|
| |
| |
| |
Jaarverslag 1997
Het Letterkundig Museum heeft een druk jaar achter de rug. Begin juni werd een nieuwe gemeenschappelijke entreehal van Koninklijke Bibliotheek en Letterkundig Museum in gebruik genomen. Het Informatiecentrum Boek en jeugd ging na een lange periode van voorbereiding eind oktober van het Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum over naar het museum. Ten slotte is op 27 november de nieuwe overzichtstentoonstelling Gaan waar de woorden gaan van start gegaan.
Met de realisatie van de nieuwe gezamenlijke entreehal is een lang gekoesterde wens van zowel de Koninklijke Bibliotheek als het museum in vervulling gegaan. Deze ingreep vormde het sluitstuk van een reorganisatie die tot doel had een functionele driedeling van het museum tot stand te brengen. De begane grond is het domein van de bezoekers aan de overzichtstentoonstelling Gaan waar de woorden gaan en de wisselende exposities, de jeugd vindt op de eerste verdieping het Kinderboekenmuseum en op de tweede verdieping kunnen onderzoekers knipsels, vakliteratuur en archieven bestuderen.
Met de integratie van Boek en Jeugd in het museum is één van de doelstellingen uit de cultuurnota Pantser of ruggengraat van de staatssecretaris van Cultuur, Aad Nuis, gerealiseerd. Boek en Jeugd vormt een welkome aanvulling op de activiteiten van het museum, meer in het bijzonder op die van het Kinderboekenmuseum.
Op 27 november van het verslagjaar werd Gaan waar de woorden gaan. 250 jaar
| |
| |
Nederlandse literatuur, de nieuwe overzichtstentoonstelling van het Letterkundig Museum, geopend. Van een groot aantal schrijvers van het midden van de achttiende eeuw tot heden zijn originele handschriften, brieven, schrijversportretten, zeldzame foto's en boekbanden te bezichtigen. Fragmenten uit speelfilms, flarden muziek, stemmen van schrijvers, unieke filmopnames en een interactief literair spel brengen de literatuurgeschiedenis tot leven.
Verheugend was de bekroning van zowel Fetisj! Schrijvers en de dingen als Tijd bestaat niet, het aan Jan Wolkers gewijde schrijversprentenboek. Beide boeken werden door een door het bestuur van de CPNB benoemde jury verkozen tot een van de best verzorgde boeken van 1996.
Op 1 december moest drs. H. Bordewijk om gezondheidsredenen helaas aftreden als voorzitter van het bestuur. De vice-voorzitter, drs. F.F. de Haan, nam zijn functie waar. Drs. H. Bordewijk is vanaf 1 april 1988 aan het museum verbonden geweest, tot maart 1992 als bestuurslid, daarna als penningmeester. Per januari 1996 volgde hij mr. W.R.H. Koops op als voorzitter. Het museum is hem veel dank verschuldigd, met name voor de zakelijke en gewetensvolle wijze waarop hij zich van zijn taak als penningmeester kweet, en voor de efficiënte en betrokken manier waarop hij aan het bestuur leiding gaf.
De documentencollectie werd in het verslagjaar 527 maal (1.323 collecties) geraadpleegd (1996: 593 maal en 1.065 collecties). Op de documentencollectie werd 45 maal (63 collecties) telefonisch of schriftelijk een beroep gedaan (1996: 19 maal en 21 collecties).
De iconografische collectie (inclusief de audio-visuele collectie) werd 89 maal (695 collecties) geraadpleegd (1996: 125 maal en 491 collecties). Op de iconografische collectie werd 59 maal (66 collecties) telefonisch of schriftelijk een beroep gedaan (1996: 53 maal en 75 collecties).
De knipselcollectie werd door onderzoekers en journalisten, maar vooral door studenten en scholieren 691 maal (1.314 collecties) ter plekke geraadpleegd (1996: 1.083 maal en 2.173 collecties). Op de knipselcollectie werd 1.201 maal (2.011 collecties) telefonisch of schriftelijk een beroep gedaan (1996: 1.075 maal en 1.616 collecties). Openbare bibliotheken hebben vrijwel alle een abonnement op de literaire knipselkrant van het Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum, waarin een selectie van de in dag- en weekbladen verschenen knipsels wordt opgenomen.
| |
| |
Het NBLC maakt op basis van deze knipselkrant ook een cd-rom waarop knipsels in gedigitaliseerde vorm beschikbaar worden gesteld. Het museum stelde ook dit jaar zijn omvangrijke knipselcollectie ter beschikking ten behoeve van deze knipselkrant en de op basis daarvan vervaardigde cd-rom.
