voorder sullen verclaren, sprekende van de Liefde des naestens. Sy won ook haer heel uytstel, daer en boven gaf sy vyf en twin-

tig guldens aen hare Ouders, en naer advenant aen haer Broeders ende Susters, om voor gift te geven op haer Bruylof-feest: want het was alsdan de manier dat de Borgereye gemeynelijk geef-feesten hieIen, dit dee sy uyt consideratie, om dat haer Ouders hun selven niet en souden bekorten om harent wille. Want gelijkmen segt, men vint meer eerelijke als rijke lieden, ende boven al dit, bevont sy noch veel gelts overschot naer hare Professie, tot haerder groote verwonderinge over den zegen Godts. Sy heeft dan hare Professie gedaen op desen Hove, op den 15. October in 't jaer 1629.

Als Maria nu eenigen tijdt Beggyntjen was, wiert Suster Joanna Peeters haer voornoemde Moeyken seer overvallen, ende uytnemende gepeynt met den bloedt-kanker in haer zyde, om welke reden sy versocht, dat Suster Marie by haer soude willen woonen, om haer by te staen ende dienst te doen, want sy was hare geestelijke Moeder, oversulckx mocht dat ten allen tijden geschieden. Haer Moeyken had' een cleyn huysken dat haer was toebehoorende, maer alsoo daer een huys dat grooter was, te koop viel, met noch eenige lijven ontrent de Kerk, te weten in de offerande van de dry Coningen, soo mangelde Sr. Peeters haer kleyn huys voor dit, want mits haer voorgenoemde quael, was dit haer bequamer. Suster Marie haer Nicht kocht een van de lijven, ende een ander Beggyntjen met name Gesperyntjen de Groot, die in de werelt wesende, gebuer dochters waren geweest, kocht het leste lyf, van de welke wy in 't vervolg noch sullen handelen. Sr. Marie heeft haer Moeyken met groote liefde gedient, ende by gestaen tot 'er doodt.

Dien bloedt-kanker veroorsaekte soo overgroote pijnen inde zyde van Sr. Peeters, dat alswanneer Suster Marie somtijdts vroeg in den morgen-stont tot den Chirugyn gonk, om dat hy de wonde soude komen vermaken, soo haest als het hem mogelijk soude zijn, seggende dat haer Moeyken den hee-

len nacht bitterlijk hadde gekermt: waer op hy dikwils met compassie (te weten Meester Peeter Lanquele) antwoorde, ten is geen wonder dat sy kermt, want ten soude my niet verwonderen al dede sy u een ongeluk, oft haelde de oogen uyt den kop, soo groot zijn de tormenten de welke die persoon is onderstaende.

Waerschijnelijk was Suster Peeters een ziele daer Godt sijn behagen in nam, want gemeynelijk beproeft dien jaloursen Minnaer sijn uytvercoren Bruyten door lijden, in dit dal der tranen, ende siende haerlieden stantvastigheyt, maekt hun sijne Hemelsche glorie deelachtig tot troost oft versterkinge in hun bedrukt ende gepijnt leven, selfs eer sy daer noch comen uyt te scheyden, als blijkt in levens van verscheyde Heyligen: ende alsoo is het hier geschiet, want eenige dagen voor hare doodt, hebben aen haer sig veropenbaert dry Heylige Maegden ontrent haer ziek-bedde, maer wie die waren is vergeten: d'opinie van verscheyden is, dat het de dry Maegden des geselschap van de H. Ursula zijn geweest, wiens Heylige Lichamen in onse Kerke bewaert ende ge-eerdt worden. Sy door groot respect het welke sy was dragende tot de gesanten van haren Hemelschen Bruydegom, als haer yemant daer naer quam besoeken, ende dat sy stonden op die plaets daer de Heylige Maegden hadden gestaen sig aen haer vertoonende, seyde met groote eerbiedinge, Susters en staet togh op die plaets niet, want daer hebben de dry Heylige Maeghdekens gestaen. Men gelooft dat dese Maeghden haer hebben comen bootschappen, dat haer pynen nu haest souden een eynde nemen, ende dat sy in luttel dagen met hun de Croon der Maeghden, ende die van haer lankduerige martelie soude voor eeuwigh comen te genieten. Want sy die quael wel twintig jaren voor haer doodt heeft gekregen; maer de leste acht oft negen jaren vermeerderden de pynen gelijk wy geseydt hebben.

Hare Ziele is dan gescheyden uyt dit ellendigh Lichaem op den tweeden dagh van November, in 't jaer 1638. 't welk is op Alder-zielen dag. 't Is wel te gelooven dat sy soo gesuyvert was, dat sy geen Vagevier en behoefde oft seer weynig, ende alsoo op dien selven dag met ontallijke andere zielen, die soete omhelsinge vanden Hemelschen Bruydegom heeft genoten. Sy leydt begraven op het Kerk-hof, onder eenen zark aen den eersten Boom.

Als nu haer Moeyken luttel tijdt dese werelt gepasseert was, ende dat Suster Marie soude konnen rust hebben, mits dien lankduerigen dienst, soo is sy indachtig geweest, met wat voornemen sy haer selven hadde begeven tot het Beggyn hof, ende sig ondersoekende, bevondt dat haer wilde natuer nu seer getemt was, want door soo lankduerigen dienst, en hadde haer geen materie van verstervinge ontbroken, gelijkmen wel can bedenken, diesvolgens en stelde niet lank uyt, maer gonk met groote ootmoedigtheyt haer selven presenteren aen de Eerw. Moeder vande arm Clarissen, haer biddende om de plaets aldaer te mogen krygen, de welke ondersoekende hare jaren, ende verstaende dat sy in haer twee en dertichste jaer was, sloeg haer versoek af. Maer sy hernam de bede, ende seyde dat het haren eersten roep was geweest, maer dat sy haer selven niet en hadde derven presenteren, ten opsicht dat sy uytterlijken wilt van natuer was geweest, de welke haer nu docht seer getemt te zijn, mits dat sy nu hadde over de thien jaren in het Beggyn hof geweest, alwaer sy haer Moeyken ontrent acht jaren tijdts had by gestaen ende gedient, de welke nu corts van den kanker was gestorven. De Religieusen dit hoorende, seyden dat sy haer veel liever souden gehadt hebben als sy wilt en jonk was, als nu: daer en boven dat het dikwils gebeurt, dat persoonen die soo lange jaren yemant bystaen in soodanig accident, als is den kanker, wel geinfecteert worden van de reuken te vatten, soo dat sy ook nu

conde eenige quael krygen &c. Immers haer en bestont niet beters als de deugt van patientie te oeffenen, ende Godt met dien heyligen yever te dienen in ons Beggyn-hof, gelijk sy ook heeft gedaen, tot onser stichtinge ende leeringe: aengesien sommige de gene die by haer gewoont ende hun Novitiaet gedaen hebben, belijden dat sy noyt Sr. Marie en hebben korsel gesien, oft eenigsints moeyelijk oft ongesint: andere hebben tot differente by haer gewoont, de welke seer contrarie waren, soo wel aen haren geest, als aen haer humeur, de welke veelmaels met haer waren spottende ende geckende, nochtans waren sy lieden ongelijk jonger van jaren als sy, die de Vrouwe van den huyse was: ende dies niet tegenstaende, en lede dit niet alleen lijdtsamelijk, maer dede hun allen mogelijken dienst waer sy in cost, met groote soetigheyt en vriendelijkheyt, ende in hun absentie sprak sy seer loffelijk van sulke persoonen.

Als 'er op eenen tijdt een Beggyntjen van haer verhuysde, die men wel seker wist seer contrarie aen haer humeur te zijn, jae die haer veel lijden aendede, en sy haer daer en tegen seer voorcomen en gedienstig was geweest, d'een en d'ander haer vragende, oft sy niet blyde en was dat die persoon nu verhuysde, antwoorde, Och neen Suster want dien Mensch heeft my groote deugt gedaen: buyten twijffel meynde sy de deugt en profijt der ziele, want dit sprak sy in sulker voegen, dat men genoegh conde merken dat haer woorden uyt eenen oprechten gront quamen, sulkx dat daer op pasten de wooden Christi, als hy is seggende, Saligh zijn de vreedsamige, want sy sullen kinderen Godts genoemt worden: ende inder waerheyt, soodanige kinderen hebben den mantel van liefde altijdt ter handt, waer mede sy de fouten vanden evenaesten bedecken. Sy was tot dien soo genegen, dat sy wenschste alle Menschen te connen helpen.

Sy was soo mildt tot de arme Menschen, dat sy

gereeder eenen patacon oft ducaton hun gaf, als menige rijke persoonen eenen stuyver souden geven, daer sy wist dat het noodt dede: nochtans en hadt sy geen tijdelijke middelen, als haer handtwerk, selfs als sy soo arm was geworden, soo door het afgaen van den Melchelschen naet, en sy geen ander handtwerk en konde, als door eene quael van eenen onversadelijken honger, daer wy in 't vervolgh nogh sullen van handelen, dat sy haren cost moest winnen met doeken te houden, oft eenige boodtschappen voor yemant doen, ende verstaende yemandts armoede, gaf seer gereet, ook haren lesten pennink.

Als hare Mede-susters somtijdts dit quamen te weten, seyden, Sr. Smedts gy en behoorde soo niet meer te geven, gy zijt selver arm en oudt, waer sult gy nu by leven? gaf voor antwoordt, met groote minsaemheyt ende betrouwen, Och susters Jesus sal 't versien, oft yet diergelijkx, en dikwils was het woordt maer uyt den mondt, oft daer quam yemant die haer besprak om gaen doeken te houden, oft om by hun te comen eten, en diergelijke, soo en was sy niet bedrogen, die daer hopte in den Heere, Want saligh zijn de bermhertige, want sy sullen bermhertigheyt verwerven: ende dese deugt heeft sy geoeffent tot het eynde haers leven.

Daer en boven en was sy niet alleenelijk genegen tot de Lichamelijke werken van bermhertigheyt, maer van gelijken tot de geestelijke. Sy trachte de bedroefde Menschen te troosten met soete woorden, ende seer yeverig voor hun te bidden, waer door de Menschen verlichtinge in hun droefheden gewaer wierden, en somtijdts geheel daer van verlost, naer dat sy hun swarigheden haer hadden kennelijk gemaekt, gelijck sal blijken als wy sullen spreken van eenige voorseggingen, soo dat 'er seer veel volkx hun uytspraek ende toevlucht tot haer waren nemende.

Op eenen tijdt was sy des morgens een uur vroe-

ger uyt den huyse gegaen als sy meynde, en vragende de sleutels van de Kerk aen de Costersse, volgens haer dagelijksche manier, gelijk hier naer sal volgen: soo hoorde sy dat het maer dry uren en sloeg, dog gonk even wel in de Kerk. Haer was versocht te bidden voor eenen grooten sondaer, den welken sy gonk recommanderen aen het H. Cruys, om geenen tijdt te verliesen, alwaer wesende in haer gebedt, hoorde yet al sleypende achter haer, het welk naer by comende, soeg haer soo, dat sy een blaeuw oog hadde en ter aerden viel. Waerschijnelijk was dit den algemeynen vyandt, den welken wel wetende dat 'er groote devotie geschiet aen het beeldt van den gekruysten Saligmaker, rustende in onse Kerke, soo van die de welke woonen binnen desen Hove, als van werelijke persoonen buyten den Hove, en aldaer ook troost ontfangen: soo veel te meer hadt hy reden van te vreesen, dat dese goede Ziele by haren Beminden soude verkregen hebben de bekeeringe van den sondaer, ende diesvolgens hem sijne proeye ontweldigen soude. Ander mael kreeg sy een soufflet de Kerk open doende.

Den vyandt der Menschen thoont wel te haeten de liefde des naestens: maer Sr. Marie willende volmaektelijk volbrengen de wet Godts, die daer gebiedende is, Gy sult den Heer uwen Godt beminnen boven al: en uwen naesten als u selven om Godt. Soo en heeft sy niet alleenelijk die getracht te volbrengen, in geduerige gedienstigheden aen haer huysgenoten te bewijsen, selfs als sy nu oudt van jaren was, ende rust van noode hadde. Soo haer Medesusters met schueren oft andersints besigh waren, stak sy ook de handt aen het werk, al was 't dat de andere het selve instantelijk weygerden uyt consideratie. Want sy en hiel haer niet alleen te vreden, met yeder een door soete woorden te troosten ende te vermanen, noch ook met dagh en nacht voor de selve te bidden, maer daer en boven en spaerde

haer bloedt niet, als blijkt. Sy kende een Beggyntjen die seer uytwendig van manieren was, en haer selven seer in de conversatie begaf, 't gene heel perijculeus is: sy vermaende de selve seer dikmaels met groote minnelijkheyt, soetigheyt volgens haer gewoonelijke soethertigheyt, maer sonder vruchten. Ten lesten alle haer huysgenoten buyten, oft uyt eten wesende, heeft Sr. Marie besorgt geweest voor de spyse der Ziele, ende bekeeringe van haeren naesten, naer het exempel van Christus haren Beminden, met de Samaritaensche Vrouwe: oversulkx is sy gegaen ten huyse van dit Beggyntjen, ende met vriendelijk gelaet haer aensprekende, seyde Suster ik ben maer alleen t'huys, allen ons volk is uyt, wilt gy my geselschap houden? Sy was haest gereet en gonk mede: mogelijk dat sy betrouwde dat Suster Marie haer soude aen de tafel getracteert hebben: als sy nu samen in huys waren, Suster Marie leyde dese in haer kamer, en sloot deuren en vensters vast toe, seggende, sit gy hier neer, ik moet wat gaen doen, ende met groote haeste ontkleede haer selven, ende disciplineerde haer soo vreedelijck dat 'er bloedt volgden. Dees persoon dat siende, en verstelt zijnde, vraegde wat sulkx te bedieden hadde, ende wat sy daer mede meynde: Suster Marie antwoordende, seyde, Hebben u myn woorden niet konnen helpen, ick hope dat myn bloedt u sal helpen: waer door het Beggyntjen seer beweegt is geworden, ende buyten twijffel gebetert van leven.

Het is te gelooven dat sy haer selven seer dikwils was castydende, voor de sondaers oft sondaeressen, die haer bekent oft gerecommandeert waren, want sy was seer genegen tot de liefde des naestens.

De liefde oeffende sy dagelijkx op het Sacristeye: alle morgen corts naer 4. uren, soo s'Winters als Somers gonk sy uyt haer huys, vragende de sleutels van de Kerk aen de Costerssen, opende de selve, gonk de lampen ophangen, de Autaren bereyden &c.

Voorders op den dagh, luyde sy de Missen, holp de Priesters kleeden ende ontkleeden, en het gene daer voorders voorviel te doen, dede alles met een ootmoedig, vriendelijk, maer respectief gelaet, sulkx dat men altijdt aen haer konde merken dat sy was grootelijkx achtende den alderminsten dienst op die plaetse te mogen doen. Behalven al dit soude wel gewilt hebben, dat als 'er somtijdts eenige Beggyntjens waren die moeyelijk van humeur waren, om mede te woonen, en als 'er sulke moesten verhuysen, dat sy by haer hadden comen woonen; 't welk als sy aen haer huysgenoten uytsprak, sy lieden wel seyden: hoe Sr. Smedts soudt gy die persoon in huys nemen? soo souden wy verhuysen, wy meynden dat gy ons meer beminde: waer op sy antwoorde, Och Susters ik beminne u-lieden seer, maer aen sulken persoon is meer geestelijk profijt te doen. Waer in men sien kan dat het een volmaekte liefde is, alwaer het geestelijk gewin spant boven d'eygen baet.

De liefde tot den evennaesten was soo groot in Sr. Marie, dat sy haer niet te vreden en hiel van de selve extraordinaris te bewerken ten opsichte van de levende: maer ook selfs tot de zielen in het Vagevier. Want sy hadde voor gewoonte, eer sy haer Lichaem quam te spysen, dat sy alvooren de zieltjens was spysende, door het lesen van eenen De profundis: 't welk sy aen veel heeft geleert, waer door dese devotie naderhandt is verbreydt ende als noch gebruykt wordt onder veel Godtvruchtige persoonen. Men conde wel merken dat sy seer familiaer was met de zieltjens, maer door hare groote ootmoedigheyt, was sy soo dese als andere overvloedige Goddelijke jonsten verbergende voor de Menschen: want allen haer begeerte was, om onbekent ende ongeacht te leven: maer als het Godt geliefde dat de saek in 't publiek quam, dan liet sy sigh daer in gedragen; gelijk het particuliers eens is geschiet, als wanneer sy smorgens vroeg, naer

haer gewoonte, meynde de Kerk deur open te doen, sy de selve niet en conde doorstooten, noch door geenderley middelen open krygen: seyde ten lesten tot de deur, In Jesus naem gaet open, ende de deure open gaende, wierdt daer een stemme gehoort, de welke met diep gesucht, en pynelijk gevoelen was seggende, Ey my hoe conde my dat gedoen: waer op sy datelijk viel op haer knien, en met ootmoedigheyt seyde, Och Zieltjens het is myn schult, indien het de gehoorsaemheyt toelaet dat ik desen dagh magh Communiceren, ik sal in de selve voor u bidden: waer door genoeghsaem is blijkende, dat sy door experientie, wel bekende hoedanigh die was, de welke sig was beklagende.

Alsoo Sr. Marie uytstekelijk was genegen tot de liefde ende dienst van haren evennaesten, gelijk wy nu geseydt hebben, ende namentlijk tot die van haer familie: eens verstaende dat de jonge Beggyntjens die by haer quamen woonen, corts naer de doodt van haer Moeykeu, dat sy geeren soete melk souden gehadt hebben, en mogelijk in den achter noen, oft andersints geen in 't Beggyn-hof te coop en quam: sy naer haer gewoonelijke dienstbaerheyt nam den stoop op, ende gonk naer de stadt om melk in de Zele straet by een groenwaer-vrouw, de welke haer geriefde, ende presenteerde haer vers botermelk te drinken. Suster Marie nam het aen, ende dronk, gaf de Vrouw naer haer goet dunken een oort oft halven stuyver, maer de Vrouwe en accepteerde het gelt niet. Sy met de soete melk t'huys komende, en gevoelde sigh niet wel, en allenxkens van tijdt tot tijdt kreeg soo grooten honger, dat sy haer niet versaden en conde, soo wel des nachts als by dagen. De Medecyns geboden haer vleesch te eten in den Vasten, want den visch haer te slap was, en seyden dat het geenen naturelijken honger en was: want sy at alleen seven pont vleesch op het noenmael, en voorts door den dagh en nacht soo veel broodt en spyse, dat het scheen onmoge-

lijk te zijn, dat eenen Mensch soo veel etens conde verdouwen. Door dese quael verteerde sy al wat sy had' liggen en roeren. Eene rente van seven hondert guldens Capitael, die sy met haer handtwerk hadt gewonnen, en voorts Silver, Ten, Coper en al hetgene sy buyten den uytersten noot missen conde, vercocht het al. Het was een hart point voor een eerlijk gemoet gelijk sy hadde, ende een swaer Cruys: sy nam het wel van de handt Godts naer den geest, want als men haer vraeghde wat sy hadde, als men haer ziek oft met eenigh accident sagh, gaf gemeynelijk voor antwoordt, Het is een gave Godts. Sulkx dat sy niet en dede gelijk sommige Menschen, die als eenen hondt naer der steen oft stok loopen, daer sy mede geraekt worden, maer sy keerde haer altijdt tot de handt van haren Beminden, met de Sonne-blom, als seggende met den Propheet in den 120. Psalm. Ik heb myn oogen op-geheven tot de bergen, van waer myn hulpe komen sal, gelijk het op sijnen tijdt is geschiet.

Als Suster Marie in de voorschreve quale nu al eenigen tijdt hadt gepasseert, soo is sy eens tot Duffel gegaen, daer wesende gonk te biechten by eenen van de witte Heeren, ende gaf haer quael aen den Biecht-vader te kennen, mogelijk haer beklagende (gedreven door den geestelijken honger naer het Hemels Broodt) dat sy genootsaekt was dikwils dese Goddelijke Spyse te derven, door overvallentheyt van den Lichaemelijken nootdruft: waer op hy seyde dat hare eenige medecyne was de dagelijksche Communie: sy antwoordende, seyde al suchtende, soo en can ik niet geholpen worden, want dat geen gemeyn gebruyk en is in ons Beggyn-hof. Den Biecht-vader seyde, seght aen uwen Biecht-vader dat ik N. N. soo genoemt, u dat voor de eenige medecyne van die quael ordonnere. Sy t'huys gekeert zijnde, gaf dit te kennen aen haren Biecht-vaders myn Heer Gyselaer, den welken door kennisse van haer conscientie seer wel te vreden was, dat sy

dagelijkx soude Communiceren: maer mits dat sy den Eerweerdigen Heer Pastoor myn Heer Carolus Servrankx voor haren Directeur hiel, soo leyd' hyse aen sijn Eerw. voor, het gene den Biecht-vader voorschreven tot Duffel haer hadde geraden en bevolen te seggen: waer op sy met een misachtelijk accent, luttel antwoordt kreegh, het gene eenighsints geschiede om haer te proeven, gelijk sy ook wel gewoon was, vanden selven dikwils beproeft te worden: maer sy als de Cananeeusche Vrouw, volherdende ende belijdende met alle ootmoedigheyt dat sy het niet weerdigh en was, maer dat sy door nootsakelijkheyt de brocxkens van de Goddelijke tafel versocht, somtijdts verkreegh sy 't, en somtijdts niet, hoe seer sy 'er ook om badt, en als sy soo lank conde den honger doorbreken tot dat sy die Goddelijke Spyse conde krygen, sy wierdt door de selve soo gevoedt naer den Lichaem, dat sy voorder conde nuchter blyven tot den noen. O! wonderlijke kracht Godts.

Als nu den Goddelijken Minnaer sijne lieve Bruydt dit swaer Cruys (als is den hongers noodt) hadt sien lijdtsamelijk dragen den tijdt van seven jaren, heeft hem belieft haer te verlossen, wegh nemende uyt dese werelt het instrument, 't welk hy door sijnen toelatenden wille gebruykt hadde, om haer stantvastigheyt te beproeven, volgens de woorden Christi in het H. Evangelie, Het is nootsakelijk dat 'er verergernissen zijn, om de rechtveerdige te beproeven, maer wee de gene door wien de verergernissen geschieden.

Het is dan geschiedt, dat 'er een Tooveresse met name Anna Proters de justitie is over gegeven, de welke was de selve groenwaer-vrouw daer Sr. Marie het boter-melk hadt by gedronken, de welke belijdende hare bedreven boosheden, beklaegde onder ander, dat sy een Beggyntjen van het groot Beggyn-hof alhier, hadde betoovert met eenen gierhonger, over seven jaer door boter-melk die sy

haer te drinken had gegeven: door dese belijkenisse blijkt de quael: ende als de Tooverese gebrandt was minderde den honger: Sr. Marie loste eenen levenden worme met twee lange scherpe becken, lank dry ellen, den welken Meester Peeter Lanquele Chirugyn 't sijnent t'huys heeft mede gedragen. Evenwel behiel haer leven lank een groote kleynhertigheyt, sulkx dat sy daer somtijdts soo van overvallen was, dat sy op handen en voeten naer haer schapraey croop om eten te langen, als 'er niemant van haer huysgenoten t'huys en was, om haer toe te brengen, want sy dan de macht niet en hadde om te connen gaen

In het jaer 1649. was Sr. Marie geestelijke Moeder van Suster Margriete de Roos, die alsdan Beggyntjen wierdt op desen Hove; luttel jaren Beggyntjen geweest hebbende, quam Sr. de Roos woonen by Sr. Marie, de welke was een Godtvruchtigh yeverig persoon van leven, en ongeacht van de Menschen: dese was in den derden regel van den H. Franciscus, den welken sy seer volmaektelijk beleesde. In 't beginsel als Sr. Marie dat gewaer werdt, en maekte daer geen werk af, ter oorsake dat sulkx is strydende tegen onse statuten: maer gelijk geenen regel sonder exceptie is, en onse Oversten alles mogen toestaen naer hun goet dunken, soo is 't wel te gelooven dat Sr. Magriet den Regel niet en heeft aengenomen, als met soodanigen oorlof, want hoe deughdelijk dat een werk schijnt te zijn, als het geschiet oft strijdende is tegen de beloften ende ordonnantien, soo is het van kleyn verdiensten, volgens dat Christus self heeft belast aen de H. Magdalena de Pazzi, tot haer seggende, Acht den Regel, de Statuten en uwe beloften soo groot, als ik wil dat gy my acht, want daer tegen doende, is ten minsten dagelijksche sonde: ende den verlichten Leeraer P. Joannes Taulerus segt: het en can met geen tonge uytgesproken, noch met geen versandt begrepen worden, hoe grooten quaet dat 'er in een da-

gelijksche sonde gelegen is, hoe schadelijk aen de ziele &c. maer den Oorlof vergult het alles ende Sr. Marie haer selven allenxkens inbeeldende, dat het op die manier goet, verdienstig en van weerde was (want sy uytstekelijk achte de deugt van gehoorsaemheyt) begonst sy in haer te gevoelen eenige genegentheyt, om den voornoemden Regel ook te aenveerden: want sy trachte altijdt om voortgank in de deugt te doen, oversulkx heeft sy voor eerst oorlof hier toe gevraegt aen haren Biecht-vader, den welken als dan was den Eerw. Heer Stephanus Gyselaers, Capelaen van desen Hove, die haer sulkx niet en wilde toestaen: niet te min haer begeerte vermeerderde seer, oversulkx en hiel niet op van dikwils dit versoek te vernieuwen.

