Het leven van de seer edele doorluchtighste en H. Begga, hertoginne van Brabant, stightersse der Beggynnen

Met een cort begryp van de levens der salige, godtvruchtige en lof-weerdige beggyntjes der vermaerde en hoogh-gepresen beggynhoven

[p. 10]

Voor-reden.

ONder alle de veelderande ghemeynten oft vergaderinghen van gheestelijcke vrouwpersoonen, en isser gheen hier in onse Nederlanden die in 't getal te boven gaen de Beggynen die 't samen woonen, ende nochtans verscheyden in een, om soo te seggen huysgesin, ende elck een onder haer eygen dack en tusschen haer eygen muren. Sy schijnen altemael in elcke stadt een cleyne Stadt te hebben, in de welcke de Kercke, als voor een Raets-huys gherekent is, ende sy te samen vergadert, maecken met haere hemelsche gebeden ende gedachten een Christelijcke gemeynte ingestelt van de H. Weduwe Begga, en niet van sekeren Lambertus Begius, gelijck sommige seggen, sonder reden: mits dat dit woort Beggyn-Hof compt uyt het Hof van de de Princesse de H. Begga t'welck vol Beggynnen, was welcke haer leven involghden. Voorders het Beggyn-Hof van Vilvorden te Steenvoert is gestight in't Jaer 1029 en diens-volgens meer als 130. Jaeren voor Lambertus tijdt, t' welck men blijckelijck toondt uyt de besegelde brieven der Regeerders van de Stadt Vilvorden. Welcke autentique brieven en segels gesien, gekeurt, en geapprobeert sijn geweest van den Aerdts-bisschop van Mechelen Jacobus Boonen, van Chrysostomus Henriques Cronologist en Historie schrijver van d'Order van Cisteaux. Van den Eerw: P. Henricus Lancilotus van d'order van den H. Augustinus, en Doctoor in de H. Godtheydt binnen Loven, ende van den Apostolijcken en Keyserlijcken Notaris

[p. 11]

in den Raet van Brabant geadmitteert Guillielmus Hugo. uyt welcke brieven ende attestatien den mont gestopt wordt van alle de gene die seggen, dat den voorseyden Lambertus Begius soude instelder zijn van de Beggynnen, want zy hebben haeren naem van de H. Begga, gelijck de Clarissen van de H. Clara, de Bernaerdinessen van Sinte Bernaert. Aen die ons opworpen dat Martha van het nieuw ende Judith van het oudt testament ook in de kerkelijcke schriften Beggynnen worden genoemt: antwoordt ick, dat alle Religieusen in de selve alsoo meer als eens genoemt worden: noch-men moeten niet hooren naer die de welcke roepen dat den selven staet der Beggynnen, van Clemens den vyfden gedoemt en afgewesen is, mits sijne Bulle maer teghen de Beggynnen van Duyts-landt is uytgegeven, en niet tegen die van Nederlant: ende gelijck hy die van Duyts-landt seer heeft mispresen, soo heeft sijnen naervolger Joannes den XXII die van Nederlandt hoogelijck gepresen, als blijckt door sijne Pauselijcke brieven aen verscheyde steden afgesonden. Ende al-hoe-wel de Beggynnen in diversche steden ievers in, luttel of veel, verschillen in't habeyt, comen evenwel nochtans over al, over een in't point van suyverheyt en gehoorsaemheyt die zy beloven soo lank als zy in hun habeyt sullen persevereren. En mits dat elck een sijn middelen besonder is bestedende ende gebruyckende, soo en vallense hun ghemeynte met geen kosten lastigh, ende gelijck zy in noodt van hunne Ouders onderhouden worden, soo comen zy oock met handt ende hulpe hunne Ouders te

[p. 12]

gemoet, en toonen dat zy kinderen zijn. Hebben zy gheen erf-goederen oft niet ghenoegh om te leven, zy zijn nerstigh en sorghvuldigh: ende dewijl zy over hun goet vry recht ende ongebonden wille hebben, soo zijnse weldoende eensdeels aen hunne vrinden ende bloet-verwanten (t'welck hun vryheyt is) eensdeels aen hunne borgereye t'welck hun mildigheyt is. T'is een godvruchtige instellinge die van sommige Pausen als van Innocentius den IV. Urbanus oock den IV. Joannes als geseyt is den XXII. van Adrianus den VI en andere naervolgende is gepresen en geapprobeert geweest, stellen de selve onder de directie van de Hooghweerdige respective Ordinarissen (Arschot uytgenomen) onder welckers bisdommen zy schuylen oft woonen. Uyt de levens van de H. Begga en van den Saligen Lambertus sal genoegh blijcken t'gene wy van den Oorspronck der Beggynnen hebben geseydt. Ick en wil daerom nochtans soo seer niet besorcht zijn om dese Instellinge ouder te maecken als om de selve wel te doen onderhouden, ende de verslappingen de gene door onse naturelijcke bedorventheyt allenskens daer in sluypen, door een geduerigh waecken en bidden uytroyen. Men moet soo oock seer niet roemen op de menighte en de groote van de Heylige die in dese ingestelde vergaderinge geleeft hebben, ende hier noch sullen by een vergaederen, als wel om de selve trachten naer te volgen, en sich voor Godt te verootmoedigende, siende dat dese soo vlytelijk den wegh des Heeren geloopen hebben, daer wy die selve beloften gedaen hebben gelijck zy, soo traegh in voorts-gaen: en mits uyt sommige Hoven ick