Sinds 1 november van het verslagjaar beheert het museum twee on line-retrieval bestanden: Boek en Jeugd Vakliteratuur en Centraal Bestand van Kinderboeken (CBK). Het eerste bestand werd in het verslagjaar 3.153 maal geraadpleegd, het tweede bestand 2.925 maal.
Het aantal aanvragen van fotokopieën en reproducties van documenten bedroeg 106 (1996: 107). Het aantal ten behoeve van gebruikers vervaardigde reproducties van iconografisch materiaal bedroeg 493 (1996: 439). De hoeveelheid ten behoeve van gebruikers gemaakte fotokopieën van krantenberichten en recensies die per post werden verzonden bedroeg 11.056 (1996: 15.900). In het verslagjaar werden door bezoekers in de leeszaal 8.504 fotokopieën van knipsels gemaakt (1996: 9.802). In 1997 werden ten behoeve van tentoonstellingen of wetenschappelijk onderzoek negentien maal documenten en objecten in bruikleen gegeven (1996: veertien maal): Rijksuniversiteit Groningen, ten behoeve van onderzoek betreffende Jan Engelman; Theo Thijssen Museum (Amsterdam), tentoonstelling over Jongensdagen en de illustrator Jan Sluijters; Theo Thijssen Museum (Amsterdam), tentoonstelling Theo Thijssen en zijn uitgever; Stedelijk Museum (Amsterdam), overzichtstentoonstelling werk De Enschedese School; Museum Boijmans Van Beuningen (Rotterdam), tentoonstelling Links Richten. Rotterdam rond 1930; Rijksarchief in Noord-Holland (Haarlem), ten behoeve van onderzoek betreffende Anton van Duinkerken; Museum Catharijneconvent (Utrecht), tentoonstelling Vier eeuwen Domineesland; Nederlands Architectuurinstituut (Rotterdam), tentoonstelling Michel de Klerk, bouwmeester en tekenaar van de Amsterdamse School; Akademie der Künste/Schwules Museum (Berlijn), tentoonstelling Goodbye to Berlin? Hundert Jahre Schwulenbewegung; Haags Gemeentemuseum, tentoonstelling De Dandy; Louis Couperus Museum (Den Haag), tentoonstelling Een dandy declameert; Em. Querido's Uitgeverij B.V. (Amsterdam), ten behoeve van een uitgave met een omslag door Mance Post; Openbare Bibliotheek Groningen, tentoonstelling over Nico Rost; Rijksmuseum
Twenthe (Enschede), tentoonstelling De Enschedese School 20 jaar; Kasteel Groeneveld (Baarn), tentoonstelling Het Nederland van Nescio; Constantijn Huygens Instituut (Den Haag), ten behoeve van onderzoek betreffende J.H. Leopold; Tate
| |
| |
Gallery St. Ives (Groot-Brittannië), tentoonstelling Marlow Moss Reconstructed; Maritiem Museum Prins Hendrik (Rotterdam), tentoonstelling rond de schrijver Jan Prins en het gedicht ‘Rotterdam’.
Er werden 197 aanwinsten geregistreerd (1996: 184). Daarvan werden er 24 door aankoop verworven. De overige 173 ontving het museum als schenking, met uitzondering van zeven bruiklenen.