Ten lesten siende dat sy desen oorlof niet en conde becomen door haren eygen persoon, is haer een inventie in den zin gekomen, die haer docht beter te wesen. Desen Biecht-vader hadde sijn oude Moeder by hem woonen, met name Anna; het was ontrent den Feest-dag van de H. Anna, Sr. Marie vondt goet dese sijne Moeder geestelijk te besteken, met voornemen dat sy haer dan soude versoeken om by haren Heer Soon ten besten te spreken, ende haer Advocatersse te zijn, dat hy soude willen toestaen, een sake die sy hem nu langen tijdt hadde versocht: ende onder andere Godtvruchtige werken, die sy tot dien eynde was oeffenende was dese. Den nacht voor S. Anna avondt wordende ontsteken met eenen grooten yever, gaf sy haer een seer lankduerige discipline, sulkx dat de jonge Beggyntjens vanden huyse hoorende die geweldige slagen, soo geturbeert waren, dat sy niet en conden den slaep hervatten. Als het vier uren was, Sr. Marie gonk volgens haer gewoonte uyt den huyse om de Kerk te openen. Haer huysgenoten begonden malkanderen aen te spreken, en d'een aen d'ander te vragen, oft sy gehoort hadden wat 'er dien nacht beneden was omgegaen: yeder seyde

dat jae: sy kregen begeerten om eens in de kamer te gaen sien van Sr. Marie: sy lieden al ras hun kleedende quamen beneden, meynende recht in te gaen, maer beyde de deuren van de kamer waren vast toe, sy gongen naer den hof om lankx de vensters te sien, die sy ook toevonden, behalven een, die sy ten lesten noch open kregen, door de welke sy sagen in 't middel van de kamer eenen grooten cirkel van seer dik gestolt bloedt, voorder de meubelen en mueren waren soo besprinkelt van het bloedt, al oft het met eenen wywater quispel had opgesmeten geweest: dit siende waren noch veel meer ontstelt. Sy peysden als sulkx dikwils soude geschieden dat sy haest een doode huysvrouw souden gekregen hebben. Sy dan sloegen raedt wat sy lieden hier mede doen souden, en besloten ten lesten, dat sy recht tot haren Biecht-vader souden gaen, om hem hier van te waerschouwen, gelijk ook yemant van hun dede, ende versocht dat hy het soude comen sien, 't welk hy aensagh met seer groote verwonderinge. Hy gaf haer met de eerste gelegentheyt een scherpe correctie, waer op sy met alle ootmoedigheyt beleedt de reden, waerom sy dit gedaen hadde, te weten gelijk geseydt is, om sijne Moeder geestelijk te besteken, hopende dat Godt dies te krachtiger het hert ende tonge van sijne Moeder soude bestiert hebben, om haren Heer Soon te bewegen tot het toestemmen van haer lankduerige bede, gelijk het naderhandt gebeurt is.

Desen gewenschten oorlof van haren Biechtvader verkregen hebbende, is het buyten eenigh twijffel, oft sy heeft insgelijkx gevraeght aen den Eerw. Heer Pastoor Servrankx, aengesien sy hem alleenelijk niet en hiel als onsen Oversten, maer daer en boven voor haren Directeur, gelijk noch geseydt is.

Den Regel aenveerdende, werdt haer geordonneert voor Meestersse van haer proef-jaer de voornoemde Sr. de Roos, sonder twijffel tot haerder

meerder verootmoedinge. Want behalven dat Suster Marie haer geestelijke Moeder was, soo was sy veel ouder, want was al diep in de veertig jaren, niet tegenstande, sy onderwierp haer onder het gebiedt van dese Meestersse, met soo diepe ootmoedigheyt, als eenige Novitie immers meer soude connen doen, niet alleenelijk in materie rakende den Regel, maer ook in alle andere voorvallen, soo dat sy haer selve droeg als de minste van haer huys, 't welk menigmael diende tot groote confusie, ende beschaemtheyt van de andere jonge Beggyntjens ende huysgenoten: want dese Meestersse was over haer eygen selven ongemeyn, streng en straf in de penitentie, sonder experientie regerende, ende Sr. Marie ontsteken wesende met grooten yever tot haren Beminden, om den selven in d'onderdanigheyt naer te volgen, bequam eenighsints door desen middel daer sy naer trachtende was. Haer Meestersse dede haer alle hare gewoonelijke manieren van doen, contrarie doen, soo wel t'huys als in de Kerk. Somtijdts dede sy haer ter aerde gestrekt voor den trap liggen, tegen dat de jonge Beggyntjens souden afcomen, aen de welke sy om Godts wil badt, dat sy haer arm sondaeresse souden vertreden: andermael moest sy bloots hoofts aen de tafel al knielende eten, en soo menigvuldige diergelijke verstervinge, daer Sr. Marie haer natuer altijdt seer tegen in hadde: maer kennende dat het H. Evangelie leert, dat het Rijke der Hemelen gewelt lijdt, soo wilde sy het selve met geduerig gewelt innemen.

Daer en is niet aen te twijffelen, oft sy versocht op haer knien seer dikwils, dat dese haere Meestersse haer ten uyttersten soude waernemen, ende verstervingen aendoen, hoe swaerder hoe liever, om dat de verstervinge voortskomende van de gehoorsaemheyt, dobbel verdienstiger is. Want als sy meer dan vijftig jaren oudt was, soo quam by haer woonen Sr. Marie Boykens de welke maer dry ja-

ren Beggyntjen en was, aen de welke sy dikmael was biddende om eenige verstervinge, ende alsoo de selve haer altijdt dit ootmoedigh versoek was weygerende, hiel sy ten lesten met leedtschap op.

Sy hadde alle soorten van penitentiale instrumenten, de selve gebruykende, volgens dat de gehoorsaemheyt haer was toelatende. In den Vasten ende Advent, nam drymael ter weke de discipline, buyten die tijden tweemael. Sy gonk des savonts vroeg naer haer slaep-kamer ontrent half-ur-acht, ende en sliep maer eenen slaep gemeynelijk, den welken duerde tot ontrent den twelf uren, haer voegende in het opstaen, ende bidden naer de ure van de arme Clarissen, by de welke sy soo seer hadt gewenst haer leven over te brengen, Sy brocht eenige uren over in 't gebedt: sy las haer Getijden, om soo bequaem te zijn, en liber in 't vervolgh van den dagh tot dienst van de Costerssen ende andere. Sy las ook voor af haer voorgenomen mondt gebeden, waer mede sy den nacht over brocht tot ontrent vier uren, als wanneer sy somtijds den Cruys oft den seven Wee weg op de straet gonk, en van daer aen de Costerssen de sleutels van de Kerk vragende, gelijk wy geseydt hebben: sulkx dat sy haer tot geen voorder nacht-rust en begaf. Haer natuer hadt groot werk om sigh den slaep soo te ontrecken, volgens dat sy wel heeft laten blijken aen een van haere Mede-susters, de welke uyt medelijden haer siende dagelijkx seer overvallen vanden vaek, tor haer seyde Suster Smedts gy soudt beter doen, te gebruyken den nacht om te slapen daer hy toe geordonneert is: waer op sy antwoorde, Godt weet Suster hoe swaer het aen myn natuer valt den vaeck te doorbreken. Bleef evenwel volherdigh, volgens den raedt vanden Apostel, Waekt ende bidt.

Den boosen geest als benijdende het profijt dat dese Ziel verkreeg door haer den slaep te ontrecken, ende de soete handelinge die sy hadde met haren Beminden in den stillen nacht, vertoonde sig

somtijdts sittende op haer vensters, trachtende haer te vervaren, en door dien middel dit groot goet te beletten, waer door sy als genootsaekt was te volherden t'sijnder spyt, en tot meerder behagen van haren Beminden.

Als sy haer selven overvallen vanden vaek bevondt, Sondaghs oft s'Heyligdaghs naer het Sermoon gaende vreesende te slapen, gaf sy wel groote knopspellen aen de Beggyntjens die by haer saten in de Kerk, hun ootmoedelijk biddende dat sy om Godts wil haer souden steken, als sy soude slapen: oft als haer Nichteken wesende een kindt by haer woonde, dede het selve by haer sitten, en gaf haer eenen sleutel om op haer oogen te douwen, als het kindt soude sien dat sy soude slapen.

Sy had eens gelesen, dat alsmen een heel jaer allen dagen honder Pater nosters leest, datmen als dan eert alle de dierbare druppelen Bloedt die Christus voor ons gestort heeft: 't welk sy een jaer heeft volbrocht, en als sy haer tot de nacht-rust had begeven, en indachtig wordende dat sy die niet gelesen en hadde, stondt op en las 't gene noch ontbrak. Sy leyde dikwils haer faillie bert in haer bedde daer sy op lag, om ook dien kleynen tijdt die sy haer Lichaem gaf om te rusten, noch van het gemak te berooven. Als sy savonts haer gonk vertrecken naer haer kamer, seyde sy den goeden nacht aen haer huysgenoten, met veel minnelijke en devote wenschen, en als de selve haer wilden caresseren, soo en moesten sy haer maer wenschen te rusten in het hert van Jesus, dan vlogen die vlammen met weder liefde tot haren Beminden met seer groote blijdtschap, met de welcke sy sigh in haer kamer sloot, alwaer sy den vollen toom cost geven aen de driftige affectien tot haren Jesus, die sy voor de menschen was bedwingende.

Het versterven van den smaek was sy seer toegedaen, mengelende haer spyse met asschen, naer het exempel van den Propheet David, Psalm 101.

Ik heb asschen als broodt ge-eten, desgelijkx ook met sant, daer sy seer groote tegenheyt van hadde. Suster Boykens by haer woonende, was langen tijdt geincommodeert met quade oogen, de welke als Sr. Marie sagh dat sy seer dik van materie gedragen waren, badt haer dikmaels seer vriendelijk om de selve te mogen lecken, haer toeseggende dat haer oogen daer door souden genesen, maer Suster Boykens en heeft het selve noyt willen toestaen, geloovende dat het eenen vont van verstervinge was.

Op eenen anderen tijdt hadde Sr. Anna Boy, ook by haer woonende eenen duym den welken versweerende, soo groote pyn veroorsaekte, dat sy den gantschen nacht als niet en konde rusten: Sr. Marie naer hare gewoonelijke soethertigheyt, ende compassie tot hare Mede-suster, met hope van den hasaert der verstervinge te becomen, gonk eens smorgens vroeg aen haer bedde, vragende hoe het met den duym was, Sr. Boy antwoorde dat de pyn noch seer groot was: Sr. Marie seyde met groote minsaemheyt, Suster doet den duym om Godts wil los, en laet my hem eens sien, het welke de ander dede sonder achterdenken, en met groote behendigheyt nam Sr. Marie den duym in haren mondt, en wel vast houdende sooger de materie uyt, soo dat 'er de patiente geen ongemak meer in en gevoelde: en Sr. Marie hadde voor dien tijdt een luttelken haren begeerigen dorst gelaeft tot soodanige verstervingen.

In haer gesicht was sy seer verstorven, soo gaende over straet, als andersints, namentlijk als sy ontrent Mans persoonen was. Onder andere eens gaende ten huyse van den Eerw. Heer Pastoor Servrankx, ende gebelt hebbende, sonder te aensien wie de poorte opende, vraegde oft myn Heer t'huys was, en hy was het selfs, den welken haer uytloeg, tot meerder verstervinge.

Sy hadde voor gewoonte als sy te biechten gonk, eenige verstervinge van den Biechtvader te versoe-

ken. Als den Eerw. Heer Gyselaer overleden was, vercoos sy den Eerw. Heer Petrus Heremans, aen den welken sy ook badt om eenige verstervinge, ende hy gaf haer een sonder spreken, schuyvende al ras de schuyf voor haren neus, sonder meer.

Als sy in 't gebedt eenige insprake kreeg tot eenige verstervinge, sy en hadde geen rust voor dat de selve volbrocht waren: maer als die buyten haer huys oft familie moesten geschieden, had haer natuer daer soo grooten verwinnen in, dat haer het bloedt ten neuse uytspronk, oft de tranen uytborsten, gelijk onder andere is getuygende de Eerw. Moeder in de Cluys, woonende by het Clooster van de Eerw. Paters Lieve Vrouwe Broeders, de welke op dit hof Beggyntjen wesende, was genaemt Sr. Catherien van Orssaegen (van de welke wy hier naer voorders sullen spreken) de welke is seggende, als dat Sr. Marie somtijdts quam in het Convent der acht Saligheden, alwaer sommige van de gemeynte hun vermaek namen met haer te spotten en te gecken. Waer in sy haer soo fraey droeg, dat sylieden ten lesten in haer gesticht waren: want sy wel sagen dat sy haer natuer gewelt aendede, siende de tranen vloyen, nochtans thoonde sy yeder een vriendelijk gelaet ende lacchende minie. Tot bevestinge van dese reden, segt de voorschreve Eerweerdige Moeder als dat Sr. Marie extraordinaris stondt naer de verachtinge.

Door dusdanige inspraken wierdt sy somtijdts gedreven, om in Conventen te gaen, daer sy geen besonder kennis en hadde, alwaer sy op haer knien vallende op den werkvloer, ootmoedelijk aen de gemeynte was biddende, dat sylieden voor haer, die een arm sondig Mensch was, om Godts wil eenen Ave Maria souden gelieven te lesen: ende ter oorsake dat sy wel wist dat in alle gemeynten diversche geesten, verstanden ende humeuren gevonden worden, soo hoopte sy dat 'er ten minsten achter haren rugge soude met haer gegeckt wor-

den, maer den genen die haer dese insprake was gevende: segt tot sijne discipels: Den knecht en is niet beter als den Meester: welke woorden haer seer dikmaels verkloekten, worstelende tegen het opstaen haerder nature.

Sy gonk ook somtijdts by eenige persoonen ootmoedelijk bidden, om ter liefde Godts een potieken t'eten te krygen, daer haer eerlijk gemoet groot verwinnen in voelde. Als sy op eenen tijdt bemerkte dat twee Beggyntjens van haer huysgenoten, daer sy alleen mede op den werkvloer sat, door hunne jonge jaren, wat speelachtig gesint waren, stondt sy met vlytigheyt op, en als mede lacchende, leyde sigh ter aerde, en seyde, Maer Susters slaet eens lustigh met desen bontsak op mynen rugge. Sy lieden gongen daer mede toe op een onversaefde manier: maer terwylent trok sy haer geestelijk profijt door dese gelegentheyt, en soo trachte sy van tijdt tot tijdt de natuer onder den geest te brengen.

Onse Sr. Marie stellende haer meeste sorgh om de volmaektheyt te bekomen scheen als met haer geestelijke ooren geduerig te luysteren naer de woorden van haren Goddelijken Meester Christus Jesus, als hy is seggende: Leert van my dat ik ben ootmoedig ende sagtmoedigh van herten, mits dat de gene de welke met haer gewoont ende verkeert hebben, eenparelijk zijn betuygende hare groote sachtmoedigheyt in te lijden al wat haer overquam, soo van Godt als van de menschen, ziekten, qualen, tegenspoet, kleynachtinge ende versmaetheden, die sy veelmaels hadde te lijden ter oorsake van hare ootmoedige uytwendige actien, daer sy haer selven in waer nam, om dat haer natuer daer seer tegen opstondt. Want wel wetende dat de gene die wilt eenen sterken ende aengenaemen bouw, oft woonhuys maken voor den Hemelschen Bruydegom, nootsakelijk diepe fondamenten, ook met grooten arbeyt moet graven, uyt de diepgrondige ootmoedigheyt ende kennisse van onsen niet: waer door

sy quam tot versimpelinge haerder zeden en verstandt, haer dikwils gelatende als onwetende om saken van importantie uyt te werken ofce te beantwoorden, daer besonderlijk die van haer familie hun in verwonderden, om dat sy lieden wel kenden dat sy met goet en gauw verstandt begaeft was: door het graven in dese diepte, scheen sy haer selven te willen bevrijden van niet te vallen als de Engelen uyt den Hemel, ende onse eerste Ouders uyt het Paradys.

Sy trachte gedueriglijk haren eygen wille te verloochenen, oeffenende de deugt van gehoorsaemheyt, niet alleenelijk ten opsicht van de Oversten, aen de welke sy door beloften verplicht was, voor soo veel als belangt onse ordonnantien ende statuten, maer aen yeder een hoe jonk sy ook waren, volgens dat sy dikmaels confidentelijk met eenen persoon sprekende eenvoudelijk beleet, dat sy sulk een respect gevoelde in haer selven tot haren even Mensch, al en waren't maer Novitien, als oft het haer Oversten waren, aen de welke sy geeren soude gehoorsaemt hebben, hadde sy maer hun gebodt bekomen. Preuve hier van, daer woonde by haer een jouk Beggyntjen, de welke seer contrarie was aen Suster Marie, ende seer dikmaels haer vermaek was nemende met de selve te gecken, ende te temteren, de welke haer siende soo genegen tot de werken van ootmoedigheyt ende verstervinge, onder andere seyde veelmaels, Maeyken kruypt nu weer eens den hof ront op u bloote knien, 't welk Suster Marie eenvoudelijk en sonder uytstel dede, sulkx dat 'er de knien af open waren ende bloyden: ende tot dankbaerheyt van dat sy in diergelijke voorvallen occasie hadde om dese deugden te oeffenen, dede sy aen die persoon eenige vriendelijke gedienstigheye, soo haest sy de gelegentheyt cost bekomen.

Suster Marie droeg altijdt groot respect aen Suster Gesperyne de Groot, die met haer deel in het

huys hadde, niet tegenstaende dat Sr. de Groot jonger was: en als sy in d'absentie van Sr. de Groot sprak tot die van haer familie, seyde sy, het is onse groote Suster, als willende daer mede te kennen geven, dat sy was wenschende dat sy-lieden die souden respecteren als het hooft van den huyse boven haer. Als sy aen 't volk buyten haer familie van dees Suster was sprekende, soo thoonde sy d'uytterste extime te hebben van het deugtsaem leven van die persoon, seggende dat sy als een Heylige was, ende door haer gebedt veel vermocht by Godt. Sy is geprossit den 17. Januarij 1634. en was van Mechelen van geboorte. Sy gonk met de Heylige gehoorsaemheyt allen dagen ter H. Communie. Haer begeerte was soo groot tot die Goddelijke spyse dat het niet te beschrijven en is. Sy stak uyt in veele deugden, en is overleden den 22. April 1669. en op het Kerk-hof begraven.

Naer de doodt van Sr. de Groot, gaf sy alle respect aen Sr. Boykens dat haer mogelijk was, de welke haer ook seer liefelijk en gedienstig was in haer oude dagen: Het welk Sr. Marie naer haer vermogen, trachte te herkennen tot het eynde haers levens, en geduerende haer leste ziekte, was Sr. Boykens ook ziek: sy seyde dikwils tot haer Nichte, die eenige van de leste dagen by haer was gekomen om haer te dienen, siet en sorgt toch voor Sr. Boykens; doet haer toch goeden dienst, dan voldoede my, en dat noch luttel tijdt eer haer de spraek begaf.

Hoe soude die goede Ziel anders als dankbaer hebben connen zijn, tot een persoon die haer dienst en affectie bewees, de welke trachte wel te doen, aen die self, die haer contrarie waren. Hare ootmoedige gehoorsaemheyt wierdt al dikwils beproeft, soo door den Eerw. Heer Pastoor Servrankx, dien wy geseydt hebben haren Directeur te zijn, ende eenen Man van groote experientie om zielen te leyden, als mede van den Eerw. Heer Gyselaers haren Biechtvader, ende ook beproeft wordende van haers

gelijk, sy en repliceerde niet, allenelijk antwoordende, wel Suster Godt loont oft yet sulkx, ende volbracht alles wat haer wierdt geboden oft voorgehouden, mits niet strydende tegen de Godtformiteyt. Den Eerw. Heer Pastoor tot haerder verstervinge, heeft onder andere eens geboden dat sy de Vaen soude dragen, als wy om eenigen noot met Processie gongen naer de Kerk van S. Rombout, oft naer onse Lieve Vrouwe Kerk, om aldaer te bidden, gelijk de Cloosters ook deden, niet tegenstaende den wederstant vande natuer, was blindt gehoorsaem.

Op ander tijden door 't bevel van myn Heer Pastoor, heeft dikmaels Sondaghs aen de Kerkdeur op een schabelleken geseten, met een schoteltjen oft offerschael in de handt voor sekere armen, ende andere redenen, die sijn Eerweerde gerecommandeert hadde aen de gemeynte. Desen Heer Pastoor haer onder andere eens ontmoetende op den middag, hebbende eenen blauwen voorschoot aen, vraegde haer oft sy van niemant genoot en was, sy seyde ootmoedelijk neen myn Heer, waer op hy antwoorde, ik gaen te bruyloft gaet met my, sy blindelijk dit gebodt gehoorsamende, volghde sijn Eerweerdigheyt: ende als sy was in de eet-sale, yeder wierdt aen de tafel geset, maer niemant en sprak haer aen, sy stondt daer met groote ootmoedige patientie ende nedergeslagen oogen, verwachtende wat met haer soude geschieden: als nu de genoode gasten besig waren met eten, ende sijn Eerw. sagh dat desen ongenooden gast van niemant daer en wierdt aengedragen, ende met confusie bleef staen, seyde hy tot de gene die de tafel diende, geeft dien Mensch die daer staet ook wat eten, dat was een punt voor een eerlijk hert dat vry al styf wat neep.

Op eepen anderen tijdt als sijn Eerw. haer hadde geboden t'sijnen huyse te comen eten, en sy nu aen de tasel geseten was, seyde hy, Maeyken dat ik

u nu naer huys dede gaen wat soudt gy seggen? gaf voor antwoordt, ik sal doen 't gene u Eerw. belieft: ende het is ook soo, sy soude met vlyt sonder kreunen deurgegaen hebben.

Sy thoonde altijdt groote eerbiedinge tot de Priesters, ende eerde de selve ten opsichte dat sy-lieden de plaetse van Christus waren besittende, sy viel voor hun op de knien, niet alleenelijk op de straeten van het Beggyn-hof, maer desgelijkx in de stadt namentlijk in de koey-straet by de Seminarie, alwaer sy eenen Priester ontmoetende, viel op haer knien, hem vragende de benedictie.

De begeerte ende den geestelijken honger tot de H. Communie was soo groot in Sr. Marie, dat sy trachte op de algemeyn Communie dagen, om d'eerste te wesen aen de Heylige Tafel, om van dit Goddelijck Broodt gevoedt te worden, daer sy als onversadelijk hongerig toe was Als sy door eene heylige curieusheyt, van eene haer speciale vriendinne gevraeght wierdt, op wat manier sy haer was bereydende tot de H. Communie, gaf voor antwoordt, dat sy, geen lange gebeden en gebruykte, maer waerschijnelijk was haer heel leven een geduerige bereydinge tot de selve. Maer als sy was comende tot de Communie bank, dat sy bynaer anders niet en seyde, als Heere trekt u selven tot u selven. Luttel tijdts naer de H. Communie gonk sy gemeynelijk op het Sacristey, luydende de Missen, seyde geduerigh, dit werk Heere ter eeren van u. Als haer van de voorseyde vriendinne gevraegt wierdt oft sy haer naer de H. Communie in geen stilte en hiel, gaf voor antwoorde, en seyde, Suster ik vrees dat ik myn feelen soude krygen: gebruykende waerschijnelijk dat woordt van feelen uyt een grondige ootmoedigheyt, om daer door te bedecken het gewelt der Goddelijker invloeden, ende soetigheden die sy gevoelde, als sy haer tot inwendige stilte was begevende: want sy wel somtijdts eenige ontgeestinge aen de H. Tafel hadde gehadt, ende vreesende indien sulkx

maels quam te gebeuren, dat het aen de Menschen had kennelijk geworden, daerom begaf sigh tot uytwendige werken, ongetwijffelt door raedt van haren Directeur, om het perijckel van ydel glorie te schouwen: noch haer en conde geen swaerder verstervinge opgeleydt worden, als doen haer Biechtvaders, oft Directeur haer deden somtijdts van de H. Communie blyven. Sy gebruykte alle mogelijke middelen om dat Goddelijk Broodt dagelijkx te mogen krygen, versoekende het selve nu aen den eenen Heer, dan aen den anderen, hebbende altijdt eenige reden ter handt, 't zy van eenige Octave, oft soodanigen Heyligen, oft wel dat het verjaerde dat sy op het Beggyn-hof was gekomen, dat sy Beggyntjen was geworden en haer bruydtschap was, datsy in den Regel was gecomen oft in den selven geprofessit. Sulkx dat de Heeren tot haer wel seyden: maer Maeyken gy zijt wel dikwils de bruydt, oft gy brengt altijdt eenige reden by, om ons te bewegen. Den voornoemden Heer Pastoor heeft haer eens doen veerthien dagen lank de H. Communie derven: sy heeft aen eene hare speciale vriendinne beleden, dat indien sy noch alleenelijk eenen dagh dese Goddelijke Spyse hadde moeten derven, dat haer docht dat sy sekerlijk soude daer af gestorven hebben.

