|
| |
Gendt.
HEt groot Beggyn hof van Gendt opgekomen in 't jaer 1234. in 't welk is geweest een seer devoot Beggyntjen, die sy MATTEKEN noemen, de welke met 'er herten en werken, de ingestelde statuten punctuelijk onderhiel. De reden en 't gebedt waren haer Meesterssen binnens huys, buytens alle Jouffrouwe groot Hof -Meestersse. Sy hadde een geweldige genoechte in 't lesen, ende de Wet des Heeren overdenckte sy dagh en nacht, met sulk een volherdigheyt, ende neerstigheyt, datse geen ander spijse bynaer van doen en hadde. Evenwel, gelijk de menschelijke nature lichtelijk beroert wordt, soo heeft sy eens yet, ken weet niet wat, door crankheyt gevoelt, siende dat haer Mede susters slempten, en bancketteerden, ende willekom waren by de vrienden: sy in tegendeel, qualijk en hadde waer by te leven, en gelijk van een yeder verstooten wierdt: 't welk sy hooger opnemende, en met een onsteken hooft herknauwende, is sy opgestaen ende naer de Kerke gegaen, om voor het Crucifix ('t welk altoos haren eenigen toevlucht was) haer klachten te doen, verhopende dat hy haer soude aenhooren.
Sy begint dan met een weemoedigh herte, niet sonder tranen te seggen, datse alleen droevig leefde, en gelijk een nacht-rave t'huys sat, en datse noyt te bruyloft geroepen en wierdt. Wonderlijke | |
| |
sake! den Heere wiens wellustigheyt is te zijn met de kinderen der menschen, heeft haer van het Cruys aengesproken, ende geseydt: Gaet en seght aen de groote Jouffrouw, datse u desen dagh moet tracteren. Sy hier op: wel Heer, sy en sal dat niet doen, noch my gelooven. Gaet, seght wederom den Heere, ende dese sullen de teekenen wesen, dat ik u gesonden hebbe. Gy sult haer seggen, dat haer gewoonelijke gebeden noch niet volyendt en zijn, boven dien dat haer Zaye hembde, datse uytgelaten heeft, om morgen aen te doen, ontnaeyt zynde, mijn Moeder met eenen rooden draet vermaekt heeft. Matteken is hier me aengegaen, en heeft aen de groote Jouffrouw vertrocken, al watter geseydt en geschiedt was. Sy over dese wonderheden teenemael verbaest, loopt boven naer haer kamer, om te zien dat woordt dat gedaen was, en den Heere haer hadde gethoont. Sy is gecomen, sy heeft gesien en bevonden, dat het soo waerachtigh was: ende op den selven tijdt wierdt sy indachtigh, datse haer getijden noch niet en hadde gelesen. Dan tot Matteken weer komende, heeft sy geseydt, nu sien ik wel, en geloof ik u, dat gy van Godt gesonden zijt, want niemant als hy alleen en cost dat sekerder weten. Comt dan binnen, en heden (alswanneer gy den Heere hebt verdient te hooren spreken) suldy met my blyven eten. Sy zijn alsdan in de eetkamer gegaen, ende t'samen vrolijk geweest. Naer de tafel is Matteken wederom naer de Kerke gegaen om Godt te bedanken, ende in de stemme des verheugens, ende belijdens, is haer ziele uytgestort, seggende, Want ik sal doorgaen tot de plaetse des wonderlijken Tabernakels tot ten huyse Godts, en heeft soo haren geest gegeven, ende door een salige doodt, vervoert tot d'eeuwige ruste. En strakx hebben de klocken van selfs beginnen met soet accoort, aengenamelijk te luyen. 't Welk als ongewoon, heeft al het volk uytgeroepen, ende komende in de Kerke, hebben bevonden dat Matteken doodt en stijf was, nochtans Godt | |
| |
(aen wie alle dingen leven) op haer knien biddende: 't welk allegaer siende smiltende van devotie, hebben eenigen tijdt verwondert blyven staen, en alse nu genoegh gesien hadden, hebben haer Lichaem in haer faillie gewonden, en soo begraven, wiens graf men noch siet, en wordt in eeren gehouden.
