Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1988

2. Verslag van de staat der Maatschappij en haar voornaamste lotgevallen en handelingen gedurende het jaar 1987-1988.

In dit maatschappelijk jaar heeft het ledental zich boven de duizend gehandhaafd. Er werden vierenvijftig nieuwe leden benoemd, deels door de ledenvergadering van juni 1987, deels door het bestuur tijdens de resumptievergadering in september. Door overlijden ontvielen ons tweeëntwintig leden. Het aantal leden dat voor het lidmaatschap bedankte, bleef ook dit jaar zeer beperkt.

Gedurende het verslagjaar werd het bestuur gevormd door dr. H. Heestermans (voorzitter), P.A.W. van Zonneveld (ondervoorzitter), dr. L.L. van Maris (secretaris), dr. P.J. van Swigchem (penningmeester), J.J.M. van Gent (bibliothecaris), mw. dr. F. Balk-Smit Duyzentkunst, dr. A. Th. van Deursen, dr. R. Th. van der Paardt, mw. dr. M.B. Smits-Veldt en mr. E. van Vliet. Vertegenwoordiger van de Noordelijke Afdeling was K. Iwema.

Op 16 september 1987 was het honderdvijfenzeventig jaar geleden dat de schrijfster A.L.G. Bosboom-Toussaint te Alkmaar werd geboren. De voorzitter van de Maatschappij heeft op die dag een steen onthuld die was aangebracht in de gevel van het pand Bierkade 23 te Alkmaar, het huis waarin de schrijfster woonde in de jaren vóór haar huwelijk met de schilder Bosboom. In zijn toespraak herinnerde dr. Heestermans eraan dat mevrouw Bosboom-Toussaint het eerste erelid van de Maatschappij is geweest. Na de onthulling begaven de aanwezigen zich naar het Stedelijk Museum, waar dr. H. Reeser een voordracht hield onder de titel De Alkmaarse jaren van A.L.G. Toussaint. (De tekst van deze voordracht is opgenomen in dit Jaarboek in de rubriek Mengelingen.) Vervolgens maakte de

[p. 294]

Maatschappij nog dankbaar gebruik van de gastvrijheid van het museum, waar het gezelschap geruime tijd in een geanimeerde stemming bijeen bleef.

Op 13 november 1987 herdacht de Maatschappij de dichters-hoogleraren Albert Verwey en P.N. van Eyck. De eerste stierf in 1937, vijftig jaar geleden, de tweede werd honderd jaar geleden, in 1887, geboren. Om vier uur opende de voorzitter van de Maatschappij een bijeenkomst in het Leidse Academiegebouw aan het Rapenburg. Vervolgens werden zes lezingen van elk tien minuten gehouden, waarin verschillende aspecten van leven en werk van beide letterkundigen werden belicht. Achtereenvolgens voerden het woord dr. H.A. Wage, dr. J.D.F. van Halsema, Frank Ligtvoet, Lieneke Frerichs, dr. C.A. Zaalberg en Marijke Stapert-Eggen. Om kwart over vijf was de duisternis inmiddels vrijwel volledig ingetreden en toog het gezelschap naar het pand Kloksteeg 25, de plaats waar Verwey vele jaren heeft gedoceerd en waar te zijner ere de voorzitter een gevelsteen onthulde. (De teksten van de lezingen zijn opgenomen in dit Jaarboek in de rubriek Mengelingen.)

Op 17 november is door de Koninklijke Bibliotheek in samenwerking met de kro en de Maatschappij, een Vondelherdenking gehouden. In de overvolle aula van de bibliotheek werd achtereenvolgens het woord gevoerd door dr. A.W. Willemsen, Kees Fens, mw. dr. M. Spies, Watse Tiesema en H.J.L. Vonhoff. De bijeenkomst werd opgeluisterd door het muziekgezelschap Camerata Trajectina, dat enkele liederen van Cornelis Padbrué, op teksten van Vondel, ten gehore bracht. Ook werd een speciaal Vondel-nummer van het Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde gepresenteerd. Ten slotte bestond de gelegenheid de tentoonstelling Vondel! Het epos van een ambachtelijk dichterschap te bekijken, die was ingericht in het Letterkundig Museum. De kro-radio heeft later uitvoerig aandacht aan de herdenking geschonken.

Op 11 december 1987 hield George Steiner in de Pieterskerk te Leiden de zestiende Huizinga-lezing. Zoals bekend is, worden de Huizinga-lezingen gehouden onder auspiciën van de faculteit der letteren van de Rijksuniversiteit te Leiden, nrc-Handelsblad en de Maatschappij. De lezing van George Steiner is inmiddels door Bert Bakker gepubliceerd, terwijl dezelfde uitgever ook de verzamelde Huizinga-lezingen 1972-1986 het licht heeft doen zien onder de titel Alle cultuur is streven. De bundel is voorzien van een voorwoord van dr. H.L. Wesseling.