Op andere tijden proefde sijn Eerw. hare grootachtinge die sy hadde van de H. Communie, haer gebiedende eenige uytstekelijke werken van ootmoedigheyt: als is met een Cruys op een schabelle, ofte schotel aen de Kerk-deur te knielen op Sondagen en Heyligdagen, seggende haer daer voor toe eenige particuliere Communien te geven. Alhoewel sy haer natuer seer tegen hadde in soodanige uytwendige werken van uytstekelijke ootmoedigheyt, soo en conde haer nochtans niet soo hart vallen oft tegenstrydig geboden worden, 't welk sy niet en soude volbrocht hebben, ook maer voor eens te mogen Communiceren. Hare Lichamelijke crachten schenen te

verdwijnen als sy dese Goddelijke Spyse moest derven, sulkx dat myn Heer Gyselaer haren Biecht-vader, selfs wel seyde aen myn Heer Pastoor, myn Heer geeft haer toch de H. Communie, oft sy en sal geen macht meer hebben om Missen te connen luyden.

Als den selven Heer Pastoor eens op den dagh van de H. Dymphna op het sacristeye oft Sanctuarium soude gaen de H. Communie uytreyken aen eenige beseten ende betooverde Beggyntjens, mits dat het doen ter tijdt noch geenen gemeynen oft publiekelijken Communie-dagh en was in de Kerk, heeft Sr. Marie met alder ootmoedigheyt van sijn Eerw. versocht om ook de H. Communie te mogen krygen, den welken haer vraeghde om haer te beproeven, oft sy ook beseten was, sy antwoorde met hertelijk versuchten: Och jae van myne quade passien. Door groote begeerte tot dese Goddelijke Maeltijdt, berste sy dikwils uyt in dese woorden, Waer het saken dat 'er eenen Priester waer, den welken voor my alleenelijk eens uyt te reyken de Heylige Communie, begeerde mynen besten ploy-rok te hebben, ik soude hem dien geeren geven, jae al dat ik tydelijk besitte: door welke woorden men eenigsints can bespeuren haer levendigh geloof dat sy hadde van die Goddelijk Mysterie, ende hoe wonderlijk soet haren Beminden met haer alsdan moest handelen! wat invloeden van Goddelijke gaven sy moest genieten! mits sy bereydt was te geven al, voor den Al. Buyten twijffel dat het de principaelste oorsake was, waerom sy soo groote gedienstigheyt was bethoonende op het Sacristeye, om door dien middel occasie te hebben van in stilte, als het geen gemeyne Communie dagen en waren, dese Goddelijke Spyse te becomen, alhoewel het haer ook met harte woorden dikwils wierdt af-geslagen van den Heer Pastoor Servrankx, als wesende haren Directeur: niet dat hy haer wilde berooven vande Goddelijke schatten, want hy die aen sijne ondersaten niet en was

misgunnende, maer als eenen voorsichtigen ende geestelijken Voeder, sorgende voor de gesontheyt van de zielen, want al te veel suyker veroorsaekt Lichamelijke qualen, diesvolgens sijn Eerw. wesende eenen man van experientie, quam haer te spenen als hy de begeerte op het aldergeweldighste was merkende. Want door het derven in de gehoorsaemheyt, en verliestmen geen verdiensten, 't welk Godt dikmaels heeft veropenbaert aen andere zielen. Als wanneer dan, dat Sr. Marie haer versoek niet en conde becomen, was soo ingetrocken door de kennisse van hare onweerdigheyt, dat sy scheen te verdwijnen: ende alswanneer sy den minsten legen tijdt hadde, wesende op de Sacristye, daer sy in de leste jaren gemeynelijk tot ontrent den noen bleef, was sy te vinden aen het Venerabel. Als het gebeurde dat sy van d'een of d'ander eenige dwersche antwoorde kreeg, verdroeg die seer sachtmoedelijk, ten minsten dat sy maer het geluk mocht hebben van te blyven ontrent het Alderheylighste, daer was het huys van haren Beminden, van haren troost, ende van haren Al. Ter oorsake dat sy de kracht van dese Goddelijke Spyse wel kende, als het Goeden Vrydag was, wesende als gedreven door de geestelijke jalousie, wierp haer wel aen de voeten van den voornoemden Heer Pastoor, als sijn Eerw. van de Misse quam, seggende met een gewichtige accente, Och myn Heer hoe geluckigh is uwe Eerw. op desen dagh, men soude willen den last dragen van Pastoor te zyn, om dit voordeel te genieten: verstaende daer door dat aen sijn Eerw. alleen, meer als aen onse Heere Capelaenen, was toegelaten de H. nuttinge. Dese zijn de geduerige Oeffeningen van Sr. Marie geweest, hier in heeft sy gearbeydt vander tijdt af dat sy het geestelijk habijdt heeft aengenomen, tot dat sy door de doodt, uyt het ellendigh leven is gescheyden: door de welke sy van Godt bekomen heeft de gaven van verlichtinge, ende voorsegginge van toekomende saken.

Het is gebeurt in het jaer 1660. dat Sr. Marie van haren Goddelijken Bruydegom in de H. Communie, inwendigh vermaent wierdt om te gaen by Suster Catherien van Orssagen, hier vooren genoemt, de welke op dit Hof Beggyntjen was geweest, en door de Goddelijke bestieringe, en raedt van wyse mannen, haer selven tot dat afgescheyden leven hadt vertrocken, in 't jaer 1658. in 't eerst van September, alwaer sy den naem van Sr. Teresia creeg, ende is Moeder van die heylige vergaderinge geweest van over veel jaren: maer alsoo alle beginselen hart vallen, vondt haer selven in de eerste jaren seer overvallen van Cruycen, onder andere vont sigh in extraordinaris lijden, het welk niemant en wist als Godt, wesende inwendig vervult met veel strijdts ende persse. Soo haest dan als Sr. Marie uyt haer devotie was gescheyden naer de H. Communie, is naer de Cluyse gegaen, en Suster Teresia liet haer just in, ongetwijffelt door een besondere schickinge Godts, want sy doen ter tijdt seer selden yemant in liet. Sr. Marie haer siende, seyde Susterken Jesus sendt my hier, en heeft my geseydt, dat ik u dat en dat &c. seggen soude, welke woorden soo krachtelijk werkten in het gemoet van Sr. Teresia, dat allen haer quellingen en perssingen schenen als weg genomen te zijn, en voelde sigh getroost, waer over sy haer bedankte. Sr. Marie gonk soo deur sonder andere woorden te spreken, als die haer van den Hemelschen Bruydegom ingegeven waren, de welke haer afgongen soo recht en eenvoudigh, met neder geslagen oogen, sulkx dat de weerdige Moeder nu is getuygende, datse alsdan genoegh gewaer wierdt dat Jesus haer hadde gesonden.

In het jaer 1660. was 'er op dit hof eene Novitie met naem Catherien vanden Houte, de werke in grooten strijdt was om het Beggyn-hof te verlaten, ende nu valt besloten hebbende 't selve te doen; alswanneer Sr. Marie by haer is gecomen, en seyde, Suster de quellinge die gy nu hebt is maer tentatie van

den duyvel, stelt u betrouwen op Godt die u verlossen sal, en laet ons 't samen begeven tot het gebedt, 't welk sy dadelijk hebben aengegaen, ende naer langen tijdt in 't selve volhert hebbende, zijn sy-lieden alle twee opgestaen, als wanneer de Novitie gewaer wierdt dat dien strijdt overwonnen was, ende Beggyntjen wesende, heeft haer seer Godtvruchtelijk en loffelijk gecomporteert, en diversche reysen beleden, dat sy met soo groote contentement leefde in dit Hof, dat haer docht te wesen in de voorsale van den Hemel. Sy heeft in twee differente Conventen Meestersse geweest, en is Beggyntjen gestorven den 8. Julij 1703. en op het Kerk-hof begraven.

In het jaer 1662. Meester Lowies de Bruyn Chirusyn deser stadt Mechelen, hadde een notabel proces tegen seker partye. Desen Chirusyn had een dochter Beggyntjen op desen Hove met name Suster Marie de Bruyn, de welke somtijdts in vrees en ancxt was over dit proces, alhoewel het een gerechtige sake was, diesvolgens heeft d'affairen aen den oppersten Rechter bevolen door veel biddens: het selve heeft sy hertelijk ook gerecommandeert in de devotie van Sr. Marie Smedts, de welke aennemende daer voor te bidden, seyde aen Suster de Bruyn, en zijt niet in pyn, het sal wel vergaen, gelijk het ook is gevolgt: want Meester Lowies heeft het proces gewonnen. Suster de Bruyn heeft dese blyde mare aen Sr. Marie haest kennelijk gemaekt, waer op sy antwoorde, Suster al waert dat 'er noch eenigh geschil op rees, en draeght het u niet aen, het sal al een goede uytcomste hebben: ende dat heeft ook al gebleken, want de partye hiel voor het proces te appelleren, maer hun versinnende, hebben hun te vreden gehouden met eens verloren te hebben.

Dese Sr. Marie de Bruyn was op het Hof geprofessit den 20. van October 1656. in het Convent van de acht Saligheden: heeft uytgeschenen in veel deughden, heeft Priorinne geweest van S. Antho-

nis Convent, en is overleden den 31. van October 1682. Ende begraven op het Kerk-hof nevens onsen Lieven Heer op den blaeuwen steen, soo sy versocht hadde.

Eene Dochter haer proef-jaer oft Novitiaet doende op desen Hove, de welke van hare teere jonkheyt af, geincommodeert was in d'eene zyde des Lichaems, sulkx dat sy wesende geknielt, noyt en konde op staen sonder sigh te ondersteunen, oft met de handt yevers tegen te houden. Dese Novitie was dikwils in sorgh en ancxt, hoe dat sy het soude maken, als sy voor den Autaer haer beloften sal moeten doen, hebbende daer niet om te steunen en om op te connen geraken. De Meestersse van dese Novitie hadde groote extime van de vierige gebeden van Suster Marie, ter dier oorsake als sy haer somtijdt aensprak, gaf sy de becommernisse ende sorge van haer Novitie somtijdts aen haer te kennen met versoek van haer gebedt, besonderlijk tot dien eynde, 't gene Sr. Marie aennam te doen, ende als de Novitie de Bruydt was geworden, soo quam Sr. Marie by de Meestersse, ende seyde segt aen u Bruydt dat sy niet in sorgh meer en zy, hoe sy sal op staen, het sal al wel gaen, gelijk het heeft gebleken. Want de Bruydt haer beloften gedaen hebbende in 't jaer 1666. is gemackelijk op gestaen, tot haer eygen ende andere persoonens verwonderinge, die van haer gebrek kennisse hadden. Sy leeft noch en gaet wat mank: haren naem is Susyntjen Vlobergh.

Ontrent het jaer 1670. Een Beggyntjen wist eenen Mans-persoon die in eenige jaren sijnen Paesschen niet en hadde gehouden, ende beweeght zijnde met compassie over den quaden staet van den Man, en vreesende dat den aenstaenden Paesschen van gelijken soude passeren, heeft in der Vasten dese sake hertelijk gerecommandeert in de vierige gebeden van Sr. Marie: ende hy heeft sijnen Paes-

schen gehouden; het welk dit Beggyntjen vastelijk betrouwt, ende toeschrijft aen de H. gebeden van Sr. Marie.

Eene andere sake is 'er gebeurt de welke van groote consideratie is, ende door geen ander middel als door de Goddelijke verlichtinge en conde geweten worden, gelijk in het vervolgh sal blijken door diversche voorvallen.

Een Dochter van Brugge wordende Beggyntjen op dit Hof den 26. Januarij 1670. is haer Suster een jonge Dochter, de welke tot Brugge woonachtigh was ter Bruyloft gecomen: welke jonge Jouffrouw wierdt vervolght van eenen jongen Advocaet. Ende eenige dagen naer de Bruyloft, dese Jouffrouw hoorende in onse Kerk van het Beggyn-hof de leste Misse (gelijk sy ook de andere dagen hadde gedaen) is by haer gecomen der voormelden Advocaet, het welk Sr. Marie heeft gesien, wesende ook in de Kerk. Sy en kende den Heer niet, maer de Jouffrouw wel. Luttel hier naer heeft sy het Moyken van dese Jouffrouw aengesproken, de welke ook Beggyntjen was, ende geseydt, Suster ik hebbe u Nicht in ons Kerk gesien met eenen Jongman by haer die haren Man sal worden, nochtans is 'er eenen anderen daer sy meer affectie voor heeft, als voor desen: ende dien anderen haer niet connende bekomen, sal voor droefheyt sterven, oft wel een quael behouden. Welk gesegh die Moeye wel was noterende, maer hiel het selve secreet tot dat de sake geeffectueert was: het gene geschiet is meer als dry jaren en half naer de voorsegginge; want sy zijn getrouwt den 16. van September, in het jaer 1673. Corts naer dit Houwelijk is den anderen Heer in eene doodelijke ziekte gevallen, doch niet gestorven, maer heeft een accident behouden voor sijn leven, volgens het seggen van den experten Doctoor van dien stadt, den welken present was geweest, als 'er Consulten wierden gehouden over de gesteltenisse van den patient.

De voorschreve Jouffrouw is dan tot Brugge getrouwt smorgens tusschen vier en vyf uren, in stilte, ende eer haer Suster Beggyntjen door den eersten bode de tydingh kreegh dat sy getrouwt waren, jae soo haer de memorie dient, wierdt haer den selven dagh savonts veel gelukx gewenscht van een ander Beggyntjen, de welke seyde het selve dien achter noen verstaen te hebben door Sr. Marie, het welk diende tot groote verwonderinge, want hier en was aen niemant mentie gemaekt van het Houwelijk. Dese Jouffrouw getrouwt wesende in de maendt van September, gelijk geseydt is, soo heeft sy gekregen ontrent Kersmis een seer groote ziekte, de welke aen de Medecyns hoe expert die ook waren onbekent was. De Moeder en d'ander Vrienden waren hier door seer bedroeft, want die jonge Vrouwe was van yeder seer bemint, het scheen dat 'er niet als de doodt te verwachten en was, dogh versoekende het gebedt van eenige goede zielen, soo te Brugge als tot Mechelen, en besonderlijk van Sr. Marie tot verscheyde reysen volgens de kranke gesteltenisse dier geschreven wierdt van de voorschreven zieke: onder andere op den eersten Sondagh in den volgenden Vasten, was 'er tydinge gecomen aen de Moeye ende Suster, dat de zieke nu seer krank lagh, en datmen noch niet en wist wat ziekte het was. Suster Marie sat dien dagh aen de Kerk-deur met een schabelle en offerschael, volgens dat haer van den Eerw. Heer Pastoor bevolen was, alwaer de Moeye van de zieke by Sr. Marie gonk, ende met een bedrukt gemoet alweer recommandeerde haer Nicht, waer op sy antwoorde, En weest soo niet bedroeft, het sal in blijdtschap verkeeren, want sy draeght eenen jongen Sone, 't welk tot troost van de bedroefde Vrienden wierdt overgeschreven. De ziekte continueerde, maer beterde allenxkens, sulkx dat op ons Heeren Hemelvaert dagh de zieke voor de eerste reyse naer de Kerk gonk, ende men heeft de waerheyt bevonden,

want op den 13. dagh van Augustus van 't selve jare, heeft sy voorts gebrocht eenen grooten vetten Sone, den welken opgroeyde tot groote vreught van sijne Ouders. Als dien Sone ter werelt was gekomen, en konde de Moeder haer kindt niet zuygen, 't gene haer seer bedroefde, dogh nu wetende het gene Sr. Marie hadde geseydt, ende daer toe experientie van de waerheyt hebbende, heeft begeert datmen soude naer Mechelen schrijven, en het gebedt wederom van de selve versoeken, ten eynde sy haer kint mocht zuygen: ende siet op den eersten nacht naer dat dese sake aen Sr. Marie was gerecommandeert, heeft de Moeder geboden datmen haren Sone soude tot haer brengen, seggende met groot betrouwen, dat sy haer kindt sal zuygen, want Suster Marie die bidt voor my: ende heeft hem van dier tijdt af gezogen.

Seker Jouffrouw ontfangen zijnde in het Clooster der arme Clarissen, hadde een Suster Beggyntjen op desen Hove, en luttel tijdt eer de selve in het Clooster is gegaen, heeft Sr. Marie op de straet ontmoet het Beggyntjen der voorschreven Jouffrouwens Suster, de welke sy aensprak met een bedrukt en compassieus gemoet, seggende, Suster waerom laet gy u Suster in het Clooster gaen? thoonende dat sy het niet geeren en hadde; waer op het Beggyntjen antwoorde, sy moet haren roep volgen: waer op sy seyde, Sy en salder niet blyven, maer sal voor onsen Hoogen Autaer met een keirsse inde handt hare Beloften doen. 't Gene alsoo is gebleken: want dese Jouffrouw in het Clooster gaende den 15. Januari 1671. is naer vyf maenden daer uyt gekomen, ende heeft sigh geresolveert tot het Beggyn-hof, alwaer sy hare Beloften heeft gedaen in onse Kerke den 16. Mey in 't jaer 1673. Sy leeft noch, haren naem is Anna Wilsens.

In jaer 1673. De Meestersse in het Walems Convent met name Sr. Elisabeth Smedts haer naeste ge-

buer, ziek liggende met den loop niet sonder perijkel van te sterven, heeft Sr. Marie haer maer alleenelijk besocht als sy genas, ende tot de selve seggende, Suster hebdy niet verwondert geweest dat ik u niet eerder en heb komen besoeken: dogh ik wiste wel dat ghy daer niet en soudt van gestorven hebben, maer daer hanght noch al wat anders over u hooft: gelijk het ook heeft gebleken: want naer dien is sy Meestersse gestelt van het Convent der Engelen, ende de van daer Meestersse van de Infirmerye, in het jaer 1681.

In het jaer 1674. alswanneer myn Heer Joannes Franciscus de Cort, Intendent van den Hertogh van Aerschot, was getrouwt met Jouffr. Anna Catharina Luyckx, heeft Jouffr. Joanna Catharina Verhoeven halve Suster vanden voornoemden Heer, ende als nu groote Meestersse van dit ons vermaert Beggyn-hof, dese nieuwe gehouwde persoonen, recommandeerde in de H. gebeden van Suster Marie, in welk Houwelijk sy eerstmael al wat verstelt sigh thoonde te wesen. Ten lesten seyde sy, hy sal eenen heelen dans in den Hemel krygen. Waer op Jouffr. Verhoeven haer vraeghde, oft sy lieder dan geen kinderen en souden opbrengen, sy antwoorde met een bedrukte gesteltenisse treckende de schouderen om hoogh alleenelijk met dit woordt, Weynigh: het gene alsoo gevolght is, want van acht kinderen, die sy in den Houwelijken staet hebben gewonnen, en zijnder tegenwoordigh maer twee in het leven, eenen Sone die den 10. Januarij 1708. sijn Licentie in de Rechten heeft gedaen te Loven, ende eene Dochter getrouwt met myn Heer Le Ducq van Bergen in Henegouw, alhoewel dat 'er noch kost noch sorgh en heeft ontbroken om de kinderen in het leven te behouden had 'et Godt belieft.

Sr. Marie somtijdts reden cavelende met onse tegenwoordige groote Meestersse Jouffr. Joanna Catharina Verhoeven de welke Beggyntjen is geworden

den 4. van September in 't jaer 1657. Als de selve noch jonk Beggyntjen was, seyde Sr. Marie somtijdts tot haer, Suster als ik u sien, voel ik sulk een respect voor u, al oft ghy myn Overste waert: waerschijnelijk was sy van Godt verlicht met den geest van voorsegginge, want den 22. van April in 't jaer 1687. is de selve groote Meestersse gekosen. Als Sr. Marie dat was seggende, liet Jouffr. Verhoeven sigh voorstaen, dat het voortquam uyt haren ootmoedigen grondt, diesvolgens en nam dat niet aen, noch en vatte den zin van dese woorden niet: maer naderhandt heeft sy die woorden gaen consideren doen sy de uytcomste beproefde.

Als 'er in 't jaer 1676. van noode was een Meestersse in de Infirmerye, warender eenige Beggyntjens de welke recommandeerden aen Sr. Marie dat sy soude bidden, dat Godt de Oversten soude gelieven te verlichten om aldaer een bequaem Persoon te stellen, waer op sy antwoorde, Suster zijt gerust het sal al wel gaen, het sal een Persoon zijn daer men het minst op peyst: het gene ook soo was, mits de voornoemde Jouffr. Verhoeven aldaer voor Meestersse gestelt wierdt, en diende tot verwonderinge van een yeder. Dese Jouffrouw is ook gestelt Kerk Meestersse in het jaer 1685. de welke siende dat sy gestelt wierdt in diversche Officien, is sy indachtig geworden het gene haer over soo veel jaren van Sr. Marie geseydt was.

Eene Novitie op dit Beggyn-hof gecomen zijnde, ontrent den tijdt van hare Professie, hebben de soldaten al gestolen 't gene hare Moeder bereydt gemaekt hadde tegen de aenstaende Bruylof-feeste van hare Dochter: de Meestersse siende de Novitie hier om seer bedroeft, gebodt haer te gaen by Sr. Marie, seggende dat sy aen deselve de reden van hare droefheyt soude kennelijk maken, ende op de knien versoeken haer gebedt. Sr. Marie beweegt met compassie heeft de Novitie minnelijk getroost, ende toe-

geseydt dat alles wel sal gaen, dat Godt voor haer sal sorgen, niet alleenelijk in dese occasie, maer ook in 't vervolgh van haer leven, gelijk het heeft gebleken als sy haer Professie was doende in het jaer 1676. den eersten van Junius, ende noch dagelijks belijdt te ondervinden de Vaderlijke sorge die Godt voor haer draegt. Haren naem is Barbara Goossens, tegenwoordigh Coostersse.

In het jaer 1675 een Beggyntjen van desen Hove, ontfonk tijdinge van Brussel, hoe dat haren Broeder aldaer ziek lagh van een cortsken, maer sy apprehendeerde dat de ziekte grooter was alsmen haer schreef, ende hebbende groot betrouwen op de Heylige gebeden van onse Sr. Marie Smedts, door diversche experientie, dede sy door hare Suster die noch een jonk Beggyntjen was, recommanderen haren zieken Broeder in de H. gebeden van Sr. Marie, en t'samen haren raedt te vragen, oft haer goet docht dat sy daer naer toe soude gaen: sy antwoorde jae, en dat dadelijk, niet alleen sy, maer gy ook: waer op het jonk Beggyntjen seyde, dat sy vreesde dat de Oversten den oorlof aen haer souden weygeren, mits dar sy noch in haer dry jaren was, en dat de ziekte seer kleyn scheen te zijn: waer op sy antwoorde gaet met u tween, den oorlof en sal u niet geweygert worden, want de droefheyt sal soo groot zijn, dat die van een alleen, niet en soude kunnen gedragen worden. Daer op vraegde het Beggyntjen, oft sy dan opinie hadde dat hunnen Broeder van die ziekte soude sterven: sy antwoorde, ik laet dat aen Godt die Almachtigh is: Daer mede scheyden sy-lieden van malkanderen. Het jonk Beggyntjen alles kennelijk makende aen hare Suster, heeft de selve datelijk den behoorelijken oorlof voor haer beyden gaen vragen, en geen van alle de Oversten en hebben de minste difficulteyt gemaekt in den oorlof voor het jonk Beggyntjen, nochtans en maekten sy de ziekte by de Oversten niet grooter als haer geschreven

was, 't welk haer diende tot verwonderinge. Volgens dan den raedt van Sr. Marie, zijn sy beyde naer Brussel getrocken, ende komende ter plaetse daer haer-lieden Broeder ziek lag, was de kortse soo geklommen, dat hy al geadministreert was, hebbende maer vliegende verstandt, in sulker voegen, dat hy den tweeden dagh naer hun arrivement is overleden. Welke doodt hun ten uyttersten gevoelijk was, ende wel noodigh dat sy met hun beyden waren, want de subite dood en het groot verlies dat sy door het af-sterven van desen goeden Broeder kregen, was seer droef en hart om lijden.

Als dese twee gesusters wederom t'huys waren gekeert, is Sr. Marie hun seer minnelijk gaen vertroosten, onder andere seyde sy, Susters en zijt toch soo bedroeft niet, want uwen Broerder is wel, ik heb hem gesien, hy looft Godt.

Een Beggyntjen woonende in Bruyneleers Convent aldernaest het huys van Sr. Marie, comende in den Hof in 't jaer 1676 heeft sien staen dry planten van Campernoillien, oft duyvels broodt, soo groot als het aldergrootste doodts-hooft datmen vindt, met de selve forme en wesen, de putten van de oogen, en het gat daer den mondt staet dat wierdter bescheedelijk aen alle dry gesien 't gene noch diversche Beggyntjens konnen getuygen, de welke alsdan in 't voorschreven Convent woonden gesien te hebben eenige dagen achtervolgens. Als dit van het eerste Beggyntjen (de welke was Suster Barbara Goossens tegenwoordige Costersse) de eerste reyse gesien wierdt, dan was Sr. Marie ook in haren Hof, tot de welke sy seyde Sr. Smedts, daer groeyen dry doodts-hoofden in uwe hage, waer op sy antwoorde: Suster dat is te seggen dat ik dit jaer sal sterven, ende al eer een jaer om was is sy in den Heere ontslapen.

