Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1996

15. Verslag van de Werkgroep biografie over het jaar 1995-1996

Zoals reeds aangekondigd in het verslag over 1994-1995 is in het afgelopen verenigingsjaar een scheiding gekomen tussen de secretariaatswerkzaamheden en het hoofdredacteurschap van het Biografie Bulletin. Het bestuur vond Liesbeth Eugelink bereid om het secretariaat over te nemen van de mede-oprichter van de werkgroep, Anja van Leeuwen. Deze blijft als hoofdredacteur de redactie vertegenwoordigen in het bestuur. Veel dank is de werkgroep verschuldigd aan het aftredende bestuurslid Léon Hanssen. Hij heeft een groot aandeel gehad in de organisatie van de symposia. Zijn plaats is halverwege het verenigingsjaar ingenomen door Marian Janssen.

[p. 211]

Hans Goedkoop verliet na vijf jaar inspirerende medewerking de redactie van het Biografie Bulletin; Koen Hilberdink nam zijn plaats in. De redactie bestaat voorts uit Anja van Leeuwen, Elly Kamp, Joke Linders, Gé Vaartjes en Rudi Wester.

Het afgelopen jaar stond voor de Werkgroep in het teken van het eerste lustrum. Dit werd op bijzondere wijze gevierd op 14 mei 1995 met een feestelijke bijeenkomst in De Balie te Amsterdam, waar, terwijl buiten de fans van Ajax het nationaal voetbalkampioenschap vierden, binnen velen geboeid werden door de lezing waarin Hella Haasse haar verstandhouding tot de personages in haar historische romans en biografische geschriften toelichtte. Zij deed dit op voortreffelijke wijze, met veel interessante details, vanaf Het woud der verwachting tot Heren van de thee. Na afloop bleven velen een glas drinken, terwijl bestuur en redactie tezamen met mevrouw Haasse en haar echtgenoot het lustrum in hun herinnering prentten met een bescheiden maar genoeglijk etentje, waarbij de nodige inspiratie voor de toekomst werd opgedaan.

Opnieuw werd een symposium in Amsterdam gehouden, toen de werkgroep op 15 december 1995 in de gelegenheid werd gesteld, een hele dag te verzorgen van de door de Universiteit van Amsterdam gesteunde en door studenten van deze universiteit georganiseerde Week van de Biografie. Voor een gehoor van meer dan honderd deelnemers lieten onder de titel ‘De Boom der Kennis’ vijf wetenschappers van verschillende professie zien wat de biografie betekent voor hun beroepspraktijk. Zo toonde de psycholoog dr. René Diekstra op welsprekende wijze het belang aan van het dagboek voor de vorming van een oordeel over de verantwoordelijkheid van de omgeving in een geval van zelfdoding en liet de criminoloog dr. Frank Bovenkerk horen dat het lezen van de levensverhalen van Amerikaanse criminelen voor hem van belang is, ook in kwesties als met de irt-affaire naar boven zijn gekomen. Ethicus dr. Heleen Dupuis gaf aan hoe haar beroep haar interpretatie van biografieën beïnvloedt en de oudtestamenticus dr. Ellen van Wolde tastte in een bezinning op het paradijsverhaal de grens af tussen biografie en mythe. Ten slotte zorgde romancière Nelleke Noordervliet voor een spectaculaire finale, waarbij zij met name haar biografische studie van Tine Wijnbergen onder de loep nam. Tijdens de zitting van de Dordtse Synode die aansloot op het symposium werd aan Werkgroepslid Wim Hazeu de derde Dordt-

[p. 212]

prijs van de biografie uitgereikt voor zijn Slauerhoff-biografie, terwijl evenzeer lof werd toegezwaaid aan een tweede lid van de Werkgroep, Michel van der Plas, voor zijn biografie van Jozef Alberdingk Thijm.

Eerder in de Week van de Biografie hadden leden van de werkgroep (Jan Fontijn, Anja van Leeuwen en Wam de Moor) workshops verzorgd over het schrijven van de biografie, theoretische problemen en autobiografisch schrijven, waarvoor een grote opkomst en een evenredige waardering bestond.

Op 15 maart organiseerde de Werkgroep haar twaalfde symposium en wel in de bovenzaal van het Letterkundig Museum te Den Haag, onder de titel ‘Werk in Uitvoering’. Een zeer interessante middag waaraan werd bijgedragen door acht leden der vereniging. Zij legden voor twee groepen deelnemers in korte inleidingen uit waar zij mee bezig waren en welke aspecten van hun werk problematisch bleken te zijn. De leden van de Werkgroep hielpen een antwoord te vinden op de vragen. De sprekers met hun onderwerpen waren: Kees Booij (Salamon Dembitzer), Mieke Krijger (de literaire salon van Koos Frielink 1948-1951), Henriëtte Lakmaker (de journaliste Emmy Belinfante), Herman de Liagre Böhl (Herman Gorter), Liesbeth van der Linden (Elisabeth Zernike), Joke Linders (Annie M.G. Schmidt), Evert Raskin (de Vlaamse politicus Gerard Romsée) en Gé Vaartjes (Herman de Man).

Met twee aparte rubrieken door de jaargang heen markeerde de redactie van het Biografie Bulletin het lustrum van de Werkgroep. Alle bestuursleden en redacteuren verzorgden een bijdrage aan de rubriek ‘De zoektocht naar andermans leven’ en vele prominente Nederlanders gaven soms kort, soms uitvoerig beargumenteerd antwoord op de vraag welke drie biografieën naar hun oordeel geschreven dienen te worden. Onder hen bevonden zich bijvoorbeeld H. Brandt Corstius, Rudi van Dantzig, Pierre Dubois en Arnold Heumakers, maar ook Hedy d'Ancona, Ed van Thijn en Winnie Sorgdrager. Een en ander leverde een interessante lijst objecten op, waar de Werkgroep haar voordeel mee kan doen.

Het voornemen voor het tijdschrift, vorig jaar hier uitgesproken, om meer aandacht te schenken aan theorievorming, ook in buitenlandse bladen, werd gerealiseerd in een vaste rubriek. Met name het tijdschrift Biography werd beschreven in zijn ontwikkeling met als thema's: de artistieke biografie, de bibliografie van autobiografie en biografie en het feministisch perspectief.

[p. 213]

Grote biografieën die aandacht kregen waren: de Andreus-biografie van Jan van der Vegt, Vader Thijm door Michel van der Plas, de tweedelige biografie van Cola Debrot door J.J. Oversteegen, de autobiografie van Marianne Faithfull en Slauerhoff door Wim Hazeu. Elk van de drie nummers, die in totaal 300 bladzijden bevatten, telt daarnaast aparte bijdragen, zoals in nummer 1 de aandacht geschonken aan de studie door Maria Grever van historica Johanna Naber, in nummer 2 een rubriek bedenkingen en bezwaren tegen de biografie door Lidy van Marissing, W. Bronzwaer en Sorin Alexandrescu, en in nummer 3 naast de lezing van Hella Haasse over de scheidslijnen tussen romancier en biograaf, een biografische schets van een (gefingeerde) jong gestorven Nederlandse schrijver door Dirk van Weelden.