Leesidee. Jaargang 4

[p. 284]

Poëzie

Poëzie

James Fenton
Gedichten

Met deze ruime verzameling wordt het werk van een van de meest gewaardeerde hedendaagse Amerikaanse dichters bij ons geïntroduceerd. Fenton is een boeiend dichter, omdat hij tegelijk eigentijdse en traditionele elementen in zijn gedichten tracht te integreren. Aan de ene kant heeft hij wel degelijk de verworvenheden van beroemde modernisten als Wallace Stevens en e.e. cummings tot de zijne gemaakt. Daarvan getuigt een opmerkelijke woordprecisie, een voorkeur voor gewoon taalgebruik dat dan plots beeldrijk wordt onderbroken. Aan de andere kant wordt die stijl aangewend voor een soort van eigenzinnige parlando-poëzie, die een hoogst ironische toon combineert met formele procédés zoals eindrijm. De dichter neemt subtiel, maar in niet mis te verstane bewoordingen de eigentijdse samenleving en de moderne mens op de korrel, maar geeft tegelijk blijk van een intens mededogen. Ook het eigen ik ontsnapt op geen enkel ogenblik aan die ontmaskering. Met Eijkelboom had Fenton natuurlijk een gedroomde vertaler, aangezien hijzelf als dichter ook een vergelijkbaar register hanteert. Toch valt op hoe de vertaling globaal nogal mat blijft. Eijkelboom had het duidelijk veel te moeilijk om de erg compacte zegging, met de talrijke herhalingen van woorden en klanken, met de voortdurende woordspelingen en subtiele verschuivingen om te zetten in een even soepel Nederlands. Een grote vertaling is dit beslist niet, maar gelukkig zijn de gedichten ook in hun oorspronkelijke, Engelse versie afgedrukt. Die tweetalige editie vergroot alleszins de leesbaarheid, en daardoor heeft een uitgave als deze toch onmiskenbaar verdiensten.

[Dirk de Geest]

Atlas, 154 p., 800 F

ISBN 90-254-0547-9

Anton Gerits
Asielbeleid

Anton Gerits heeft zich, voor zijn bundel Asielbeleid, duidelijk laten leiden door een klassieke vormgeving. Alle gedichten zijn gebaseerd op het principe van acht versregels en een tweetal (half)rijmklanken. Daardoor krijgt het vers een gedragen en gebonden karakter, zonder evenwel te strak gestructureerd te worden. Thematisch cirkelen deze gedichten vooral rond de vervreemding, die op uiteenlopende wijzen gestalte krijgt. De hedendaagse mens is ontheemd en zoekt, dralend en dwalend, naar een traject dat bij hem past en een bestemming uittekent. De sociale contacten leiden evenzeer tot een zekere vervreemding, doordat het subject niet enkel als vertrouwde, maar ook als een vreemde wordt toegesproken. Daardoor hangt rond deze gedichten soms een beklemmende, bij uitstek unheimliche sfeer. Vooral dat aspect verleent aan deze bundel een eigen waarde, ook al is geen sprake van een meesterlijke poëzie. Gerits is zich, m.a.w. uitstekend bewust van zijn beperkingen en probeert met dat besef zo optimaal mogelijk om te gaan.

[Dirk de Geest]

De Beuk, 65 p., 600 F

ISBN 90-6975-343-X

Guillaume van der Graft
Mythologisch, gedichten, oud, nieuw en herzien

De poëzie van de dichter Guillaume van der Graft blijkt nog steeds een nieuw lezerspubliek aan te spreken. Daarvan getuigt deze nieuwe verzameluitgave. De dichter heeft ditmaal zelf de vorige, wetenschappelijk verantwoorde editie van zijn verzamelde gedichten naar eigen goeddunken veranderd. Sommige teksten zijn weggevallen, andere gedichten zijn geïntegreerd in de vroegere samenhang, en op tal van plaatsen zijn de verzen gewijzigd. Daarbij zijn ook een groot aantal nieuwe, recente gedichten toegevoegd. Kortom, dit is geen wetenschappelijke uitgave, maar een verzameling die als poëzie (en niet als poëziehistorie) gelezen wil worden. Van der Graft - die onder zijn echte naam Willem Barnard bekendheid geniet als predikant - wordt in zijn dichterlijk werk geheel en al gevoed door zijn diepe religieuze inspiratie, maar op geen enkel ogenblik levert dit louter belerende verzen op. Integendeel, steevast slaagt de dichter erin om zijn fundamentele ervaringen uit te spreken in een eigentijds beeldend taalgebruik; de grote verdiensten van Van der Graft en Huub Oosterhuis bij de modernisering van het liturgische taalgebruik (o.a. via de herdichting van een aantal liederen en teksten) zijn algemeen bekend. Dat besef van een funderende transcendentie - het zich opgenomen weten in een ruimere, goddelijke samenhang - blijft ook nazinderen in de recente verzen van de bejaarde dichter, die ‘de overkant’ voelt naderen. Het lijdt geen twijfel dat deze verzameling opnieuw tal van lezers zal kunnen aanspreken en inspireren; toch lijkt het weinig zinvol vroegere edities van Van der Grafts verzamelde poëzie met deze beperkte variatie aan te vullen.

[Dirk de Geest]

De Prom, 813 p., 1290 F

ISBN 90-6801-493-5

Tine Ruysschaert (sam.)
Hoor hoe ik van je hou
Liefde

Tine Ruysschaert verzamelde 50 liefdesgedichten in een klein vierkant bundeltje ter grootte van een cd. Je kan ook de teksten beluisteren op de bijgevoegde cd. De keuze is zeker verantwoord: er staan klassiekers in, maar ook minder bekende gedichten van moderne auteurs, hoewel eerder van de oudere dan van de nieuwste generatie.

Er is duidelijk gestreefd naar verstaanbaarheid, wat enigszins logisch is daar het de bedoeling is de gedichten te beluisteren. Enkele namen: Hanlo, Hanny Michaelis, Ellen Warmond, Michel van der Plas, Hans Andreus, Ida Gerhardt, Hans Lodeizen, Leonard Nolens en J.L. de Belder. Er gebeurt iets wonderlijks als je Tine Ruysschaert die gedichten titelloos hoort lezen. Het is heel mooi, meer dan vakwerk, wat ze doet. Inhoudelijk blijkt dat liefde en dood dicht bijeen liggen. Dit verzorgd uitgegeven bundeltje is een sterke aanrader.

[Hervé Casier]

Lannoo, 60 p. + cd, 495 F

ISBN 90-209-3349-3