Het museum verwierf literaire documenten van onder meer de volgende letterkundigen en letterkundige instellingen: Uitgeverij De Arbeiderspers, Ad den Besten, Pieter A.W. van Delft, Adriaan van Dis, P.A.H.J. Gerversman, Marie-Louise Doudart de la Grée, Uitgeverij De Harmonie, Mien de Heer, Henk Kooijman, Sjoerd Kuyper, Uitgeverij Kwadraat, Sjoerd Leiker, Hans Lodeizen, Vereniging Herman de Man, Charlotte Mutsaers, Rob Nieuwenhuys, Jos Panhuijsen, Jan Pen, Karel van het Reve, Lydia Rood, E. Straat, Vereniging van Letterkundigen, J.J. Voskuil, Theun de Vries, Leo Vroman, H.A. Wage, Cornelis Wilkeshuis en Joost Zwagerman. Naast deze nalatenschappen en archieven behoorden tot de belangrijkste aanwinsten één aquarel en vijf reproducties van aquarellen van Gerrit Achterberg door Frits Marnix Woudstra (1996); paspoort uit 1935 van A. Alberts; olieverfportret van Jo van Ammers-Küller door Hendrika Cornelia de Balbian Verster-Bolderhij; twee fotoalbums van Nicolaas Beets; geluidscassette van het radioprogramma Een leven lang over Ad den Besten; niet gepubliceerde verzen uit 1898 van M. Boogaerdt jr. in fotokopie; olieverfportret van Ina Boudier-Bakker door Isaac Israels (1925); tekening, mogelijk door Willem Brakman, ca. 1949; ‘Jeremia’, olieverfportret van Hugo Brandt Corstius door Ine Laurant; diskette met informatie over Henri Bruning; portretkop in brons van Remco Campert door Carol Cairns; vijf etsen door Rie Cramer; dossier van Fabriekskinderen door J.J. Cremer; documentatie betreffende Jan Elburg; portret van Elisabeth Eybers door Lia Laimböck, acryl en bladgoud op mahoniepaneel (1997); vouwblad met gedicht door Guillaume van der Graft; portret van G.H. 's-Gravesande door Paul Schultze; documentatie betreffende G.H. 's-Gravesande; ‘Esaias’, olieverfportret van Maarten 't Hart door Ine Laurant; muismat, prentbriefkaart en twee boekenleggers met tekeningen door
François Haverschmidt; alle versies van het scenario door Gerard Soeteman van W.F. Hermans' Onder professoren; twee boekenleggers met het portret van Johan Huizinga door G. Knuttel; hotelrekening van Arnold Ising; ontwerp van de band voor Klein Gloria van C.O. Jellema; twaalf potloodtekeningen door Marie Kes- | |
| |
sels; dia van een ‘Tijdkaart der geschiedenis van het Vaderland’ door J. van Lennep; portret in zwart krijt van Jacobus van Looy door Willem van Konijnenburg; fotoalbum voor Nel Offerman met tekeningen en gedichten door Lucebert. Hans Andreus, Wim Kraaykamp, Paul Veldkamp en Johan Meijer; portret in inkt van Bertus Meijer door H. Bruintjes (1975); programmaboekje van Barend Bombarde, schooltoneelstuk waarin Doeschka Meijsing een rol speelde; drukproef van Mammoeth mijn muze van Saul van Messel; (omslag)illustraties, linoleumsnedes en een aquarel door Mance Post; liber amicorum voor S. Carmiggelt met illustraties door Mance Post; potloodtekening van een postzegel met het portret van Jean Pierre Rawie door Hester Schroor; prentbriefkaart met portret van Jean Pierre Rawie door Olga Wiese; (kantoor)agenda's van Gerard Reve van 1963 tot en met 1968; portret van Gerard Reve sr. door Jef Last; kimono van J. Slauerhoff; juryrapport Kinderboekwinkelprijs 1997 voor Jacques Vriens; dossier met betrekking tot Citroenpers van Aldert Walrecht; drukproef van Geheim Dagboek I door Hans Warren en een model van het door Jan Wolkers vervaardigde monument voor de Tachtigers (Oosterpark, Amsterdam).