[p. 13]

door my selven, en oock door andere, dickwils soo door brieven, als versoeck alles niet en hebbe connen verkrijgen; soo wordt ick bedwongen die wel rieckende blommen onder de doornen van ontwetentheyt te laeten, tot dat een soeter bedacht die uyt-bringe, t'en waer zy oock wilden uyt-gelesen maeghden, die zy hebben, in't heymelijck houden, en met het kleet der schamelijcke ghesedigheyt tot den dagh des oordeels (als wanneer alle die overgebleven zijn) ontdeckt sullen worden. Maer mits wy t'selve niet uyt een lichtveerdighe faem oft naem, die als eenen roock verdwijnt, maer alles tot meerder glorie Godts en uyt liefde der deughden doen: soo ist dat wy geeren de manachtige daden der Maeghden en Weduwen, die in die Hoven geschiet zijn, beschrijven, op dat andere door hun exempel die neerstelijck souden op-voeden, eerst het quaet kruydt der onvolmaecktheden ten onderbrengen, om daer naer de schoone blommen der deughden te plucken. Want de woorden alleen aenlocken, maer de voorbeelden trecken, op dat zy oock getrocken zijnde door den reuck alsulcker deughden mogen de begeerte krijgen om hun naer te volgen, want naer 't seggen van den Soeten Bernardus, Serm. 5. festi om: SS. de gedachtenisse van de levens der Salige zijn elck als glinsteren, jae als brandende tortsen de welcke de devote ghemoederen ontsteken. Daerom condt gy hun niet achtervolghen in groote penitentien te doen, leert ten minsten uyt hun, uwe passien breken, ende een weynigh u versterven, gaen hunne ontgeestingen ende he-

[p. 14]

melsche jonsten boven het begrijp van u verstant, leerdt in hun ten minsten verwecken eenige acten van liefde, want door de liefde kondt gy Godt genieten. Desen voorders mijnen cleynen aerbeyt in't licht comende sal misschien noch veel andere by-brengen de welcke door onachsaemheyt noch liggen in de duysternissen van d'onwetentheydt. Want het meeste deel van de Heyligen heeft Godt geschickt op dat zy ons souden dienen voor spiegels om de selve naer te volgen: ende al-hoe-wel wy mercken dat wy verre van hun deughden zijn, en moeten wy daerom den moet niet laeten sincken, maer doen het gene wy connen: van Godt vraghen het gene wy niet en konnen, en hy die can, sal ons helpen van trap tot trap doen op-klimmen om de heyligen naer te volghen en met dese hier naermaels de selve glorie te genieten.

Het gene, dat u met de goddelycke gratie tot een gestadige navolginge van uwe godtvruchtige voorsaten in uwen roep behoort te bewegen, is een aendachtige bemerckinge van uwen roep, ende dat na vele gebeden ende naer een rype beberadinge dese maniere van leven aengenomen hebbende, sekerlyck gelooft ende betrouwt dat u Godt uyt de wereld tot dese geestelycke vergaderinge geroepen heeft; op dat gy volgens syne vermaninge door den Apostel Paulus ad Epes. 4. Heyligh zyt, onbesmet in syn aensicht, door de liefde die soo den H. Thom. segt^* u rechtveerdig en heyligh maeckt, ende door een onderhoudinge van uwe belofte van in onderdanigheyt ende suyverheyt te leven naer uwe statuten en u doet

* in illum locum c. 4.

[p. 15]

verdienen een vermeerderinge der rechtveerdigheyt, ende heyligheyt, gelyck het H. Concilie van Trenten verklaert ses. 6. justificat. cap. 10. Daerom raet u Christus, Apocal. 3. v. 18. gelyck hy den Bisschop van Loadiceën raede, vierigh gout, dat is een vierige liefde, te koopen, op dat gy ryck wert in geestelycke goederen. Ende die vierige liefde, segt Dionysi Carthusian. in illum locum en kooptmen niet door eenige tydelycke sake, maer met goede wercken, met gedurige gebeden, door wercken van bermhertigheyt, door oeffeningen van penitentie, met de verachtinge van alle tydelycke saken, ende met den alder-liefsten penninck van sy selven, ende met de verloocheninge van den eygen wille.

