Annus horribilis
In De ijsstorm voert Rick Moody je terug naar de jaren '70: de beter gesitueerde middenklasse reageert haar frustraties af door zich te buiten te gaan aan seksuele avontuurtjes. We maken kennis met de Hoods en de Williams. Benjamin Hood en zijn vrouw Elena praten amper met elkaar. Verstrooiing vinden zij bij hun buren, zowel in hun verbeelding als in realiteit. En ook hun kinderen spelen seksuele spelletjes met elkaar. Het kan allemaal de eenzaamheid en leegte niet maskeren.
Het boek vangt aan in 1973. ‘Dus laat ik u dit blijspel voorzetten over een familie die ik heb gekend toen ik opgroeide. Er zit voor mij ook een rol in dit verhaal, zoals altijd voor een roddelaar, maar daarover later meer’. Met die woorden begint verteller van dienst, Paul Hood, het verhaal van De ijsstorm. Maar van een blijspel kan nauwelijks sprake zijn. Wel integendeel.
De vader, Benjamin Hood, is een alcoholicus op middelbare leeftijd, gekweld door kankerzweertjes, bang om zijn baan te verliezen. Hij zoekt zijn toevlucht in een seksueel avontuurtje met zijn buurvrouw Janey. Zijn vrouw Elena lijkt afstandelijk en koel. Maar onder de ijsberg laait het vuur van haar fantasie hoog op. Zij raakt opgewonden bij het lezen van Masters en Johnson over impotentie en vindt van zichzelf dat zij tot ‘totale overgave’ in staat is. De 14-jarige Wendy Hood heeft last van de hormonen. Haar oudere broer Paul experimenteert met drugs en is verliefd op Libbets Casey.
De verteller voert je al op de eerste bladzijde mee naar de logeerkamer van de familie Williams. Thanksgiving is net achter de rug. In een soort negatieve litanie voert Moody je bij monde van Paul terug naar de jaren '70 en geeft meteen een rake schets van de periode: ‘Geen antwoordapparaten. En geen telefonische wachtrijen. Geen voicemail. Geen discrecorders, of laserdiscs of holografie of kabeltelevisie of MTV. Geen megabioscopen of tekstverwerkers of laserprinters of moderns. [...] Geen punkrock of post punk, of hardcore of grunge. Geen hiphop. Geen Acquired Immune Deficiency Syndrome of Human Immunodeficiency Virus of geheimzinnige aids-achtige ziekte’. Wanneer Janey niet terugkomt uit de badkamer waar zij haar ‘anticonceptiegeval’ zou aanbrengen, denkt haar minnaar Benjamin Hood eerst dat zij een seksueel getint verstopperspelletje wil spelen. Hij neemt een extra slok uit de fles Finse wodka, wat helpt om zijn onzekerheid te verdringen. Hij put er moed uit, de grote vrouwenjager. In werkelijkheid begint zijn jacht op een vrouw meer en meer te lijken op een zoektocht naar troost. Als Benjamin uiteindelijk het huis van de Williams doorzoekt, ontdekt hij in de kelder zijn dochter Wendy en Janey's zoon Mike met de broek op de enkels.
Eens terug thuis confronteert Elena Benjamin met zijn ontrouw. Waneer Benjamin en Elena later op de avond op een sleutelfeestje bij de buren belanden, loopt het helemaal uit de hand. Janey Williams negeert ostentatief de sleutelbos van Benjamin en trekt erop uit met een veel jongere one night stand. Elena kiest uiteindelijk voor Jim, Janey's echtgenoot. Benjamin Hood slaapt zijn roes uit op de badkamervloer van zijn gastheer. Dochter Wendy is intussen naar het huis getrokken van de familie Williams in de hoop er Mike aan te treffen. Maar die is er niet en ze zoekt dan maar seksuele troost bij zijn jonge broertje Sandy. Ondertussen neemt buiten de storm in alle hevigheid toe. Een storm die op zijn manier als katalysator in het verhaal zal fungeren. Wanneer de morgen aanbreekt, zal niets nog zijn wat het was.
In De ijsstorm doet Rick Moody voor de jaren '70 over wat John Updike eerder deed voor de jaren '60 in Paren en andere romans. Hij schetst een bitterzoete zedenkomedie over huwelijk en seks. Met een scherp oog voor rake details tekent hij een haarfijn portret van de periode, met zijn ongebreidelde seksuele vrijheid, waarachter enkel onmacht, angst en leegte schuilgaan. Wat opvalt, is de rake manier waarop Moody de periode van de jaren '70 neerzet. Een tour de force voor iemand die toen zelf nog een kind was. De onderliggende kilte van het verhaal is een handicap voor de roman, het bemoeilijkt betrokkenheid met de werkelijk lege personages. Psychologische diepgang is er niet echt. Maar die kille leegte zou weleens hét kenmerk van die periode kunnen zijn: ongebreideld materialisme en tomeloze zucht naar vrijheid, die elkaar vinden in een neerwaartse spiraal.
Aan het eind van het boek neemt verteller Paul afscheid en noemt de voorbije periode een ‘annus mirabilis’, een wonderlijk jaar. Toch wel een bizarre betiteling van een jaar waarin het gezinsverband als los zand uit elkaar valt en dat het leven kost aan een van de protagonisten. Annus horribilis had ook gekund en was hier beter op zijn plaats geweest. Want de wonderbaarlijke ijver waarmee de personages zich te buiten gaan aan seksuele esbattementen zijn uiteindelijk slechts een wanhopig gevecht tegen de angst voor de leegte. De ijsstorm doet op een bedrieglijke manier aan een soaproman of -serie denken: seks en (melo)drama worden handig dooreen gemengd. Wie goed leest, voelt echter onder de oppervlakte een schrijnend gemis.
[Geert Swaenepoel]
Rick Moody: De ijsstorm
Contact, 284 p., 740 F ISBN 90-254-1415-X
Auteursrechtelijk beschermd