Roman van Lancelot

naar het (eenig-bekende) handschrift der Koninklijke Bibliotheek

XX. Hoe Walewein vacht jegen den swerten riddere.

Daventure seit ons, sonder waen,

Alse Walewein dit heft verstaen,
Dattie vingerline sijn genomen,
Es vor sinen oem comen
Ende seide: ‘Here, nu eest tijt:
In hebbe nu geen langer respijt,
Ic moet den riddere wreken varen;
Maer mi es nu verre ontfaren
Die de vingerline heeft genomen:
In weet waer ic an hem sal comen;
Ende in magene wreken niet
Sonder heme, wats gesciet.’
Dus nam hi haestelike orlof
Ende heeft geruemt des conincs hof,
Soe met haesten, dat hi vergat
Sijn trinsoen daer ter stat,
Daer hi den riddere met wreken soude.
Dus quam hi gereden tenen woude,
Also alsi den riddere sueken dachte,
Daer hi tsnachts in vernachte.
Des morgens vor hi rechte vort.
Daer heeft hi enen herde verhord,
Dien hi vragede ofte daer bi
Igerent enege herberge si?
Die herde seide: ‘Neent, twaren,
Die gi tramer mocht hervaren,
Dan des swarts ridders hier bi,
Die oec die quaetste riddere si
Die nu levet; wats gesciet,
Daer ne radic u te varne niet;
Daer ne quam oec nie geen man
Hine moeste met scanden sceden van dan.
Ic was enewerf daer gaen eten;
Maer dat was mi soe gemeten
Met groten slagen, dat verstaet,
Dat is mins levens wiste geen raet.
Hi hevet mengen riddere doet,
Ende daer af heeft hi die hoede al bloet
Gesteken op staken, dat verstaet,
Op enen muer, die daer gaet
Al om sine borch. Ende dit doet hi
Dat men sal weten verre ende bi
Sine scalcheit ende sine quaethede.’

Doe sprac Walewein: ‘Es dit sijn sede,

Soe motic ember varen daer.
Ic bidde u, dat gi mi volget naer.’
- ‘Hulpe! here, in sulc verdriet
Om al die werelt en volhdic u niet;
Want gi ende ic waren doet.’
- ‘Wiset mi dan den wech al bloet
Soe dat icker toe mach comen.’
- ‘Here, ic sal u den wech wel nomen,
Ende den casteel u wisen van verren;
Maer dan willic vlien sonder merren,
Want mi gruwelt daer of wel sere.’
Doen sprac min her Walewein die here:
‘Nu leide mi tote daer, in gere niet el.’
Die knape leidene derward wel
Tote dat Walewein den casteel sach:
Doe kerde die knape al dat hi mach.
Ende Walewein voer met groter cracht,
Ende vant daer op die borchgracht
Die hovede staende optie stake,
Gelijc hem hadde geseit die knape.
Hi vant die porte open daer.
Hi reet daer in al sonder vaer,
Ende quam ter zalen gereden toe:
Daer vant hi ene tafle doe
Gericht staen met allen dingen
Diemen teneger taflen mochte bringen,
Van spisen ende wine mede;
Maer hi vant in gere steden
Man no vrouwe, dat secgic u,
Dine mochten berechten nu.
Hi bant sijn pert ende ginc eten
Alsoe gewapent, suldi weten;
Op aventure wat hem makende si
Leide hi hem helm ende scilt bi
Ende sat gegord met sinen sweerde,
Want hi dat eten sere begeerde.
Drie knapen quamen daer doe gegaen,
Die hem tetenc brachten saen,
Ende scieden sonder te sprekene word.
Ende rechte binnen desen quam vord
Die here gereden, gewapent wel,
Ende sprac alse een riddere fel
Te Waleweine waerd: ‘Betaelt, vasseel,
Gij moet hier gulden nu een deel
Die spise die gi hebt verteert!’
Walewein seide: ‘Sidi hier weert,
Segt wat ic verteert hebbe nu,
Ic wilt hier gerne gelden u.’
Die waerd seide: ‘Dijn gelach,
Ic segt di wel, dats een slach
Die thovet ende lichame sceden doet.
Dus heeft hier betaelt menech ridder goet;
Ende al waerdi grave oft coninc,
Gine betaelt hier met ander dinc:
Ende dit es trecht vanden castele.’
Walewein sprac: ‘Here, dit ware vele.
Ja, ende oft ic mi mochte verweren
Jegen u, soude mi dan deren
Uwe maisnide oft u vriende,
Soe stoet mi dan herde onsiende.’
Die swerte seide: ‘Ontsiet u niet,
Dat u nembermer verdriet
Nieman sal doen die mi angeet.’
Doe bat hem Walewein gereet:
‘Laet mi nu eten drie morsele,
Dan nemt dats u werd te dele
Van minen hoefde.’ - ‘Bi Gode, dat si:
Ic geefs di orlof; et ende haesti,
Du heves des etens wel te done.’
Ende binnen dien Walewein die cone
Nam sinen helm ende sijn sward
Ende sinen scilt, ende metter vard
Wapendi hem. Doe sprac saen
Die swerte: ‘Ic hebbe nu gedaen
Ene sotheit, dat ic u orlof gaf
Tetene: gi hebt mi bedrogen;
Maer uwe ors dat hier staet
Seldi darven om dese daet;
Dat salie u doen ongereeet.’
Doen lietdijt in ene camere gereet
Ende sloet daerin, ende seide:
‘Nu weert u, riddere, sonder beide,
Of ic dorride u nu ter ure.’
Walewein spranc an enen mure
Ende seide: ‘Dits u scande groet,
Dat gi mi bestaet te voet:
Woudi mi geven min Gringalet
Soe ware de strijt gedeilt bet.’
- ‘Nenic, vassael; maer hoet u
Ofte ic doreride u nu:
Ic hebbe u te lange laten spreken.’
Mettien heeft hij Waleweine gesteken
Op sinen scilt jegen die want,
Dat sijn spere brac toter hant,
Soe dat Walewein eleven dochte

