Kroniek van het Sint-Elisabethsconvent te Huissen (1667-1752 en 1782-1801)

(Gelders Archief 0566-33) H.K.H.-Documentatiecentrum VIIa6

folio 8

1672

In 't Hooghtijt van Pinxteren waeren die van 't convent in groote benauwtheijt in 't afkomen van de Franse. Wanneer de pater aen de susters afvraaghde, of daer imandt wilde naar sijn vrinden gaan tot bewaarnisse van haer persoon als tot ontlastingh van 't convent, want daer een samoureus door Sijn Excell. den Drost van Lotthum wiert gepresenteert. Maer de Susters dit eenpaarlijk bedanckte en hadde liever in armoede met malkanderen en in liefde soet en suur in haar klooster met een te leven, als gescheijden te sijn, hoewel sij al veel swarigheijt, kommer en armoede, en groote vrees hebben uytgestaan. De spraak was, dat de Franse quamen en de selve noch niet vernemende ordonneerde de procuratersse S^r. A.E. van Herten dat den bouwmeester met nogh een kneght de beesten na den karbrugh soude brengen. Onderweegen quamen de Franse, die alle de beesten namen en de kleederen van onse kneghts en kreegen veel slagen toe, quamen met d'onderkleederen weer int bouwhuys.

A^o 1672 Op H. Drivuldigheijts dagh waren die van 't convent in groote benauwtheijt; des morgens te 4 uuren dee d'Eerw. pater een schoone vermaningh, dat de Susters haar moeste bereijden om te sterven of wat swarigheijt haar mocht overkomen. Als doen wiert haar de H. Communie gebraght, en bleeven dien dag altemaal op het choor tot s'avonds, wanneer sij na den reventer gingen om wat te eeten. D'Eerw. pater Vosch na dat hij de misse gedaan had, vertrock voort na Uytrecht, dat noch de vrees en benauwtheijt van de Susters deede vermeerderen, om dat doen in dien tijt niemant en hadde daar raat meede kosten neemen. Gelijck men wel dencken kan wat droefheijt en

[p. 6]

benauwtheijt dit was, te meer om dat de vrees was dat het steetje in brandt soude gestooken worden, om dat de Staaten hier in en om waren, en wierden doen gecommandeert om de Franse aen het Berghs-hooft te keeren. Die haar overrompelde, en de Staate de vlught neemende wilde weder in de stadt. Die van binnen hielen de poorten geslooten, soodat tot geluk van de stad, en van ons klooster de Franse haar soo dicht achtervolghde, dat sij geen tijd hadde de stad, volgens haar voorneemen, in brand te steeken.

folio 9

In 't jaer 1672 is een suster gestorven, die naar wijnigh dagen haar verscheen bij een andere suster, die iets tot nadeel bij haer selve geoordeelt had, als ook aen andere verhaalt, dat de overleede, soo sij oordeelde, iets in haar gebruyk gehad soude hebben sonder consent. Soo is dan d' overleede gekomen en haar gevraaght, waarom sij sulkx geseijt had, alsoo sij sonder consent van de pater niet gehad heeft. De suster antwoorde, ‘Gaat na de pater, want ik heb met u niet te doen’. D'overleede seijde: ‘Daar heb ik al geweest’. Pater dan dien selven dagh bij de suster komende, soo vraaghde sij: ‘Pater heeft Suster N. van de nacht bij U geweest?’ Waar op Sijn Eerw. Antwoorde: ‘waarom vraaght gij dat?’ Sij seijde: ‘Sij heeft bij mijn geweest en ik seijde dat sij bij U Eerw. soude gaan en antwoorde mijn, daar heb ik al bij geweest’. De Pater seijde: ‘Ja, sij heeft bij mij geweest en heeft soo doende geweest, al of sij d'onderlage uyt het bedt wilde halen, maar gij hebt quaalijk gedaan dat gij aen anderen haar beschuldight hebt, daar sij consent van mijn had.’ Nu na wijnigh dagen heeft sij haer weder verscheenen en seijde doen, dat sij een kindt des eeuwige levens was, en is doen soo verdweenen. De suster aan wien dit geschiet is, seijde het in waarheijt soo geschiet te zijn.

folio 10

In vorige tijden het klooster van Eymeren, dat geleegen is tussen Elst en Valburg, en gedestrueert wiert omtrent 't jaer 1588, soo zijn volgens d'oude brieven hier in ons convent gekomen 13 susters, die van ons Convent in alles zijn onderhouden. Ja, ook nogh d'oude susters die noch anno 1602 in possessye van haar goet waaren gebleeven. En doen niet meer hebbende zijn ook van ons klooster alle nogh onderhouden tot dato 1628, waarvoor ons convent noijt its heeft voor genoten, soodat onse Eerw. pater Vosch pretentie maakte op het goet. Dierhalve heeft een wagen met eenige susters, soo gewielde als ongewielde, daer na toe gesonden, om possessie te neemen van dat goet, en hebbe de landerije ook verpaght, wel over de twee hondert mergen, soo wijland als bouwlandt. Ons convent heeft ongeveer de goederen van Eymeren 2 á 3 jaar onder sigh gehad, en doen is door den Amptman van Overbetuwe alles afgeeijst, en daar en boven in groote boeten geslaagen. Die het Convent ook soude hebbe moeten voldoen, ten waare door groot tussen spreeken van Hooghw^de Heer Bisschop van Castorien, die seijde dat de pater alles op sijn authoriteijt gedaan had sonder weten en kennis of goetvinden van de susters. Waar door sij van die boeten door den Amptman van Overbetuwe ontslaagen zijn in't jaar 1679. De boeten was omtrent duysent rijxdaalders.

folio 11

In 't jaer 1672 hebben de Eerw. pater, en d' Eerw. mater geoordeelt dienstigh te zijn dat de suster geen witte keel nogh witte jacken meer soude dragen, maer met haar grauw habijt altoos te koor komen. Ook dat de selve, als daar een teeken gegeeven wort om te choor of na den reventer te gaan, de sustere in den trans soude vergaderen en na het choor gaande Veni Creator Sancte Spiritus soude leesen, en gaande na den reventer de Miserere als ook afkomende lesende de Miserere en de Profundis. Meede dat de Susters niet twee en twee, maer in 't gemeen soude haar goet wasschen en smeeren.

In dit selfde jaar 1672 zijn ook al d'ijgendomme en spaarpottjes afgekomen, die een ider tot die tijd met consent van d'overste had, hoewel de mater die voor ider in't bewaar had. Als ook dat sij van de portie niet meer soude spaaren en geen boter, kaas, oly, zeep en ziroop etc. meer voor sigh souden halen, gelijk sij pleghten alle weeken tot haar behoef te gebruyken, maer dat alles in 't

[p. 7]

gemeen soude zijn daerom wiert doen geordonneert dat daar alle dagen een schottel met boter gestooken wiert, daar ider sticktje van kost krijgen.

In dit selfde jaar stierf S^r. Maria Aleyda Rombius, en suster Johanna Clara ter Heerenhaef wiert doen weder tot ondermater gestelt.