Leesidee. Jaargang 6

[p. 33]

Whitbread Book Awards 1999

De sinds 1971 toegekende prestigieuze Whitbread Book Awards mogen dan de internationale uitstraling van de mediagenieke Booker Prize ontberen, toch behoren ze tot de belangrijkste literaire onderscheidingen in Groot-Brittannië. Schrijvers die meer dan zes maanden per jaar hun hoofdwoonplaats in het Verenigd Koninkrijk of Ierland hebben, komen in aanmerking. Opvallend is de diversiteit aan genres die een bekroning te beurt vallen. Voor volwassenenliteratuur zijn er vier categorieën: ‘Novel’, ‘First Novel’, ‘Biography’ en ‘Poetry’. De winnaar (goed voor £ 2000) wordt telkens uit een shortlist van vier boeken verkozen. Bovendien vormen de vier laureaten samen de shortlist voor de Whitbread Book of the Year, waarvoor de winnaar £ 21.000 in ontvangst mag nemen. De jeugdliteratuur kent maar één onderscheiding: de Whitbread Children's Book of the Year Award, goed voor £ 10.000. Uitzonderlijk mag ook de winnaar daarvan dit jaar meedingen voor de Whitbread Book of the Year.

Wat de Whitbread Novel Award betreft, was de winnaar van 1997, Jim Crace (zie p. 40) met Kluizenaars (Li 1999, p. 532), ook dit jaar van de partij met het voorlopig onvertaalde Being dead. Samen met de voor de Booker Prize genomineerde Michael Frayn (Headlong - Pretmakers in een berglandschap (Li 1999, p. 712)) en Joanne Harris (Chocolat) moest hij echter de duimen leggen voor Rose Tremain (zie ill.) met Muziek en stilte, die daarmee Justin Cartwright (Leading the cheers) opvolgt.

Bij de Whitbread First Novel Award behoorden Suzanne Cleminshaw met haar pas vertaalde The great ideas (De grote ideeën - een bespreking verschijnt in Li 02/2000), Booker Prize genomineerde Andrew O'Hagan (Our fathers (Li 1999, p. 737)) en Francine Stock (A foreign country) tot de verliezers. In navolging van de vorige laureaat - Giles Foden met The last king of Scotland (De laatste koning van Schotland (Bibnet)) - kaapte Tim Lott met White city blue (een bespreking verschijnt in Li 02/2000) de gegeerde debuutprijs weg.

Voor de Whitbread Poetry Award kon de eind 1998 overleden poet laureate Ted Hughes zijn postuum toegekende titel van vorig jaar (Birthday letters (Li 1998, p. 791)) niet postuum verlengen met Alcestis. En ook de bundels van Michael Hofmann (Approximately nowhere) en Don Paterson (The eyes) konden het verschil niet maken met Seamus Heaney's bekroonde Beowulf (een bespreking verschijnt in Li 02/2000).

Tot slot de Whitbread Biography Award waar slechts twee genomineerden en hun resp. onderwerpen - Nicholas Shakespeare met Bruce Chatwin (Li 1999, p. 632) en Hilary Spurling met Matisse - moesten sneuvelen voor David Cairns tweede deel over Berlioz.

Voor een overzicht van de Whitbread Awards-winnaars kan je terecht op de website: http://www.whitbread-bookawards.co.uk/

Rose Tremain
Muziek en stilte
Historische roman
Scandinavië; 17de eeuw

In de winter van 1629 arriveert de jonge Engelse luitspeler Peter Claire in het Deense koninklijk paleis in Rosenborg om in het orkest van koning Christiaan IV te gaan spelen. Had hij aanvankelijk nog illusies over het luxueuze hofleven, dan worden die hem vlug ontnomen. De orkestleden moeten hun muziek uitvoeren in de ijskoude kelder onder het koninklijke appartement. Zij moeten dag en nacht klaar staan om op bevel de juiste muziek te brengen, aangepast aan de fysieke ongemakken of de gemoedsgesteldheden van koning Christiaan. Peter Claire is uitzonderlijk mooi en trekt op die manier de aandacht van de koning. Christiaan IV benoemt de knappe jongeman tot ‘Engel van de Koning’. Zelf is de koning zo lelijk als de nacht. Claire wordt de toeverlaat voor nachtelijke gesprekken met de gekwelde vorst. Kirsten Munk, de gemalin van de koning, is hem ontrouw. Zij beleeft een bijzonder onstuimige relatie met graaf Otto Ludwig van Salm. Het verhaal wordt complexer wanneer de jonge luitspeler verliefd wordt op Emilia Tilsen. Zij is als gezelschapsdame in dienst van de overspelige Kirsten Munk. Ook Emilia is, net als Peter Claire voor koning Christiaan, steun en toeverlaat van Kirsten Munk. Zij wil Emilia niet aan Peter verliezen. Sterker, zij probeert Claire te gebruiken om haar invloed bij de koning te herwinnen. Wanneer ook gravin Francesca O'Fingal naar Denemarken komt, wordt de situatie voor Peter Claire bijzonder ingewikkeld. In Ierland gaf hij muziekles aan Francesca's echtgenoot; Francesca zelf zocht troost in de armen van de jonge muzikant.

In Muziek en stilte ontrafelt Rose Tremain op verschillende niveau's de liefde: er is de ongecompliceerde liefde tussen Charlotte Claire, Peters zuster, en haar man George Middleton; de gevoelens van Francesca voor Peter; de seksuele drift van Kirsten; de eenzame hunker naar contact van koning Christiaan; de ogenschijnlijk onbereikbare liefde van Peter en Emilia... Tremain overstijgt de historische context van haar roman om een verhaal te vertellen dat van alle tijden is: het verhaal van een liefde tussen twee mensen, die bemoeilijkt wordt door andere verplichtingen. De personages van Peter en Emilia worden door Rose Tremain wat naïef, maar juist daardoor ook ontroerend geschetst. Muziek en stilte is een rijk boek van een auteur die reeds eerder bewees dat zij de historische roman naar een hoog niveau kan tillen. Ze ontving er de Whitbread Novel Award 1999 voor. Aanbevolen!

[Geert Swaenepoel]

Contact, 1999, 479 p., 1200 F, ISBN 90-254-9674-1, Vert. van: Music and silence door Eugène Dabekaussen en Tilly Maters