Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1998

5. Verslag van de vertegenwoordiger in Zuid-Afrika over het jaar 1997

In de periode 1996 tot begin 1998 hebben de leden van de afdeling in Zuid-Afrika evenmin als in voorgaande jaren kunnen vergaderen. Men ontmoette elkaar bij congressen, maar het ontbrak wellicht aan een onderwerp dat bijeenkomsten binnen het verband van de Maatschappij wenselijk maakte. Waarschijnlijk zal in deze situatie binnenkort verandering komen. Ampie Coetzee, Siegfried Huigen, Ena Jansen en Wilfred Jonckheere hebben dit jaar bij het bestuur van de Maatschappij het voorstel ingediend om te komen tot de stichting van een Werkgroep Nederlandstalige Zuid-Afrikaanse letterkunde. Doelstelling van deze Werkgroep is onder andere om geregeld colloquia te organiseren over wat er tussen 1652 en 1925 in Zuid-Afrika in het Nederlands is geschreven.

Dit onderwerp is bijzonder geschikt voor activiteiten van de Zuid-Afrikaanse afdeling van de Maatschappij. Nadat de Nederlandstalige Zuid-Afrikaanse literatuur jarenlang verwaarloosd was, is zij nu weer terug in de belangstelling, mede dankzij de gegroeide interesse voor koloniaal en postkoloniaal discours. Verscheidene leden hebben er de laatste jaren al over gepubliceerd: Ampie Coetzee schreef vooral over zeventiende-eeuwse teksten, Ena Jansen over de Zuid-Afrikaanse reisberichten van Aletta Ja-

[p. 213]

cobs en over egodocumenten uit de Boerenoorlog, Siegfried Huigen publiceerde een proefschrift met verkennende studies over het hele spectrum van de Nederlandstalige Zuid-Afrikaanse literatuur (De weg naar Monomotapa) en Wilfred Jonckheere schreef over Nederlandse literatuur over Zuid-Afrika.

Mede met het oog op de toenemende activiteiten van de Zuid-Afrikaanse afdeling heeft het bestuur ermee ingestemd dat de contributies van de Zuid-Afrikaanse leden voortaan in Zuid-Afrika aangewend zullen worden. Daarbovenop zal jaarlijks een bescheiden subsidie worden toegekend.

Onder personalia is het volgende te melden. Wium van Zyl is in 1997 benoemd tot hoogleraar en hoofd van het Departement Afrikaans en Nederlands bij de Universiteit van Wes-Kaapland. Siegfried Huigen heeft Wilfred Jonckheere eind 1997 opgevolgd als vertegenwoordiger van de Maatschappij in Zuid-Afrika. In de voor de Zuid-Afrikaanse neerlandistiek moeilijke jaren van de culturele boycot heeft hij het vuur brandende kunnen houden. Helaas valt er ook een sterfgeval te betreuren. Op 30 september 1997 overleed Ernst van Heerden (geboren in 1916) na een slepende ziekte in Johannesburg. Ernst van Heerden was voor zijn emeritaat in 1981 hoogleraar Afrikaanse letterkunde bij de Universiteit van die Witwatersrand. Hij genoot echter vooral bekendheid als dichter. Na aanvankelijk te zijn beschouwd als een minor poet van gedichten over sport, verwierf hij vooral in de laatste jaren grotere erkenning. Zijn laatste bundels werden bekroond met belangrijke literaire prijzen. In deze bundels staan veel overdenkingen over ziekte en sterfelijkheid, zoals het volgende fragment uit ‘Vooruitsig’, uit de bundel Najaarswys (1993):

[...] dit word geopenbaar
dat hy as digter
op drieërlei wyse sal moet sterf.

As die narsingsgeur
en die raaiselagtige rose
reeds verwelk is
voor die oondvuur
se verbysterende gloed
wat vlees en been verteer,
is dit rekenkundig die primêre dood.

[p. 214]

 

En later as dit al hoe duideliker blyk

 

sy verse word minder aangehaal, gelees,

 

'n verleentheid vir alle betrokkenes -

 

die tyd se stroom en golwe het hom

 

amptelik tot enkel voetnoot omgereken -

 

dit is die tweede, die hartseerste dood.

 

 

 

As dié waar hy die warmsteliefde kon ervaar,

 

met hul herinnerings ook sterf,

 

dan is die niks voltooi

 

en vervolmaak.

siegfried huigen, stellenbosch