Leesidee. Jaargang 2

[p. 202]

Pockets

Van de pocketmarkt

De politie-inspecteurs steken elkaar naar de kroon wat vakbekwaamheid en integriteit betreft, en de privé-detectives zitten elkaar gewoonweg op de lip. Ik wil er niet over klagen natuurlijk, want dat houdt opnieuw een paar heerlijke Rainbow Crimes in: die van John Harvey bv., Margaret Maron of Philip Kerr. Bij Ooievaar valt het opmerkelijke debuut van Michael Cunningham te noteren en een verrassend ‘liefdesverhaal’ van Italo Calvino.

Rainbow Crime

Ze komen in achronologische volgorde, de delen van het Bernie Gunther-drieluik van Philip Kerr. Vorig jaar opende Muntinga met Het handwerk van de beul, deel twee; het eerste deel, Een Berlijnse kwestie, is zopas verschenen. Bernie Gunther is privé-detective in Berlijn, kort voor de Tweede Wereldoorlog. Het is zomer 1936 en Gunther kwijt zich bijzonder goed van zijn eerste opdracht. Te goed volgens sommigen en uiteindelijk gaat zelfs Goering zich met de zaak bemoeien. Philip Kerr heeft zich begin jaren '90 stevig gelanceerd met deze vrij harde actiethrillers. Goede plots, een sterk hoofdpersonage en een verrassende afwikkeling. Deel drie volgt zeer binnenkort.

John Harveys Charlie Resnick opereert in de verpauperde achterbuurten van Nottingham. Hij houdt van jazz, katten en speurwerk in Amerikaanse stijl. In Hartzeer heeft hij te maken met een geschifte moordenaar. Twee vrouwen worden kort na elkaar verkracht en vermoord. De link tussen de misdaden is een contactadvertentie. Harvey is bijzonder sterk in sfeerschepping. Inspecteur Resnick is goed op weg om zich qua populariteit aan een Morse of een Frost te gaan meten. De televisieserie zit daar uiteraard voor veel tussen.

‘Kijk uit voor oude dametjes, want ze zijn keihard, wat ik van mezelf niet kan zeggen’. Een begrijpelijke verzuchting van private eye Kinsey Millhone in B van bedrog, nadat ze door een stel ouwertjes listig om de tuin werd geleid. Ze heeft zodanig in een op het eerste gezicht onschuldig potje geroerd dat ze er op een haar na het hachje bij inschiet. Millhones speurwerk is deskundig en consequent, ze is integer en laat zich door niemand op een zijspoor brengen. Een hardboiled dame die graag vergeleken wordt met Raymond Chandlers Philip Marlowe. Maar Sue Grafton heeft haar personage toch net iets minder hard afgelijnd; ze is wat kwetsbaarder en minder cynisch. Een voortreffelijk uitgetekend karakter en - afgaande op het succes van de alfabetreeks - bijzonder populair.

Margaret Maron werd voor De stille getuige royaal gelauwerd in de Verenigde Staten (o.m. met de Edgaren de Agatha Award). Deborah Knott, een jonge advocate in North Carolina, is het idealistische hoofdpersonage. Ze wordt door de dochter van een jeugdvriend belast met het onderzoek naar de moord op haar moeder, 18 jaar na de feiten. Deborah delft met de feiten uit het verleden ook een aantal diepgewortelde problemen uit het conservatieve zuiden op, zoals racisme en aversie tegen homoseksualiteit. Ze is met haar beredeneerde aanpak en gevoelig idealisme een aantrekkelijk personage; Maron maakt werk van de psychologische uitdieping en sociaalmaatschappelijke omkadering. En de plot lijdt er in geen enkel opzicht onder. De stille getuige is een van haar beste trouwens.

‘Verdwenen, maar niet vergeten’ staat telkens opnieuw op de briefjes die een moordenaar bij zijn slachtoffers achterlaat. Een verdachte wordt gearresteerd maar niet veroordeeld. Volgen 10 jaar stilte en dan begint het moorden-met-een-boodschap opnieuw. Phillip Margolin maakte met Verdwenen, maar niet vergeten een verrassende intrede op de Nederlandstalige markt. Rechtbankthrillers lopen door de band goed de laatste jaren en Margolin gooit als nieuwkomer zeker hoge ogen: vanwege zijn vernuftige plots en zijn onderhoudende aanbreng van de juridische problematiek, die je met gespannen aandacht zo'n 400 bladzijden lang blijft volgen.

Sara Paretsky heeft met haar V.I. Warshawski de weg gebaand voor een hele reeks zelfbewuste, doortastende vrouwelijke privé-detectives. In de inleiding van de verhalenbundel Haar beroep: detective neemt ze o.m. Virginia Woolf en George Sand onder de arm om de moeizame weg van de vrouwelijke stem in de literatuur te illustreren. Het is maar de vraag of dat nodig was om auteurs als Sue Grafton of Liza Cody en hun vrouwelijke hoofdpersonages te kaderen. De naam Paretsky op de cover lijkt trouwens verdacht veel op een lokaas, want haar bijdrage beperkt zich tot de inleiding. Een lokaas was niet nodig me dunkt, want deze bundel bevat niet eerder gepubliceerde verhalen van Sue Grafton, Marcia Muller, Liza Cody e.a. Niet de minsten in het genre dus en het is daarnaast aangenaam kennismaken met tot nu toe onvertaald gebleven schrijfsters als Julie Smith, Barbara Wilson, Fay Kellerman.