Behalve de hierboven vermelde aanwinsten werden in de collectie manuscripten en typoscripten opgenomen van onder meer Herman Besselaar, Willem Brakman, Jules Deelder, A.G. Deelman, Frederik van Eeden, Henriëtte van Eyk, C. van Heekeren, C.O. Jellema, Max de Jong, Lucebert, Jean Pierre Rawie en J.W.F. Werumeus Buning. Tevens werd de collectie aangevuld met onder meer brieven en briefkaarten van en/of aan Nanny Aberson, Hans Andreus, Fred Batten, Godfried Bomans, W.A. Braasem, Willem Brakman, S. Carmiggelt, Louis Couperus, Jan Cremer, Jan Eekhout, Ben van Eysselsteijn, Marko Fondse, Yge Foppema, Ida Gerhardt, Anna van Gogh-Kaulbach, Maarten 't Hart, Heere Heeresma, Heere Heeresma jr., A.F.Th. van der Heijden, W.F. Hermans, Johan Huizinga, André Janssens, Willem Kloos, Wiel Kusters, Rien Marsman, M. Nijhoff, Monica van Paemel, Johan Polak, Eva Raedt de Canter, Gerard Reve, A. Roland Holst, Martin Ros, Helga Ruebsamen, Annie Salomons, Greta Seghers, Garmt Stuiveling, Guido van Suchtelen, Tijmen Trolsky, S. Vestdijk, Ab Visser, Anne Wadman en Aldert Walrecht.
De collectie boeken met opdracht werd onder meer uitgebreid met opdrachtexemplaren van boeken van J.C. Bloem, F. Bordewijk, W.A. Braasem, A. den Doolaard, Jan Engelman, Ben van Eysselsteijn, A.M. de Jong, Willem Kloos, Gerrit Krol, M. Nijhoff, Is. Querido, Eva Raedt de Canter, E. Rinsema en Noto Soeroto.
| |
| |
Behalve met 5.879 krantenberichten en recensies en 1.566 knipsels met primair werk van tot de collectie behorende schrijvers die dagelijks geknipt worden uit in Nederland en Vlaanderen verschijnende dag- en weekbladen (1996: resp. 7.857 en 1.839), groeide de verzameling ook met knipsels van oudere datum en met knipsels uit buitenlandse kranten, afkomstig uit schenkingen.
De fotocollectie werd ook dit jaar uitgebreid met vele honderden foto's van en/of betreffende onder meer Gerrit Achterberg, Jana Beranova, Ad den Besten, Marion Bloem, Godfried Bomans, Oscar van den Boogaard, Hafid Bouazza, Willem Brakman, Breyten Breytenbach, James Brockway, Jeroen Brouwers, Remco Campert, Jan Cremer, Jozef Deleu, J.A. Dèr Mouw, Pierre H. Dubois, Elisabeth Eybers, Louis Ferron, Gerard Fieret, Kester Freriks, Anna van Gogh-Kaulbach, Wessel te Gussinklo, Maarten 't Hart, W.F. Hermans, Judith Herzberg, Jan Willem Hofstra, Philip Houben, Arnold Ising, C.O. Jellema, Willem Kloos, Rindert Kromhout, The Low Countries, Lucebert, Herman de Man, H. Marsman, Rien Marsman, Piet Meeuse, Harry Mulisch, Multatuli, Nelleke Noordervliet, Mance Post, Eva Raedt de Canter, Paul Rodenko, J.C. van Schagen, Jan Siebelink, Noto Soeroto, Maria Stahlie, Toon Tellegen, Manon Uphoff, Bob den Uyl, Simon Vinkenoog, Jacques Vriens, Anne de Vries, Leo Vroman, Willem Walraven en Jan Wolkers. Naast foto's van letterkundigen werden ook foto's verworven van diverse literaire manifestaties, waaronder prijsuitreikingen en boekpresentaties.
De verzameling curiosa werd uitgebreid met onder meer vier Poë-T-shirts, waarop gedichten van Jana Beranová, Mark Insingel, Kees Stip en Koos Versteeg; boekenlegger in het kader van de Landelijke Voetpadendagen op 11 en 12 oktober 1997 met citaat uit Titaantjes door Nescio; twaalf poëzieposters door St. Plint; muurkranten ter gelegenheid van de opening van het Persmuseum in 1989 en een eerstedag-envelop met de eerste Nederlandse strippostzegels, geheel gewijd aan Marten Toonders bekendste creaties Heer Bommel en Tom Poes.
Ten slotte werd een aantal affiches en rijmprenten verworven.
