Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1968

10. Rapport van de commissie voor schone letteren met het oog op de toekenning van de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs 1968

De Commissie voor Schone Letteren heeft eenstemmig besloten als kandidaat voor de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs 1968 voor te dragen de in 1938 geboren dichter H.C. ten Berge voor zijn in 1967 verschenen bundel Personages.

Personages is Ten Berges derde bundel; Poolsneeuw, verschenen in 1964, en Swartkrans uit 1966 gingen vooraf. Behalve in een vaak zeer plastisch taalgebruik kondigt zich in enkele gedichten uit de debuutbundel - ‘Middag met Antonius’ en ‘In het jaar van de pest’ bijvoorbeeld - aan wat in de tweede en derde bundel het eigene van H.C. ten Berges poëzie zal blijken: het dooreenschuiven van verschillende cultuurpatronen binnen één gedicht of één cyclus. Er ontstaat hierdoor een zeer opvallende structuur (die van de dichter een grote technische bekwaamheid vraagt), waarvan het effect tweezijdig is: naar het verleden en naar het heden. En het effect is altijd dubbel: de samenstellende delen beinvloeden elkaar soms heel sterk. Men krijgt daardoor de figuur dat het een zich in het ander en het ander in het een uitdrukt.

Het belang van deze poëzie (die een grote kennis en een groot inlevingsvermogen veronderstelt) is dat het gedicht gered wordt uit de smalle

[p. 18]

situatie van de belijdenislyriek - de verbeelding krijgt een belangrijke plaats - en dat de poëzie ook uit haar geïsoleerdheid wordt gehaald: het directe of verre verleden wordt er organisch en mee-sprekend in opgenomen. De eerste cyclus, ‘Ondergang van Tenochtitlán’ uit de bundel Personages is van deze wijze van werken het sterkste door Ten Berge geschreven voorbeeld.

Binnen het geheel van de jongere Nederlandse poëzie wordt meer op de wijze als door Ten Berge beoefend, gewerkt, niet alleen vanuit het inzicht, dat het dichterlijk materiaal zich van overal laat betrekken en de dichter soms niet meer kan zijn dan een arrangerend intermediair, maar vooral vanuit de overtuiging dat gebeurtenissen zich op meer lagen afspelen of kunnen afspelen. Poëzie wordt vaak een afgraven ter plaatse, op historische grond of op een plek in de moderne wereld en het heden resp. het verleden komen tevoorschijn en open te liggen en nemen een verrassende plaats in de omringende wereld in. Dichten nú (en leven nú) is ook een historisch proces. Angelsaksische dichters als Pound en Eliot hebben hier zonder twijfel de weg gewezen.

Onder de dichters die min of meer op de hier geschetste wijze te werk gaan, komt H.C. ten Berge als de belangrijkste voor. Onder de dichters en dichteressen wier werk voor een bekroning in aanmerking kwam, lijkt het werk van H.C. ten Berge niet alleen het origineelst, maar voor de ontwikkeling van de Nederlandse poëzie ook de meeste perspectieven biedend, zoals onder deze dichters en dichteressen het werk van Ten Berge het meest veelzijdig is - de verschillende en naar karakter sterk uiteenlopende onderdelen van de bundel Personages bewijzen het.

Het bestuur adviseert dit advies te volgen en de prijs aan H.C. ten Berge toe te kennen.

Bij de bespreking vroeg de heer Dr. J.G. Bomhoff of het bestuur zich realiseerde dat geadviseerd werd de prijs toe te kennen aan een schrijver die vorig jaar geweigerd heeft het lidmaatschap te aanvaarden. De voorzitter antwoordde dat dit noch voor de Commissie voor schone letteren noch voor het bestuur als een bezwaar heeft gegolden. De heer A.L.I. Sivirsky bracht zowel de bedoelde Commissie als het bestuur hulde voor deze houding, maar persoonlijk wenste hij zijn stem tegen het advies uit te brengen. Omdat slechts vier leden eveneens tegenstemden, werd de Van der Hoogt-prijs toegekend aan de heer H.C. ten Berge. Nadat deze de vergadering was binnengeleid, las de heer G. Borgers het rapport van de jury voor, waarna de voorzitter de prijs overhandigde.