[p. 79]

 

An die want. Ende Walewein brochte

 

Enen slach met beiden handen,

 

Ende sloech tpart int hovet toten tanden,

 

Soe dat ter eerden doet viel neder.

11550

Doe liep met haesten di swerte weder

 

In die camere al ongelet

 

Daer hi gedaen hadde tGringalet,

 

Ende sater op met snelre vart,

 

Ende so weder te Waleweine ward,

11555

Ende seide: ‘Gi hebt min part doet,

 

Daer ic nie af sach genoet;

 

Ende nu hebbic hier duwe bescreden:

 

Nu kiest hier vollijc ter steden,

 

Ic sal u deilen hier een spel:

11560

Doetdi dit ors, ic segt u wel,

 

Ende mogedi mi verwinnen ter steden,

 

Soe moetti sonder ors henen sceden;

 

Ende spaerdi dors ende blive ic doet,

 

So hebdi weder u ors ter noet.’

11565

Walewein peinsde in sinen moet,

 

Sijn ors ware hem gewonnen goet;

 

‘Maer min wedersake es so fel,

 

Sparic dors, ic weet dit wel,

 

Dat icker min lijf omme mochte laten.’

11570

Doe sprac Walewein: ‘Bi karitaten!

 

In spare dors niet een ord,

 

Ic slaet doet, comdi vord.

 

Maer wildi ere ende prijs ontfaen

 

Soe beet te voet ende laet ons saen

11575

Becorten hier nu desen strijt.

 

Verwindi mi, des seker sijt,

 

Soe mogedi min ors behouden:

 

Dan es u dat uwe wel vergouden,

 

Want beter ors dan dat es

11580

En sagic nie, des sijt gewes.’

 

Die swerte riddere trac achter ward

 

Ende pensde: ‘Hels gewonnen selc part:’

 

Ende beette ende wilde vechten te voet.

 

Doe quam Walewein in sijn gemoet,

11585

Ende die swerte quam hem jegen,

 

Ende heeft op Waleweine geslegen

 

Enen soe vresseliken slach,

 

Daer hem Walewein ontsien af mach;

 

Want hi sloech den scilt al dore

11590

Ende maecte hem in sijn lijf ene score,

 

Datter ute quam geronnen dbloet.

 

Ende Walewein die wederstoet

 

Den swerten daer met enen slage,

 

Soe dat hi hem ene grote vlage

11595

Vanden halsberge sloech vor waer.

 

En haddi hem niet ontsprongen daer

 

Hi ware daer bleven opter stat.

 

Daer ward gegeven menech plat:

 

Daer geduerde dus die strijt

11600

Starkelike toter vespertijt.

