Leesidee. Jaargang 1

Boekenweetjes

Willem Frederik Hermans (geb. 1 september 1921) is op 27 april jl. overleden. Hij is 73 geworden. Meer dan 20 jaar geleden verliet de schrijver zijn loopbaan aan de universiteit van Groningen én Nederland met veel gedruis om in Parijs te gaan wonen. W.F. Hermans mocht Nederland niet en veel Nederlanders hadden moeite met hem. Hij had er meer dan een proces lopen (o.m. tegen uitgeverij Van Oorschot), werd door het gemeentebestuur van Amsterdam een tijdlang geboycot (wegens zijn bezoek aan Zuid-Afrika), hij had een aversie tegen de ‘officiële’ vertegenwoordigers van de literaire scène en lag bijgevolg met diverse collega's zwaar overhoop, hij was een principieel tegenstander van literaire prijzen en wijgerde er meer dan een... Aldus een van Nederlands meest controversiële schrijvers was hij toch ook een van de grootste.

Zijn literaire loopbaan begon tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op een goede ontvangst bij het grote publiek heeft Hermans tot in 1958 moeten wachten; die kwam er met De donkere kamer van Damocles. Sindsdien werd ook zijn vroegere werk herhaaldelijk herdrukt - en door hemzelf gereviseerd - en kon elk nieuw boek op een ruime belangstelling rekenen. Hermans legde er de nadruk op dat zijn werk ‘moet dienen om zijn visie op het menselijk bestaan uit te dragen’. Hij ging ervan uit dat de mens de hem omringende werkelijkheid niet kan kennen. ‘Waarheid bestaat niet. Niets kan met zekerheid bekend zijn’. De mens schept zichzelf een beeld van de werkelijkheid, een mythe, ‘want het schept orde en legt verbanden waar deze er in de chaotische werkelijkheid niet zijn’.

Tom Lanoye werd bekroond met de Arkprijs voor het Vrije Woord '95. De ‘eigenzinnige wijze waarop hij stelling neemt in het politieke debat’ getuigt van zijn ‘voor een kunstenaar verregaande engagement’. In Maten en gewichten (Leesidee, 1994, p. 14), een ‘collage van het alledaagse leven tussen 1992 en 1994, van Antwerpen tot Kaapstad’, zoals hij het zelf typeert, zijn zijn uitgesproken meningen over o.m. de politieke actualiteit te lezen.

De Amerikaanse Pulitzer Prize 1995 voor fictie bekroont het opmerkelijke De stenen dagboeken van Carol Shields (Leesidee 1995, p. 272). Het boek kreeg ook al de National Book Critics Circle Awards van dit jaar en in 1993 was het genomineerd voor de Booker Prize. Carol Shields heeft zichzelf onderhand een stevig plaatsje gemaakt tussen andere grote Canadese dames als Margaret Atwood en Alice Munro.