Al het gene in dese voorseggingen verhaelt is rypelijk bemerkende, moetmen belijden dat den God-

delijken geest, de sijne kennelijk maekt, het gene aen de wyse des werelts dikwils verborgen is, soo wel tegenwoordige als toekomende saken.

Alswanneer Sr. Marie nu gekomen was tot den ouderdom van ontrent de seventig jaren, heeft het belieft aen den Hemelschen Bruydegom sijne lieve Bruydt te ontbinden van de banden desers ellendig leven, om gelijk wy hopen haer ziele in te leyden ter Hemelscher ende eeuwiger Bruylof-feest. Haer is dan aengekomen op den 14. Februarij in 't jaer 1677. wesende Sondagh naer den noen een furieus Colik, het welk duerde vier-en-twintigh uren oft daer ontrent: door welke pynen in soodanige jaren haer de natuer begaf: sy en extimeerde haer ziekte als niet besonders, en bleef achter huys gaende tot Vrydaghs toe, alswanneer sy genootsaekt was te bedde te gaen liggen. Sy dede haer Nichte by haer komen, die een werelijke Dochter was en in de stadt woonde, om haer te dienen; want hare Mede-suster Maria Boykens was ook ziekelijk, gelijk wy hier vooren noch geseydt hebben: en belaste aen haer Nichte dat sy die soude trachten wel te dienen. Ende my aengaende sal ik Godt bidden om geen lankduerigh ziek-bedde te hebben, eensdeels om de huysgenoten geen langer moeyelijkheyt te veroorsaeken, andersints om dat ik niet genootsaekt en soude zijn van naer de Infirmereye te moeten gaen, niet seyde sy om mynent wille, maer om des Vriendens wille, oft 'er waer myn doodt yemant quam Beggyntjen worden, op dat de selve daer geen pynelijkheyt in en souden hebben. Het is blijkelijk genoegh dat Godt haer gebedt heeft verhoort. Haer seg' ik, de welke in den loop haers levens, soo menig mael hadde verkregen, het gene sy van haren Beminden voor alle soorten van Menschen hadt versocht, want hare ziekte was niet lankdueriger als negen dagen, gerekent van den Sondagh als sy het Colik kreeg: ende de selve Nichte is dry jaren daer naer Beggyntjen komen worden. Hare krachten verminderden ter oorsake dat sy geen spyse

en nam, ende gelijk sy haer ziekte niet en was achtende, soo en wierdt die niet doodelijk geacht, mits dat sy aen die quael meermaels onderworpen was. Dogh sy liet Saterdaghs haren Biecht vader komen, ende sprak hare biechte: Sondaghs smorgens ontfonk sy onsen Lieven Heere voor het Sermoon, gelijk de zieken op dit Beggyn-hof alle Sondagen gemeynelijk krygen: waer naer het verstandt begonst te mankeren. Sy sprak somtijdts als verdwelmt wesende, en vraeghde onder andere, maer wien is 'er sor ziek? wie sterfter? men salder wel af verwondert zijn. Het was ook soo, want men van hare ziekte niet veel en wist. Onder de Hoogh-Misse verloor sy het uytwendig verstandt, naer welke Misse sy wiert versterkt met het H. Olysel. Ontrent den avondt, gelijk andere Menschen gemeynelijk sterven soo sy geleeft hebben, sy die geduerende haer leven hadde met soo groote liefde hare gedienstigheyt bewesen op de Sacristeye, namentlijk luydende Missen, ende Goddelijke diensten, het welk ook was geweest het leste werk 't welk sy buyten haer huys gedaen heeft, ende met de voornoemde quael van daer gekomen was, heeft sy het selve nu gethoont te doen krank liggende, wel den tijdt van vier-en-twintigh uren lank sonder op houden. Dat sy het luyden in haer leven besonderlijk geeren was doende, en is geen wonder voor de gene die kennen hare brandende liefde tot Godt haren Beminden, want dat werk doende, was sy geduerigh by den selven rustende in het H. Sacrament des Autaers. Ter wylen sy soo lag, ende wel twelf uren sonder spreken hadde geweest, ook sonder uytwendige teekenen van verstandt te geven: den Biecht-vader die daer ten huyse dien nacht bleef verwachtende de doodt: ende gelijk het in den Winter was sittende by het vier in de Camer by de zieke, seyde tot de gene die by hem saten, Och Maeyken is al een goet Maeyken: waer ik soo geluckigh als sy: ende siet, sy die geduerende haer leven hadde getracht sigh te

verootmoedigen, ende ongeacht van de Menschen te wesen, heeft ook getracht soo te sterven, want soo den Biechtvader het selve geseydt hadde, heeft haer selven wat opgerecht, ende al suchtende met een bevende ende holle stemme geseydt: Och myn Heer! willende daer mede te kennen geven dat haer den lof ende goede opinie der Menschen soo seer waren misnoegende, dat het verstandt en spraek, die nu soo lank als doodt waren geweest; het leven ende 't gebruyk des selfs quamen te hernemen, om te defenderen de grootachtinge over haren persoon. O! waerachtige ootmoedigheyt die comt als met gewelt te dringen door de doode krachten van de zielen, die u soo yeverigh geoeffent hebben in het leven! en siet naer dese woorden, en heeft sy noyt meer verstandt noch spraek getoont te hebben, dogh sy gonk voorts in de actie van luyden, de welke sy nu eenige uren begonst hadde: ende 's Maendagh savonts tusschen seven en acht uren is dese Ziele ontslapen in den Heere, wesende den twee-en-twintighsten van Februarij in 't jaer 1677.

Sy nu overleden zijnde, heeft men een pynelijk accident van gesletentheyt over haer bevonden, 't welk niemant van te vooren noyt geweten en hadde: ende onder de planke van den slinken voet, hadde sy een geswil soo dik als een Hinnen Ey: oversulkx, soo door het boven geschreven accident, als van gelijken die dikheyt onder den voet, heeft sy genoegsaem materie gehadt om seer groote pynen te lijden, namentlijk als sy doecken op de solders honk, staende veele uren achtervolgens, 't welk naer het uytwendigh, scheen genootsaeckt zijn te doen om den kost te winnen, en dat van over veel jaren voor hare doodt, maer terwylent beneerstigde sy het gewin van hare ziele. Sy leydt begraven op het Kerk-hof onder den zark van Joanna Peeters haer Moeyken. Sr. Marie nu begraven zijnde heeft hare Suster Barbara sittende over maeltijdt op de uytvaert gesproken met den Biecht-vader van Su-

ster Marie te weten den Eerw. Heer Petrus Heremans, hem vragende wat opinie hy was hebbende van hare Sr. Marie, mits dat yeder scheen van de selve te spreken als van een Heylige: waer op den voornoemden Heer antwoorde, sy was een ootmoedige ende Godtminnende ziele. Den Eerweerden Heer Pastoor Carolus Servrankx in d'absentie van Sr. Marie Smedts sprekende, seyde van haer dikmaels met een gewichtigh accent, sy heeft eenen ootmoedigen grondt. Van de selve opinie zijn eenpaerlijk allen de gene die haer gekent, en met haer gehandelt hebben, te weten Jouffrouw Maria Catharina vander Oogen, Jouffr. Van de Kerk, Sr. Marie de Pré, Sr. Adriana de Bray, Sr. Marie Boykens, Suster Joanna Segers, Sr. Elisabeth de Groot, Sr. Anna Boy. Sr. Catharina Wilsens, Sr. Barbara Goosens.

Van de Reliquien.

BY overleveringe heeft men als dat de Heylige Maeghden en Martelaeressen Angnes, Albina en Sabina van 't geselschap der H.M. Ursula, op het oudt Beggyn-hof somtijdts snachts hebben comen kloppen tot de Costerssen, als dat hunne lampen in de Kerke uyt waren: en als de Costerssen seyden, Maeghdekens wy komen, dan hielen de Maeghden op van kloppen, ende de Costerssen bevonden dat het licht uyt was, het welk dagh en nacht moet branden voor hunne H. Reliquien. Maer wy en weten de namen van dese Costerssen niet. Ende op ons nieuw Beggyn-hof is 't dikwils gehoort, als Jouffr. Eugenia Breugel, ende Jouffr. Anna Neefs alle beyde Hof Meesterssen, en den Autaer van dese Heylige Maeghden hebben gedient, dat 'er dikwils groot, en somtijdts kleyn gebost heeft geweest ontrent de H. Reliquien, het welk van veele differente andere persoonen noch is gehoort: Het welk ordinaris groote droefheyt verwekt in de gemoederen van

die het hooren, en roepen, Och Susterkens laet ons bidden want de Maeghdekens hebben wederom geklopt: en gemeynelijk volgender eenige troubelen op het Beggyn-hof, het welk dikwils by experientie genoegh beproeft oft ondervonden is. Dese Reliquien zijn in 't jaer 1640. gevisiteert geweest door sijn Hooghweerdigheyt den Artsbisschop van Mechelen. En noch eens door den Hoogw. Heer Wachtendonk ook Bisschop.

Jouffrouw CLARA SMETS geboren van Antwerpen, is op het groot Beggyn-hof te Mechelen geprofessit den 26. Mey. 1626. en naer dat sy 8. jaren Beggyntjen was geweest, is Capucinersse geworden in 't Convent van Bourbourgh, geprofessit den 11. van November 1635. ende onder hun genoemt Sr. Barbara van Antwerpen. Sy heeft altijdt een seer Godtvruchtige Religieuse geweest, uytstekende in alle Cloosterlijke deughden, en eenen spiegel van alle volmaekte onderhoudinge des Regels ende Constitutien: was altijdt de eerste in alle gemeyne werken, ook ordinaris snachts ende smorgens d'eerste in den Choor, en al was 't dat sy somtijdt niet singen en coste, en liet daerom niet in den Choor te comen, en met de twee Chooren heymelijk te lesen: ende hoe qualijk sy somwylen was, men hadde moeyte haer te doen gelooven dat sy te qualijk oft te ziek was om van de Mettenen te blyven, soo lank sy niet plat op de koetse en lag. Sy was ten uyttersten simpel gehoorsaem aen haer Oversten, soo wel in inwendige quellingen als in uytwendige saken: doen sy eenige onrust van hare Conscientie gevoelde, dat somtijdts geschiede, door dien den Heer haer meest door den wegh van dorrigheyt geleyt heeft; soo haest men haer seyde, Masseur zijt daer in gerust, sy geloofde dat simpelijk. Sy las en onderhiel haer Meditatie gelijk de Novitien, en was soo getrouw in de selve (de welke meest altijdt van de Passie Christi was) al oft sy de mee-

ste volcominge van de werelt hadt gehadt. Sy badt geduerigh waer sy gonk of stont lankx het Convent, haer lippen gongen altijdt om eenige particuliere devotien oft schiet-gebedekens te lesen, daer sy seer aendachtigh aen was. Sy hadde een uytermaten devotie tot de H. Communie, die sy dagelijkx met groote vierigheyt ontfonk: ende den Heere heeft haer in dese willen voorcomen, want sy wiert geadministreert met de H. Zalvingen twee uren naer den noen, als sy smorgens ter H. Communie met de Religieusen in den Choor had gegaen. En den nacht van haer overlijden was noch besorght datmen haer naer den 12. uren niet met allen meer en soude geven, om des smorgens weder te mogen Communiceren, maer Godt heeftse voor den morgen uyt dit sterffelijk leven geroepen den 25. Meert in 't jaer 1678.

Den Eerw. Heer PETRUS HEREMANS Capelaen, van den welken wy hier vooren noch hebben gesproken, was een seer deughdelijk persoon: waer van den goeden Godt dit Hof altoos tot noch toe (soo voorseydt, en noch staet te seggen) heeft voorsien: hem gelieve als den eersten en oppersten Herder te continueren. Desen is overleden den 8. van September 1679.

Den Eerw. Heer CAROLUS SERVRANKX, van den welken wy tot noch toe seer dikwils hebben mentie gemaekt, was van Mechelen van geboorte, sijnen Vader was een treffelijk Borger, en Smit van sijnen stiel. Naer dat Carel sijne studien volbrocht hadde, wierdt hy Pastoor in Vlaenderen te Sinte Lievens Esche, ende naer de doodt van myn Heer Meremans overleden den 7. Januarij 1651. wierdt hy Pastoor van het groot Beggyn-hof binnen Mechelen. Hy was een Man van grooten raedt, geleert, Godtvruchtigh en seer penitentiael, want hy sat dikwils in den Biechtstoel (gelijk hy selfs in

confidentie bekent heeft) met eenen yseren Riem vol van pinnen. Hy hadde eenen overgrooten yever om de deught in sijne ondersaten te planten, en seer liberael om de H. Communie te geven, seggende gaet goeden Godt in de zielen die gy soo bemindt.

Syn manieren om de zielen te proeven, en te oeffenen, was extraordinaris: hy en spaerde sijn selven niet in wat ziekten dat het was, als heeft gebleken ten tijde van de peste, wanneer de Menschen hem ook schouden, als ons Beggyn-hof twee à dry reysen in sijnen tijdt, van Godt is besocht geweest: maer is altoos bewaert door sijn groot betrouwen en voorbidden van sijnen H. Patroon den H. Carolus Borromeus, tot den welken hy seer devoot was, ende tot wiens eere hy op dit Hof een gesonge Misse gefondeert heeft, als besonderen Patroon tegen de pest. Hy was seer liberael, heeft veel aen de Kerk, Conventen ende Armen gegeven. Hy heeft op 't selve Hof Pastoor geweest 31. jaren, en is overleden naer een lankduerige ziekte den 3. Julij 1682. Hy was Notaris Apostolik om Testamenten en andere affairens te beschrijven 't welk hy maer en dede ten tijde van noot. Uyt de Memorien.

HELENA VERDONK was van Turnhout van geboorte, en hadde van haer Moeders kant twee Moeykens op die groot Beggyn-hof genoemt Hyltensas. Sy is te Mechelen komen woonen op eenen winkel in den Rink by S. Rombouts Kerk, ende thoonde dikwils door woorden en manieren dat 'er geene genegentheyt en was tot het Beggyn-hof. Dogh eens op den dagh van de H. Teresia zijnde in de Kerk in haer devotie, soo docht haer dat yemant aen de oore haer seyde, wordt Beggyntjen, ende dit seggen duerde wel acht à negen dagen, nacht en dagh: soo gonk sy hare Moykens hier over spreken, de welke haer versonden, seggende, gy weet wel wat dat gy somtijds geseydt hebt. Im-

mers Jouffrouw Verdonk en was noyt gerust, sy vergonk gelijk de sneeuw, soo dat de Moeykens compassie kregen en haer behulpelijk waren, en is Beggynjen geworden den 30. Julij 1633. Sy heeft haer Novitiaet gedaen in het Convent van Jouffr. Elisabeth van Neroms, en heeft van eerst beginnen uyt te steken in de stilswygentheyt, in sulker voegen, dat 'er eens een Beggyntjen, die niet wel wys en was, in 't Convent seyde, Gylieden sult noch voor die Novitie moeten neygen: soo vraeghde de andere van de gemeynte, wel waerom souden wy voor haer noch moeten neygen: soo antwoorde sy, om dat sy niet en spreekt. Het welk ook soo is geschiet, want wesende qualijk twee jaren Beggyntjen wierdt in 't selve Convent van de Oversten Priorinne gestelt, en naer dry jaren Meestersse in 't Pasteels Convent over de Novitien en jonkheyt.

Sy hadde seer den geest van het inwendigh gebedt, en was altoos van de eerste in de Kerk, en brocht dagelijkx veele uren over in 't gebedt. Sy was over haer eygen selven seer hart, en soet over een ander. Sy heeft veele Vastens en Adventen overgebrocht sonder Vleesch oft Visch te eten oft suyvel te gebruyken. Het beste dat sy at, was wortelen oft pasternaken in het water gesoden tot haer broodt. Sy heeft twee jaren door de H. Gehoorsaemheyt van haren Biecht vader den Eerw. Heer Balthasar Meremans, alle nachten dry keeren opgestaen om hare slaeperachtige nature te breken. Sy sette savonts aen haer bedde een teyltjen met kout water, met eenen steen daer in, om als haer den slaep soude overvallen, met desen steen en kout water haer oogen te vryven. Sy sliep dry mael ter weeke met haer hooft op eenen pers-steen: immers haer verstervinge ende penitentie was soo veel, dat den Eerw. Heer Carolus Servrankx die gevolgt is in de Pastoreye naer de doodt van myn Heer Meremans, ook haren Biecht-vader, dat hy niet en geloofde dat 'er yemant in heel 't landt meer peniten-

tie gedaen hadde als Jouffrouw Verdonk. Sy is naerder handt Kerk-meestersse, ende daer naer Hof-meestersse gekosen geweest, 't welk sy seer loffelijk heeft bedient, en seer sorgvuldigh geweest om de Regels en goede gewoonten te doen onderhouden: ende al was sy jonk in Overheyt gestelr, was sy seer loos om alles in de H. Gehoorsaemheyt te doen. Sy wist alles met sulke behendigheyt te vragen aen jonk en oudt, dat sy haren eygen wil afgink ende de H. Gehoorsaemheyt oeffende, als het tegen Godt niet en strede.

Sy heeft een groot werk met de hulpe van Godt gedaen aen sekere persoon, soo wel naer de ziele, als naer het Lichaem: want desen Mensch hadde een schorft hooft dat van de luysen ende vuyligheyt opgeten wierdt, sy heeft dit heel gereynight ende genesen: naer de ziele hadde sy een groote faute, datse soo genegen was tot stelen, ende dit heeft sy haer met de hulpe van Godt heel afgebroken. Sy moest alle dagen by Jouffrouw komen, en daer rekeninge doen hoe dikwils, en hoe veel dat sy dien dagh gestolen hadde, ende na advenant de schult, dede sy haer penitentie doen, als een disciplien nemen oft andersints, ende soo brocht sy dese ziele op den rechten wegh, door eene secrete ende stille maniere, het welk niemant bekent en was als aen den Biecht-vader, waerom sy veel geleden heeft, want men haer de reputatie gaf dat het haer vriendinne, oft kare was, doch Godt wist het al: waer over eenige persoonen naerderhandt hun schult hebben komen spreken aen Jouffrouw Verdonk.

Ten lesten naer veel ziekten die sy met groote verduldigheyt heeft verdragen, wenschende met groote begeerte by haren Goddelijken Minnaer te zijn, heeft in 't leste van haer leven eenen omgeslagen derm gekregen: en als den Heer Doctoor de Munck den ouwen, haer te kennen gaf haer aenstaende doodt, soo thoonde sy groote blijdtschap, en leggende haer handen te samen, seyde Och! nu gaen

ik, dat den Heer Doctoor beweegt zijnde, seyde Jouffrouw segt gelijk den Heyligen Martinus. Heer ben ik u volk noch noodig, spaert my. Sy is in den Heer gerust den 3. Februarij 1685. ons achterlatende een exempel van veele deughden. Sy is in de Kerk begraven.

Doen het Meyssen van Jouffrouw Verdonk, in de Cluys aen Catharien van Orssaegen gonk seggen dat hare Jouffr. overleden was, ende het gebedt versocht: soo antwoorde de voorschreven van Orssaegen, Jouffrouw is wel, sy is in den Hemel, en seyde dit in sulker voegen en met sulk eene accept, dat men opinie hadde, dat sy eenige sekerheyt van Godt hier van hadde. Sa waren beyde seer groote vrienden. Jouffr. Helene Verdonk, hadde Meestersse over van Orssaegen geweest in 't Novitiaet ende jonkheyt op het Beggyn-hof in 't Pasteels Convent.

JOANNA DE ROECK is geboren binnen Mechelen, haren Vader was eenen Procureur, die sijne kinderen seer wel socht op te brengen, dogh dese Dochter scheen van Godt besonderlijk verkoren te zijn: want sy heeft somtijdts selfs verhaelt doen sy Beggyntjen was, hoe dat sy noch een kindt zijnde, eens by nachten wat bloot liggende, eenen slag kreeg als een teken datse haer selven soude decken. Men magh Godtvruchtelijk gelooven dat haren H. Engel Bewaerder haer dit teeken heeft gedaen: want passerende veele teekenen der aenstaende deughden, doen sy hare eerste Communie dede in hare Parochie, te weten in S. Rombouts Kerke, was sy soo verslonden in Godt, dat sy in de Kerk snoenens gesloten wierdt: ende hare Ouders niet wetende waer sy gebleven was, deden haer soeken, en nievers vindende doen de Vesperen luyden in S. Rombouts Kerk, is gevonden in den ommegank van den Choor noch in groote devotie.

Nu grooter en ouder wordende, wiert den Klerk van haren Vader op haer verlieft, ende op sekeren

Sondag oft Heyligdag, sy meynende dat alle de huysgenoten uyt oft naer de Kerk waren, wilde yet gaen haelen op het comptoir van haren Vader, ende vondt daer den voorschreven Klerk, die hem aldaer verborgen hadt, en soo sy inquam viel haer aen, trachtende haer te verkrachten, ende sy nemende inwendig haren toevlucht tot den H. Joseph, wierdt soo styf dat hy niet een lidtmaet en cost geroeren, en riep, O gy tooveres wat doet gy, ende sy seer ontstelt zijnde, gaf hem een goede vermaninge, ende sedert en heeft hy dese goede Ziele niet meer gemolesteert, en hare devotie tot den H. Joseph is hier door seer vermeerdert, ende heeft geduerende den tijdt van haer leven veele weldaden door sijne voorsprake van Godt bekomen, de welke te lank souden zijn om te verhalen.

Sy is op het groot Beggyn hof geprofessit binnen Mechelen den 27. van November 1646. in Domsijns Convent. Sy heeft uytgesteken in veel deugden principalijk in de liefde Godts ende in de H. Gehoorsaemheyt, in de welke den Eerw. Heer Carolus Servrankx Pastoor van dit weerdig Hof haren Biecht-vader haer seer beproeft heeft, het welk ook veel waer om al te beschrijven. Sy dede groote penitentie, sliep dikwils met haer hooft op haren pers-steen en was seer sober. Maer alsoo den goeden Godt haer begaeft hadde met den geest van het inwendig gebedt ende beschouwingen, soo is 't somtijdts gebeurt, dat sy naer de H. Communie, ontrent de Communie bank opgetogen en in Godt verslonden was. Den Heer Pastoor daer passerende om naer den Preekstoel te gaen, ende haer siende, ende wel wetende, dat sy moest op haer stedeken passen, want sy Meestersse was van het Bruyneleers Convent, soo knielde hy een weynig neder voor het H. Sacrament, en seyde stillekens in sijn selven tot Sr. Roeck, Gaet in de Gehoorsaemheyt naer u plaets oft steken, en op den selven oogenblik stont sy op, en gonk om op haer plaetse 't Sermoon te hooren.

Als sy somtijdts volgens de loffelijke manieren der Conventen, naer het gelees van obligatie, voor de weldoenders zielen tusschen acht en negen uren smorgens gebeden hadde, ende dan in eenen geestelijken boek gelesen wierdt, soo wierdt dese Godtminnende Ziele soo overrompelt van de Liefde Godts, dat sy opgetogen wierdt in Goddelijcke beschouwinge, en bleef soo dikwils van ontrent negen uren smorgens, tot ontrent dry uren naer den noen: alswanneer de ure wederom daer was op de H. Gehoorsaemheyt van te moeten bidden voor de Fondateurs en Weldoenders van 't Convent. De gemeynte waren dit als gewoon te sien, en daerom en lieten sy niet op sijnen tijdt te gaen eten, en andere dingen te doen, als wederom ook op den vloer te komen werken.

Het is somtijdts gebeurt dat sy gaende en staende gewaer wordende, dat sy inwendig als aengevat wierdt van de Liefde Godts, de garden vast greep van de vensters in de groote keuken, meynende sigh te bedwingen om de gave Godts te verborgen: maer Godt thoonde dat hy Meester was, want wiert soo styf als marbel en onberoerelijk: alsdan eenige van haer gemeynte, eensdeels uyt curieusheyt als andersints, hebben hun beste gedaen om haer vingeren ende handen los te maken van de garden, oft yet datse vast hadde, dogh het was hun onmogelijk, sy souden eerder haer vingeren gebroken hebben. Sy wierdt dikwils in den Hof op-getogen de blommen en kruyden besiende in de welcke sy Godt vondt, en stont soo uren als eenen steene statue.