Zwarte beertjes

De vrouwelijke privé-detectives lopen elkaar tegenwoordig van de planken. Sandra West Prowell wil haar speurneus Phoebe Siegel wellicht het spoor van Kinsey Millhone en consorten laten volgen, want ook zij is - aldus

[p. 203]

de flap van De moord op Monday Brown - ‘een privé-detective scherp van tong, spits van geest [...] met humor, karakter en... een grote persoonlijke betrokkenheid’. Kwaliteiten te over, zo lijkt het, en niets van gemerkt tijdens het lezen...

Dirk Pitt gaat er zwaar tegenaan in Sahara. Er moeten maar liefst vier jobs tegelijk afgewerkt worden en de gehele mensheid wordt in haar bestaan bedreigd. Clive Cussler kan voor actie en spanning zorgen en spreidt ook behoorlijk wat feitenkennis tentoon. Maar voor de rest is Sahara een routineus geschreven en overdadige thriller.

Zwarte engel is een nieuwe titel voor de flowerpower-thriller Engel des doods van Kate Green. De ‘sien’ is die van Berkeley, California. Er vallen drie doden in een groepje studenten; een overdosis wellicht. Als het clubje jaren later opnieuw samenkomt, sterft weer een van hen. Nu wordt er aan moord gedacht. Dit vrij omslachtige, langgerekte verhaal zweemt wat doelloos naar magie en mysterie, heeft iets van een detective en leunt ook aan tegen het horrorverhaal. Een twijfelachtige mix. Susan Moody's mysteries spelen zich rond de bridgetafel af en de moorden worden volgens de regels van het spel opgelost. Een titel als Groot slem trekt allicht alleen fervente bridgers aan en dat is goed, want ik zie niet in wat er hier, behalve een doorgedreven passie voor het kaartspel, verder nog te rapen valt.

William Stevenson richtte tijdens de Tweede Wereldoorlog onder de codenaam Intrepid in New York de Britse veiligheidsinlichtingendienst op. Codenaam Intrepid doet verslag van zijn activiteiten. Allemaal onthullende pagina's, dat spreekt vanzelf, en gebaseerd op zéér geheime documenten. Zeker weten.

Ooievaar

Huis aan het einde van de wereld gaat over Jonathan en Bobby, vrienden die minnaars worden, elkaar uit het oog verliezen en weer terug vinden. Ze gaan een driehoeksverhouding aan met Clare en beginnen in Woodstock een alternatief restaurantje. Michael Cunningham schrijft over liefde, het onvermogen lief te hebben, vriendschap, dood. Geen van de personages kan zich vinden in de traditionele patronen en dus wordt er geëxperimenteerd, naar alternatieven gezocht... die ook niet blijken te voldoen. Cunningham debuteerde opvallend met dit boek; het is realistisch van stijl - veel dialogen - en open en toegankelijk geschreven.

Lezer en Lezeres zijn in het bezit van een boek, ‘Als op een winternacht een reiziger’ van Italo Calvino, waarvan het einde ontbreekt. Het is zo'n verhaal dat ze, een keer begonnen, in één ruk zouden willen uitlezen. Alleen, op het moment dat ze er warm voor beginnen lopen, herneemt het, opnieuw en opnieuw. Het einde, het hoogtepunt blijft uit. Lezer en Lezeres ontmoeten elkaar wanneer ze op zoek gaan naar het vervolg. De zoektocht brengt telkens nieuwe verhalen mee die op een cruciaal punt afbreken. Ze zijn een weergave van de evoluerende relatie tussen beiden. Het eerste treffen is hevig, het zoeken en het verlangen verdiepen zich gaandeweg, tot het gezwalk een einde moet nemen, als in een klassiek verhaal. Als op een winternacht een reiziger is een ingenieus en complex boek. Italo Calvino geeft een beeld met oneindig veel facetten van de wereld van schrijver en lezer, van de mogelijkheden en de grenzen van literatuur; een liefdesverhaal waarin Lezer en Lezeres elkaar vinden. Het zijn de onverwachte speelsheid en een bepaalde poëtische lichtvoetigheid die verrassen. Verder vermelden we nog Stephen Hawkings ‘beschouwingen over verleden en toekomst van het heelal’ in Einsteins droom, de gecontesteerde biografie Jezus van A.N. Wilson, Uit je bol, een actuele en kritische bijdrage over XTC en andere drugs van Gerben Hellinga, Rik van Lunsen heeft het over de lichamelijke en psychologische aspecten van seks in Seks moet je leren en Cynthia Heimel tot slot houdt het luchtig in Haal die tong uit m'n mond, dit is een afscheidszoen, een verzameling columns rond het thema man-vrouwrelatie.

[Jen de Groeve]