't Is naderhandt gebeurt, datmen by 't selve een ander graf maekte, uyt het welke eenen seer aengenamen reuk quam: dit wierdt aen de groote Jouffrouwe overgedragen de welke seyde geen wonder te wesen, mits het sout der aerde ende het licht der werelt onder het koren vat, niet aen allen en lichte, de gene die in huys zijn: och Godt gave sy eens op den kandelaer gestelt wierdt! Hier en tusschen om dat dit niet sonder oorlof en magh geschieden, en van hooger handt moet komen, laet ons noch voor eenigen tijdt de verootmoedighde beenderen laten rusten, tot dat Godt gelieve die te verheffen, ende heeft soo doen het graf sluyten. Tot een eeuwige gedenckenisse van dese wonderlijke geschiedenisse, wordt alle jaren dysendagh op den Vasten avondt op het Hof een solemnele Misse gesongen, de welke men noemt Mattekens Misse, ende de groote Jouffrouw noeyt op dien dagh alle de Beggyntjens, en sy heeten dat Mattekens feest, ende het broodt dat tot dien eynde particulierlijk gebacken wordt, noemen sy ook Mattekens broodt, 't welk soo het op de tafel geweest heeft, niet meer en bederft oft beschumelt: jae 't is lest geschiet, dat seker Beggyntjen een stucxkens van dat broodt gesonden heeft aen eenen die de cortse hadde, die soo hy het geproeft hadde, verlost en genesen is geweest: van 's gelijcken eenen anderen die met den loop lagh: waer uyt genoegh blijkt van wat verdiensten Matteken voor Godt is. Het Crucifix dat Matteken aengesproken heeft, sietmen noch in de Kerke, en wordt met groote devotie van 't volk besocht, eensdeels uyt | |
| |
verwonderinge van 't mirakel, ten anderen om dieswille dat die de welke voor 't selve bidden verlost worden van hun qualen en ziekten, daerse mede beladen zijn. Sy knielt daer voor, den gecruysten Heer met geboogden hoofde en open mondt, schijnt alsgelijk noch haer aen te spreken, en verwekt de menschen tot groote devotie. Uyt Ryckel, en relaes der Beggyntjens.
Men verhaelt van noch een ander Beggyntjen van het selve Hof, 't welk snachts naer de Kerke comende, dat de deuren van selfs voor haer open gingen, ende de lampen ontsteken wierden door een onsienelijke handt. Uyt Ryckel.
| |
Eensaeme Beggyn.
't Is van over d'hondert jaren geweest, dat d'Ouwerlingen van het groot Beggyn-hof van Gendt, aen de nieuwe aenkomende Beggyntjens vertrecken, hoe dat daer een Beggyntjen was de welke op het Hof soo d'eensaemheyt beminde, datse al verfoeyde 't gene dat noch Hemels, oft den Hemel niet en raekte. Dagh en nacht was sy in 't gebedt, Godt alleen getuygen nemende van hare geduerige oeffeningen. En om dieswille dat sy soo vluchte alle geselschap, heeft sy den naem gekregen van een eensaeme Beggyn. Sy was gewoon te seggen den nacht is myn verlichtingh, in myn wellusten, 't welk den duyvel siende, en benydende, heeft eens haer keersse uytgeblasen: maer sy met een kloek gemoet seyde, gy en sult my niet verva[ert m]aeken gy helsche beest als gy zijt, om uwen [w]ille en hebbe ik niet begost, noch om u, spyt [...] hert, en sal ik ophouden van bidden. Uyt Ryckel.
ELISABETH SMEYS noch jonk Beggyntjen zijnde te Gendt in het groot Beggyn-hof, en Godt met eenen grooten yver dienende, heeft wonderlijke quellingen van den duyvel onderstaen: die | |
| |
sich nu alleen, dan al veel t' samen aen haer verthoonden, nu als eenen afgrijsselijken draek, dan als een schroomelijk Verken: van den eenen wierdt sy geslagen, van den anderen getrocken obbel en tobbel, dan om hoogh geheven, dan beneden gesleurt, jae soo deerlijk datse haer een rubbe hebben in 't lyf gebroken, maer sy soo cloek als patientigh, heeft al dat helsch gespuys overwonnen: en als de beeldt-stormerye in Vlaenderen begost, is sy met noch een ander Beggyn naer Bergen in Henegauw gevlucht, alwaer sy den stilstandt der vervolginge verwachtende, is haer in den zin gevallen het mirakuleus beeldt van onse lieve Vrouwe te Chervien te gaen besoeken: eens twee en dry keeren geproeft hebbende om te voet daer henen te gaen, en niet connende, is 'er ten lesten met groote moeyte op eenen wagen geraekt, alwaer sy (naer dat sy twaelf jaren gebreeckelijk was geweest) subitelijk genesen tot groote verwonderinge van alle die daer tegenwoordigh waren: dan Godt en sijne goedertieren Moeder lovende en bedanckende, volghde teenemael in 't wit gekleedt de Processie, Men siet ter plaetse 't selve mirakel met alle sijne omstandigheden uytgeschildert. Uyt Ryckel.
