Jaarboek De Fonteine. Jaargang 1973-1974

[p. 187]

In memoriam Dr. L.M. van Dis
21 mei 1904-13 juni 1973
door B.H. Erné

Vorig jaar overleed te Naarden een van de oudste corresponderende bestuursleden van de Fonteine, Dr. Leendert Meeuwis van Dis. Een levensbericht van deze veelzijdige neerlandicus, die o.a. een didacticus van formaat was, verschijnt in het Jaarboek van de maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden, maar op verzoek van onze redacteur herdenk ik hem hier in verband met zijn studie van de rederijkers. Dat betreft dan slechts een klein deel van zijn werkzaamheden, omvangrijk in het begin, vervolgens afnemend en juist toen het weer belangrijk zou worden, door de dood afgebroken.

Van Dis studeerde bij De Vooys, die zijn leerlingen al vroeg aandacht voor de rederijkers bijbracht. Zelf had hij een sterke belangstelling voor het godsdienstig leven in de begintijd van de hervorming. Toen zijn studie in Utrecht met een doctoraal examen cum laude afgesloten was, viel het hem dan ook niet moeilijk een onderwerp voor zijn dissertatie te kiezen. Hij ging zich verdiepen in de Gentse Spelen van 1539, in het bijzonder om na te gaan hoe het religieus conflict daarin tot uiting komt.

Hier was al veel over geschreven. Sinds de Schets eener Geschiedenis der Rederijkers van W. Kops (1771) had vrijwel ieder die zich met deze spelen bezig hield, een oordeel gegeven over het protestant of katholiek karakter ervan, zonder dat dit voldoende zakelijk verantwoord werd. Van Dis wantrouwde de simpele keus tussen de twee hoofdrichtingen in het godsdienstig leven, met erasmiaans als handige tussenterm. Daarom zocht hij in de eerste plaats naar betrouwbare criteria, aan geschriften van het tijdvak zelf ontleend. Door de teksten hieraan te toetsen, probeerde hij van elk spel het religieus klimaat te benaderen, met aandacht voor verscheidenheid van meningen en argumenten. Het resultaat was een fris en fijnzinnig boek, dat deze opzet rechtvaardigde.

[p. 188]

Reformatorische Rederijkersspelen uit de eerste helft van de zestiende eeuw (Haarlem 1937), als proefschrift met lof bekroond, heeft nog altijd betekenis voor wie zich met deze stof bezighoudt. Naast een weloverwogen inleiding en een bespreking van de Gentse spelen bevat het de toegelichte teksten van Brugghe en Edijnghe en van het indertijd niet in de Bibliotheca Reformatoria Neerlandica opgenomen Tafelspel van drie personagien.

Vervolgens gaven we samen het eerste deel uit van de Spelen van Zinne vertoond op het landjuweel te Gent van 12-23 juni 1539 (teksten), precies vier eeuwen nadat dit feest gevierd was. Voor de Bundel Opstellen van Oud-leerlingen, aangeboden aan Prof. Dr. C.G.N. de Vooys toen deze 25 jaar hoogleraar was, schreef Van Dis Onderzoek naar de invloed van een zestiende-eeuwse concordantie op enkele rederijkersteksten (blz. 104-118). In de Nieuwe Taalgids besprak hij Drie Schandaleuse Spelen van W. van Eeghem (jrg. 32) en N. van der Laans Uit het Archief der Pellicanisten (jrg. 33).

Tevens begonnen we aan de voorbereiding van het tweede deel van de Gentse Spelen, maar dit werk werd onderbroken door de oorlog en kwam door alles wat daarna gebeurde voorlopig niet meer op gang. Beiden werden we te zeer door andere zaken in beslag genomen. De leraar Van Dis werd rector, privaat-docent, opleider voor de middelbare akte, inspecteur; de maatschappelijk betrokken mens werd stimulator en bestuurder op allerlei gebied waar hij zich nuttig kon maken. Hij werkte mee aan een serie schoolboeken, gaf met Dr. Jac Smit Den Bloem-hof van de Nederlandsche Ieught uit (1955) en besteedde vooral veel zorg aan de Reinaert in de reeks Van Alle Tijden. De twintigste druk daarvan (1972) is langzamerhand een model-uitgave geworden.

Toch verzorgde Van Dis af en toe nog een recensie op rhetoricaal gebied: De Refreinbundel van Jan van Doesborch (C. Kruyskamp), N.T. 35; Letterkundig leven in Zeeland in de zestiende en zeventiende eeuw (P.J. Meertens), N.T. 39. Na een lange onderbreking weer De Sinnekens in het Rederijkersdrama (W.M.H. Hummelen), Sp. d. Letteren. 4e jrg.; De Rederijkers (J. Mak), N.T. 58; Het Esbatement van den Appelboom (P.J. Meertens), N.T. 59. Tenslotte Verkenningen van Matthijs Casteleins Const van Rhetoriken (S.A.P.J.H. Iansen), Sp. d. Letteren 15e jrg., 1973.

Deze laatste bespreking verscheen toen we eindelijk weer aan het tweede deel van de Gentse Spelen begonnen waren. Ze ge-

[p. 189]

tuigt van een gedegen, weloverwogen aanpak, waarvan voor ons werk veel goeds te verwachten viel. Een onverwachte kwaal bracht plotseling het einde.

Verscheidene Vlaamse lezers hebben Van Dis nog op andere wijze leren kennen. Mede door zijn afkomst uit het nabijgelegen Zaamslag (Z. VI.) had hij een warme belangstelling voor het zuidelijk deel van het Nederlandse cultuurgebied. Hij kwam er graag en leidde bijv. met bijzonder genoegen enkele Belgisch-Nederlandse cursussen (1960, 1961, 1962, 1967). Degenen die daar aan deelnamen, hebben genoten van de hartelijke en toch zakelijke wijze waarop hij ieder tegemoet trad. Zijn verdiensten werden door een benoeming in de Kroonorde van België erkend.

Amersfoort, juni 1974