Leesidee. Jaargang 2

[p. 37]

Pockets

Van de pocketmarkt

Wie dezer dagen niet gemerkt heeft dat ‘klassiek’ in de mode is, komt beslist van ver. Maar Pandora vaart al langer dan vandaag een opgemerkte koers met haar klassieke uitgaven. De kwaliteit van dit fonds kan gerust voor zich spreken. Dat is niet anders met de klassiekers van deze tijd in de Agathon- en Salamanderpockets. Tacitus, Couperus, Flaubert. Histories over machtsstrijd, innerlijke conflicten in het fin de siècle, de macht van het woord. Klassiek is modern, dat blijkt.

Pandora klassiek

J.W. Meijer heeft op het einde van de jaren '50 het volledige werk van Tacitus vertaald. Een literair bravourestuk; zijn vertaling is tekstgetrouw en laat zich ondanks de vormelijke schrijftaal prettig lezen. In Historiën beschrijft Tacitus (ca. 55-ca. 120) de Romeinse geschiedenis van zijn tijd, van 69 tot 96 n.C., of van de strijd om het keizerschap na Nero tot de dood van Domitianus.

In 1988 verscheen Hans van Pinxterens vertaling van Gustave Flauberts Madame Bovary en Boudewijn Büch verwees alle voorgaande meteen naar het archief. De critici waren trouwens eensluidend enthousiast over zijn eigenzinnige verwerking, die de ritmiek van het origineel wist te bewaren en die blijk geeft van gevoel voor stijl. En precies die stilistische kracht, de aandacht voor het woord, voor de taal die zijn eigen inhoud voortbrengt, zijn essentieel voor Flauberts werk. Ze maakten midden 19de eeuw mee de moderniteit van zijn werk uit; een vertaling als deze bevestigt die moderniteit anderhalve eeuw later. Hans van Pinxteren werd in 1980 bekroond met de Martinus Nijhoff-prijs voor zijn vertaling van Salammbô, ook van Flaubert.

De geschiedenis van Woutertje Pieterse bleef onvoltooid. Oorspronkelijk liet Multatuli ze fragmentarisch verschijnen in zijn Ideeën, ter compensatie en afwisseling van de abstracties die hij daarin maakte. Na zijn dood in 1887 werden deze verhalende stukken door zijn weduwe verzameld en uitgegeven. Het verhaal van de idealistische dromer, die onophoudelijk met zijn bekrompen, kleinburgerlijke milieu in conflict komt, behoort tot de meest gelezen Nederlandse klassieken. Marijke Stapert-Eggen zorgde voor een inleiding en verklarende noten. En die zijn zeer welgekomen.

De verhalen van Edgar Allan Poe, vader van het griezelverhaal, zijn tijdeloos. Dat blijkt wel uit de niet aflatende belangstelling voor zijn macabere stories, die gekenmerkt worden door een beklemmende dreiging, psychologische horror en mysterie. In deze pocket werd de inmiddels 30 jaar oude vertaling herzien.

Salamander

Van oude mensen, de dingen, die voorbijgaan... is de laatste van Louis Couperus' Haagse romans. Hij verscheen in 1906; de schrijver verliet daarna Nederland voor de Middellandse Zee, de Hollandse scène voor de Klassieke en Oosterse oudheid. Het is onmiskenbaar ook een van zijn mooiste romans. Een jonge Nederlandse vrouw brengt in Indië samen met haar minnaar haar man om het leven. Haar leven lang wordt het feit doodgezwegen, maar met de ouderdom groeit de wroeging. F.L. Bastet schreef het nawoord, waarin de nadruk ligt op de autobiografische aspecten van de roman.

De 31ste druk is dit van F. Bordewijks Karakter (1938). Deze ‘roman van zoon en vader’, waarin het conflict tussen beiden ongehoorde proporties aanneemt, wordt algemeen als zijn meesterwerk aanvaard. Karakter wordt gevolgd door de novelle Dreverhaven en Katadreuffe en een uitgebreid nawoord van A.H. den Boef.

Terug tot Ina Damman (1934) is de eerste roman die Simon Vestdijk publiceerde. Het is het verhaal van een jeugdliefde. De wat wereldvreemde Anton Wachter komt doorheen zijn verwarrende liefde voor een meisje uit zijn school, Ina Damman, tot de essentie van de liefde en van zijn leven. Vestdijk schreef zeven Anton Wachterromans; Terug tot Ina Damman vormt daar het derde deel van. De Anton Wachter-reeks mag tot het beste en bekendste werk van Vestdijk gerekend worden. Dit boek is ook nog een van de populairste.

Agathon

Simone de Beauvoir debuteerde in 1943 met Uitgenodigd. Pierre, schrijver en theaterregisseur, en Françoise hebben een open huwelijk, gebaseerd op de vrije liefde. Ze halen een jong meisje in huis en er ontstaat een ménage à trois. De Beauvoir ontrafelt minutieus de mislukking waarop deze relatie uitdraait, het motto indachtig dat elk bewustzijn uit is op de dood van het andere bewustzijn (Hegel). Bloed van anderen dateert van 1945. Jean Blomart, een telg van de gegoede bourgeoisie, wil zich aan zijn milieu onttrekken. Hij voegt zich bij de arbeidersklasse om met hen voor een betere wereld te strijden. De Tweede Wereldoorlog en het feit dat een vriend voor zijn idealen sterft, voeren Jeans innerlijke conflict ten top. Zware lectuur, en geregeld ook zwaar op de hand; Uitgenodigd is als roman het best geslaagd. Allebei in bijzonder kleine letter gezet.

[Jen de Groeve]