Sy is somtijdts gesien in dry differente wesens: want als de jonkheyt yet quam vragen in de Kerk, ende sy ingekeert, oft ontgeest was, soo moesten sy wachten om antwoordt te krygen: en vonden haer dan somtijdts als in differente gedaenten, ongetwijffelt navenant hare inwendige gesteltenisse: ende dikwils door den dagh vertrok sy haer in haer

kamer: men gelooft dat het was als sy eenen particulieren trek inwendig gewaer wiedt, om alles soo seer secreet te houden als sy kost, dogh Godt had' d'overhandt: ende alsoo alle dese opgetogentheden oft ontgeestingen seer bekent en publieck wierden, ende veele perijkelen onderworpen zijn, ook om andere redenen de H. Gehoorsaemheyt bekent, soo wierdt haer geboden naer de H. Communie, ende op andere tijden haer devotie wat cort te maken, waer in sy eenvoudigh gehoorsaem was.

Sy was van Godt begaeft met een soete maniere om de jonkheyt te oeffenen in de mortificatie ende deugden, en socht in hun altoos te planten de devotie tot den H. Joseph, onder de welke sy veel en groot geestelijk profijt heeft gedaen.

Alsoo een van haer Beggyntjens seer ziek was, ende naer dat sy onsen Lieven Heer hadt ontfangen, seer qualijk wierdt, ende de Heylige Hostie met andere vuyligheyt uytquam, ende Suster Joanna Roeck noch nuchter zijnde, soo voeghde sy haer met eene groote ootmoedigheyt, ende nutte de H. Hostie met al dat 'er aen was hangende. Dit is ter ooren gecomen van den Eerw. Heer Carolus Servrankx voorschreven, die haer verbiede, oft diergelijke occasie noch voorviel sulkx meer te doen, maer de H. Hostie met de rest aen hem oft andere Pristers soude geven.

Sy heeft veel geleden om hare suyverheyt te bewaren, duyvel en Menschen hebben haer soeken van dien grooten schat te berooven, soo wel Beggyntjen zijnde, als noch in de werelt, maer Godt heeft haer altoos bewaert op wondere manieren. Sy hadde groote modestie en seegbaerheyt in haer wesen ende zeden, daer wierdt als yet Goddelijkx in gemerkt. Sy is eens naer Loven gereyst om het hert van den Saligen Joannes Berkmans haren oudt Oom te besoeken, het welk alsdoen ruste by de Eerw. Paters Jesuiten tot Loven, en soo sy lieden het Salig herte brochten by haer in 't spreek-huys,

soo sprongh haer het bloedt ten neusen uyt: waer op de Eerw. Paters seyden, al waert dat wy niet en wisten dat het Maegschap waer, men soudt daer aen sien.

De gemeynte van het Bruyneleers Convent hebben dikwils geseydt, dat als sy op den dag van Joannes Berckmans, in de kamer van Joanna Roeck, by hunliede Meestersse quamen, dat de kamer als vervult met eenen lieffelijken reuk was. Door al welke ontgeestingen en Goddelijke inwerkingen, sy seer week van Lichaem, maer sterk van geest was, en gaf veele schoone exempelen aen hare jonkheyt. Maer den Goddelijken Minnaer heeft haer ook veel beproeft door menigvuldige Cruycen, in de welke sy haer seer fraey geresigneert heeft gedragen: want doen haren Vader stierf, wierdt daer soo veel schult bevonden, dat sy genootsaekt wierdt hare Moeder stillekens by haer op het Hof in het Convent te nemen, om haer te onderhouden, die veele jaren te bedde heeft gelegen seer patientelijk; want het was een seer deughdelijke Vrouwe: den Saligen Joannes Berckmans was haren Oom, ende haren Vader naer de doodt van sijn huysvrouw, wierdt werelijken Priester.

Immers onse Sr. Joanna hadde groote moeyte om voor haer ende hare Moeder den kost te besorgen, maer den goeden Godt heeft haer op veele wonderlijke manieren voorsien en gebenedijdt.

Den duyvel heeft haer seer vervolgt makende in huys en kamer groot getier, latende haer somtijdts snachts weynigh rusten. Het is eens gebeurt dat sy ziek zijnde in 't Bruyneleers Convent, den duyvel gekomen is in de gedaente van den Eerw. Heer Pastoor Carolus Servrankx, komende lankx de voordeur in, en soo in haer kamer, als om hare Biechte te hooren: sy desen valshaert niet kennende heeft haer eenvoudig gebiecht, en is wederom ten huyse uytgegaen: een weynigh tijdt daer naer soo is ingekomen den oprechten Eerw. Heer Pastoor Ser-

vrankx, ende sy seer schouw siende, soo vraegde den Heer Pastoor waerom dat sy soo sagh? sy seyde, wel myn Heer u Eerw. heeft hier eerst geweest; ende hy wel merkende wat dat 'er gepasseert was, vraeghde oft sy haer gebiecht hadde? sy seyde jae; doen seyde myn Heer, biecht u noch eens, ende in de H. Gehoorsaemheyt en sult gy noyt meer u biechte spreken, oft gy sult in den naem van Jesus de benedictie vragen. Sy heeft aen differente persoonen voorseydt hoe hunne affairen souden uytvallen, het welk ook soo geschiede. Eens op eenen tijdt hadde yemant van 't Bruyneleers Convent alwaer sy doen noch Meestersse was, eenige asschen boven in de asch-tonne gedragen, en s'anderdaghs smorgens gaende boven kolen halen, sagh de aschtonne bynaer half-verbrandt, staende by het hout, maer het vier was geblust: sy waren altemael seer ontstelt, en resolveerden stil een ander tonne te koopen, en alles secreet te houden. Den selven morgen naer het gelees van obligatie, quam sy te verhalen, seggende, Ik hebbe desen nacht sulk eenen wonderen droom gehadt, my docht dat ons huys brande, ende de H. Moeder Godts verthoond haer boven ons huys met eenen blaeuwen mantel, waer mede sy den brandt bluste. De persoonen die van desen brandt wisten sagen op malkanderen en begonsten te praeselen: Sr. Roeck dit siende als Meestersse, vraeghde wat 'er was; doen seyde de gemeynte recht hoe alles bevonden was: en sedert is 'er op den vloer eenen koperen arm gestelt, om voor onse Lieve Vrouwe alle weken licht te branden.

Haren Biecht vader heeft haer seer geoeffent in de ootmoedigheyt ende verplant van het een Convent in het ander, ende ten lesten van alle Officien afgeset, ende haer als ondersaet gestelt in het Convent van S. Begga, al waer de Meestersse seer deugtsaem en Godtvruchtig zijnde, nochtans seer contrarie was aen haer humeur, en heeft vervolgens veel geleden, waer in sy haer seer loffelijk heeft

gedragen. Sy hadde sulk een groot gevoelen als sy hoorde dat den goeden Godt vergramt wierdt, dat sy haer herte moest tegen houden, het welk dikwils van andere Menschen gesien is, ende als sy ook met yemant sprak, die haer dochte den H. Joseph niet lief te hebben, oft luttel devoot waren. Soo scheen sy te consummeren ende alle hare krachten te verteeren in Godt. Sy heeft ontrent twee jaren voor haer doodt een kleyn huysken gekocht in 't welk sy alleen heeft gewoont, wat daer al gepasseert is, sal in den dagh des Oordeels eerst bekent worden Sy is overleden den 9. Februarij 1686. ende begraven neven den Zark van Joanna Peeters op het Kerk-hof.

Tot meerder eere Godts ende lof vanden H. Ioseph Bruydegom van de H. Maget ende Moeder Godts Maria gebenedijdt, soo begint hier een weerdig Cransken van die twaelf groote Privilegien daer den H. Ioseph van de H. Dryvuldigheyt mede is vereert geweest, 't welk door overleveringe soude gemaekt zijn van Suster Joanna Roeck, die geduerende haer leven voorseydt heeft, dat den Feestdagh van den H. Ioseph van de H. Kerk noch soude geboden worden te vieren als Heylighdagh, het welk is geschiet, gelijk hier in Nederlandt en Spagnien bekent is: welk Cransken consisteert in 12. Ave Maria, onderbroken ende geschakeert met dry Pater nosters, de welke gesnoert om een Croone te maeken en alsoo aen der H. Ioseph te schencken. Siet hier de maniere ende de 12. voordeelen van den H. Joseph.

Door den eersten Pater noster

Bedanken wy Godt den Vader van vier groote Privilegien daer hy den H. Ioseph mede vereert heeft.

1.	Dat hy den H. Ioseph gemaekt heeft den Man van sijn Alderliefste Dochter Maria, Alleluia. Ave Maria.

2.	Dat den H. Ioseph in sijn bewarenisse gehadt heeft den Throon van de Alderheylighste Dryvuldigheyt Maria, Alleluia. Ave Maria.
3.	Dat den H. Ioseph is geweest een waerachtige getuygenisse van de suyverheyt van Maria, AlleIuia. Ave Maria.
4.	Dat hy aen den H. Ioseph eenen Engel gesonden heeft, die hem seyde, dat hy Maria niet en soude verlaten, want sy waerachtelijk van den Heyligen Geest ontfangen hadt, Alleluia. Ave Maria.

Door den Tweeden Pater noster

Soo bedanken wy Godt den Sone.

1.	Dat hy den H. Ioseph gemaekt heeft den Bruydegom van sijne gebenedijde Moeder Maria, Alleluia. Ave Maria.
2.	Dat den H. Ioseph weerdigh is geweest om te wesen in sijn Geboorte ende sijnen H. Naem in de Besnijdenisse door den Engel Jesus genoemt heeft, Alleluia. Ave Maria.
3.	Dat Jesus den H. Ioseph vereert heeft met dien treffelijken Naem van Vader boven alle andere Heyligen, Alleluia. Ave Maria.
4.	Dat Jesus den H. Ioseph onderdanigh is geweest als eenen pueren Mensch ende een gehoorsaem Kindt, Alleluia. Ave Maria.

Door den Derden Pater noster

Soo bedanken wy Godt den H. Geest.

1.	Dat hy den H. Ioseph gemaekt heeft den Bewaerder van sijn Bruydt Maria, Alleluia. Ave Maria.
2.	Dat den H. Ioseph altijdt geweest is eenen bequamen Tempel en een waerachtige woonplaets van den H. Geest, Alleluia. Ave Maria.
3.	Dat hy hem noemt een Rechtveerdigh Man verciert met alle deughden weerende van hem alle onvolmaektheyt, Alleluia. Ave Maria.
4.	Dat hy den H. Ioseph gemaekt heeft eenen Ad-

vocaet ende Voorspreker voor alle die hem eeren ende aenroepen, Alleluia. Ave Maria.

Glorie zy den Vader ende Sone ende den Heyligen Geest, gelijk het was in den beginne nu ende altijdt in alle eeuwen der eeuwen, Amen.

JOANNA VERLINDEN Choor-Meestersse geboren tot Mechelen, is Beggyntjen geworden den 10. Mey 1633. Heeft eenen spiegel geweest van deught en seer yeverigh tot den Choor. Sy song de Goddelijke diensten, en stondt op den Choor als eenen Seraphien. Sy dede groote devoiren om de Scholieren, ende die met haer den Goddelijken dienst songen, in te drucken, als datse bedienden het Ampt van de Heylige Engelen. Men hoorde uyt haren mondt bynaer niet anders, als eenige Versen uyt de Psalmen van David, oft van de Propheten oft van de Kerkelijke diensten. Sy sprak dikwils met sulk eenen yever van den Hemel en van de Heyligen, al oft sy daer geweest hadde, waer door sy haer selven ende de toehoorders heel ontstak tot een begeerte om daer te geraken.

Sy was seer devoot tot de bittere Passie Christi Jesu, en gongh seer vroegh smorgens voor het opkleppen van de Kerk, op de straet den Cruys-weg om, en embrasseerde somtijdts eenige Mede-susterkens die sy ontmoette, en ook den Passie-wegh omgongen, want sy hadde een wondere soete maniere om iemant tot de deught te trecken: by exempel, sagh sy eenen Haen, soo peysde oft sprack sy van de bekeeringe van den H. Petrus, en soo voorts oeffende sigh in de bittere Passie van Jesus.

De deught van eenvoudige ootmoedigheyt scheen uyt in alle hare werken: sy dronk uyt een aerde teyltjen, en beschonk een ander daer mede: als yemant haer vraeghde waerom datse uyt een aerde teyltjen dronk? gaf voor antwoordt, Alsoo ick van aerde ben, om eerst de aerde te kussen, en alsoo te gedenken dat ik van aerde ben, eer ik drinke.

Sy was seer devoot tot het Alderheylighste Sacrament, en als sy niet Sacramentelijk ter H. Communie en gonk, soo gonk sy geestelijk. Het is gebeurt ten tijde van den Eerw. Heer Carolus Servrankx Pastoor van dit Beggyn-hof, dat sy onder de Misse van eenen sekeren Priester, haer bereyde om geestelijk te Communiceren, ende doen den Priester voor het nutten een stukxken brak van de H. geconsacreerde Hostie, om in den Kelk te laten sinken, wierdt een van de strukxken quijt, en hoe hy socht oft niet, en cost hy het selve niet gevinden, dus was hy seer ontstelt, ende ten lesten vervolgende het H. Sacrificie der Misse, en komende op de Sacristeye noch seer ontstelt, vondt daer den voornoemden Heer Pastoor, en verhaelde hem hoe dat hy gevaren was: waer over soo gonk den Heer Pastoor sien wie dat 'er ontrent den Autaer al was sittende oft knielende, en vondt de voorschreve Jouffrouw in haer devotie: ende hy kennende haer deughden ondervraeghde en ondersocht haer van alles, en sy sigh gepraemt vindende van haren Oversten, heeft heel eenvoudigh beleden, dat haeren H. Engel haer dit stukxken van de H. Hostie gebrocht hadde, ende dat haer dit geluk noch meer geschiet was: waer uyt den Heer Pastoor den voorseyden Priester gerust stelde.

Godt gaf haer somtijdts te kennen toekomende saken, de welke door hare groote ootmoedigheyt sy veel verborghde, maer en cost somtijds niet; ongetwijffelt door eene besondere bestieringe van Godt. Eens smorgens vroegh voor den vyf uren in den Winter, zijnde seer donker in 't portael vande Kerk, soo sprak sy Sr. Maria Moons aen jonk Beggyntjen van twee jaren, sonder eenige kennisse te doen, seggende Susterken maekt doch kouragie, gy sult noch soo veel lijden, en voeghde daer eenige troostelijke woorden by. Dit Beggyntjen en kende haer in 't eerste niet, maer wierdt haer daer naer kennende. Sy hadde alsdoen fraey middelen, en was

in goeden doen, maer Godt heeft haer ende hare Vrienden soo besocht dat sy al dikwils verhaelt en gepeyst heeft op de woorden die Jouffrouw Joanna Verlinden haer geseydt hadde.

Den goeden Godt quam Verlinden besoeken met eene lanksame ziekte, ende als hare Nichte Clara Gielis ook Beggyntjen (waer sy oudt Moeyken over was) haer eenigh vermaek wilde aendoen, dan liet sy haer eens steken in den Psalmboek des Conickx David, En als de Nicht dan het eerste van den Psalm begonst te lesen, dan cost sy den selven heel van buyten, en las dien met sulk een devotie, geest en smaek, dat het de toehoorders beweeghde. ln hare pynen en ziekten was sy seer blygeestigh ende minnelyk: in haer wesen wierdt als yet Hemels gesien. Doen sy stierf quamper een clare strael uyt het Crucifix dat op de tafel stondt, in eenen anderen hoeck van de Camer recht over haer: het welk gesien is van haren Neef Verlinden en andere Persoonen die in de Camer waren. Is overleden den 5. Meert 1686. en op het Kerk-hof begraven.

CATHARINA en BARBARA FRANCKX Gesusters van Hest geboren, zijn op het groot Beggyn-hof binnen Mechelen Beggyntjens geworden, Catharien den 11. Januarij 1632. ende Barbara den 26. Februarij 1647. Het waren deughdelijke ootmoedige en seer bermhertige zielen. Niemant en kan seggen dat 'er oyt Mensch ongetroost van hun deure gonk, en gaven met vriendelijker maniere als sommige yet ontfongen.

Barbara de jonghste, en bemoeyde haer niet oft weynigh met het gene dat tydelyck was: sy spon, en was altoos in Godt, en aen haer Suster eenvoudigh gehoorsaem: en al hadde hun den goeden Godt schoone middelen verleent, gonk Barbara nochtans heel simpel sonder eenige curieusheyt, beoeffende de armoede, en hiel sigh heel eenigh verborgen voor de Menschen, soo datmen van haer inwen-

digheyt weynigh weet te spreken, maer de Menschen sagen de deught in haer wesen en gelaet: soo dat sy alle twee ons hebben achtergelaten veel goede exempelen. Barbara is gestorven den 25 Meert 1689. En Catharien den 18. Junij 1685. en sijn alle twee begraven in de Kerk. Uyt de memorien.

GENOVEVA VANDER HOFSTADT, is Beggyntjen geworden in het Convent der Engelen op het groot Beggyn-hof binnen Mechelen den 9. Mey 1643. Heeft uytgesteken in veelderley deugden, maer principael in de ootmoedigheyt ende gehoorsaemheyt. Eer sy smorgens alle dagen het quaertier naer vier uren uytgonk, vraeghde sy op haer knien met ootmoedigheyt de Benedictie van haren H. Engel Bewaerder, ende als sy in de Kerk quam vallende op haer knien kuste de aerde. Sy bleef dagelijkx in de Kerk tot by den thien uren, en dan t'huys komende gonk werken, ende met hare Mede-susters eenig mont gelees lesen, en daer naer in eenen geestelijken boek al eer sy gonk eten. Buyten den Vasten at sy Sondaghs, Dynsdaghs en Donderdaghs vleesch, maer op de andere dagen niet. In den Vasten ende Advent en at sy maer Sondaghs, Dynsdaghs en Donderdaghs, vis en zuyvel. Sy vaste seer strengh op de avonden van de vyf groote Hooghtijden. En op den avondt van S. Alexius en S. Catharina Patroon en Patronersse van dit Beggyn-hof, vaste sy te water met een stuck droogh broodt. Sy sliep dikwils, als de heele Goede-week en andere devote avonden op een matte voor haer bedde. Sy heeft Meestersse in 't Pasteels Convent geweest eer sy in haer huys gonk, het welk haer Ouders voor haer hadden doen maken, want sy hadden schoon middelen, daer by was den Vader eenen wysen Advocaet, Sy badt Godt dat hy haer dogh eenen persoon soude believen toe te schicken die contrarie aen haer humeur soude zyn; het welk Godt haer verleent heeft, waer in sy haer seer heylighlijk heeft

gedragen tot 'er doodt toe: want al was haer Mede-suster een seer Godtvruchtige persoon, Godt liet toe datse bynaer altoos contrarie van genegentheyt waren, ende als sy somtijdts liet blijken om dit oft dat te coopen, oft dit sus oft soo te koken, dan viel de andere daer tegen uyt, al oft sy lecker hadde geweest: doen viel vander Hofstadt met groote ootmoedigheyt op haer knien, en sprak haer schult en badt met veele tranen vergiffenisse: immers het was een continuele oeffeninge, want begeerde dese sus de andere begeerde soo. Noch ten is niet te beschrijven hoe dat Sr. Genoveva sigh heeft onderworpen ende gevoeght onder de andere Sy was seer bermhertig, daer en gonk noyt Mensch ongetroost van haer deure, en liet veele Missen jaerlijkx doen tot laeffenisse van de Zieltjens in 't Vagevier.

Sy was ten hooghsten punctueel in het onderhouden van haren Regel ende te volgen de gehoorsaemheyt Als de Dochters van haer Suster somtijdts haer quamen besoeken, en als sy sagh datse wat bloot op sijn werelts waren, kreet sy als een kindt, en doen de Nichten dit gewaer wierden, en quamen sy noyt meer by hun Matante oft sy deckten hun eerst, want sy haer beminden ten uytersten. Sy is gestorven sonder ziekte oft cortse, volgens het seggen van den Doctoor van Balen, den 1. Januarij 1690. En op den dagh als sy begraven wierdt in de Kerk, soo smorgens als snoenens, hebben al de klocken van de Kerk van het groot Beggyn-hof door een Goddelijk werk van selfs geluydt, gelijck alle ses de persoonen getuyght hebben die vergadert waren om de klocken te trecken: de eene in het eerste vraeghde van d'ander oft sy luyden, oft datse trocken, sy antwoorden eenparelijk neen, sy sonden yemant op den thoren om te sien wie aldaer was, maer en sagen niemant, ende dit heeft geduert soo lank en soo dikwils, als het de maniere hier is, datmen luydt over een Kerk-lijk. Die met hun lieden gewoont heeft, seght datse uytgesche-

nen heeft in alle deughden: ende men magh Godtvruchtelijk gelooven datse meer verborgen deughden heeft geoeffent dan men uytwendigh heeft geweten: want hare groote ootmoedigheyt socht alles te verborgen. Sy heeft in haer leven gefondeert eene jaerelijkxsche solemnele Misse, op den feestdagh van H. Cruys Verheffinge, tot dankbaerheyt dat de stadt Weenen op dien dagh ontset oft verlost van de Teurcken die de selve belegert hadden. Uyt de Missiven van Mechelen.

ANNA DE BRUYN is op het groot Beggyn-hof binnen Mechelen Beggyntjen geworden den 22. Mey 1635. Heeft de arme ende zieken in d'Infirmereye komen dienen; ende soo haer nature groote walginge hadde van het slym en fluymen, soo heeft sy op eenen tijdt het becken van alsulke vuyligheyt uytdragende 't selve ter liefde Godts genut: ende soo haer natuer verwinnende, heeft in confidentie beleden, dat sy sedert dien keer geene walginge meer en heeft gevoelt. Sy was seer soetaerdig, beleeft en net: uyt welke redenen d'Oversten haer daer naer Costersse hebben gemaekt, welck Ampt sy seer stigbaer en loffelijk veele jaren heeft bedient: eenige jaren voor haer doodt heeft sy een kleyn huysken gecocht, en soo in eene stille afgescheydentheyt haer leven geeyndigt den 13. Augusti 1690. en is op het Kerk-hof begraven Uyt de Missiven van Mechelen.

CONSTANTIA VAN IMMERSEEL te Mechelen geboren, is aldaer op het groot Beggyn-hof geprofessit den 6. Februarij 1652. En heeft een propost gemaekt van altoos te doen, het gene sy soude weten, oft kennen t'aldervolmaekste te zyn. Sy was de jonghste van dry gesusters die op dit Hof Beggyntjens waren, en woonden te samen, maer waren seer verscheyden van humeur: de oudtste was Barbel eene seer ootmoedige eenvoudige ziele,

seer vreedsamigh ende Godtvruchtigh. De middelste hiet Isabelle, ook een seer deugdelijke ziele, maer seer inwendig gequelt: waer door ik betrouwe dat sy by Godt veel heeft verdient, aengesien dese quellinge hun alle dry diende tot een groot Cruys soo snachts als in den dagh.

Dese Constantia oeffende haer particulierlijk in de H. Gehoorsaemheyt, en stondt onder hare Susters, doch besonderlijk onder haren Biecht-vader, al oft sy een kindt hadde geweest. Als sy somtijdts hare Susters oft Biecht-vader niet gereedt en hadde ende in twijffel stont, oft den wille van Godt was, dat sy iet soude doen oft laten, vraeghd' het dan aen yemandt anders, al en had 'et maer een kindt geweest, om alsoo de H. Gehoorsaemheyt te oeffenen: want hare begeerte was, om Godt op het aldervolmaekste te dienen, en hadde wel willen een yeder daer toe helpen. Sy heeft dikwils arme Menschen als jongers en meyskens aengenomen, oft wekelijk wat gegeven, want sy seer bermhertigh was, om soo met die occasie hun te leeren 't gene sy nootsaekelijk moesten weten om saligh te worden. Sy luysde en kuyste die als een Moeder haer kinders, ende de Susters hielpen haer dikwils. Sy gonk door de H. Gehoorsaemheyt bynaer alle dagen ter H. Communie, ende brocht dagelijkx veele uren over in het gebedt, ende oeffende sig geduerig in veele verstervingen. Sy hadde een scheef Lichaem dat boven dien seer weekelijk was, soo dat de Menschen dikwils verwondert waren, noyt en costen achterhaelen waer sy de kracht haelde om soo lank in 't gebedt te volherden, doch het was haren vierigen geest. Sy wierdt van Godt hoog en nauw getrocken, ende eens om raedt gaende by den Eerw. Heer Laurentius Neesen President van het Seminarie binnen Mechelen over hare inwendigheyt: soo seyde desen weerdigen Man tegen haer dese volgende woorden: Suster bidt Godt dat hy u door eenen gemeynen weg leydt, en gaf haer te kennen

hoe veel perijkel de particuliere wegen onderworpen zyn: waer in sy eenvoudig gehoorsaem was.

Ten lesten is haer week Lichaem besweken, ende naer een treurende ziekte en het ontfangen der Kerkelijke rechten, heeft van snachts begost te roepen: Laet my na huys, en t'huys gaen, tot smorgens tusschen 6. à 7. uren, alswanneer Jouffr. Eugenia Breugel groote Meestersse by haer is gekomen, en sy vraegde wederom al om t'huys te gaen, seggende T'huys gaen, en laet my naer huys gaen: Ende Jouffrouw voorschreven seyde ten lesten: in Jesus naem gaet naer huys, ende soo Jouffr. Breugel Hof-Meestersse dit geseydt hadde, soo heeft Sr. Constantia in de H. Gehoorsaemheyt haren geest gegeven den 14. van October 1691. Waer uyt men merkelijk siet, datse gelijk sy in haer leven gehoorsaem heeft geweest, soo ook is sy in de H. Gehoorsaemheyt gestorven. Sy leydt in de Kerk begraven. Uyt de Missiven van Mechelen.