 

Walewein dochte hem ende was in vare,

 

Ende waende dattie duvel ware,

 

Want hine quam nie vor das

 

Daer hi soe sere verladen was

11605

Alse hi van desen riddere was nu.

 

Ende al dat selve, dat secgic u,

 

Soe dochte den swerten daer oec mede.

 

Hi was in anxte nu ter stede;

 

Haddi met eren connen ontgaen

11610

Hine hadde daer niet langer gestaen.

 

Nie sach man so groten wijch:

 

Elc vacht daer op sinen crijch,

 

Ende in groten moede mede.

 

Waleweine geviel daer ter stede

11615

Dat hi den swerten gaf enen slach,

 

Dat hi ne horde noch en sach,

 

Ende stont verduselt al met allen,

 

Gelijc als oft hi soude vallen.

 

Ende alse Walewein dat gesach

11620

Ran hi op hem al dat hi mach

 

Met sinen scilde, ende stieten neder,

 

Ende spranc op sinen lichame weder,

 

Ende hiltene onder hem op deerde

 

Ende stitene metten apple vanden sweerde,

11625

Ende ontbant den helm entie colire.

 

Doe riep die swerte riddere scire:

 

‘Genade, here, ic ben verwonnen nu!

 

Ontfarmt mins, des biddic u!’

 

Her Walewein seide: ‘Gi sijt wel sot,

11630

Dan gi genade bid, alsulp mi God,

 

Den genen die gi doden wout.

 

Nu segt mi wat gi doen sout,

 

Bi uwer trouwen, oft dus stode mi?’

 

- ‘Ay here, ic dochte dat gi

11635

Mi te wreder sout nu wesen

 

Seidic u die waerheit van desen.’

 

Walewein seide: ‘Ic wilt weten nu.’

 

- ‘Bi Gode, here, soe soudic u

 

Thoeft afslaen hier ter stede.’

11640

Doe seide Walewein: ‘Gi geeft gerede

 

U vonnesse, her riddere, dat secgic u.’

 

- ‘Ay here,’ sprac hi, ‘gine sult mi nu

 

Niet doden, al hebbic dit geseit;

 

Ende seidic anders, ic loge, Godweit.’

11645

Walewein sprac: ‘Bericht mi saen

 

Van desen costumen die hier staen:

 

Hoe comt dat gi thovet slaet of

 

Hen allen di comen in u hof?’

 

- ‘Ic segt u, here, bi mire trouwe

11650

Dat heeft mi gedaen ene joncfrouwe,

 

Die ic minne soe utermaten,

 

Ende si en laet hare niet gesaten

 

Dat si mi weder wilt minnen iet.

 

Ic hebbe hare gedaen menech verdriet

11655

Ende gewoest ende geberd haer lant.

 

Doen dede si crieren te hant

 

Enen tornoy: die dien verwinnen

 

Conde soutsi gerne minnen.

 

Ten tornoie quamic dor hare,

11660

Daer menech ridder was vorbare

 

Om te winne die joncfrouwe waerde.

 

Margilans vanden Boegarde

 

Deet daer harde wel met eren:

 

Hi dede die onse al achter keren

11665

Ende sloger vele ende vinc.

 

Doe quamic op hem om dese dinc

 

Ende stacken achter ende gewan

 

Met mire vromecheit al onse man.

 

Doe hilt daer noch een ridder coene

11670

Onder den tor, met enen ponione,

 

Ende dede crieren menechfoude

 

Oft daer ieman josteren woude:

 

Derward rindic met snelre vart

 

Ende stac den genen ende sijn part,

11675

Dat hi so verduesselt was,

 

Dat ickene vinc, ende leverdene na das

 

Minen knapen, dine vorden nu

 

In min gevancnesse, secgic u.

 

Doen riep die joncfrouwe lude tot mi,

11680

Dat ic harre minnen werdech si,

 

Op dat ict alsoe vord volinde.

 

Mijn herte dise sere minde

 

Was soe blide daer ter stede,

 

Dat ic daerna vier joesten dede

11685

Jegen starke ridders ende fire,

 

Ende stacse daer af oec alle vire.

 

Int leste en was daer nieman so cone

 

Die meer dorste bestaen te done

 

Te tornierre jegen mi;

11690

Ende ic hadde algader dat gecri

 

Vanden tornoie. Ende binnen desen

 

Quaemt also alst moeste wesen,

 

Dat een riddere met scilde, met spere,

 

Quam ende hadde tornirens gere.