NICOLAA of CLAESYNNE NIEUWLANT Beggyne van 't groot Beggyn hof te Gendt, was seer verlicht, en hadde veele goddelyke openbaringen. T' scheen datse geen tonge en hadde, om dieswille datse, al haer dingen gewoon was in 't stilte te doen, en qualyk een woort en sprak, men hoorde maer [...] suchten die sy naer den Hemel sont, en sy en hefte noyt haer ogen op, als om die derwaers tot Godt te stieren. Sy waeckte ende badt sonder ophouden, en 't gene datmen van Godt seght, dat hy heeft een groote ooge om dieswille dat hy 't al siet, een machtige handt om dieswille dat hy 't al uytwerkt, ende eenen grooten voet, om dieswille dat hy op alle plaatsen is: maghmen | |
| |
eenigsints ook van dese Maeght seggen, te weten, geweest te zyn eenen geest met Godt, niet sulken als haer benyderssen, oft wederspannige uytgaven, maer sulken die met Godt altoos aenhiel, en vereenight was. Dese eens opgetrocken in den Heere, ende van de aerde hoogh verheven, is met sulk een claerblinkende licht omringelt gesien geweest, dat de oogen der besienders op 't selve schemelden, ende met woorden niet en conden beduyden. Dese wonderlyke haers veranderinge heeft gesien, Elisabeth Marck ook Beggyntjen van den selven Hove, haer aensicht, te weten, als de Sonne syn straelen uytschietende, ende al watter ontrent was verlichtende.
Men leest dat Moyses wenschte het aensicht des Heeren te sien, ende hy en heeft t' geluck maer gekregen om syn achterste te sien, want hadde hy hem van vooren gesien, syn oogen en souden 't selve niet connen hebben verdragen. T' welk ook Nicolaa scheynt uyt een behendigheyt gedaen te hebben, merckende dat sy bevonden was, heeft haer ommegekeert, op datmen haer blinkende aensigt niet soude gesien hebben, ende tot den Heere geseyt: treckt af, ô Heer, en wederhout d' invloyinge uwer overvloedige gratie, want het vat der sterffelyke krankheyt en kan sulk een licht niet verdragen, uytgenomen die welkers wandelinge is in de Hemelen. Soo is sy dikwils nog claerblinckende gesien geweest commende van de Tafel des Heere. Dry dagen somwylen opgetogen in den Heere als oft sy uyt haer selven waer geweest, op vier en twintig uren qualyk iet nuttende om haer te ververschen, 't welk van hare bywoonende Susters noch moest met gewelt in den mont gegoten worden, oft anders te vreesen was, dat sy by gebreck van noot-druft besweken soude hebben: want sy at geweldig sterck en oock wat goets, om welke reden syn Hooghweerdigheyt Vander Linden een quaet vermoeden van haer kreeg, mits al sulke | |
| |
brasseryen aen teere en eerlyke Maegdekens, die by naer gedurigh sitten, mistaet, nochte veel van doen en hebben om de nature te voldoen. Maer diese wel kenden, wisten haer hier van lichtelyk t' excuseren seggende dat het veel eten hun niet wonder en docht, want al hadde sy drymael meer g' eten, sy sout verteert hebben om de groote hitte van haer mage. Den voormelden Bisschop van Gent om haer beter te proeven heeft alle haer costelyke dinghen aengeslaegen en publiekelyk doen verkoopen. Sy hadde schoon gleyse werk en costelycke potten van groote weerde. Dit heeft ghedaen myn Heer van Pullen, (vanden welken wy sullen spreken ende syn leven by brengen onder de Beggyntjens van s'Hertogenbosch) en waerom? om dieswille dat het hem soo belast was.
Maer hoe meynt gy dat Nieuwlant desen sit ende vercoop-dagh verdragen heeft, teenemael met een bly gelaet en gesedt gemoet, geluckig haer achtende, datse sulke eene soete beroovinge haerder meubelen leyde: en als de vrienden seer edel en aensienlyk binnen Gendt haer vraegden hoe datse alsulk een ongelyk tegen recht conde verdragen? antwoorde sy: Godt die doet dat, en sal ik klaegen? Onsen Bisschop beproefde haer al nog op een haerter maniere: want om dat sy altyt by eenen Biechtvader gonk, heeft haer verboden meer aen dien selven te biechten, haer gevende eenen anderen. Sy heeft boven dien in veel andere deugden uytgeschenen, de welke sy om d' ydele glorie te schouwen wist op wonderlyke manieren voor de oogen der menschen verborgen te houden. Sy is gestorven in't jaer 1611. Uyt Ryckel.
|
|
Auteursrechtvrij