JOANNA JANSSENS Beggyntjen zijnde op het groot Beggyn-hof binnen Mechelen, is in de Infirmerye oft Cranken, gaen de zieken dienen. Sy stak uyt in de liefde tot haren evennaesten om Godt, ende was als den toevlucht van arme en zieke Menschen, en al hadde sy self een miserabel Lichaem, want sy hadde een groote verborgen quael, evenwel scheen sy als onvermoeyelijk te zijn om dag en nacht de Menschen te dienen. De vellekens en het slechste van de spyse hiel sy voor haer, en het beste gaf sy aen de zieken en armen. Haren inwendigen staet hiel sy seer secreet, en sprak van haer selven als van een groote sondaeresse, en dat sy niet weerdig en was om onder de Menschen te woonen, maer ievers achter een hage te gaen liggen sterven. Dese ende diergelijke woorden sprak sy met sulk een meyninge ende geest, datse tranen trocken uyt de oogen van die haer hoorden.

Doen Dendermonde van de Franschen belegert

was in 't jaer 1667. soo wierdt het miraculeus beelt van onse Lieve Vrouwe van Hanswyk in S. Rombouts Kerke gebrocht, alwaer het voorseydt beeldt eenige dagen heeft gestaen: doen hebben veele Menschen gesien een Beggyntjen in een seer innige devotie, en wierdt in de tegenwoordigheyt van het volk wel eenen cubitus opgeheven van de aerde: waer van de Menschen verwondert zijnde gongen sien wie dit Beggyntjen mocht zijn, maer en kostense niet kennen want haer aensicht blonk te schoon: en soo veel als de Menschen kosten oordeelen aen het postuer soo was 't ons Sr. Jenneken lanssens. Eenige jaren voor haer doodt hebben de Oversten haer een kamerken gegeven alleen in de Infirmerye, en heeft daer in eene groote afgescheydentheyt in eene stille eenigheyt Godt alleen aengehangen ons achterlatende een exempel van veele deughden: is overleden den 5. van September 1692. En is op het Kerk-hof begraven. Uyt de Missiven van Mechelen.

Van JACQUEMEYNTJEN DROSSAERT, weetmen dit naervolgende, alsoo de knechten der Kranken volgens de oude gewoonte eens een graf maekten ontrent het midden van het Kerk hof, soo vonden sy een heele kiste, waer van verwondert zijnde, want sy vervolgen met reyen de graven te maeken, om dat de Lichamen met rust souden liggen consummeren; soo stieten sy aen de kiste die noch heel was, doch in plaetse van eenen vuylen reuk, soo quamper eenen besonderen lieffelijcken en aengenamen geur uyt, sy stonden hier over verstelt: daer en tusschen soo quam Sr. Barbara Goossens Beggyntjen ende Costersse over het Kerk-hof gegaen: de knechten riepen haer, en vraegden haer wie daer begraven was? en verhaelden haer den reuk die sy geroken hadden: en Sr. Goossens siende de kiste, seyde dat Iacquemeyntjen Drossaert Beggyntjen van dit H. Hof daer begraven was, de welcke veele

jaren voor haer doodt seer penitentielijck hadde geleeft. Sy vaste veel en adt selden anders als droog broodt, oft somtijdts wat potagie, en als haer snachts den vaek overviel, gonk op eenen stoel wat sitten slapen. Sy was veel in 't gebedt, en kost weynig winnen: de fortuyn was haer Ouders seer tegen gedraeyt door Processen als andersints, soo dat sy, ende de familie veele Cruyssen hebben gehadt, waer in sy haer seer loffelijk heeft gedragen, en hare Susters voorts geholpen. Sy is op dit Beggyn-hof Beggyntjen geworden den 8. Junij 1666. ende is gestorven den 9. Meert 1693. ons achterlatende eenen spiegel van veelderleye deughden. Uyt de Missiven van Mechelen.

CHRISTINA TOLLENERS is van jonkx af seer stil geweest en spelende met twee gebuer kinderen, was hun spel ordinaris begraven, ende sy was die als begraven wierdt. Tusschen de acht en negen jaeren oudt zijnde, heeft sy belofte van suyverheyt gedaen, ende om dat sy groot van wasch, en wel ervaren in de Christelijcke wetenschap was, en wierdt haeren ouderdom soo nouw niet ondersocht, en gonk al van negen jaeren tot de H. Communie, ende heeft bekent datse door de selve ook Lichaemelijk gevoedt wierdt, mits sy op die dagen maer tegen den avondt een luttelken broodt en conde eten. Naer de thien jaeren en gonk sy niet meer ter scholen, doende haer handt-werck alleen, om soo te beter met Godt sigh te becommeren: Sy liet somtijdts een gebuer-dochter by haer wercken, met de welke sy niet als van de geestelijke en Goddelijke soetigheyt en sprak, in de welke sy hun behoorden te oeffenen, want sy meynde dat andere soo de deught betrachteden, ende den Goddelijken smaek genoten gelijk als sy in haer bevont. Van als sy noch een kindt was bleef sy savondts tot ontrent den twelf uren in 't gebedt, en smorgens vroegh, ook s'werkendaghs naer de Kerk gaende, groote moey-

te hadde om daer uyt te komen, sulkx dat haer Moeder haer dikwils berispte om dat sy niet vroeger aen haer werk en sat: waer op sy soetelijck seyde, Ik sal t'avondt alsoo veel gewonnen hebben als een ander, oft wel wat soude ik winnen, waert dat ik door de becommernisse van myn werk, den treck van myn devotie quam te verkorten? 't welk sy somtijdts proevende om haer Moeder en andere die daer mede gemoyt waren te voldoen, het selve soo bevondt: van 's gelijcken wesende op 't Beggyn-hof, wierdt van haer Vrienden en andere vermaent, aengesien sy haeren cost moest winnen, dat sy haer verblijf niet langer in de Kerk en behoorde te houden als een ander: maer met oorlof van haer Meestersse continueerde in 't voltrecken van haer devotie, soo dat de Mede-susters veelmaels ten uytersten verwondert waren, dat haer werck af was.

Sondaghs gonk sy heel vroeg naer de Kerk noch een kindt zijnde, en qualyck wetende wat gebedt houden was, al was het oock in den winter seer kout, en bleef daer ordinaris bidden tot den noen, ordinaris op haer bloote knien met de oogen toe, soo datse somwylen van flaute qualyck en conde t' huys geraken: welke manier van bidden sy altoos heeft onderhouden. Sy gink dry oft vier keeren ter weke ter H. Communie, Sondaghs daer 't Aflaet was, van 't Coordeken, Schapulier, Roosenkransken oft generale Communie: Dynsdaghs te Predik-Heeren, s' Woendagh tot d'onse Lieve Vrouwe Broeders en soo voorts, ende in yeder van die Kerken hadt sy eenen Biecht-vader, want sy en hadde niet derven ter H. Communie gaen voor eerst sy en hadde te Biechten geweest, en lette op de Biechtvaders de welke meest in 't inwendigh ghebedt ervaren waren.

Als 'er yemandt van haer Maeghschap overleden was, gonk sy voor de Ziel tot de Jesuiten den eerst voorvallenden Aflaet der generale Communie winnen, en vraeghde met soo vierige begeerte en

betrouwen op Godt de verlossinge van die Ziel, dat sy uyt de Kerk niet en wilde gaen, ten zy dat sy in haer inwendig als versekert was van haer versoek door de bermhertigheyt Godts en verdiensten van Christus, verkregen te hebben.

Al haeren toevlucht was tot de H. Maget Maria, aen haer dede sy haer clachten van al 't lyden dat haer over quam, van de welke sy grooten troost kreeg besonderlijk voor het beeldt van den Schapulier: de H. Maget voorseyde haer in den geest al wat haer over sou komen.

Zynde nu geworden ontrent het veerthienste jaer haer's ouderdoms, kreeg groote begeerte om te weten in welken staet sy Godt best soude behagen, en ten dien eynde nam sy voor vyfthien Dynsdagen te Communiceren tot de Paters Predik-Heeren, 't welk sy tweemael gedaen hebbende, heeft haer onse Lieve Vrouwe van den Roosenkrans beyde de keeren in den geest voorgehouden Beggyntjen te worden. Voorders op sekeren nacht heeft onse Lieve Vrouwe vergeselschapt van eenen schoonen Jongelink sig aen haer sienelijk verthoont voor vast versekerende dat sy moest Beggyntjen worden, en dat sy in dien staet Godt volmaektelijk soude dienen, aenwysende boven dien de middelen om tot den selven te geraken, voorseggende ook al het lijden en verkleyningen die haer tot het leste toe souden overkomen.

Sesthien jaeren oudt zynde is sy op het Beggyn-hof comen soliciteren, 't welck den Eerw. Heer Servrankx Pastoor saliger memorie, merkende dat sy om de plaets quam bidden, seyde met groote blydtschap: Als nu dan is de geluckige ure gekomen dat gy op ons Beggyn-hof wenscht te zyn. Hy hadde met haer een jaer oft twee te vooren op een uytvaert van een van haer Nichten geweest, die op het Beggyn-hof gestorven was, als wanneer hy haer van selfs de plaets presenteerde: waer op myn Heer van Campen oudt Capelaen seyde dat sy maer

14. jaeren oudt en was, oversulckx noch te jonk: waer op, om de goedthertigheyt, modestie en volcomen waschdom die myn Heer in haer was siende, seyde dat de jonkheyt in sijn regardt haer niet en soude wederhouden, wilde sy maer comen. Sy nu dan soliciterende als voorseydt is, quam ter dier oorsake somtijdts naer het Beggyn-hof, ende oversulkx meer in 't gesichte der Menschen: en gelijk sy fraey soo van tronie als van taillie was, kreegh versoek van persoonen, ongelijk meer van stiel als sy was, jae Heeren deden haer seggen dat sy voor hun moest wesen, en dat sy alle mogelyke devoiren souden doen om haer te krygen, maer sy gaf voor antwoordt dat sy noyt en soude trouwen, daerom dat al hun moeyte te vergeefs soude wesen. Sy hadde hoe jonk sy ook was eenen grooten af-keer van al dat ydel en werelts was.

Hebbende als nu de plaets op het Beggyn-hof bekomen, heeft sy met groote vreugt des geests, om dat sy versekert was, gelijk voorseydt is, dat Godt in dese heylige Vergaderinge, van haer beliefde gedient te zyn, haer Novitiaet begost: alwaer met den eersten sy aen Godt belofte dee van noyt geen rouwigheyt oft fruyt te eten: 't is wel waer dat sy van hare teere jonkheyt sig daer in seer verstorven hadde, soo ter eeren der H. Maget Maria, als tot laeffenisse der Zielen in 't Vagevier, tot de welke sy altijdt besonderlijk is toegedaen geweest, maer nu dede daer van een offerande aen haeren Beminden voor altijdt. De Vrienden hadden daerom groot misnoegen in haer, om diswille dat sy soo jonk wesende, niet en dee volgens de ordinarische manier, om dat hun onbekent was de reden om de welke sy haer wederhiel, soo seyden sy dat het een uytstekende visigheyt was.

Doende haer handtwerk hiel sy haer als in een geduerigh silentie, en als sy sprak t'was van Sermoonen die sy gehoort en van boeken die sy gelesen hadde, oft wel van eenige geestelycke oeffenin-

gen en vermaningen tot de deugt, ook hoe geluckig dat die zyn die tot het geestelyk leven geroepen waren, en hoe die gratien en invloeden van Godt moeten waergenomen worden.

De Meestersse van 't Convent merkende soo groote stilte, dede haer, om haer te doen versterven, somtijdts met d'andere Novitien als sy van de tafel opstonden in den Hof gaen spelen, in plaets van naer gewoonte haer op haer Camer te begeven tot lesen van eenige geestelijke lesse. Hier in had haeren vierigen geest groot verwinnen en gevoelen, te meer om dat sy in haer alderteerste jaeren het spelen als tijdt verlies had geacht, en daerom gelaten gelijk wy te vooren hebben geseydt, niet tegenstaende was sy gehoorsaem, want de onderdanigheyt by haer van groote weerde was. Als de Vrienden haer quamen besoeken, seyde sy, op het Beggyn-hof gekomen te zyn, om alle aenspraek te ontvluchten, daerom bleef Sondaghs soo lank in de Kerk, geloovende dat daer de Vrienden haer niet en souden comen beletten. Sy was wel negen maenden in 't Novitiaet eer sy voor d'eerste reys naer haer Moeders huys gonk.

Als sy nu behoorelijken tijdt in 't Novitiaet was geweest, gonk sy naer Brussel om haer speel-reyse te doen, en de Vrienden adieu te seggen volgens de maniere onses Hofs, mits men naer de belofte gedaen, de dry eerste jaeren buyten den Hove niet en mag vernachten. Alwaer sy te Brussel zijnde seer van eenen Jongman vervolgt wierdt waer sy gink, nochtans en vervoorderde sy haer niet te gaen als ter Kerke, en daer van smorgens vroegh tot naer den twelf uren s'middaghs, soo lank blyvende in haer devotie (gelijk sy naer dien gemeynelijk dee als sy buyten de stadt was) en al was 't dat sy hem d'aenspraek was weygerende, dede hy niet tegenstaende alle mogelijke devoiren, soo door albaden te doen spelen voor haer Ooms deur, daer sy gelogeert was, als andersints.

Den duyvel en liet ook hier niet achter van sijn beste te doen, sulkx dat sy begost te vreesen dat sy de werelt alleenelijck was ontvluchtende uyt eygen liefde, en om de overvloedige Cruycen en swarigheden t'ontloopen, daer seker hoe meerder strijdt hoe meerder victorie, en naermaels meerder glorie door is te verwachten. Dit stelde haer Ziel in grooten ancxt. Dies geraekte sy by eenen seer wysen Minderbroeder, daer sy haer aen was biechtende, den welken gehoort hebbende dese quellingen versterkte haer seer, en raede haer boven al de continuatie in 't beginsel haers roeps. Ter selver tijdt quam tot Brussel myn Heer van Campenhout haren Biecht-vader alhier, aen den welken de sake wierdt kennelijk gemaaekt, den selven beval haer met den eersten naer Mechelen te keeren 't gene sy ook dede: evenwel en was niet teenemael ontslagen, want soo sy te Mechelen arriveerde, was 'er eenen goudtsmidt die haer ten houwelijk versocht, maer door Godts hulpe volherde sy in haer errste voornemen.

Sy lette altijdt seer nauw om haer eygen sinnigheyt te versterven: daerom alswanneer haren voorschreven biecht-vader haer vraegde, oft sy geen begeerte en hadde om Lichaemelijke penitentien te doen, want hy haer Godtvruchtigheyt wel cost bemerken, gaf voor antwoordt, Dat sy kleyn werck van de selve maekte, maer dat sy de noodighste penitentie achte, de verstervinge der passien, en breken der quaede genegentheden oft sinnigheyt.

Sy was soo ingetrocken in 't gebedt, en dat seer lankduerig, dat sy noyt en sorgde voor eten, soo dat als haer Moeder oft Suster vraegden oft sy noch eten oft broodt hadt, sy dat niet en wist te seggen. Als nu haer Novitiaet by naer ten eynde was, kreeg grooten strydt om het Beggyn-hof te verlaten, om dat haer docht dat 'er te veel becommernissen in waren, want als sy haer sig tot het selve begaf, meynde sy een Engels leven te beleven,

veel volmaekter, ingetrockender als te vooren, sy meynde datmen daer niet en sprak als van Goddelijke dingen, en al was 't dat alle die van 't Convent de deugt eenigsints betrachten, nochtans hadden sy hun becommernissen, recreatien, coutenantie van gepasseerde saken, en toecomende propoosten, gelijk het gemeynelijk gaet, en geschieden mag onder de Beggyntjens, al het welk seer pynelijk was aen haeren geest, want sy hadde de tegenwoordigheyt Godts soo levendig en bloot voor oogen dat sy veelmaels seyde, Dat een geestelyck Mensch behoort altijdt soo te zyn in de tegenwoordigheyt van Godt, gelyck als zyn de Cherubinen en Seraphinen voor den Throon Godts: doch den Beminden versterkte haer soo veel het noodig was, en wierdt Beggyntjen den 8. van November 1678, Sy thoonde sig altijdt liefgetallig en gedienstig tot een ieder, maer besonderlijk tot de gene sy gewaer wierdt datse eenigen af-keer van haer hadden, 't zy om haer deugtsaemheyt en stilte, daer sy van haer Vrienden soo wel als vremde veel om te lijden hadde, alles was geduerig te cort oft te lank, dog achte dat seer luttel.

Beggyntjen wesende en betrachtende meer en meer voortgank in 't geestelijk leven te doen, bevondt sig haren Biecht-vader gansch onervaren tot het bestieren van haren geest. Hierom gaf den Eerweerden Heer Pastoor consent haer sig t'addresseren aen mannen die Meesters waren van 't geestelijck leven, als doen was myn Heer vander Linden: desen hebbende haer wat ondersocht, raede haer dageljkx te Communiceren tot meerder voorderinge van haren geest, 't welk met permissie van den voorschreven Heer Pastoor sy seer geeren dede: want ordinaris hadde sy seer soeten Goddelijken maek in 't Communiceren, gelijk sy gemeynelijk ook genoot in de geestelijke Communien, die sy dede eer sy oorlof hadt om dagelijkx te gaen, in de welke soo d'een als d'ander sy uren lank opgeto-

gen was in den geest, want sy haer niet minder en bereyde oft onderhiel in de geestelijke, als in de Sacramentele H. Communie. Sy was somtijdts soo lankduerigh haer houdende in haren niet, en bereydt-maekinge, besonderlijk Sondaghs en s'Heyligdaghs, dat, al was sy voor den vyf uren in de Kerk, nochtans wachte tot in de Hoogh-misse van ter H. Communie te gaen, daer ieder soo Vrienden als vremde al genoeg hun bescheet op wisten te seggen, en al dien tijdt bleef meestendeel knielende, sulkx dat sy de knien wel vol sweirende puysten hadde en groote pyne was gevoelende. D'oorsake hier van was d'eerbiedinge die sy wilde aen haeren Beminden bewysen. Sy wierdt soo naer den Lichaem door 't dagelijkx nutten van dese Goddelijcke spyse gesterkt, dat sy menigmael beleden heeft, namentlijk in 't jaer 1684. Dat het haer was een groot torment Lichamelijke spyse te nutten, soo dat, indien het haer had toegelaten geweest, geeren sonder spyse hadde willen leven.

Gelyck nu den Advent aenstaende was maekte sy veel vierige propoosten om den selven met vasten, waken, bidden, en strenge penitentie over te brengen, en om het selve in gehoorsaemheyt te doen, gonk te raden by eenen anderen geestelijken Vader (boven den voornoemden Heer vander Linden) die seer de penitentie toegedaen was, den welken haer volle liberteyt, en permissie gaf te mogen doen soo veel den drift van haer vierige begeerte was vereyschende, en gaf haer self het penitentiael getuyg: dit was gansch contrarie aen den raedt van den eersten geestelijken Vader, den welken considerende dat sy seer teer van complexie was, boven dien haer lankduerig en vierig gebedt, en dat sy haren cost moest winnen met wercken, daerom en bevondt niet goedt eenige uytwendige strengigheyt: maer den Heere haren Beminden thoonde met 'er daet dat hy van haer in sulker maniere wilde gedient wesen. Syne opperste Majesteyt leyde selfs

naer sijn wel behagen dese Bruyt op 't beddeken van penitentie, want Saterdaghs savonts voor den eersten Sondagh van den Advent, comende op haer slaep-kamer kreeg over groote pyn in eenen voet, soo dat sy gedwongen wierdt permissie te vragen aen de Meestersse om s'anderdaghs van 't Sermoon te blijven 't welk haer niet geweygert en wierdt, doch haer begevende tot de nacht rust en kreegh geen minder pyn ook in den anderen voet, soo dat sy dien nacht met groot gevoelen passeerde mits het de roos was: daer en boven kreeg onverdragelycke steekselen in de zyde, die sy wel lank te vooren gevoelt hadde, maer noyt soo sterk als doen ter tydt, doch men bevondt dat het de sweiragie der nieren was (ick geloof dat het den oorspronck van haer naervolgende accident is geweest) soo dat sy in der voegen met pynen genoegh den Advent overbrocht, tot voldoeninge van het genoegen en begeerte die sy hadde tot de Lichaemelijke penitentien alleen voor dien tijdt: want naermaels gebruykte sy drymael ter weke de disciplien, en dien penitentialen Directeur, liet haer daer en boven noch toe den heelen dagh door eenen spiauteren mans riem te dragen, en al was 't dat haer de weekelykheyt soo overviel en krachteloos maekte, dat sy den eenen voet voor den anderen qualyk conde versetten, nochtans docht haer seer luttel te zyn, 't gene sy dede, ten aensien van de liefde haers Beminden.

Hier naer kreegh sy kennisse aen den Eerweerdigen Pater van Geldrop Minderbroeder, wiens Leven wy hier vooren hebben beschreven fol. 320. desen ontraede haer ook de Lichamelijke penitentien, maer gelijk sy seer de deught der Gehoorsaemheyt beminde, en dat myn Heer vander Linden nu overleden was, ende den voornoemden Pater ongelegen, mits nu hier nu daer, in verscheyde plaetsen oft steden woonende, soo versocht sy ootmoedelijk van den selven Pater dat hem soude

gelieven eenen anderen persoon te geven die by forme van gebodt haer soude dirigeren, by den welken sy dikmaelder naer gelegentheyt conde comen: ende alhoewel desen derden persoon luttel oft niet geoeffent was in de deught, veel min ervaren in de kennisse des geest, onderwierp haer nochtans soo invoudelijk onder den raedt van den selven als een onnoosel School-kindt onder bedwank des Meesters oft Meestersse.

In 't jaer 1685. had sy groote begeerte om te lijden voor de sondaers van de werelt, dies-volgens liet haer den Beminden sware tormenten gevoelen geduerende den Vasten-avondt, die sy lydtsamelyk en geeren verdroeg sonder klagen, en ook al sagen de sommige van haer Vrienden dat sy seer debiel, mager en bleek wierdt, warender die het misachten, als al makerey wesende: s'Maendaghs van den selven Vasten avondt, naer de H. Communie bemerkende de afgrijsselijke sonden door de welcke haren Beminden die dagen van de weerelijke persoonen in 't Christendom alsdan besonderlijk vergramt wordt, wierdt overgoten van compassie, en badt den geheelen dagh dat sijne Majesteyt haer geliefde te laten lijden tot eenige verzoeninge der selve. Den Heere heeft haer gebedt verhoort, want soo haest sy haer begaf tot de nacht-rust, kreegh soo afgrijsselijke pynen door gansch het Lichaem, dat 'er niet een lidtmaet en was sonder seer pynelijk gevoelen, en dit duerde tot in den morgenstondt, alswanneer sy daer by een felle kortse kreeg, van de welke sy een groot deel, jae den gantschen dag straffelijk van overvallen bleef. Sy was ordinaris vol pynen, want sy had inwendig een swaer accident, 't welk ik geloof dat sy heymelijk gedragen heeft van als sy de sweeragie in de nieren hadde, het welk hoe langer hoe meer aennam: sy verdroeg 't selve stilswygende geduerende noch dien Vasten in den geest der penitentie Christi, maer alsoo haer den iever om te lijden meer opviel als wel de na-

turelijke krachten toeliet, den Apoteker haer by occasie ontmoetende, seyde haer dat sy de rest van den Vasten noodtsakelijk moest eyeren eten, waer toe sy permissie vraegde om te voldoen aen den Medecyn, maer sy bereyde de selve altijdt op een fatsoen, hoe kleynen appetyt dat sy was hebbende, om geen voldoeninge aen den smaek te geven. Ontrent Paesschen wesende in 't gebedt opgetrocken in den geest, sagh sy den voorgemelden Pater Henricus van Geldrop, met noch een ander persoon die sy seer beminde, en ook haer eygen selven liggen in 't hert van Jesus: den Beminden beloofde haer dat dese alle dry daer niet uyt en souden scheyden. Welcke dry persoonen seven oft acht maenden te vooren t'samen hadden een geestelijck verbondt aengegaen, makende elkander deelachtig der verdiensten die sy hadden, en noch souden becomen tot het leste van hun leven, ook dat sy malkanderen dagelijkx souden op offeren aen de Almogentheyt van Godt den Vader, aen de kennisse der Wysheyt des Soons, ende aen het vier der Goddelijker Liefde: op dat Godt van hun, en met hun door sijn Opperste macht soude doen 't gene hy wist door sijn on-uythalende Wysheyt t'alderbehagelijckste te zijn aen sijne oneyndelijcke Liefde. Desen Pater versocht van hun dat sy toch wilden bidden voor de schepselkens die noch gedragen wierden in des Moeders Lichaem, ten eynde dat sy het H. Doopsel mochten ontfangen, aengesien hy een veropenbaringe hadde gehadt, dat alsulck gebedt Godt seer aengenaem was.