Gebruyckt die middelen, ende besteet alle mogelycke neerstigheyt om die vierige liefde te bekomen ende gestadighlyck in u te bewaeren, en vliedt allen noodeloosen uytganck, ende wereldtsche bekommeringen, en hanteringe met de wereldt, en alle liefde van de wereldtsche goederen, en al dat de liefde Godts in u kan hinderen, of verminderen; op dat die sonder op-houden u dryve tot een onderhoudinghe van uwe belofte van in onderdaenigheyt ende suyverheydt te leven naer uwe statuten, en in u geensints en verslappe; soo dat gy door haere, verslappinge valt in een overtredinge uwe beloften ende statuten, ende door een geduerigheyt der overtredinge die ghy merckende niet en acht ende niet en seght te beteren, in een waerschijnelijcke verachtinge der selve, die volgens de gemeynelijcke leeringe der Godts-geleerde doodelijck is. Ende siende dat andere die

[p. 16]

beloften ende statuten overtreden, en laet u niet voorstaen dat de sonde minder is, om de menighvuldigheyt der overtredingen: om dat alle die den breeden wegh ingaen (het welck doen alle die leven in een overtredinge van haere beloften ende statuten) al is't datse vele zijn, ende malckanderen volghen, naer hunne verdoemenisse loopen soo Christus seght Matt. 7. v. 13.

Om alsoo niet te verslappen inde liefde Godts, ende door haere verslappinge niet te vallen in een overtredinge noch in een verachtinge van uwe beloften ende statuten, is het geraedigh onder-tusschen naer een neerstigh ondersoeck ende bemerckinge van uwe gebreken en overtredingen, ende naer een acte van berouw over de selve, voor het Crucifix, of voor het Alder-heylighste Sacrament uwe belofte te vernieuwen; op dat door de vernieuwinge van uwe belofte gedaen uyt liefde, de liefde Godts oock in u worde vernieuwt ende vermeerdert. Ende gelijk eenige godvruchtige Religieusen haer gewennen alle dagen hare belofte der Religie voor het Cruycifix of voor het Alderheylighste Sacrament in het gebedt, oft de Communie gedaen hebbende te vernieuwen, ende met die vernieuwinge gestadighlijck haere belofte voor oogen hebben, ende groote gratie met onderhoudinge van haere belofte van Godt ontfangen; alsoo behoort oock gy lieden u te gewennen alle dagen uwe belofte te vernieuwen, om met die vernieuwinghe ghestadighlijck op uwe belofte te peysen ende van Godt de gratie tot haer onderhoudinge vereyscht te bekomen. In dien het u

[p. 17]

moyelijck dunckt, soo te leven, het is soet aen den genen die bemint seght den H. Augustinus, serm: 12. de verb. Apost. Cap. 7. Ende daer-en-boven aensiet de voor-gestelde.

Couragie couragie dan gy suyveren en Maeghdelijcken krijsheyt der beggynen, soo magh ick U.L. noemen om de menighvuldigheyt: Ende al-hoe-wel gy-lieden niet en zijt met een regulier slot gewapent, daerom nochtans en gebreeckt U.L. d'occasie niet om gelijckelijck de verdiensten van de besloten Cloosters te becomen d'welck sal zijn, als ghy met een vlytigh en frisch gemoet teghen het oudt serpent zijt vechtende en van al het gene dese werelt voorstelt met een inwendige sorghvuldigheyt U.L. hert zijt af treckende, ende met een aendachtige wackerheyt de vleyende aenlocksels des vleesch schouwende, als wel met meerdere vryheyt niet uyt droefheyt, oft noodt U.L. staet behelsende: aensiet de voorgestelde Croonen de welcke aen de beginnende zijn belooft, en aen die de welcke tot het selve toe sullen persevereren van Jesus Christus der Maeghden bruydegom met blommen verciert, op het hooft sullen gestelt worden. Maer eer ick dese voor-reden sluyte moet ick noch een waerschouwinge geven om ghemackelijcker te vinden t'gene jemant soude soecken, soo sullen wy in ons beschrijven den A. B. C. volgen; en alsoo sal het connen ghebeuren dat de laetste de eerste sullen wesen, ende de eerste de laeste: en al-hoe-wel veel in die geroepen, de luttel uytvercoren die wy hebben connen achter-haelen, sullen wy hier by brengen, en beginnen van de H. Begga als Fondatersse en Patroonersse.