Op 27 november opende de staatssecretaris van OCenW, Aad Nuis, de overzichtstentoonstelling Gaan waar de woorden gaan. 250 jaar Nederlandse literatuur. De tentoonstelling is mede gefinancierd door VSB Fonds Den Haag e.o., Van Witsenstichting, Stichting Cultuurfonds van de Bank Nederlandse Gemeenten, Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn, N.V. Interpolis, ECI voor boeken en platen bv, Du- | |
| |
bois & Co en de Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel.
Tot 1 april was de in 1996 geopende expositie Paul Biegel. Meesterverteller met een rovershart. nog te bezichtigen.
De op 3 oktober geopende tentoonstelling ‘Stuntvlucht: vrille, feuille morte, salto's’. Hendrik de Vries en het expressionisme van De Ploeg was nog tot 2 februari te zien.
De tentoonstelling Cees Nooteboom. ‘Ik had wel duizend levens en ik nam er maar één!’ werd op 24 oktober geopend met een toespraak van Connie Palmen.
Onder de titel Mance Post. Illustraties werd van 28 februari tot en met 25 augustus een overzichtstentoonstelling over leven en werk van Mance Post georganiseerd. Het is voor de eerste maal in de geschiedenis van het museum dat een illustrator onderwerp van een expositie is geweest. Joyce Roodnat opende de expositie op 27 februari.
Paul van Loon en andere griezels te kijk, een expositie over Nederlandse griezelverhalen voor kinderen werd geopend op 19 september met een toespraak van Paul van Loon. De opening werd georganiseerd in samenwerking met de Koninklijke Bibliotheek, die op dezelfde dag de opening vierde van Een koude hand. 200 jaar griezelliteratuur in de Lage Landen.
De tentoonstellingen trokken in totaal 23.491 bezoekers (1996: 23.729).
In het verslagjaar vonden diverse andere literaire activiteiten in het museum plaats. Op 13 februari vond in het museum de presentatie plaats van de bibliografie van 18e-eeuwse kinderboeken door prof. dr. P.J. Buijnsters en L. Buijnsters-Smets. Op 16 april vond in het museum een studiedag van consulenten van het Koorenhuis plaats. Op 29 april ontving James Brockway een koninklijke onderscheiding in het Letterkundig Museum. Op 14 juni deden vijftig schoolkinderen in het kader van een Kinderboekenverrassingstocht per bus het Kinderboekenmuseum aan. Op 20 juni vond in de aula de uitreiking van de P.C. Hooft-prijs 1997 aan Judith Herzberg plaats, die deze prijs ontving voor haar poëzie. Op 12 september vond in de aula de uitreiking van de Theo Thijssen-prijs 1997 aan Toon Tellegen plaats. Het optreden van Wim Hofman in het Kinderboekenmuseum betekende op 28 september een feestelijke afsluiting van het festival KinderDichter aan Huis. Op 14 november vond in de aula het jaarlijks symposium plaats van de Jan Campert-stichting, gewijd aan het fenomeen van de literaire prijs. Verschillende organisaties, waaronder de Vakopleiding Boekenbranche, maakten gebruik van de ontvangstruimten en faciliteiten van het museum.
| |
| |
In samenwerking met uitgeverij Bas Lubberhuizen te Amsterdam verscheen deel 29 van de reeks Achter het Boek: Karel van de Woestijne, ‘Altijd maar bijeenblijven’. Brieven aan C.A.J. van Dishoeck, 1903-1929. Ter begeleiding van de gelijknamige expositie verscheen Schrijversprentenboek 40: Cees Nooteboom. ‘Ik had wel duizend levens en ik nam er maar één!’, een uitgave van het Letterkundig Museum en uitgeverij Atlas. Dit prentenboek werd mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage van K+V organisatie adviesbureau bv. Als tweede deeltje in de vorig jaar in samenwerking met Museumdrukkerij Die Haghe te Voorburg gestarte Pissebed-reeks verscheen Als de maan breekt, met gedichten van Karel Eykman, Wim Hofman, Johanna Kruit, Koos Meinderts, Lidy Peters en Bas Rompa. In december verscheen het zesde Jaarboek Letterkundig Museum. |
|
Auteursrechtelijk beschermd