Gekomen nu zijnde tot den derden Heylig-dagh in het Hoogh-tijdt van Paesschen, docht haer naer de H. Communie dat den Heere niet langer en begeerde dat sy haer accident soude verswygen: komende dan by de Vrienden daer sy begroet was, siende de selve dat sy geduerigh veranderde van coleur, nu doots, nu heel root, en geenen appetyt tot eten, vraeghde wat haer al wederom schorte

oft ontbrak, als wanneer sy doen kennelijck maekte haer accident. Daer was onder dat geselschap eenen persoon die sigh wilde bemoeyen dit te meesteren, en leyde op de plaats daer het accident verthoonde in een dicke hartigheyt, Coresyf eenen heelen dagh om open te byten, maer alsoo dat niet succedeerde, leyder levenden kalk en Coresyf op, met sekere pap daer over en liet dat 24. uren werken, ende mits dit noch geen effect en dee, trocker hy de handt af: waer naer den Chirugyn Delgado over gecureert heeft, die dies aengaende beter bescheet van haer comportement en verdraeghsaemheyt kan getuygen als ik. Woonende in Calvarien kreegh het fleuris, en mits sy genoegen hadde in 't lijden ter liefde van den Beminden, verdroegh dat soo lank sonder klagen, dat het pericliteerde, met het welk sy eenen tijdt bleef liggen: sy willende herkennen dese gave Godts, bepeysende by haer selven wat sy den Heere tot dankbaerheyt van dat sy dese pynen hadt mogen lijden t'sijnder Liefde soude op-offeren tot vergeldinge, en conde in haer niet bevinden dat sy voor aengenamer mocht presenteren, als belofte aen Godt te doen van altijdt soo lank sy leefde, dat sy soude sijne Majesteyt op het volmaektste dienen.

Den Eerw. Heer Pastoor komende haer besoecken eer sy haren Kerk-gank dede, onder andere proposten verhaelde sy de voorschreven intentie die sy voorgenomen hadde, den welken haer het selve toeliet te beloven. Ten opsichte van dese belofte, was 'er eenen geestelijken Persoon die haer raeyde, dat sy de selve niet beter en conde bewerken als in een Cloosterlijk leven: daerom haer selven ondersoekende welcke Religie haer de bequaemste docht, en vondt geen beter als Carmelitersse te worden, 't gene sy Godt beloofde, by soo verre het hem beliefde eenighsints de middelen dies noodigh te besorgen, daer sy van haren cant alle devoiren toe dede, en ander persoonen mede te werk stelde,

maer mits geen tijdelijke middelen hebbende en succedeerde het niet.

Sy hadde dikmaels groote vreught in de hope van 't selve eens te becomen, om dat sy soude Novitie geweest hebben, want sy beminde de onderworpentheyt seer, en corts daer naer, en noch selfs in dien tijdt was het dat haer de pynen van 't accident soo overvielen dat sy daer bleef by liggen; waer door sy wel sagh dat de Religie van haer niet verheyst en wierdt.

Sy hadde soo vierige begeerte om te mogen lijden, dat alswanneer haer geboden wierdt dat sy Godt soude bidden om ontslagen oft genesen te worden van haer accident, dat sy beleden heeft dat het haer meerder pyn was sulkx te moeten versoeken van Godt, als dat andere persoonen souden schroomen, apparentie maer wesende sulkx te krygen.

Sy hadt van jonkx af grooten iever en devotie voor de zieltjens des Vageviers, daerom storte veelmaels lankdurige gebeden, knielende op de Kerkhoven ende graven der Overledenen. Jouffrouw Catharina Montaigne van haer seer goede kennisse, stierf den 19. Julij 1684. begraven in de Kerk, de welke luttel dagen voor haer doodt, van haer versocht, dat sy drymael voor haer wilde Communiceren ter eeren van de Heylige Dryvuldigheyt, 't welk sy de dry naervolgende dagen dee, waer van den derden dag was den selven, alswanneer dat Beggyntjen vroeg in den morgen-stondt stervende was, en gelijk sy de voorseyde seer bemindt hadde int 't leven, en beminde haer niet minder naer de doodt, continuerende dagelijkx voor haer te Communiceren tot den 25. van de selve maendt, als wanneer dit Beggyntjen in sienelijke gedaente aen haer veropenbaerde met groote blijdtschap, ende sigh dankbaerelijk boogende, gaf te kennen dat sy verlost was. Eenigen tijdt daer naer te weten op Alderheyligen-dagh in 't selve jaer, zijnde opgeno-

men in den geest, wierdt haer met groote snelheyt verthoont de glorie die de Heyligen genieten in den Hemel, en onder dese sagh sy verschijnen met onuytsprekelijke vreught het voorschreven Beggyntjen, de welke tot haer seyde, Suster u is aenstaende seer groot lijden, naer het welk met blijdtschap verdragen hebbende, sult by ons komen in de glorie, en hier mede verdween, en naer dien en cost voor die ziel niet meer bidden, maer gevoelde seer den aenwasch van haar accident.

Sy gonk voor eenige dagen naer Brussel, en sliep eenen nacht in 't Beggyn-hof in welk huys twee dagen te voren een Beggyntjen ter begraeffenisse gedragen was, die sy noyt gekent en hadde, en soo sy van den slaep kamer was comende, ontmoette haer die Overleden, volgens dat syse malcanderen naer dien beschreven, sy en sprak haer niet aen, maer besaghse met een droevigh gesicht, en doots couleur, waer door dese verstondt dat sy van haer gebeden versocht, dies volgens gonk soo lank voor haer ter H. Communie tot dat sy geenen treck meer en hadt om voor de Ziel te bidden.

Daer stierf buyten de stadt een Vrouw-persoon op den 24. van December des selve jaer, de welke sigh ook sienelijk veropenbaerde op S. Stevens nacht tusschen S. Jans dagh, en sag 'er wat bedroeft uyt. Sy kreegh begeerte om voor de ziel te Communiceren, nochtans en wist sy van de doodt dies persoon niet, maer wel van de ziekte. Sy Communiceerde dan voor haer op S. Jans dagh, in welcke Communie sy soo overgoten wierdt van inwendige blijdtschap, dat sy die niet in en conde houden, soo dat sy t'huys gecomen zynde, haer Mede-susters vraeghden hoe het quam dat sy soo vol vreughts was, maer nochtans en gevoelde in haer de volle versekerheyt niet van de verlossinge, daerom nam voor haer noch drymael dry reysen te Communiceren, ter eeren van Jesus, Maria, Joseph, die sy al dede met groote inwendige vreught, naer

de welke sy voor haer niet meer en conde bidden.

In den uyt gank van den Vasten wierdt haer gerecommandeert eenen overleden Mans-persoon, voor den welken sy naer negen H. Communien, oock niet meer bidden en conde. Noch wierdt haer naer Paesschen gerecommandeert eenen anderen Mans-persoon die doen over de 19 jaeren al overleden was, wiens Vrienden seer in sijn Saligheyt ongerust waren, want hy was subitelijk gestorven, en mits sy nu ziek lagh met het voorseydt accident, en conde niet Communiceren, soo nam sy voor haer en badt om negen dagen te mogen lijden allen de tormenten die Godt tot verlossinge van die Ziel beliefde van haer geleden te hebben, diesvolgens wierdt seffens geweldighlijk overvallen met afgryselijke pynen, door gansch het Lichaem in alle lidtmaten, de welcke altijdt begosten savonts van half thien tot half vier smorgens met inwendige vreught, wacker blyvende geduerende dien tijdt: maer naer die negen dagen, vondt sigh noch even vierigh om te lijden, soo nam sy noch voor tot dry reysen dry nachten te lijden, dat maekte t'samen 18. nachten, en in den lesten nacht gevoelde sy soo groote vreught in haer gemoet, dat sy geensints meer en twijffelde vande volle verlossinge. Haer wierdt gerecommandeert de Ziel van een die ses jaeren overleden was, den iever die sy hadde om voor de Zieltjens des Vageviers te voldoen, dee haer noch dese ter herten nemen en 9. dagen voor die te lijden, maer naer dese geen sekerheyt van de verlossinge gewaer wordende, was te vreden noch twee mael dry nachten te lijden, naer welke 15. nachten sy besondere en onuytsprekelijke vreught genoot.

Doen wierdt sy in den geest strengelijk verwekt om een Dochter te vermanen die haren roep verstooten hadt, en nu vast sigh resolveerde tot de werelt, van de welke sy niet en hadde gehoort noch oyt gesien. Sy en wist niet hoe dit aen te leggen;

daer en tusschen liep al wat tijdt voorby, alhoewel sy groote begeerte hadde om voor de selve te lijden al de pynen die Godt behagelijk waren t'haren regarde. Den Heere liet haer groote tormenten gevoelen, en onder dese gaf hy haer sulk een scherpe correctie over het uytstel van die persoon te vermaenen, dat haer als geduerigh inwendigh geseydt wierdt, siet ik sal die ziel uyt uwe handen vragen: waer door soo gedwongen zijnde; heeft soodanige middelen gebruykt, dat de selve, nochtans haer niet kennende is tot haer gecomen, en verandert heeft van voornemen. Den Heere heeft haer die persoon laten sien liggen in het hert van Jesus, haer versekerende dat dese plaetse voor haer was om daer noyt uyt te scheyden, en dat hy haer met veel gratien soude begaven. Als Thomas Goosens binnen Brugge den 27. van September 1689. was overleden en sijn Suster Barbara Goossens Beggyntjen te Mechelen. naer het Lof als Costersse de Kerke hadde gesloten, en naer huys gonk, sagh sy haren Broeder als voorby de Kerk naer de poorte toegaen met de selve kleeren soo haer docht, daer hy mede deur was gegaen. Sy wierdt beroert en seyde: ik soude soo voorby gaen, want sy en wist niet dat hy doodt was ende op den selven tijdt overleden; maer hy en sagh niet om noch en gaf geen antwoordt: waer over sy verwondert zijnde, sondt tot haer Moeders, ook by andere Vrienden en bekende, om te vragen oft Thomas gecomen was, ende niemant en wiester af: maer snachs quamper een groot gebost op de koetse van de Moeder, ende daer naer sulk een groot getier dagh en nacht in 't Costerssen huys daer sijn Suster Barbara als Costersse woonde, dat het niet om passeren en was, soo dat de Geestelijke veele remedien van de H. Kercke gebruykten. De Costersse sagh seer leelijk; ende op eenen tijdt in April 1690. haer affairen in de Kerk doende, soo was Sr. Christien Tolleneers niet verre van de Communie-bank, en vraeghde aen Sr. Barbara, wat sy

hadde datse soo leelijk sagh, ende soo sy haer wat weygerachtigh oft traegh toonde om te antwoorden, want sy die sake soo stil en secreet hielden als sy kosten: soo seyde de voorschreven Tolleneers uwen Broeder is doodt, ende gy en hebt u voornemen oft geloften niet wel volbrocht, 't welk in der waerheyt ook soo was: want sy hadde voor haer genomen 't Hanswijk by onse Lieve Vrouwe een Misse te doen lesen en een te hooren, ende boven dien een keirsse te ontsteken, maer als sy daer quam en had' sy geen geldt genoegh by haer, en soo stelde sy 't uyt tot op eenen anderen keer, waer in sy onachtsaem was gebleven: maer Tolleneers seyde: ik sal naer Hanswijk gaen; het welk sy twee keeren heeft gedaen en seyde alsdoen aen Goossens: ik en mag niet seggen de vreught en blijdtschap die ik gevoele, mits mijnen Biecht-vader den Eerw. Heer Guilliam Sweerts Capelaen het my verboden heeft. Ende niemant en heeft sedert eenigh ramoer gehoort.

Den iever der zielen was in haer soo groot, soo tot die des Vageviers als andere, dat sy sedert de Goey-week tot half-oost niet meer als een uur en sliep, want de pynen die sy snachs (als voorseydt is) voor de Zielen te lijden hadde, waren soo grouwelijk, dat, alwaer 't dat sy die pynen niet en hadde moeten onderstaen, het wonder sou geweest hebben dat een ziek Mensch soo lank cost subsisteren. Sy heeft soo groot betrouwen van de verlossinge der Zielen, dat sy nu zijnde vol pynen de selve aenroept tot haeren bystandt, met vast en seker geloof dat sy haer sullen comen halen scheydende uyt dese werelt. Sy is overleden den 19. van November 1693. en is op het Kerk-hof begraven. Uyt de memorien van Jouffr. Marie, Catharien vander Hooge Beggyntjen van Mechelen.

CATHARINA VAN ORSAEGHEN Dochter van Meester Augustinus van Orsaeghen Apoteker binnen Mechelen, is op het groot Beggyn-hof ontfan-

gen den 3. Januarij 1639. en gestelt in het Pasteels Convent om geproeft te worden, en haer selven te beproeven by een seer deugtsaeme ende discrete Meestersse, genoemt Helena Verdonk, van de welcke wy hier vooren hebben gesproken fol. 444. onder de welke sy naer het uytwendigh haer Novitiaet van onder-half-jaer, naer het Hofs manier, seer loffelijk volbrocht heeft, ende haer Professie gedaen den 9. van October 1640. Sy heeft seer dikwils bekent dat hare hooverdye haer op het Beggyn-hof heeft gehouden: want alsoo sy noch seer jonk was, en haer Ouders de reputatie hadden van groote middelen t'hebben, boven dien dat sy de fraeyste van alle de ses kinders was, die Godt hun hadde verleent, bekent bynaer heel de stadt deur, soo lede sy grooten aenstoot, en sommige Jonghmans deden al wat sy costen, jae stonden haer wachtende op hoecken en kanten om met haer tot spraek te komen. Maar alsoo haer Godt begaeft hadde met een Edele kloekheyt vervoeght met het aenkomende verstandt, soo sloegh syse altemael af, nochtans niet sonder grooten strijdt.

Nu geprofessit zijnde gonk al eenige jaren wat slappelijk voorts, tot op sekeren tijdt dat den Eerweerden Heer Balthasar Meremans eens prekende in 't generael (het scheen hy geheel haer leven uytleyde) onder welck Sermoon sy soo beroert wierdt, datse het meeste deel overvloeyde in tranen, en gonk naer 't selve by den voornoemden Heer Pastoor in den Biecht-stoel, en vraeghde: myn Heer heb' ik tot noch toe sot oft dul geweest? waer op hy antwoorde, den tijdt is nu vervult, den tijdt is nu hier, en gaf haer couragie, want sy was als een zee vol tranen: en van dien oogenblik af is sy verandert en geworden als eenen spiegel der deught. Sy begost t'zaye hemden te dragen, ende op eenen stroey-sak tusschen wolle lakens te slapen, meninghvuldige disciplinen te nemen, en veele andere werken van penitentie te doen: luttel te slapen, niet t'eten dat

leven hadt ontfangen, veel uren op eenen dagh in de meditatie ende inwendigh gebedt over te brengen: immers sy begost als eenen opgaenden dageraet haer te verthoonen, in sulker voegen dat de Oversten siende hare Godtvruchtigheyt, ende andere deughden haer gestelt hebben Priorinne, ende daer naer Meestersse in het Convent der acht Saligheden op het selven Hof.

Het profijt dat sy door de gratie Godts gedaen heeft in hare onderdanen en andere, waer te lank om te beschrijven, want den Goddelijken Minnaer hadde haer begaeft met een wondere minnelijke soetigheyt om de jonkheyt tot Godt te trecken, ende in te drucken een groot exstime van hunnen roep, seggende, Ik wenschste wel een Trompet te zijn om aen de heele werelt te verkondigen wat een geluk het is Godt te dienen, ende hoe den Beminden loont een kleyn verstervinge t'sijnder liefde gedaen. Sy gebruykte dikwils dese gelijkenisse, Waer het saken dat den Konink eenen armen bedelaer opname van de straet om sijnen minjon te zyn &c. Door welke en diergelijke woorden de herten dikwils soo beroert wierden, dat sy vloyden in tranen.

Sy heeft wel ontrent twee jaren in dat Convent geweest sonder vlees of vis te proeven, dat het sommige selfs van hare gemeynte niet en wisten, al saten sy dagelijkx aen een tafel: ende gelijk de Beggyntjens elk hunnen eygen kost doen, en dat nu d'een nu d'ander haer somtijdts iet presenteerden van hun potie, 't zy vis oft vlees, nam dik wils een weynigh en rok 'et, thoonende teeken van actien en dankbaerheyt en leyde het soo stillekens op haer tailliore: ende gelijck hare Priorinne Elisabeth de Wachter met haer seer confident was en haer maniere van leven kende, ende bynaer altoos neven haer aen de tafel sat volgens de manier, nam sy behendelijk den vis oft vlees van de tailliore, soo waren sy malkanderen behulpelijk.

Sy heeft seer meninghmael een deel van haer ey-

gen potie ontrocken om aen den armen te geven, jae leedt groote pyn als sy niet geven en mocht. De Menschen sonden menigh-fout de armen by haer om datse haer deugden voor een deel kenden. Want sy was seer soet-aerdigh en compassieus, ook genegen om den armen en bedroefden te troosten. Als sy een gequelde ziele kende, dede haer beste om die te stillen, en als dit haer door de gehoorsaemheyt verboden wierdt, maekte dat andere persoonen alsulke bedroefde Menschen hielpen. Sy heeft somtijdts bekent dat sy by naer altoos in Godt was, en als haer gevraeght wierdt, hoe gaet dat als u-lieden met d'een en d'ander moet spreken? antwoorde sy, lk segge Heere spreekt door my. Sy heeft ook beleden dat sy veel jaeren selden ander meditatie gehouden heeft dan op de bloedige geesselinge Christi, uyt de welke sy grooten troost en profijt trok. Sy hoorde geeren geestelijke Liedekens singen, en alsoo scheen sy met den bedroefden bedroeft, ende met den blijden blyde, maer inwendig dunkt my dat sy onberoerelijk was, want volgens myn memorie heeft sy my wel geseydt, al viel en veranderde Hemel en aerde, niet en soude my beroeren.

Als ik eens sprak met den Eerw. Pater Michael à S. Augustino van hare deughden, die ik alsdoen noch veel meer in de gedachtenisse hadde als nu, soo antwoorde my desen Eerw. Pater dees eygenste woorden, het is een overschouwende Ziele.

Al eer sy in de Cluyse gonk, op eenen keer naer de H. Communie in haer gebedt, als in den geest opgetogen, wierdt, gelijk haer docht, geleydt in de tegenwoordige Cluyse: en was in 't Carmeliets Habijdt. Langen tijdt alsoo in den geest verslonden, sagh daer de manieren van leven die sy voorgenomen hadde, te weten noyt visch oft vlees t'eten, noch oyt wyn te drincken, noch vruchten, als Druyven Appelen, Peiren, Krieken &c. Noch in den spysen gebruyken, Suyker oft speceryen, ten zy in

groote ziekten, en selden Eyers, en te vreden zyn met gekokte kruyden, boven dien in eene geduerige stilswygentheyt ieder in sijn besondere Celle, jae buyten den Vasten, ende den Advent maer tweemael ter weke souden te samen spreken, tot welk volmaekt leven sy daer toe versocht en genoodt wierdt. Welk visioen haer geduerigh in den sin bleef, hoedanighlijk sy dat trachte te versetten oft niet, en meest achte voor eene tentatie, om haer in het Beggyn-hof te ontrusten

Sy heeft wel twee jaeren grooten strijdt geleden, soo dat sy dagh ofte nacht kost rusten, zijnde in volle benauwtheyt niet wetende wat sy doen oft laten wilde. Sy was lijdende eene geduerige martelie, mits de nature alle dese toekomende moeyelijkheden als den af-gank van het Hof, en op sprake der Menschen, niet wel kost overwinnen: want sy het Begyyn-hof seer extimeerde en beminde, soo dat sy haer qualijk conde resolveren om 't selve te verlaten: jae heeft dikwils geseydt dat daer eenen beul stondt om haer hooft af te slaen, datse liever haer hooft soude gegeven hebben als het Hof te verlaten: maer den goeden Godt gaf haer soo veel teekenen van sijnen H. Wille, dat sy dien moest volgen, volgens den raedt van wyse Mannen, want sy hier in niet lichtveerdigh te werk en heeft voortsgegaen.

Doen sy haer weygerachtig hiel en propost maekte van op het Hof te blyven en alles te versetten, wierdt sy dikwils soo styf dat sy haer niet roeren en cost, maer soo haest sy haer over gaf en gereet thoonde den wille Godts te volbrengen om soo naer de Cluys te gaen, kreeg sy subiet alle hare krachten wederom, en dee de affairen volgens haer plicht Sy lamenteerde seer dikwils, en seyde, Och Lieven! Och goeden Godt! laet my doch gerust op het Beggyn-hof, 'k sal al doen dat gy begeert. Ten lesten bevindende dat het moest zijn, is sy in de Cluys gegaen den eersten van September 1658. ende den

achsten op onse Lieve Vrouwe Geboorten dagh, heeft sy verandert van habijdt, en is genoemt Teresia à S. Elia, en de Seer weerdige Moeder, doen ter tijt Maria à S. Teresia aliàs Petit, door eene Goddelijke straele verlicht, en heel versekert wierdt dat dit Beggyntjen haer was toegeschikt voor eene Medesuster, in die voorseyde maniere van leven.

Hier wierdt ons Beggyntjen soo met het Goddelijk vier ontsteken ende Godt sondt haer sulk eenen troost, tot loon dat sy soo veel geleden hadde, om hem komen hier te dienen: dat hare Ziele als smilte ende hare krachten niet genoeghsaem waren om het gewelt van dese Hemelsche liefde te onderstaen. Sy is naer de doodt van de voorseyde Marie Petit aldaer langen tijdt Eerw. Moeder geweest, maer haer ootmoedigheyt was soo groot dat sy wenschste onbekent en vergeten te blyven, soo wel naer hare doodt als in haer leven: daerom heeft sy seer weynig uytgesproken oft geschreven van het gene dat 'er inwendig passeerde, niet begeerende dat 'er naer haer doodt eenige memorie van haer soude wesen: soo dar hare oeffeningen ende deugden veel secreet gebleven zijn: want naer het uytwendig, en saghmen in haer geene uytstekentheyt, maer hadde eene gestadige swaerheyt over haer vervoeght met eene minnelijke vlijtigheyt. Dit evenwel heeft sy met groote confidentie, apparent door Goddelijke schickinge vertelt aen Jouffrouw Françhoise Ingrande, tegenwoordige weerdige Moeder in de selve Cluyse, dat onsen Lieven Heere haer sigh differente keeren vertoont hadde in de gedaente van eenen Ecce Homo, met een seer droef en druckelijk wesen, hem seer beclagende over de sonden der Christenen ende principalijk van de Geestelijkheyt, welk compasselijk wesen sy noyt en conde vergeten. Voorders heeft sy noch bekent als dat onsen Lieven Heere sigh ook eens verthoont aen haer hadde, als eenen schoonen Jongelink met een purperen rokxken aen, maer dat schoon wesen en

vriendelijkheyt en cost sy niet uytspreken. Sy hadde een extraordinaris groot betrouwen met volle resignatie op de goetheyt ende bermhertigheyt van Godt, en alsoo geduerigh verlangende ontbonden te zyn om by haren Goddelijken Minnaer te wesen, is sy overleden den 2. van December 1693. ende begraven in de Kerk van onse Lieve Vrouwebroeders, by den Autaer van onse Lieve Vrouwe van Napels. Uyt de schriften van I.C. Verhoeven.

PIETERNELLE VAN BERSEL te Mechelen geboren is aldaer op het groot Beggyn-hof Beggyntjen geworden den eersten van September 1681, in het Convent van den Soeten Naem Jesus.

Den goeden Godt heeft haer besocht met veel Cruycen, soo van ziekten als vervolginge der duyvelen, in de welke sy altoos seer verduldig is geweest. Sy kreeg den kanker in haeren boesem, ende met alle dese quaelen was sy noch seer gedienstig tot haren evennaesten om de Liefde van Godt. Sy gonk uyt noodtsakelijkheyt in de Infirmerye, alwaer de Jouffrouwen haer Portieresse maekten, waer in sy ootmoedelijk gehoorsaem was, en seer goethertigh tot den armen. Ten lesten wierdt sy soo overvallen van den Kanker, dat sy moest in de ziek-kamer te bedde liggen, en heeft alles met groote patientie verdragen. Sy wierdt ook berooft, ongetwijffelt door de Goddelijke schickinge, die haer in alles wilde beproeven van haren Biecht-vader den Eerw. Heer Arnoldus Vermeulen Pastoor van dit weerdig Hof, want hy hadde het flerecyn, soo dat den Eerw. Heer Zacharias Aerinkx Capelaen van dit Hof haer den H. Olie moest geven, want sy op onse Lieven Heer Hemelvaert dagh berecht was, en heeft haer in alles seer gelaten ende geresigneert gethoont: soo dat wy Godtvruchtelijk gelooven dat sy Godt geniet voor dit cort lijden. Sy seyde voor haer doodt, dat sy eene strael licht sagh in haer koetse. Sy is overleden den 2. Junij 1699. en op het Kerk-hof begraven.