11695

Ic reet op hem ende stakene so sere,

[p. 80]

 

Dat in stucken brac min spere;

 

Ende hi stac mi soe onsote weder,

 

Dor curie, dor halsberch, dor leder,

 

Dat ic ter eerden viel ter stonde,

11700

Ende maecte mi ene grote wonde,

 

Soe dat ic nemmer ne mochte.

 

Ende hi quam vord ende gerochte

 

Daer die joncfrouwen lagen gereet.

 

Doe warp si neder haer hoeftcleet

11705

Ende gaeft den riddere op rechte minne,

 

Ende gaf den riddere daer te kinne

 

Dat si sine vriendinne wilde wesen.

 

Waleweine hoerdic nomen desen,

 

Die mi vanden orsse maecte woeste.

11710

Ay mi, der jamberliker joeste

 

Die mi gesciede daer vor hen allen,

 

Daer ic so lachterlike moeste vallen!

 

Dus verlosic die welgedane,

 

Die scone, die gode, dier ic in wane

11715

Te voren af was: dits mi swaer.

 

Walewein voer en wech van daer,

 

Ende si blevene minnende vord.

 

Ende oec hebbic sider verhord

 

Dat sine te voren minde al bloet,

11720

Om dat hi sloech die ridders doet

 

Die haren casteel hadden ontcracht,

 

Daer Galaet hier vore ombe vacht.

 

Die ridders ontfloen hen som aldaer,

 

Ende her Walewein gemoetetse daer naer

11725

Ende sloechse doet; ende daer omme, here,

 

Werd sine minnende harde sere;

 

Maer die minne haddic hare

 

Doen vergeten al oppenbare

 

Te dien tornoie in alre wijs,

11730

En hadde gedaen dat lede pongijs,

 

Daer ic u hier te voren af seide.

 

Here, dit sijn alle die waerheide;

 

Ende hier omme hebbic den nijt gedragen

 

Ende hen alle thoeft af geslagen,

11735

Op aventure oft hier iet quame

 

Walewein, ende ic hem tsine oec name.

 

Ende om hem hebbic al gedaen;

 

Ende ic wane oec hi es cume ontgaen

 

In hebbene doet, dat secgic u.

11740

Ay live here, ontfarmt mins nu,

 

Ende ontfaet mi, ic werde u man,

 

Ende wille u dienen min leven vort an

 

Ende over al vord in staden staen.’

 

Waleweine ontfermets ende heften ontfaen

11745

Op ene vorwarde, dat hi ter stede

 

Sijn man werde, ende vorward mede

 

Nembermer riddere en sla te doet

 

En dade hem kinlike die noet,

 

Oft hine haddere recht toe.

11750

Dit sekerdi Waleweine alsoe

 

Bi trouwen scire in sine hant.

 

Dus werd die strijt versoent thant,

 

Ende Walewein die nam doe orlof

 

Ende wilde rumen saen dat hof;

11755

Ende die riddere bat hem houde,

 

Dat hi met hem bliven soude;

 

Maer Walewein en wilde bliven niet.

 

Doe seide die ander: ‘Wats gesciet,

 

Ic sal met u dan udewerd varen.’

11760

Walewein seide: ‘Ic lovet wel, twaren.’

 

Dus voren si te gadere daer

 

Ende quamen gereden scire daernaer

 

In een wout, daer si vernamen

 

Daer jagers gereden quamen

11765

Ende velden enen witten herte.

 

Alse dit heeft vernomen die swerte

 

Riddere, die met Waleweine daer quam,

 

Ward hi tornech ende sere gram

 

Ende reet derward met haesten groet

11770

Ende wildense hebben geslegen doet.

 

Die jagers waren in groten vare;

 

Maer Walewein bescuddese daer nare,

 

Dies si hem dancten herde sere.

 

Daer na baden si den here,

11775

Dat hi haer gast wilde wesen.

 

Walewein antwerde hen mettesen:

 

‘Ic vare met u. - Nu blijft gesont,’

 

Sprac hi ten swerten riddere ter stont.

 

Die swerte seide: ‘Vard met onsen here!

11780

Hebdi mins te donc embermere,

 

Latet mi weten, ic come tot u.’

 

Walewein seide: ‘Danc hebt nu!’

 

Dus sciden si daer inden pleine.

 

Nu salic u secgen van Waleweine

11785

Ende vander joncfrouwen van Galestroet,

 

Die om Waleweine dogede noet.