Op 9 januari 1988 werd in het Vlaams Cultureel Centrum in Amster-

[p. 295]

dam de Van der Hoogt-prijs 1987 uitgereikt, toegekend aan de dichter Rogi Wieg voor zijn bundel Toverdraad van dagverdrijf. Het in overleg met de laureaat door de Commissie voor schone letteren samengestelde programma bevatte proza- en poëzievoordrachten van Herman de Coninck, Thomas Lieske, Adriaan Morriën, Frans Pointl en Joost Zwagerman. Isidor Lateiner bracht een partita voor viool van J.S. Bach ten gehore. De bijeenkomst trok veel belangstelling en werd besloten met een druk bezochte receptie. (Het juryadvies voor de Van der Hoogt-prijs 1987 is opgenomen in het Jaarboek 1986-1987, p.183-185. Het dankwoord van Rogi Wieg is opgenomen in dit Jaarboek in de rubriek Juryadviezen en Toespraken.)

Het bestuur heeft zich beraden over de vraag op welke wijze de Maatschappij het feit zou kunnen herdenken dat Coornhert in 1990 vierhonderd jaar geleden gestorven is. Als eerste initiatief is een brief uitgegaan naar de ptt waarin de emissie werd gevraagd van een aan Coornhert gewijde frankeerzegel. De ptt heeft inmiddels bericht dat een beslissing over dit verzoek in het voorjaar van 1989 te verwachten is. Tijdens de beraadslagingen bleek zich te Gouda een nationale stichting gevormd te hebben om het eeuwfeest voor te bereiden. Het bestuur heeft daarop besloten aan deze stichting zijn medewerking te verlenen. De voorzitter van de Maatschappij heeft positief gereageerd op het verzoek van de stichting zitting te nemen in het comité van aanbeveling.

Na een lange periode van voorbereiding, waarin met name oud-bestuurslid R. Visser een belangrijke rol heeft gespeeld, is in het afgelopen maatschappelijk jaar opgericht de Stichting P.C. Hooft-prijs voor Letterkunde. Het stichtingsbestuur wordt gevormd door vertegenwoordigers van de Vereniging van Letterkundigen, van de vereniging Centrum voor Nederland van de Internationale pen-Club en van de Maatschappij. Het doel van de stichting is het voortzetten van de P.C. Hooft-prijs, die inmiddels als staatsprijs is opgeheven. Tot voorzitter van de stichting is benoemd dr. S. Dresden. Vertegenwoordigers van de Maatschappij in het stichtingsbestuur zijn dr. R. Th. van der Paardt en Peter van Zonneveld.

In het begin van 1988 is de nieuwe ledenlijst verschenen, waarin, op verzoek van een aantal leden, bij de lijst op naam nu ook het jaar is opgenomen waarin het lidmaatschap een aanvang nam.

Op 9 maart 1988 hebben voorzitter en secretaris een gesprek gevoerd met twee bestuursleden van de Vereniging Vrienden van De Pauwhof. De Pauwhof is het te Wassenaar gelegen landgoed waar door de Overvoor-

[p. 296]

de-Gordon Stichting - in het bestuur waarvan ook de Maatschappij is vertegenwoordigd - gastvrijheid wordt geboden aan academici en kunstenaars. De Pauwhof verkeert al enige tijd in financiële problemen. In een poging deze op te lossen acht de vereniging van vrienden het noodzakelijk het centrum onder de aandacht van een breder publiek te brengen. De redactie van het Nieuw Letterkundig Magazijn heeft zich inmiddels bereid verklaard in het eerstvolgende nummer een bijdrage te plaatsen waarin nader wordt ingegaan op de problemen en de mogelijkheden van De Pauwhof.

Het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen heeft al geruime tijd geleden besloten in een nabije toekomst de zogeheten para-universitaire instituten niet meer rechtstreeks, maar via een ‘koepel’ te subsidiëren. Hoewel het bestuur onder de aandacht van de minister heeft gebracht dat de Maatschappij bezwaarlijk als een para-universitair instituut kan worden aangemerkt, bleef deze bij zijn standpunt dat ook voor de Maatschappij ‘koepeling’ noodzakelijk is. Als koepel voor de Maatschappij komt in de eerste plaats de Rijksuniversiteit te Leiden in aanmerking. Het zou ook denkbaar zijn dat de Maatschappij onderdak vindt bij de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, maar voor een dergelijke keuze zouden aan de minister voldoende sterke argumenten moeten worden geleverd. Na rijp beraad en na overleg met vertegenwoordigers zowel van de minister van Onderwijs en Wetenschappen als van het College van Bestuur van de Rijksuniversiteit te Leiden, heeft het bestuur besloten voor de Leidse universiteit te kiezen. De vestiging van de Maatschappij te Leiden, de verbondenheid van de bibliotheek van de Maatschappij met de Leidse universiteitsbibliotheek, de grote bereidheid van het College van Bestuur van de universiteit om de belangen van de Maatschappij te verdedigen, hebben in deze keuze zwaar gewogen. Het spreekt vanzelf dat de nieuwe situatie geen gevolgen heeft voor de positie van de Maatschappij als zodanig. Wet of reglementen behoeven op geen enkel punt te worden aangepast. De wijziging heeft uitsluitend betrekking op de manier waarop ons de subsidie van het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen bereikt. Naar het oordeel van het bestuur is de situatie ideaal wanneer de Maatschappij van de doorgevoerde wijziging in de praktijk niets zal merken. En zonder dat we al te ver vooruit willen zien, is het ook wel de verwachting dat dit laatste het geval zal zijn.