Jouffrouw MARIE CATHERIEN VANDER HOOGE te Brugge van seer treffelijke Familie geboren, is by haer Matante Catharien Montanie een seer deughdelijk en godtvruchtig Beggyntjen op het groot Beggijn-hof binnen Mechelen comen woonen nog seer jonk zijnde, die haer Nichteken seer gemanierelijk heeft opgekoestert, gebroken ende gemortificeert. Sy heeft haer in andere Scholen soo alhier als tot Brussel by geestelijke Dochters seer treffelijk doen leeren: sy was by haer altoos de eerste soo in de Schole als in den Catechismus, soo dat sy eenen spiegel was voor andere kinders, al waren sy ouder van jaren dan sy: ende nu tot haren ouderdom gecomen zijnde is Beggyntjen geworden by de voorseyde Matant den 28. Januarij 1670. ende hebben daer naer seer veele treffelijke kinders in den kost genomen, daer dese goede ziele geen kleyn geestelijk profijt heeft in ghedaen, want de kinders leefden bynaer gelijk Religieusen op hun Regels, van de welke veele ook zijn geestelijk geworden. Sy hadde een seer wonderlyke soete en respective maniere om de voorseyde kinders te leyden. Als haer Matant nu doodt was soo heeft sy stillekens opgebroken en ganschelijk begeven tot een afgetroken en eensaem leven, bestede dagelijkx veel uren in 't gebedt en vereeninge met Godt. Gonk met de H. Gehoorsaemheyt van haren Biecht-vader bynaer alle dagen ten H. Communie, en liet haer van een ander Beggyntjen regeren die alhoewel godtvruchtigh en verstandigh nochtans seer contrarie aen haer humeur was, soo dat sy haer selven seer moest breken en mortificeren, dogh was eenige jaren ootmoedigh en gehoorsaem als een kindt; maer den goeden Godt verloste haer op een wonder maniere, vande welke sy veel geleden heeft met groote verduldigheyt, als ook van een Meyssen, maer dees is by haer gebleven totter doodt toe, ende heeft hun alle bey-

de groote deught en goedt gedaen, want sy was seer goet-hertigh en liberael soo aen Kerken als aen Armen. Sy wierdt van de Oversten Kerkmeestersse ghemaeckt den 3. van December 1693. Den goeden Godt hadde haer begaeft met een sterk naturelijk verstandt, soo dat sy haer Officie seer loffelijk heeft bedient over de seven jaeren. Ende overmits den goddelijken Minnaer haer quamp besoeken met seer veele siekten en ook een quaet Been, 't welk haer is bygebleven totter doodt toe, soo dat sy te Bedde moest blijven liggen oft sitten, om welke redenen sy oodtmoedelijk van de Oversten versocht ontlast te zijn van haer Officie, het welk sy heeft verkregen den 19. van Februrij 1700. Het was een vreught om sien hoe die ziel, verlost zijnde van dese sorge, haer alleen met Godt bekommerde. Sy lagh op haer pijnelijk siek-bedde als eenen Seraphien ontsteken met liefde tot Godt, ontheght, soo men kost merken, van al dat buyten Godt was, en vloeyde van geestelijke propoosten als haer iemant quam besoeken. De Doctoors en Medecijns vonden geraetsaem, dat sy naer de plaetse haerder geboorte soude gaen, te weten te Brugge ende met eenen om in de Zee te baeyen: sy was gehoorsaem ende liet haer daer transporteren, alwaer sy is gestorven op Portiunculen-dagh den 2. van Augustus 1700. ten huyse van haer Suster een Weduwe, en is te Brugge begraven. Sy heeft beschreven de Levens van Sr. Maria Smits van Sr. Maria Lemmens hier vooren verhaelt met nog andere.

CATHARINA PEREMANS geboren in een Dorp Hingen genoemt, alwaer haer Ouders Lantsneeringhe deden, is op het groot Beggyn hof binnen Mechelen Beggyntjen geworden den 24. van October 1651. en droegh haer weynigh aen al 't gene dat de wereldt raekte. Haer Suster Anna Peremans is op 't selven Hof geprofest den 12. Janua-

ry 1655. een godtvruchtig Beggyntjen, die als een sorghvuldige Martha besorghde al het tydelyk en Huys-houwen. Catharien was een seer contemplative ziele, en brocht dagelykx veel uren over in het gebedt, en is dikmaels in de Kerk ghesien als onberoerlyk heel buyten haer selven. Sy wiert somtydts soo vervult en onsteken van de goddelycke liefde tusschen de geestelyke t'samen-spraek onder de Beggyntjens, by de welke sy vry was, datse gonk dansen al oft sy simpel oft dronke waer gheweest van den invloet des goddelyken Most, die haer naturelyke crachten ook soo consumeerde, datse sterk voetsel moest nemen om haer week lichaem t'ondersteunen. Sy gonk meest allen daghen, met oorlof van haeren Bichtvader ter H. Communie, en hadde in haer huys een cleyn Camerken, dat sy voor haer verkoos, in 't welk sy haer dagh en nacht veel in vertrok, gevende daer den vollen toom aen den goddelycken invloet: Wat in't selve al gepasseert is hiel sy om haer diepe ootmoedigheyt soo seer verborgen alsse kost; Want op dit Camerken en geraekte selden iemandt. Sy sliep op eenen stroy-sak en namp veel disciplinen. Haer voornoemde Suster Anna quam te sterven den 25. January 1676. ende ook haeren Broeder Oratoor en Pastoor eenen seer weerdigen Heer, waer door sy groote middelen beërfde. Alsdan heeft sy met raet van den seer Eerweerdigen Heer Lackman President van het Seminarie binnen Mechelen, ende met den Eerw. Heer Joannes de Wint Canonik van onse Lieve Vrouwe, opgherecht een Schole voor arme kinders, om alsoo door desen middel te beletten de sonden van de Jonkheyt. Want als iemant met haer begost te spreken van de sonden die in de werelt geschieden, wierdt sy ontsteken als vier en vlam, en riep overluy Kosten wy maer een sonde beletten. Sy nam de vuyle en rapachtige kinders by haer in huys om geluyst en gekuyst te worden, waer toe sy twee oft dry geestelyke Dochters

hadde tot haer hulpe, die sy kost en huer gaf, en als dese kinders net en gesont waeren, dede die dan in de groote Schole, die sy in de stadt hadde op de Meulenstraet, in de welke de kinders leerden hunnen kost winnen ende in de Godtvruchtigheyt onderwesen wierden, waer van den voornoemden Heer Joannes de Wint, ende naer sijn doot den Eerw. Heer Rickaert Canonik van Sinte Rombouts Kerke de Biecht-vaders waren ende den Catechismus deden, alwaer somtijts 80. ja by de hondert kinders waren die daer besorght wierden naer ziel ende lichaem, en stelden daer Dochters en Meysens in, om alles te doen naer behooren: ende sy heeft somtijts bekent dat haer alle dese dingen niet in het minste en beletten, zijnde soo in Godt als boven alle veranderlijkheyt gecomen. Sy liet Godt door haer oft andere persoonen dit werk volbrengen seggende dikwils: Belieft het Godt alles te niet te laeten gaen, hy magh't doen, het is sijn werk ik en geef daer niet om. Sy was soo vry en liber van al dat buyten Godt was, dat al hadde de gansche werelt vergaen, sy en soud'er niet om gegeven hebben, oft men haer kleyn oft veel exstimeerde, sy was als onberoerlijk, maer alst de eere Godts begonst te raken, dan was sy om een geraektheyt te krygen, gelijk't in differente occasien heeft gebleken. Sy beoeffende in haren eygen persoon de H. Armoede in den hooghsten graet, en hadde een wonderlijke kleyn-achtinge van haer eygen selven, ende hadde selden meer als een habijdt, soo dat sy Sondaghs en s'werkendags veel een, en het selve droegh: sy hadde seer weynige doeken en ander lywaet voor haer selven, maer was wel voorsien van pallullen en vuyligheyt, waer in sy haer plaisier namp, en als sy hier over van de Oversten vermaent, wiert loegh sy eens. Men heeft haer luttel voor haer doodt doen eenen nieuwen ploy-rok maken, maer heeft dien weynig aen gehadt. Alle de goede werken die sy kost dede sy verborgen oft

in't heymelijk; want den lof der menschen vluchte sy, jae heeft veel geleden selfs van de armen. Sy hadde eene extraordinarissche groote devotie en gemeynsaemheyt met de Heylige Engelen, sy sprak met hun al oft sy haers gelijkx hadden gheweest. Sy heeft veel H. Engelen laeten schilderen en die vereert aen sommige Kerken en persoonen. Sy heeft doen drucken een schoon Cransken (hier naer-volgende) van de H. Engelen, en die Boexkens wyt en breet gesonden en vereert, om soo door desen middel de Devotie van de H. Engelen te vermeerderen. Als men haer eenighe recreatie wilde aendoen en moest men maer van de H. Engelen spreken: en heeft van de Predikanten verscheyde reysen versocht dat het hun soude gelieven van de devotie tot de H.H. Engelen te prediken. Sy heeft wondere verlichtinghen en gratien van Godt ontfangen, de welke sy seer secreet heeft gehouden, doch men heeft somtijts al iet achterhaelt. Eens sprekende met Jouffr. Francoisse Ingrande weerdige Moeder in de Cluys noch in't leven seyde sy in groote confidentie, hoe dat sy gesien hadde in den Hemel dry setels, in den eenen sat haren Heer Broeder aen de rechte handt, en in dien op de slinker handt haer Suster. Doen vraegde Jouffr. Ingrande voor wie was den middelsten, en sy antwoorde met eene leege stem, die wacht naer my. Sy heeft den H. Geest dikwils gesien in de gedaente van een Duyve, ende Jesus aen het Cruys vol wonden, waer af het H. Bloedt liep over haer herte. Haer wierdt van iemant van haer goede kennisse gevraegt weynige dagen eer sy te bedde bleef liggen, naer eenige geestelijke brieven en Pampieren, en sy seyde dat sy die verbrant hadde. Eenige maenden voor haer doodt, hoorde sy sommige persoonen seer sweiren en blasphemeren tegen Godt, het welk haer ter herten soo is aengegaen (mits al haer spreken van Godt alleen was) dat sy sedert dien tijdt noyt gesonde ure en heeft ghehadt, en

kreeg het water, ook de gemeyne opinie is dat sy daer af gestorven is: Want onder alle heeft sy eens aen sekeren fidelen vrient bekent, dat als sy nog een kindt was, sy eens een leugen hadt gelogen tegen haer Moeder, de welke haer opteyghde dat sy een glas gebroken hadde, 't welk sy loogende, van welke leugen sy altydt een leetwesen had af behouden en eenen schroom van alle sonden, want dese Godt-minnende ziel en kost niet gelyen dat haren lief-hebbenden Godt soo vergramt wierdt. Sy is overleden den 9. Julij 1707. ende in de Kerk begraven. Heeft veel jaren de Kerk met grooten iever als Organistersse gedient. Uyt de memorien.

Cransken van de H. Engelen.

Bestaende in dry Pater nosters, tot dankbaerheyt aen de Alderheylighste Dryvuldigheyt, dat de goede Engelen in eene ootmoedige gehoorsaemheyt zijn blyven staen: daer de quaede Engelen door eene al te groote opgeblasentheyt ende hooveerdigheyt, Godt willende gelijk zijn, hun selven hebben geworpen uyt den Hemel, tot in de afgrondt der Helle. Ende in negen Ave Maria, ter eeren van de negen Chooren der Engelen, seer nut ende profijtigh voor Ziel ende Lichaem in 't leven ende doodt.

Door den Eersten Pater noster.

Bedanken wy de overgebenedyde Alderheylighste ende Ondeylbaere Dryvuldigheyt, over de groote goetheyt ende liefde, met de welke sy de Heylige Engelen in soo grooten getal ende in sulken verheven staet van volmaektheyt heeft geschapen, versoekende van hun, dat sy believen voor ons te bidden, dat Godt ons wilt geven de gratie, op dat wy geduerigh mogen trachten naer de volmaektheyt, levende in soberheyt ende suyverheyt, stor-

tende menighvuldige tranen, en suchten naer den Hemel, bewarende onder malkanderen den peys ende eenigheyt, ieder in sijnen staet, want dese deughden (seght den H. Bernardus) de Engelen seer behaegen.

Door den Eersten Ave Maria.

Versoeken wy dat de HH. Engelen voor ons believen te bidden, dat wy dagh ende nacht hunne groote sorghvuldige bewegingen ende vermaningen getrouwelijk mogen waernemen, om alsoo te geraken tot dat geluksaligh eynde, waer toe wy geschapen zyn.

Door den Tweeden Ave Maria.

Bidden wy de HH. Engelen dat wy altijdt aen hunne inwendige besondere berispingen mogen gehoor geven, niet alleen in occasie van doodt-sonden, maer ook van alle dagelijkxsche sonden ende onvolmaektheden: versoekende ook hunne besondere hulpe tegen alle bekoringe des duyvels.

Door den Derden Ave Maria

Versoeken wy van de HH. Engelen, dat sy ons van Godt believen eene waerachtige kennisse te verkrygen, om te mogen weten wat geluck ende profijt dat 'er gelegen is in geduerighlijk de vermaningen van onsen H. Engel Bewaerder waer te nemen, ende dat wy mogen weten wat groote volmaektheyt daer inne voor ons gelegen is, ende wat blijdtschap en vreught de Heylige Engelen daer uyt scheppen.

Door den Tweeden Pater noster

Bedanken wy de over-gebenedyde H. Dryvuldigheyt, over de overgroote goetheyt ende Liefde aen de HH. Engelen bethoont, waer door sy in de ootmoedige gehoorsaemheyt zijn blyven staen, daer ter contrarie die opgeblaese Engelen door de son-

de van hooverdye verloren hebbende de boven-natuerelijke ingestorte gratie, geworpen zyn in den afgrondt van d'eeuwige duysternisse, sprekende der Arts-Engel Michael dese woorden, Wie is Godt gelijk.

Door den Vierden Ave Maria

Bedanken wy de HH. Engelen, dat sy van den eersten oogenblik van onse ontfangenisse in ons Moeders Lichaem, in het welke ontwijffelijk den duyvel den Mensch soude versmachten ende te niet doen, sonder den besonderen bystant der HH. Engelen, ende de volgende jaeren van onse jonkheyt voor ons soo groote sorge dragen, soo naer 't Lichaem als naer de Ziel, ons thoonende allen 't gene ons noodigh is, gelijck den H. Engel gedaen heeft aen de bedroefde Agar in de Woestyne, haer aenwysende eene Fonteyne, waer door sy ende haer Kindeken (beswykende van dorst) behouden hebben 't leven, gelijk geschreven staet in 't Boek Genesis Cap. 21. Vers. 17.

Door den Vyfden Ave Maria

Bidden wy de HH. Engelen, dat sy ons believen uyt allen de menighvuldige perijkelen der sonden te leyden, gelijk sy Loth met sijne Familie uyt den brandt van Sodoma ende Gomorra gebracht hebben, Genesis Cap. 19. Vers. 17.

Door den Sesden Ave Maria

Bidden wy de HH. Engelen, dat sy ons believen te vertroosten ende te versterken in alle die menighvuldige aenvechtingen ende herde stryden des duyvels, aen de welke wy in dit leven onderworpen zijn, ende dat sy ons willen leyden tot dat Hemels Vaderlandt, gelijk sy lieden Elias versterkt hebben om noch voorder te reysen naer den bergh Horeb. 3. Reg. Cap. 39.

Door den Derden Pater noster.

Bedanken wy d' Alderheylighste Dryvuldigheyt om dieswille dat de HH. Engelen geduerigh voor ons bidden, altijdt voor den Throon Godts bereydt staende tot onsen dienst, ende besorght wesende dat wy eens met hun mogen aenschouwen dat Goddelijk wesen, ende mogen ontgaen dat vreeselijk ende schroomelijk geselschap der quaede Engelen.

Door den sevensten Ave Maria

Bidden wy de HH. Engelen dat wy door hunne voorsprake, ons door een goet Christelijk leven mogen bereydt maeken tot een geluk-salige doodt, op dat wy door hun gebracht worden in den schoot van Abraham.

Door den Achsten Ave Maria

Versoeken wy de HH. Engelen, dat sy in de ure van onse doodt, alswanneer wy moeten aengaen dien schroomelijken strijdt met de helsche geesten, voor ons gelieven te vechten, op dat wy over hun de Victorie behaelen.

Door den Negensten Ave Maria

Bedanken wy d' Alderheylighste Dryvuldigheyt over allen den dienst ende sorge die wy in ons leven van de HH. Engelen hebben ontfangen, ende wenschen hun veel gelukx over de groote gunste ende weldaet d'welk sy van Godt hebben ontfangen, waer door sy altijdt in de gratie zijn blyven staen, ende inder eeuwigheyt daer in sullen volherden.

Rym Gebedt tot den H. Engel Bewaerder.

 
SOeten Engel Edel Wachte,
 
Die by dagen en by nachte
 
Over al myn ziel bevrijdt
 
Tegen duyvels list en strijdt.

 
Als de bleeke doodt sal komen
 
Sult gy my dan ook vervromen,
 
Als mijn bange Ziel vol schrik
 
Geven sal den lesten snik
 
Aen die uur' is 't al gelegen,
 
Op het eynd' dan van myn wegen
 
Als het op een scheyden gaet
 
En Godts Oordeel voor my staet,
 
Komt dan Engel my bevrijden
 
Wilt kloekmoedigh voor my stryden,
 
Doet my wel indachtigh zijn
 
Jesus Wonden en sijn pijn:
 
Want het steunsel van te hopen
 
Syn vyf Wonden die staen open,
 
Het is Jesus dierbaer bloet
 
Dat my Saligh maken moet.
 
En Maria vol genaden
 
Hoop' ik, en sal niet versmaden
 
Myne suchten voor myn doodt,
 
Neen, 's is troostigh in den noodt
 
Als ik dan de doodt sien naeken
 
En den pyl sien veerdigh maeken,
 
Dunkt my goet, eer hy my wondt
 
't Samaritaensche Vrouwkens vondt.
 
Eer ik in den Heer ontslape
 
Ik met haer twee houten rape
 
O twee houten! O dat Cruys! 
 
Is den schroom van 't helsch gedruys.
 
Saligh Cruys soo rijk beperelt!
 
Grooten Standaert van de werelt
 
Waer op Christus is geplant
 
Die vyf Wonden open spant,
 
Saligh Cruys door dees vyf Wonden,
 
Waer op wy ons hope gronden
 
Altijdt toevlucht in den noodt,
 
Maer besonder in de doodt.
 
Als den aesem, als het leven
 
Nu op 't eynde gaen begeven,
 
Als de gen' die by my staen

 
Seggen: 't is met hem gedaen:
 
Dan sal ik met vast betrouwen
 
Jesum aen het Cruys aenschouwen,
 
Ik sal met den Moordenaer
 
Nemen tijdt en Wonden waer.
 
'k Sal hem drucken aen mijn herte
 
Tot verlichting' van mijn smerte
 
Sijn vyf Wonden zijn alleen
 
Mijnen troost, en anders geen.
 
Och! wat troost sal my dat geven
 
Op het eynde van mijn leven,
 
Als het Cruys sal voor my staen
 
En daer mijnen Jesus aen.
 
Jesus soo doorwondt, doorsteken,
 
Uyt wiens Wonden Balsem leken,
 
Die ons Sondaers heeft bemindt
 
Meer als Moeder oyt haer kindt.
 
Soeten Jesus Vriendt der vrienden
 
Wat een vlam gonk u verslinden
 
Als gy stierft de bitter doodt?
 
Och u Liefde is te groot
 
Sulk een doodt voor sulke Menschen
 
Ach! wie had dat derven wenschen?
 
s'Vaders Woordt, en eenigh Soon
 
Treedt en daelt uyt sijnen Throon,
 
En neemt aen des werelts sonden
 
En betaelt die met sijn Wonden
 
En omhelst die vreedtste pijn,
 
Op dat ik sou Saligh zijn.
 
Saligh hop' ik, sal ik wesen
 
Door uw' Wonden uytgelesen
 
Door uw' Wonden door u Bloedt
 
Hop' ik Jesu 't eeuwigh goedt.
 
Wilt den vyandt my bekoren
 
Seght hy dat ik gaen verloren,
 
Ik sal roepen, dreyght hy my,
 
Jesus, Jesus staet my by,
 
Jesu in u open ermen,
 
Jesu wilt my daer ontfermen

 
Jesu mijn Samaritaen!
 
Jesu bloedigh Pellicaen!
 
Als mijn leden dan gaen beven,
 
Als de krachten my begeven,
 
Als mijn lippen worden peirs,
 
Als ik houden sal de keirs,
 
Laeft my dan met die Syropen
 
Die uyt uwe Wonden loopen,
 
Geeft my in die bange ur
 
Van dit dierbaer Confitur.
 
Wilt Maria my geweerden
 
Dan wat van u seven Sweerden,
 
Laet my van u droefste pijn
 
In mijn doodt deelachtigh zijn.
 
't Paradys dat is gevonden,
 
Door u droefheyt, door sijn Wonden
 
En ik geef heel onbevreest
 
In sijn Wonden mijnen geest.
 
Leert my Engel die nu eeren,
 
Overdenken Mediteren,
 
En uyt alder ziele kracht
 
Die doorgronden dagh en nacht.
 
Laet my nu uw' Leer-kindt wesen,
 
Leert my ook dit Kransken lesen.
 
Op dat ik met hert en mondt
 
Groet sijn vijfd 'er hande Wondt,
 
Och dat uyt myn hert ontsprongen
 
Duysent Cherubinsche tongen!
 
Och dat in mye ziele quam
 
Eenen Seraphin vol vlam!
 
Dat de blaeders van de Boomen
 
Dat het riedt lankx al de stroomen,
 
Dat het groen ontelbaer gras
 
Ieder een Trompette was:
 
Op dat sy met hunne slagen
 
Heel de werelt mochten dagen,
 
Dat 's u Wonden, dat 's u Bloedt,
 
Vielen allen daegh te voet:
 
Wonden waren dan geen Wonden

 
Sonden bleven dan geen sonden,
 
Want dat waer troost in uw' pyn
 
En wy souden Saligh zyn.

ANNA VERBRUGGEN t' Antwerpen van seer eerlijke Borgers geboren, heeft haren Vader seer jonk, en ses kinderen achter-latende verloren. Sy is hier op het groot Beggyn-hof binnen Mechelen Beggyntjen geworden den 14. Mey 1652. en heeft in veele deughden uytgeschenen, was seer devoot tot de H. Moeder Godts Maria en socht out en jonk daer toe te verwecken. Want alsoo sy in twee huysen gewoont heeft, alwaer ook jonge Dochterkens woonden, van de welke de sommige op dit Hof Beggyntjens geworden zijn, die bekennen alle hunne Oeffeningen en Devotien van haer geleert te hebben. Sy heeft veele jaeren in groote eensaemheyt en afgescheydentheyt geleeft, soo dat men van allen dien tijdt weynig oft niet en connen achterhaelen. Sy heeft haer met consent der Oversten in de Infirmerije begeven, alwaer sy den kanker heeft ghekreghen in haer been, en doen is haer overgroote patientie kenbaar geworden, want den Barbier Meester Renier die wel twee jaren het selve heeft gemeestert, heeft seer dikwils naer haer doodt geseydt Anna Verbruggen is een Heylige. Sy en heeft noyt geclaeght oft gekreunt: ende eenpaerlijk de meyssens alle dry Beggyntjens segghen dat sy noyt ievers van claeghde, maer dat sy seer vredsamig en patientig was. Sy is overleden der 29. Augusti 1707. en op het Kerk-hof begraven.

Vorige Volgende

Het groot Beggyn-hof van Mechelen Is begonst ontrent het jaer 1207. en was, eert verbrandt is geweest, soo, oft noch prachtiger als nu.

Hier volgen sommige van de welke men noch jaer noch dagh en weet, ende voor eerst van een Beggyntjen die de potagie schept.

Van een Beggijntjen met Jesus gemeyn.

Van een Beggijntjen die haren vinger op-steekt.

Van een onverstorven Beggijntjen.

Van een traegh Beggijntjen.

Van een ander Beggijntjen getemteert om uyt te gaen.

Van een Overste, ende van Anna van den Dael.

Van een Beggijntjen die den brandt belet.

Wat voor een Man geweest is den Eerweerdigen Heer Antonius Vervoort.

I.

II.

III.

IV.

V.

VI.

VII.

VIII.

IX.

X.

In den eersten Pater noster

In den tweeden Pater noster

In den derden Pater noster

Van Jouffr. Maria Schoeff.

Van de Reliquien.

Door den eersten Pater noster

Door den Tweeden Pater noster

Door den Derden Pater noster

Cransken van de H. Engelen.

Door den Eersten Pater noster.

Door den Eersten Ave Maria.

Door den Tweeden Ave Maria.

Door den Derden Ave Maria

Door den Tweeden Pater noster

Door den Vierden Ave Maria

Door den Vyfden Ave Maria

Door den Sesden Ave Maria

Door den Derden Pater noster.

Door den sevensten Ave Maria

Door den Achsten Ave Maria

Door den Negensten Ave Maria

Rym Gebedt tot den H. Engel Bewaerder.

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

datums